Στο διεθνές λιανεμπόριο ενδυμάτων, όπως και σε όλους τους κλάδους της καπιταλιστικής οικονομίας, μονοπωλιακοί όμιλοι, με τις «πλάτες» των αστικών κυβερνήσεων όλων των «αποχρώσεων», επιχειρούν για μια ακόμα φορά να φορτώσουν τα βάρη της διεθνούς καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης στις πλάτες των εργαζομένων.

Δύο όμιλοι - κολοσσοί του λιανεμπορίου ενδυμάτων στον κόσμο, η ισπανική «Inditex» και η σουηδική «H&M», με αμύθητα κέρδη όλα τα προηγούμενα χρόνια και κατέχοντας σημαντικό μερίδιο της παγκόσμιας αγοράς, ετοιμάζονται για χιλιάδες απολύσεις και λουκέτα σε εκατοντάδες καταστήματα, στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο. Προκειμένου να θωρακίσουν την ανταγωνιστικότητά τους και τα κέρδη τους στις συνθήκες της οικονομικής κρίσης και στις νέες εξελίξεις που επιταχύνθηκαν από την πανδημία, όπως είναι η σημαντική επέκταση του ηλεκτρονικού εμπορίου, προχωρούν σε μείωση του λεγόμενου «εργασιακού - λειτουργικού κόστους».

Δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι του κλάδου καλούνται για μήνες να ζήσουν με ψίχουλα, άλλοι χάνουν τη δουλειά τους, ενώ όσοι παραμένουν είτε υποαπασχολούνται, είτε δουλεύουν ωράρια - λάστιχο ή «ήλιο με ήλιο». Επιπλέον, αναδεικνύεται και σε αυτήν την περίπτωση ότι η εξέλιξη της τεχνολογίας, αντί να βελτιώνει τους όρους εργασίας και διαβίωσης των εργαζομένων, στο πλαίσιο του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής αξιοποιείται για ένταση της εκμετάλλευσης και για ακόμα μεγαλύτερη εντατικοποίηση, ενώ τα εξευτελιστικά μεροκάματα παραμένουν.

Οι κολοσσοί του κλάδου «γκρινιάζουν» για τη μειωμένη κερδοφορία τους λόγω της πανδημίας και κλιμακώνουν την αντεργατική επίθεση.

Ο όμιλος «Inditex» ανακοίνωσε πριν από λίγες μέρες καθαρά κέρδη 1,1 δισ. ευρώ για το 2020, καταγράφοντας μείωση κατά 70% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Με καθαρά κέρδη 453 εκατ. ευρώ στο δ' τρίμηνο, ωστόσο, ο όμιλος κατέγραψε σχετικά μικρότερη μείωση στα κέρδη του (53%), παρά την έξαρση του δεύτερου κύματος της πανδημίας, ενισχυόμενος σημαντικά από το διαδικτυακό εμπόριο και τη γρήγορη ανάκαμψη στην Κίνα. Συνολικά το 2020 οι πωλήσεις μειώθηκαν κατά 28% από πέρυσι, στα 20,4 δισ. ευρώ, με την αύξηση κατά 77% στις διαδικτυακές πωλήσεις να αντισταθμίζει εν μέρει τις αρνητικές επιπτώσεις από τα μέτρα κατά της πανδημίας... Ο όμιλος επιδιώκει μέχρι το 2022 να αυξήσει το ποσοστό διαδικτυακών πωλήσεων στο 25%, από 14% σήμερα.

Ο ισπανικός όμιλος, με σχεδόν 7.200 καταστήματα στον κόσμο, περιλαμβάνει αλυσίδες καταστημάτων ρούχων όπως «Zara», «Bershka», «Pull and Bear», «Stradivarius», «Massimo Duti», Oysho» κ.ά. Οπως ανακοίνωσε τον Ιούνη, σχεδιάζει να κλείσει 1.000 - 1.200 από τα μικρότερα, λιγότερο κερδοφόρα καταστήματά του παγκοσμίως μέχρι το τέλος του 2021 και παράλληλα να ενισχύσει το ηλεκτρονικό εμπόριο.

Στην Ισπανία θα κλείσουν τα πρώτα καταστήματα από τα περίπου 700 που αναμένεται να κλείσουν φέτος στην Ευρώπη, ενώ περίπου 100 θα κλείσουν στην Αμερική και 400 αλλού στον κόσμο. Μέχρι στιγμής η «Inditex» έχει ανακοινώσει το κλείσιμο 114 καταστημάτων στην Ισπανία, που επηρεάζουν 986 θέσεις εργασίας, ενώ συνολικά αναμένεται να κλείσουν φέτος μέχρι και 186 καταστήματα...

