Σάββατο 5 Δεκέμβρη 2020 - Κυριακή 6 Δεκέμβρη 2020
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 18
ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑ ΠΟΥ ΜΥΡΙΖΟΥΝ ΜΠΑΡΟΥΤΙ
ΕΕ - ΗΠΑ
Αναζητούν «κοινό τόπο» στην αντιμετώπιση της Κίνας

Η ανάγκη για ενίσχυση της διατλαντικής συνεργασίας και οι βαθιές αντιθέσεις μπροστά στη διεθνή άνοδο του Πεκίνου

Από παλιότερες συνομιλίες ΕΕ - ΗΠΑ στις Βρυξέλλες
Από παλιότερες συνομιλίες ΕΕ - ΗΠΑ στις Βρυξέλλες
«Η πανδημία θα μας πάει πίσω οικονομικά. Πού θα καταλήξουμε εμείς, πού η Κίνα, πού πηγαίνει η Νότια Κορέα; (...) Πρέπει να αναρωτηθούμε πού θα καταλήξει η Ευρώπη μετά την κρίση. Πιστεύω ότι θα υπάρξει ακόμη μια αναδιάταξη των περιοχών».

Η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ προειδοποίησε με σαφήνεια την περασμένη βδομάδα για τη μετατόπιση της οικονομικής και γεωπολιτικής ισχύος στον κόσμο, προς όφελος της Ασίας και ιδιαίτερα της Κίνας, ζητώντας να επιταχυνθεί ο ρυθμός στην «ψηφιακή αλλαγή» και να ενταθούν οι προσπάθειες «για να καταφέρουμε να είμαστε ανταγωνιστικοί τεχνολογικά».

Είναι γνωστή και βαθιά η «ανησυχία» της Δύσης για τη ραγδαία άνοδο της Κίνας και την προσπάθειά της να ηγηθεί στην οικονομική συνεργασία με άλλα σημαντικά ασιατικά κράτη, ενώ ο ανταγωνισμός εντείνεται στη συγκυρία της πανδημίας, που λειτούργησε ως καταλύτης για την επιτάχυνση της οικονομικής κρίσης. Οικονομικοί αναλυτές αναμένουν ότι η κινεζική οικονομία θα επιστρέψει άμεσα στα επίπεδα ανάπτυξης που είχε πριν από την κρίση, ίσως το δεύτερο εξάμηνο του 2021, ενώ για τη Γερμανία δεν αναμένεται αυτό πριν από το 2022.

Την ώρα που στην ΕΕ έχουν βγει «μαχαίρια» για το Brexit και Ουγγαρία - Πολωνία παζαρεύουν εμποδίζοντας την εκταμίευση των κεφαλαίων από το «Ταμείο Ανάκαμψης», η Κίνα και χώρες όπως η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα κ.ά. κατέληξαν σε προκαταρκτική συμφωνία ελεύθερου εμπορίου (Regional Comprehensive Economic Partnership - RCEP), προκαλώντας ακόμη μεγαλύτερες ανησυχίες στην ΕΕ.

Σε αυτό το φόντο, με αναδιάταξη ανάμεσα στα ισχυρά ιμπεριαλιστικά κέντρα να είναι σε εξέλιξη, ΕΕ και ΗΠΑ επιδιώκουν να παραμερίσουν ορισμένες αντιθέσεις και να εστιάσουν σε τομείς συντονισμού που θα ανακόψουν τη φόρα της ανόδου της Κίνας. Αλλωστε, στην επιχείρηση περιορισμού της δράσης της Κίνας αλλά και της Ρωσίας κινείται και ο στρατιωτικός βραχίονας του κεφαλαίου, το ΝΑΤΟ, όπως δείχνει και το λεγόμενο σχέδιο «ΝΑΤΟ 2030», το οποίο παρουσιάστηκε στην πρόσφατη Σύνοδο των ΥΠΕΞ της λυκοσυμμαχίας και καταγράφηκε στα ρεπορτάζ της εφημερίδας μας στις 2/12 και 3/12 (βλ. θέμα στη διπλανή σελίδα).

«Νέα ατζέντα» ΕΕ - ΗΠΑ για την «παγκόσμια αλλαγή»

Σύμφωνα με προσχέδιο εγγράφου που δημοσίευσαν την Κυριακή οι «Financial Times», η ΕΕ - στον απόηχο και της αλλαγής ηγεσίας στις ΗΠΑ με την εκλογή του Τζο Μπάιντεν - καλεί τις ΗΠΑ να εκμεταλλευτούν μια ευκαιρία «που εμφανίζεται μια φορά στα 100 χρόνια» για να δημιουργήσουν μια νέα παγκόσμια συμμαχία, προκειμένου και να αντιμετωπίσουν τη «στρατηγική πρόκληση» που θέτει η Κίνα.

Το κείμενο, το οποίο συντάχθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, αναμένεται να υποβληθεί για έγκριση στη Σύνοδο Κορυφής των ηγετών της ΕΕ, 10 - 11 Δεκέμβρη. Προτείνει μια Διάσκεψη Κορυφής ΕΕ - ΗΠΑ στο πρώτο εξάμηνο του 2021, για την έναρξη της «νέας διατλαντικής ατζέντας».

