Παρασκευή 4 Σεπτέμβρη 2020
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 19
ΔΙΕΘΝΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ (ΤΕΤΡΑΣΕΛΙΔΟ)
ΚΙΝΑ
Η «αθόρυβη» στρατιωτική διείσδυση στην Αφρική

Ερευνα καταγράφει τη δραστηριότητα της Κίνας στη Δυτική Αφρική και αναλύει τις επιπτώσεις που έχει για την ΕΕ και τα μονοπώλιά της

Κινεζική αποστολή στο Νότιο Σουδάν στο πλαίσιο των «ειρηνευτικών αποστολών» του ΟΗΕ
Κινεζική αποστολή στο Νότιο Σουδάν στο πλαίσιο των «ειρηνευτικών αποστολών» του ΟΗΕ
Είναι γνωστό ότι η Κίνα, ιδιαίτερα τις τελευταίες δύο δεκαετίες, διεισδύει ταχύτατα στην αφρικανική ήπειρο, με έμφαση στο εμπόριο και την εξασφάλιση σημαντικών πρώτων υλών. Αυτό που είναι λιγότερο γνωστό είναι η «αθόρυβη», αυξανόμενη στρατιωτική παρουσία της Κίνας στη «μαύρη ήπειρο».

Σύμφωνα με μελέτη του Ιδρύματος «Konrad - Adenauer» και της «δεξαμενής σκέψης» «Merics» του Βερολίνου, αυτή η πτυχή της κινεζικής διείσδυσης γίνεται πλέον όλο και πιο σημαντική:

«Η Κίνα εργάζεται για να καθιερωθεί ως σοβαρός παράγοντας ασφαλείας στην αφρικανική ήπειρο εδώ και πάνω από μια δεκαετία και έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο. Ολα δείχνουν ότι υιοθετεί μια συστηματική προσέγγιση σε ολόκληρη την Αφρική, που περιλαμβάνει παράδοση όπλων και στρατιωτική διπλωματία, καθώς και ανάπτυξη σε ειρηνευτικές αποστολές, στρατιωτική εκπαίδευση (...) διαμεσολάβηση σε συγκρούσεις και δημιουργώντας την πρώτη υπερπόντια στρατιωτική βάση της, στο Τζιμπουτί».

Η νέα μελέτη, με τίτλο «Ο αυξανόμενος ρόλος ασφαλείας της Κίνας στην Αφρική: Πλευρές από τη Δυτική Αφρική - Επιπτώσεις στην Ευρώπη», θεωρείται σημαντική συμβολή στην «ιχνηλάτηση» αυτής της λιγότερο γνωστής κινεζικής δραστηριότητας. Συγκεκριμένα, εξετάζει τον αυξανόμενο ρόλο της Κίνας στη Δυτική Αφρική, αξιοποιώντας πάνω από 60 συνεντεύξεις με επαγγελματίες και εμπειρογνώμονες ασφαλείας - άμυνας σε οκτώ κράτη της περιοχής.

Τα στοιχεία που παρουσιάζονται αποκτούν ιδιαίτερη αξία υπό το φως των ανταγωνισμών που οξύνονται με επίκεντρο την Αφρική, λόγω κυρίως του φυσικού της πλούτου και της μεγάλης αγοράς της.

Μια ...«υπεύθυνη μεγάλη δύναμη»

Η επιδίωξη για ενεργότερο ρόλο στην «ασφάλεια» της Αφρικής πηγάζει από την «αυξανόμενη ανάγκη της Κίνας να προστατεύσει τα οικονομικά της συμφέροντα» και συνδέεται με ισχυρά γεωπολιτικά κίνητρα.

Σύμφωνα με την έκθεση, η Κίνα ελπίζει να εμβαθύνει τις σχέσεις της με τα αφρικανικά κράτη και, πέρα από τις καθαρά εμπορικές συναλλαγές, να αναδειχθεί σε «υπεύθυνη μεγάλη δύναμη», ενισχύοντας το διεθνές κύρος και την παγκόσμια διαπραγματευτική της θέση.

Καθόλου τυχαία, αυτοπροβάλλεται ως ο δεύτερος μεγαλύτερος οικονομικός συντελεστής των Τμημάτων Ειρηνευτικών Επιχειρήσεων των Ηνωμένων Εθνών (UNPKO) και ο μεγαλύτερος συνεισφέρων στρατευμάτων των μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία, Κίνα, Ρωσία).

Αυτή τη «συνεισφορά» της προσπαθεί να εξαργυρώσει σε πολιτική επιρροή στον ΟΗΕ και σε άλλους διεθνείς οργανισμούς, ανάλογα με τα κινεζικά συμφέροντα.