Για την προώθηση αυτού του «σχεδίου αναδιάρθρωσης», ο όμιλος προχωρά σε «συγκαλυμμένες απολύσεις» με βασικό στήριγμα τον εργοδοτικό - κυβερνητικό συνδικαλισμό, που ελέγχεται από τους σοσιαλδημοκράτες του κυβερνώντος κόμματος PSOE και του κυβερνητικού εταίρου «Podemos».

Οι συνδικαλιστικές συνομοσπονδίες Γενική Ενωση Εργαζομένων (UGT) και «Εργατικές Επιτροπές» (CCOO) τον περασμένο Δεκέμβρη υπέγραψαν με την «Inditex» συμφωνία που υποτίθεται ότι θα «προστάτευε» τις θέσεις εργασίας. Στους εργαζόμενους την παρουσίασαν ως «δέσμευση» του ομίλου να προσφέρει νέες θέσεις εργασίας για όσες καταργούνται με τα λουκέτα, προκειμένου να μην υπάρξουν αντιδράσεις και διεκδικήσεις...

Οπως αποκαλύπτεται, βέβαια, οι «εναλλακτικές» είναι αέρας κοπανιστός.

Συγκεκριμένα, ο μονοπωλιακός όμιλος μπορεί να προσφέρει στους εργαζόμενους των καταστημάτων που κλείνουν εναλλακτική θέση εργασίας δεκάδες χιλιόμετρα μακριά από την προηγούμενη. Στην περίπτωση μάλιστα που η νέα θέση είναι πιο μακριά από 25 χιλιόμετρα, ο όμιλος θα αποζημιώνει οδοιπορικά - το πολύ έως 90 ευρώ το μήνα - ενώ θα καλύψει ...τα έξοδα μετακόμισης εάν το προσωπικό επιλέξει να αλλάξει τόπο διαμονής.

Επιπλέον, ο όμιλος δεν δεσμεύεται να διατηρήσει τους προηγούμενους όρους εργασίας, τα ωράρια και τους μισθούς, ούτε τα δικαιώματα που είχαν οι εργαζόμενοι ανάλογα με τα χρόνια προϋπηρεσίας.

Ετσι, σύμφωνα με ρεπορτάζ του «Reuters» περίπου το 40% των νέων θέσεων που προσφέρει η εταιρεία βρίσκονται εκτός της επαρχίας όπου δούλευαν πριν οι εργαζόμενοι, σε ορισμένες δε περιπτώσεις στην άλλη άκρη της χώρας. Μέχρι στιγμής 1 στους 4 εργαζόμενους που είχε πρόταση για νέα θέση έχει παραιτηθεί, με τη συμφωνία του εργοδοτικού συνδικαλισμού να προβλέπει ως «τυράκι» την παροχή αποζημίωσης σε όσους παραιτούνται, σαν να είχαν απολυθεί.

Ενδεικτικά, σε πολλούς εργαζόμενους που προηγουμένως δούλευαν 30 - 40 ώρες τη βδομάδα προσφέρθηκε δουλειά κάτω των 20 ωρών τη βδομάδα, και μακριά από τον τόπο κατοικίας τους. Επίσης, οι βάρδιές τους άλλαξαν και καλούνταν να εργαστούν βράδια και Σαββατοκύριακα.

«Οι κενές θέσεις που πρόσφεραν σε εργαζόμενους στο κατάστημά μας ήταν 8 ή 16 ώρες εβδομαδιαίως, πάντα τα Σαββατοκύριακα ή και μόνο τις Κυριακές, όταν σχεδόν όλο το προσωπικό είχε 20 - 40 ώρες τη βδομάδα. Μας κοροϊδεύουν, μας προκαλούν να φύγουμε», σημειώνει εργαζόμενη σε κατάστημα «Zara» έξω από τη Μαδρίτη.

Με τέτοιους τρόπους και με μείωση ωρών, «ο αριθμός των κενών θέσεων που προσφέρονται μέχρι στιγμής ισοδυναμεί με το 126% των θέσεων εργασίας που καταργούνται», ισχυρίζεται εκπρόσωπος της «Inditex»...