Το προσχέδιο της ΕΕ για την «αναζωογόνηση της διατλαντικής εταιρικής σχέσης» προτείνει νέα συνεργασία σε διάφορα μέτωπα με αιχμή τις νέες τεχνολογίες. Αναφέρει ότι η εταιρική σχέση ΕΕ - ΗΠΑ χρειάζεται «συντήρηση και ανανέωση», προκειμένου ο «δημοκρατικός κόσμος» να διεκδικήσει τα συμφέροντά του ενάντια στις «αυταρχικές εξουσίες» και «κλειστές οικονομίες» που «εκμεταλλεύονται το άνοιγμα των δικών μας κοινωνιών».

Με τίτλο «Μια νέα ατζέντα ΕΕ - ΗΠΑ για την παγκόσμια αλλαγή», καλεί τους δύο διατλαντικούς «εταίρους» να παραβλέψουν - όσο γίνεται - τις εστίες της μεταξύ τους έντασης μπροστά στους κοινούς εχθρούς, πρωτίστως την Κίνα.

Προτείνει σε ΕΕ και ΗΠΑ να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να διαμορφώσουν το «ψηφιακό κανονιστικό περιβάλλον», μεταξύ άλλων «με την υιοθέτηση κοινών προσεγγίσεων για την καταπολέμηση της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας» και την προστασία των δεδομένων, καθώς και με τη «συνεργασία για τον έλεγχο ευαίσθητων ξένων επενδύσεων» και την καταπολέμηση απειλών όπως η ηλεκτρονική εισβολή. Γίνεται επίσης λόγος για συνεργασία στο πεδίο της ανάπτυξης και διάδοσης των εμβολίων Covid-19, για τη μεταρρύθμιση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας αλλά και του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.

Το προσχέδιο διαπνέεται από «ανακούφιση» για την αλλαγή ηγεσίας στις ΗΠΑ και προειδοποιεί ότι μετά από τόσα χρόνια αντιπαράθεσης στις διατλαντικές σχέσεις, η γεωπολιτική πρωτοβουλία έχει περιέλθει στην Κίνα. Εξάλλου η ΕΕ «υποστηρίζει την ιδέα του εκλεγμένου Προέδρου Τζο Μπάιντεν για μια σύνοδο κορυφής των δημοκρατιών» και αναφέρει ότι «η νέα διατλαντική ατζέντα θα πρέπει να είναι ο άξονας μιας νέας παγκόσμιας συμμαχίας ομοειδών εταίρων».

Με αιχμή τις νέες τεχνολογίες

Στο επίκεντρο του παγκόσμιου ανταγωνισμού των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων βρίσκονται οι νέες τεχνολογίες, που μετασχηματίζουν τα μέσα παραγωγής, αλλάζουν τις εργασιακές σχέσεις εντείνοντας την εκμετάλλευση και αυξάνοντας τις ανισότητες, ενώ παράλληλα δημιουργούν νέα πεδία κερδοφορίας.

Το αν οι ΗΠΑ και η ΕΕ θα καταφέρουν να καταλήξουν σε μια περισσότερο ενιαία γραμμή θα εξαρτηθεί σημαντικά από την ικανότητα των δύο ισχυρότερων καπιταλιστικών οικονομιών να γεφυρώσουν τις υπάρχουσες αντιθέσεις γύρω από τον ανταγωνισμό στον τομέα της τεχνολογίας - ένα από τα κύρια σημεία του προσχεδίου. Για παράδειγμα, η κόντρα για τη φορολόγηση των κολοσσών ψηφιακής τεχνολογίας, για την αποθήκευση και ανταλλαγή των δεδομένων κ.λπ. Εδώ, κάθε ιμπεριαλιστικό κέντρο θα υπερασπιστεί σθεναρά τα συμφέροντά του.

Η ΕΕ βλέπει δυνατότητα συνεργασίας για την αντιμετώπιση ζητημάτων όπως οι κινεζικές επενδύσεις σε καινοτόμες εταιρείες της ΕΕ και των ΗΠΑ, ή η δυνητική απειλή που δημιουργεί το πλεονέκτημα της Κίνας στα δίκτυα 5G. Χαρακτηριστικά, οι κινεζικές εταιρείες τηλεπικοινωνιών θα κατασκευάσουν 1 εκατ. νέους σταθμούς 5G το 2021, ενώ φέτος - και παρά την πανδημία - κατασκευάστηκαν περισσότεροι από 600.000 νέοι σταθμοί βάσης 5G.

Στην έκθεση πάντως επισημαίνονται ως πιθανά εμπόδια στη στενότερη συνεργασία ΕΕ - ΗΠΑ οι διαφωνίες τόσο μεταξύ των διατλαντικών δυνάμεων όσο και εντός του ευρωπαϊκού μπλοκ. Οι λεγόμενες «Big Tech» (οι μεγαλύτερες και κυρίαρχες εταιρείες στον κλάδο της πληροφορικής των ΗΠΑ - «Amazon», «Apple», «Google», «Facebook» και «Microsoft») παραμένουν ένα πιθανό σημείο ανάφλεξης στις σχέσεις ΕΕ - ΗΠΑ και ένας παράγοντας που περιπλέκει οποιαδήποτε κοινή στάση απέναντι στην Κίνα.