Προς το παρόν, πάντως, η Κίνα δεν επιλέγει μια άμεση στρατιωτική εμπλοκή στα διάφορα μέτωπα στην Αφρική, αλλά εντείνει την έμμεση, πολυμερή παρέμβασή της μέσω των UNPKO. Για παράδειγμα στη Δυτική Αφρική, όπου επικεντρώνει η έρευνα, αυξάνει σταθερά τον αριθμό του προσωπικού που συμμετέχει στις «ειρηνευτικές επιχειρήσεις», με στρατιωτικούς παρατηρητές (Σιέρα Λεόνε, Ακτή Ελεφαντοστού), γιατρούς, μηχανικούς και αστυνομία (Λιβερία) και πεζικό στην τρέχουσα αποστολή MINUSMA στο Μάλι.

Εκφράζει όμως παράλληλα την «ετοιμότητα» και την «προθυμία» της και για την ανάπτυξη στρατευμάτων, κάτι που φαίνεται πιο έντονα στο Νότιο Σουδάν, όπου τα κινεζικά εμπορικά συμφέροντα είναι σημαντικά.

Σύμφωνα με την έρευνα, η «κινεζική προσέγγιση» στη διατήρηση της ειρήνης δίνει προτεραιότητα «στη σταθερότητα των καθεστώτων και στην οικονομική ανάπτυξη», αποφεύγοντας τον παρεμβατισμό στις στρατιωτικές αποστολές της.

Προμηθευτής όπλων και «τεχνογνωσίας»

Στο μεταξύ, όλες αυτές τις δεκαετίες «αθόρυβης» διείσδυσης κινεζικών μονοπωλιακών ομίλων, η Κίνα έχει γίνει σήμερα ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής όπλων στην Αφρική, μετά τη Ρωσία. Κατά κύριο λόγο πρόκειται για «ελαφρύ εξοπλισμό», αλλά εξάγει όλο και περισσότερο μεγαλύτερα, πιο εξελιγμένα συστήματα, συμπεριλαμβανομένων τανκς, αεροσκαφών και μαχητικών αεροσκαφών - όλα σε πολύ ανταγωνιστικές τιμές.

Το κίνητρο δεν είναι «στενά εμπορικό», άλλωστε «έχει κάνει και πολλές δωρεές πολεμικού εξοπλισμού στους εταίρους της στη Δυτική Αφρική».

Σημαντικό μέρος της κινεζικής «διείσδυσης» είναι οι ανταλλαγές στρατιωτικής εκπαίδευσης με αφρικανικές Ενοπλες Δυνάμεις. Οι δραστηριότητες της Κίνας σε αυτόν τον τομέα διαφέρουν από τους άλλους διεθνείς «παίκτες», της ΕΕ και των ΗΠΑ. Το Πεκίνο επικεντρώνεται έντονα σε ένα μεγάλο και αναπτυσσόμενο πρόγραμμα στρατιωτικών υποτροφιών για Αφρικανούς αξιωματικούς στην Κίνα, δίνοντας προτεραιότητα στην «οικοδόμηση επιρροής στους μελλοντικούς στρατιωτικούς διοικητές της Αφρικής».

Αν και ο ρόλος της Κίνας στην «ασφάλεια» της Αφρικής επεκτείνεται σαφώς, παραμένει ουσιαστικά περιορισμένος, εκτιμούν οι συμμετέχοντες στη μελέτη.

Τα κινεζικά όπλα εκτιμώνται ως «οικονομικά», αλλά οι τεχνικές αστοχίες έχουν προκαλέσει σημαντική απογοήτευση. Το πρόγραμμα στρατιωτικής εκπαίδευσης της Κίνας είναι μεγάλο και ευπρόσδεκτο, αν και οι αξιωματικοί της Δυτικής Αφρικής τόνισαν ότι το Πεκίνο ήταν ένας από τους πολλούς τέτοιους εταίρους και όχι με το μεγαλύτερο «πρεστίζ».

Οι κυβερνήσεις της Αφρικής, παζαρεύουν με όλες τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις που επιδιώκουν μεγαλύτερη διείσδυση κεφαλαίων και στρατιωτικών δυνάμεων.

Βασικά, σύμφωνα με την έρευνα, η επιφυλακτικότητα της Κίνας «να πατήσει μπότες στο έδαφος» (να οργανώσει δηλαδή αυτοτελείς στρατιωτικές αποστολές), σε αντίθεση με άλλους εταίρους, περιορίζει τη σημασία της Κίνας ως εταίρου ασφαλείας. Ωστόσο, οι ερωτηθέντες αναμένουν ότι ο ρόλος ασφάλειας της Κίνας θα συνεχίσει να αυξάνεται, ως ένα ακόμα στοιχείο της βαθύτερης επιρροής του Πεκίνου στην υποπεριοχή.

