Στην κατεύθυνση της διαμόρφωσης μιας ακόμα πιο «ευέλικτης» αγοράς εργασίας, με αυξημένα ποσοστά «απασχόλησης» για τις γυναίκες, κινούνται τόσο τα σχέδια και οι στόχοι της ΕΕ για την «ανάκαμψη» της καπιταλιστικής οικονομίας, όσο και οι εξαγγελίες της ελληνικής κυβέρνησης και το «Σχέδιο Ανάπτυξης» της λεγόμενης «Επιτροπής Πισσαρίδη».

Μέτρα και πολιτικές που σχεδιάζονται και εφαρμόζονται στο όνομα της «ισότητας» των φύλων αποτελούν για μια ακόμα φορά συστατικό της αντιλαϊκής επίθεσης, στο έδαφος της νέας καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης, τα βάρη της οποίας θέλουν να φορτώσουν ξανά στις πλάτες των λαών.

Με το γνωστό περιτύλιγμα της «συμφιλίωσης» οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, των «σύγχρονων λύσεων» στα υποτιθέμενα ...διλήμματα των γυναικών να διαλέξουν ανάμεσα στην «καριέρα» και τη δημιουργία οικογένειας, αλλά και με αποπροσανατολιστική ρητορεία για τα «νέα δικαιώματα» και το «μέλλον της εργασίας», κυβέρνηση και ΕΕ κλιμακώνουν την επίθεση στη σταθερή εργασία, στο πλήρες ωράριο, στον ελεύθερο χρόνο, στη συνταξιοδότηση.

«Η κρίση δεν μπορεί να γίνει άλλοθι για να υποσταλεί η σημαία των μεγάλων αλλαγών», διαμήνυσε τις προηγούμενες μέρες από τη ΔΕΘ ο πρωθυπουργός, προαναγγέλλοντας «ριζικές παρεμβάσεις» στην κατεύθυνση των προτάσεων που έχει εισηγηθεί η «Επιτροπή Πισσαρίδη».

Στις σελίδες του πορίσματος, ο στόχος της αύξησης των ποσοστών απασχόλησης των γυναικών έχει κομβική θέση. «Η χαμηλή συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας μειώνει σημαντικά το παραγωγικό δυναμικό της χώρας», διαπιστώνει η Επιτροπή και εκφράζει την ανησυχία της για το «οικονομικό κόστος» που συνεπάγεται το γεγονός ότι το δυναμικό αυτό παραμένει αναξιοποίητο.

Σε αντίστοιχες διαπιστώσεις καταλήγει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στην ετήσια επισκόπηση της απασχόλησης και των κοινωνικών εξελίξεων στην Ευρώπη (ESDE), την οποία δημοσιοποίησε πρόσφατα. Σύμφωνα με αυτή, «οι μόνες σημαντικές πηγές μελλοντικής αύξησης της απασχόλησης» είναι η «μείωση των διαφορών που συνδέονται με το φύλο στην αγορά εργασίας», ο «μεγαλύτερης διάρκειας εργάσιμος βίος» και οι «εναλλακτικές ρυθμίσεις για τον χρόνο εργασίας».

Στην ΕΕ, το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών ηλικίας 20 - 64 ετών στην αγορά εργασίας ανήλθε στο 72%, παραμένοντας 12 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό για τους άνδρες, ενώ «το συνολικό κόστος της μη συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό εκτιμάται σε περίπου 361,9 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως».

Η αύξηση του εργατικού δυναμικού μέσα από την ανεκμετάλλευτη «δεξαμενή» του γυναικείου πληθυσμού θεωρείται προϋπόθεση για τη βελτίωση της «ανταγωνιστικότητας» τόσο της ευρωπαϊκής όσο και της ελληνικής οικονομίας. Στην παραδοχή αυτή αποτυπώνεται το γεγονός ότι η μισθωτή εργασία είναι πηγή της υπεραξίας και του κέρδους, ενώ ιδιαίτερα στην περίπτωση των γυναικών οι ανισοτιμίες και διακρίσεις γίνονται εργαλείο για την επέκταση των «ευέλικτων» εργασιακών σχέσεων και η «ισότητα» μοχλός για την προώθηση αντεργατικών ανατροπών.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπενθυμίζει παράλληλα πως η «ενεργός γήρανση» αποτελεί προτεραιότητα και τα κράτη - μέλη θα πρέπει να λάβουν μέτρα που να «επεκτείνουν την επαγγελματική ζωή» και να αυξάνουν την «πραγματική ηλικία συνταξιοδότησης».