Εξάλλου, αξίζει να σημειωθεί η επισήμανση του κειμένου ότι η ΕΕ και οι ΗΠΑ «δεν συμφωνούν πάντα» σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης της Κίνας. Η επίσημη στρατηγική της ΕΕ αναφέρει την Κίνα ως συνεργάτη, ανταγωνιστή και αντίπαλο, ενώ οι ΗΠΑ, κινδυνεύοντας να χάσουν την πρωτοκαθεδρία, έχουν «κηρύξει πόλεμο» στον διεθνώς ανερχόμενο ασιατικό γίγαντα.

Διαφωνίες στην αντιμετώπιση της Κίνας

Είναι πάντως φανερό ότι ενώ τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και τα κράτη - μέλη έχουν γενικά γίνει πιο «επιφυλακτικά» απέναντι στην Κίνα, υπάρχει απροθυμία για μια γενικευμένη αντιπαράθεση, καθώς για την ΕΕ η άνοδος της Κίνας και της Ασίας δεν σηματοδοτεί μόνο κίνδυνο αλλά και ευκαιρίες.

«Ως ανοιχτές δημοκρατικές κοινωνίες και οικονομίες της αγοράς, η ΕΕ και οι ΗΠΑ συμφωνούν για τη στρατηγική πρόκληση που παρουσιάζεται από την αυξανόμενη διεθνή αποφασιστικότητα της Κίνας, ακόμη και αν δεν συμφωνούμε πάντα για τον καλύτερο τρόπο αντιμετώπισης αυτής», σημειώνεται στο έγγραφο.

Ας μην ξεχνάμε πως ΕΕ και Κίνα βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις για την υπογραφή συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου και επενδύσεων. Ορισμένα κράτη - μέλη της ΕΕ, με πρώτη τη Γερμανία, έχουν ισχυρούς δεσμούς με την Κίνα τους οποίους επιδιώκουν να επεκτείνουν. Είναι ενδεικτικό ότι η επενδυτική πρωτοβουλία «17+1», που συγκροτήθηκε από την Κίνα με χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, περιλαμβάνει 12 κράτη - μέλη της ΕΕ.

Η Γερμανία προσβλέπει στην Κίνα και γενικότερα στην Ασία, προκειμένου να ανακάμψει πιο γρήγορα η οικονομία της, και η γερμανική κυβέρνηση προτρέπει τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους να στραφούν πιο αποφασιστικά στην Ασία, με επενδύσεις, αύξηση του εμπορίου κ.λπ. Ιδιαίτερα οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες επενδύουν μαζικά στην Κίνα και σε άλλες ασιατικές χώρες. Τον περασμένο μήνα η γερμανική κυβέρνηση κατάρτισε στρατηγικό σχέδιο για την περιοχή Ασίας - Ειρηνικού, με την επισήμανση ότι στην περιοχή αυτή θα κριθούν «η ευημερία και η θέση της Γερμανίας στον κόσμο».

Ο οξυμένος ενδοϊμπεριαλιστικός ανταγωνισμός συνυπάρχει με την αλληλεξάρτηση των καπιταλιστικών οικονομιών, με την Α. Μέρκελ να σημειώνει σε πρόσφατη τηλεφωνική επικοινωνία με τον Κινέζο Πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ: «Η Κίνα έχει κάνει καλή δουλειά στην πρόληψη και τον έλεγχο της πανδημίας και η οικονομία της έχει το προβάδισμα στην ανάκαμψη, κάτι που είναι καλή είδηση για τις γερμανικές επιχειρήσεις».

Εξέφρασε την ελπίδα να ενισχυθούν οι επαφές των δυο πλευρών για συνεργασία σε τομείς όπως τα εμβόλια, το εμπόριο, οι επενδύσεις και τα νέα ενεργειακά οχήματα (ηλεκτροκίνηση, αυτόνομη οδήγηση κ.ά.).

«Πρέπει να ορίσουμε τα δικά μας ευρωπαϊκά συμφέροντα, και αυτό περιλαμβάνει το κοινό έδαφος (σ.σ. με την Κίνα) σχετικά με την εξωτερική πολιτική, την οικονομική πολιτική, την ψηφιακή πολιτική και πολλά άλλα», δήλωσε επίσης πρόσφατα η Μέρκελ.

«Η πρόκληση τα επόμενα χρόνια σε σχέση με την Κίνα έγκειται στην εξεύρεση καλής ισορροπίας μεταξύ της μάχης για τις αξίες και τα συμφέροντά μας», πρόσθεσε η καγκελάριος, αναφερόμενη στην τεράστια οικονομική ισχύ της Κίνας και στις μεγάλες καταναλωτικές αγορές της, που θεωρούνται ώριμες για τους Γερμανούς επενδυτές.


Ε. Μ.


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