«Νέος παίκτης» σε «στρατηγική περιοχή»

Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι που συμμετείχαν στην έρευνα σημείωσαν πως «ο αυξανόμενος ρόλος της Κίνας για την ασφάλεια στην Αφρική προμηνύει την ανάδειξη ενός σημαντικού νέου παράγοντα ασφαλείας σε μια περιοχή στρατηγικής σημασίας».

Ετσι, οι συγγραφείς - αναλυτές των παραπάνω «δεξαμενών σκέψης» (από τις σημαντικότερες για την ευρωπαϊκή πολιτική) επισημαίνουν πως «η ολοκληρωμένη στρατηγική 2020 της ΕΕ για την Αφρική πρέπει να αξιοποιηθεί πλήρως για να ενισχύσει το ρόλο της Ευρώπης ως ηγετικού εταίρου στην ειρήνη και την ασφάλεια της Αφρικής», πέρα από τον πολλαπλασιασμό των ευρωπαϊκών επενδύσεων.

Η Αφρική έχει χαρακτηριστεί από την ΕΕ «ήπειρος των ευκαιριών» και μία από τις βασικές προτεραιότητες της ιμπεριαλιστικής Ενωσης είναι η μεγαλύτερη οικονομική και στρατιωτική διείσδυση ευρωπαϊκών μονοπωλιακών ομίλων.

Ετσι, και η συγκεκριμένη έρευνα «χτυπά καμπανάκι», συμβουλεύοντας την ΕΕ να μην αντιμετωπίζει πλέον την Κίνα μόνο ως «οικονομικό ανταγωνιστή και εταίρο», αλλά και ως παράγοντα πολιτικής ασφάλειας στην Αφρική, σταθμίζοντας «τους κινδύνους και τα οφέλη».

Υποδεικνύει επίσης ότι η συνεργασία της ΕΕ με τις κινεζικές Ενοπλες Δυνάμεις στην Αφρική ενέχει «κινδύνους», τόσο για τα ευρωπαϊκά συμφέροντα όσο και για τα συμφέροντα των «εταίρων» της ΕΕ σε Αφρική και Ανατολική Ασία, και η όποια σύμπλεξη με τον κινεζικό στρατό θα πρέπει να είναι προσεκτική.

Ως πεδίο συνεργασίας ευρωπαϊκών και κινεζικών στρατευμάτων στην Αφρική αναφέρονται κοινές ασκήσεις, καταπολέμηση της πειρατείας (π.χ. στον Κόλπο της Γουινέας), οι διάφορες «ειρηνευτικές αποστολές» του ΟΗΕ, ιδίως η MINUSMA στο Μάλι. Η Κίνα θα πρέπει επίσης, σημειώνεται, να ενθαρρυνθεί να παρέχει χρηματοδότηση και υποστήριξη στις δραστηριότητες ανάπτυξης υποδομών της περιφερειακής συμμαχίας «G5 Σαχέλ» (Μάλι, Μαυριτανία, Μπουρκίνα Φάσο, Τσαντ, Νίγηρας), όπου ιδιαίτερο στρατιωτικό ρόλο παίζει η Γαλλία.

Οποιαδήποτε κίνηση που εμβαθύνει ενεργά τη σινοευρωπαϊκή συνεργασία στην αφρικανική «ασφάλεια» - ειδικά σε πιο στρατιωτικές διαστάσεις - θα πρέπει να υπόκειται σε ευρωπαϊκές στρατηγικές αποφάσεις υψηλού επιπέδου, λαμβάνοντας υπόψη την ευρύτερη εικόνα των σχέσεων Ευρώπης - Κίνας, τους στόχους της Κίνας στην Αφρική και την παγκόσμια συμπεριφορά της, σημειώνει η έρευνα.

Οι προετοιμασίες για την αναβληθείσα Σύνοδο Κορυφής ΕΕ - Κίνας της Λειψίας, εάν και όποτε πραγματοποιηθεί, θεωρείται μια ευκαιρία για τέτοιες συζητήσεις.

Παράλληλα οι συγγραφείς προτείνουν να διατηρηθεί η ευρωπαϊκή επιρροή στα «ειρηνευτικά προγράμματα» του ΟΗΕ (UNPKO) και ιδίως τα ευρωπαϊκά μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ «πρέπει να προσέχουν τις προσπάθειες του Πεκίνου να αξιοποιήσει τις αυξανόμενες συνεισφορές του στην αφρικανική ασφάλεια και στα UNPKO για πολιτικό πλεονέκτημα».

Σε κάθε περίπτωση, δεδομένων της αυξανόμενης στρατιωτικής δραστηριότητας της Κίνας στην Αφρική και της ουσιαστικής επιρροής της στην ήπειρο, η ΕΕ είναι αναγκασμένη να επιδιώκει «ανταλλαγή απόψεων» με την Κίνα για πολιτικές και θέματα ασφάλειας και να την υπολογίζει όλο και περισσότερο...


Ε. Μ.


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