Σε ανάλογο μήκος κύματος, η «Επιτροπή Πισσαρίδη» εντοπίζει ως βασικό παράγοντα για τα χαμηλότερα ποσοστά γυναικείας απασχόλησης στην ηλικιακή ομάδα από 55 έως 64 ετών τα μειωμένα όρια συνταξιοδότησης που ίσχυαν για εργαζόμενες μητέρες, πριν «ξηλωθούν» από τις αλλεπάλληλες αντιασφαλιστικές επιθέσεις των κυβερνήσεων. Δίπλα στις νέες ανατροπές που δρομολογεί στην Κοινωνική Ασφάλιση, η Επιτροπή ξεκαθαρίζει ότι «δεν θα πρέπει να επανεισαχθούν εξαιρέσεις από αυτούς τους καθολικούς κανόνες» που έχουν θεσμοθετηθεί και προβλέπουν συνταξιοδότηση για γυναίκες και άντρες στα 67 έτη.

Η «συμφιλίωση επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής» γίνεται «όλο και πιο σημαντική», υπογραμμίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και καλεί κυβερνήσεις και επιχειρήσεις να ανταποκριθούν στη «μεγάλη πρόκληση», με πολιτικές για «ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας», προβλέψεις για άδεια πατρότητας και γονική άδεια, ρυθμίσεις φροντίδας παιδιών.

Οι παραπάνω συστάσεις δεν οδηγούν σε μεγαλύτερης διάρκειας άδειες, διεύρυνση των εργαζομένων που τις δικαιούνται, ιδιαίτερα εργαζόμενων μητέρων, μεγαλύτερο επίδομα άδειας μητρότητας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζει την άδεια μητρότητας η «Επιτροπή Πισσαρίδη».

Οι άδειες μητρότητας (τοκετού και λοχείας, φροντίδας παιδιού, εξάμηνη άδεια προστασίας της μητρότητας) στοχοποιούνται ως ...«αντικίνητρο» που εμποδίζει τις επιχειρήσεις να προσλάβουν γυναίκες. Ετσι, στο όνομα της «διευκόλυνσης» της πληρέστερης ένταξης των γυναικών και της αντιμετώπισης των «θεσμικών ακαμψιών» που τους στερούν τις «ίσες ευκαιρίες» στην αγορά εργασίας, στην ημερήσια διάταξη μπαίνει η αναθεώρηση των σχετικών νόμων, ανοίγοντας το δρόμο για νέες περικοπές και εξαιρέσεις.

Ανάμεσα σε άλλα, η κυβέρνηση έχει βάλει στο τραπέζι την επέκταση της «ευελιξίας» στη χρήση της άδειας τοκετού. Συγκεκριμένα, σχεδιάζει να προβλέψει τη «δυνατότητα» να «επιλέγουν» οι ίδιες οι μητέρες το χρόνο κατά τον οποίο θα λάβουν την εν λόγω άδεια «χωρίς συγκεκριμένους περιορισμούς από το κράτος». Μόνο που μια τέτοια «επιλογή» θα οδηγήσει στην προσαρμογή της άδειας στις ανάγκες της εργοδοσίας, που θα έχει το «ελεύθερο» να απασχολεί την εργαζόμενη μέχρι να γεννήσει ή να της ζητά να επιστρέψει στη θέση της πολύ σύντομα μετά τον τοκετό.

«Λίγοι θα είχαν αντίρρηση στο να μπορούν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι να έχουν περισσότερη ευελιξία, εφόσον το επιθυμούν οι ίδιοι, στο πώς κατανέμουν το χρόνο τους», ισχυριζόταν λίγες μέρες πριν ο πρωθυπουργός. Στην κατεύθυνση της γενίκευσης της «ευελιξίας» αλλά και της κατάργησης «παρωχημένων ρυθμίσεων του περασμένου αιώνα», όπως είπε, η κυβέρνηση της ΝΔ ετοιμάζεται να φέρει το επόμενο διάστημα νομοσχέδιο για τα Εργασιακά.