«Αυτή η συμφωνία ήταν λευκή επιταγή για την εταιρεία», η οποία «δεσμεύτηκε για αντίστοιχη ποσότητα εργασιακών θέσεων, αλλά όχι για ποιότητα», δήλωσε εργαζόμενος σε κατάστημα «Ζara» και μέλος του συνδικάτου «Συνδικαλιστική Εναλλακτική» (AST), το οποίο είναι μέλος της Παγκόσμιας Συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας (ΠΣΟ) και δεν υπέγραψε τη συμφωνία.

Αντίστοιχα, ο δεύτερος μεγαλύτερος όμιλος λιανεμπορίου ρούχων στον κόσμο, «H&M», έχει προαναγγείλει απολύσεις και κλείσιμο καταστημάτων. Στον όμιλο «H&M» περιλαμβάνονται εταιρείες όπως COS, «Monki», «Weekday», «Cheap Monday & Other Stories», «H&M Home», «Arket» και «Afound». Διαθέτει περίπου 5.000 καταστήματα σε 74 αγορές και απασχολεί περίπου 179.000 εργαζόμενους, ενώ παρέχει διαδικτυακές πωλήσεις σε 51 αγορές.

Για την προώθηση του σχεδίου απολύσεων και κλεισίματος καταστημάτων, ο όμιλος προτάσσει το γεγονός ότι οι πωλήσεις του το προηγούμενο έτος μειώθηκαν κατά 1/5 σε σχέση με το 2019. Παρά την πανδημία, οι πωλήσεις μέχρι τέλη Νοέμβρη ανήλθαν σε 22,6 δισ. δολάρια (187 δισ. σουηδικές κορόνες). Επίσης, λέει ο όμιλος, το β' εξάμηνο του 2020 περίπου 166 - 200 καταστήματα (από τα συνολικά 5.000 που διαθέτει) έμειναν κλειστά λόγω πανδημίας. Στο μεταξύ οι διαδικτυακές πωλήσεις, που το 2020 αποτελούσαν το 25% επί των συνολικών πωλήσεων, σχεδιάζεται να ανέλθουν στο 43% έως το 2025.

«Ολο και περισσότεροι πελάτες άρχισαν να ψωνίζουν στο διαδίκτυο κατά τη διάρκεια της πανδημίας», μετά το προσωρινό κλείσιμο καταστημάτων, δήλωσε η διευθύνουσα σύμβουλος Ελένα Χέλμερσον, σημειώνοντας ότι οι πωλήσεις του Σεπτέμβρη μειώθηκαν κατά μόλις 5% σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα πριν από έναν χρόνο. «Είμαστε σε καλή θέση για να βγούμε από την κρίση πιο δυνατοί», είπε χαρακτηριστικά.

Αξιοποιώντας την τάση για όλο και περισσότερες αγορές στο διαδίκτυο, η «H&M» κλείνει καταστήματα προκειμένου να μειώσει «λειτουργικά και εργασιακά κόστη». Πρόσφατα ανακοινώθηκε το κλείσιμο 250 από τα 5.000 καταστήματά της μέσα στο 2021, χωρίς να δοθούν πληροφορίες για την τοποθεσία τους.

Ηδη από τον περασμένο Μάρτη, με το ξέσπασμα της πανδημίας, η «H&M» έσπευσε να ανακοινώσει πως αντιμετωπίζει «σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στις πωλήσεις» και έκανε λόγο για «προσωρινές ή και μόνιμες απολύσεις» ως τρόπο για τον μετριασμό των ζημιών. Τότε η εταιρεία δεν προσδιόριζε το ακριβές εύρος των απολύσεων, αλλά προειδοποιούσε πως ενδέχεται να ανέλθουν σε δεκάδες χιλιάδες...

Με μαζικές απολύσεις, με νέα χτυπήματα στους όρους δουλειάς και με τη στήριξη των κυβερνήσεων και του εργοδοτικού - κυβερνητικού συνδικαλισμού, οι επιχειρηματικοί όμιλοι ετοιμάζονται - όπως δηλώνουν κυνικά - να βγουν πιο δυνατοί από την κρίση. Απάντηση στα σχέδιά τους μπορεί να δώσει μόνο η ενίσχυση της πάλης των εργαζομένων, της ταξικής αλληλεγγύης, ο αγώνας που απέναντι στα καλέσματα του συμβιβασμού και της «συναίνεσης» βάζει στο προσκήνιο τις εργατικές - λαϊκές ανάγκες.