Το παραμύθι της «καλής ευελιξίας», που υποτίθεται ότι ωφελεί αμοιβαία τόσο τους εργαζόμενους όσο και τις επιχειρήσεις, δεν αποτελεί καινοτομία της κυβέρνησης, αλλά σενάριο «made in EU». Στη φετινή ετήσια επισκόπηση για την απασχόληση η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αφιερώνει ένα ξεχωριστό κεφάλαιο για να προβάλει τον «κοινωνικό διάλογο» και τις συμφωνίες ανάμεσα στους «κοινωνικούς εταίρους», που εισάγουν ρυθμίσεις για την «ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής» και την «ευελιξία» στο χρόνο εργασίας.

Ως ένα τέτοιο παράδειγμα υπενθυμίζει, για μια ακόμα φορά, τη Σύμβαση που υπέγραψε το 2017 η γερμανική συνδικαλιστική οργάνωση «IG Metall». Σε αυτήν προβλέπεται πως εργαζόμενοι που έχουν μικρά παιδιά ή είναι επιφορτισμένοι με τη φροντίδα ηλικιωμένων θα μπορούν να δουλεύουν με μειωμένο ωράριο, έως και 28 ώρες τη βδομάδα, και ανάλογη μείωση του μισθού τους, για χρονικό διάστημα έως και 2 χρόνια. Οπως εξηγεί η Κομισιόν, πρόκειται για μια «ανταλλαγή» μέρους του μισθού με «ελεύθερες» μέρες και ώρες προκειμένου οι εργαζόμενοι να εκπληρώσουν τις «ευθύνες φροντίδας» με τις οποίες είναι επιφορτισμένοι.

Η προβολή του συγκεκριμένου παραδείγματος από την ΕΕ ξανά και ξανά δεν είναι τυχαία. Μετά την υπογραφή της Σύμβασης η Επιτροπή είχε χαιρετίσει το γεγονός ότι «η συζήτηση για το χρόνο εργασίας απομακρύνεται από τη συνηθισμένη πολωμένη συζήτηση, στην οποία τα συνδικάτα ζητούν μικρότερους χρόνους εργασίας και οι εργοδότες επιδιώκουν μεγαλύτερη ευελιξία». Βγάζοντας το καπέλο στις συνδικαλιστικές οργανώσεις που δεν τάσσονται πια υπέρ μιας γενικής μείωσης του εργάσιμου χρόνου, ως αίτημα «παρωχημένο», η ΕΕ διαφημίζει τις «νέες επιλογές» που «εξισορροπούν» τις «ατομικές ανάγκες» των εργαζομένων και τα «οικονομικά συμφέροντα» της επιχείρησης.

Στην πραγματικότητα το «δικαίωμα στην ευελιξία», η οποία επενδύεται με το μανδύα του «αυτοπροσδιορισμού» του χρόνου εργασίας από την πλευρά των εργαζομένων, αξιοποιείται για το συμβιβασμό των εργατοϋπαλλήλων στις ανάγκες της καπιταλιστικής παραγωγής σε κάθε κλάδο. Με άλλα λόγια, η «λύση» που προτείνεται σε εργαζόμενες και εργαζόμενους είναι ο συμβιβασμός με το μειωμένο ωράριο και τον πετσοκομμένο μισθό, με τη ζωή και τα ωράρια - λάστιχο.

Μπροστά στο αντεργατικό οπλοστάσιο, που συνεχώς εμπλουτίζεται, προβάλλει η ανάγκη να δυναμώσει η συλλογική, αγωνιστική διεκδίκηση του ταξικά προσανατολισμένου εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος, μαζί με το ριζοσπαστικό γυναικείο κίνημα, για γενική μείωση του εργάσιμου χρόνου με αυξήσεις στο εργασιακό εισόδημα, για αποκλειστικά δημόσιες και δωρεάν υπηρεσίες στήριξης της οικογένειας, με δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου.