Θα μιλήσει ο ΓΓ της ΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας. Στη συνέχεια θα ακουστούν για πρώτη φορά στον μαρτυρικό αυτό τόπο τα έργα του αξέχαστου Θάνου Μικρούτσικου «Καντάτα για τη Μακρόνησο» σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου και «Σπουδή σε ποιήματα του Βλαδίμηρου Μαγιακόβσκη».

Για το ΚΚΕ η τοποθέτηση του Μνημείου στη Μακρόνησο, στο «Νταχάου της Μεσογείου» όπως ονομάστηκε, είναι ένα χρέος, μια αυτονόητη απόδοση τιμής στα χιλιάδες μέλη του ΚΚΕ, στους χιλιάδες αγωνιστές που κράτησαν ψηλά τη σημαία της κοινωνικής απελευθέρωσης από τα δεσμά της ταξικής εκμετάλλευσης.

Είναι ο ύψιστος συμβολισμός του ηθικού τους μεγαλείου, της ανωτερότητας και του ηρωισμού που επέδειξαν, της ακλόνητης πίστης τους, που εμπνέουν μέχρι και σήμερα.

Ταυτόχρονα είναι μέρος ενός ακούραστου αγώνα για την προστασία και την αποκατάσταση των ιστορικών χώρων του νησιού.

Η λειτουργία του Στρατοπέδου Συγκεντρώσεως Μακρονήσου άρχισε το Μάη του 1947, ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη η ένοπλη πάλη του ΔΣΕ. Αρχικά στο νησί στέλνονταν οι «επικίνδυνοι» στρατιώτες, αυτοί που κρίνονταν «εθνικώς ύποπτοι». Δημιουργήθηκαν τρία Ειδικά Τάγματα Οπλιτών (Α' ΕΤΟ, Β' ΕΤΟ και Γ' ΕΤΟ).

Στη συνέχεια εγκαταστάθηκαν εκεί και οι Στρατιωτικές Φυλακές Αθηνών (ΣΦΑ), όπου κρατούνταν οι υπόδικοι των στρατοδικείων και οι οποίες μετονομάστηκαν σε Δ' ΕΤΟ, το Ειδικό Στρατόπεδο Αναμορφώσεως Ιδιωτών (ΕΣΑΙ), οι Φυλακές Ανηλίκων και το ΕΣΑΓ (Ειδικό Στρατόπεδο Αναμορφώσεως Γυναικών), με 1.200 γυναίκες και παιδιά από το Τρίκερι, το Γενάρη του 1950. Το 1954 η Μακρόνησος έκλεισε και μέχρι το 1958 ο στρατός επιχείρησε συστηματικά να καταστρέψει τις εγκαταστάσεις, σε μια προσπάθεια να εξαφανίσει στοιχεία.

Ο στόχος της αστικής τάξης σαφής: Να τσακιστεί η πολιτική επιρροή του ΚΚΕ μέσα από την υπογραφή δηλώσεων αποκήρυξης του Κόμματος και της ιδεολογίας του, να καμφθούν το ηθικό και η ηρωική πάλη του λαϊκού κινήματος. Στο πλαίσιο αυτό, οι μηχανισμοί καταστολής τελειοποιήθηκαν. Η βία συστηματοποιήθηκε. Ξύλο, φάλαγγα, πολύωρη έκθεση στον ήλιο και το κρύο, ορθοστασία, κάψιμο με πυρωμένα σίδερα και τσιγάρα, ασταμάτητο κουβάλημα πέτρας. Παράλληλα, εφαρμόζονταν και ψυχολογικές μέθοδοι βασανισμού.

Το Μνημείο φιλοτέχνησε ο γλύπτης και αναπληρωτής καθηγητής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Μάρκος Γεωργιλάκης, ανταποκρινόμενος στον ανοιχτό πανελλήνιο καλλιτεχνικό διαγωνισμό που προκήρυξε η ΚΕ του ΚΚΕ για φιλοτέχνηση μνημείων σε Γυάρο και Μακρόνησο.

Το έναυσμα για τον καλλιτέχνη αποτέλεσε ο Μακρονησιώτης πατέρας του, που ήταν εξόριστος το 1947 στον 1ο Λόχο του Γ' ΕΤΟ, όπως αναγράφεται σε ένα κουτί που περιέχει κατασκευές που έφτιαχνε. Οι κατασκευές του ήταν κυρίως καραβάκια με λεπτεπίλεπτα - από ξύλο - πανιά, έτοιμα να ταξιδέψουν μακριά από το κολαστήριο της Μακρονήσου...

Η γλυπτική σύνθεση περιλαμβάνει πέντε ανθρώπινες μορφές - σκιές, κατασκευασμένες από ανοξείδωτο σίδερο, που ξεπροβάλλουν από τη γη της Μακρονήσου. Οι πέντε αυτές μορφές και ο χώρος έδρασής τους, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί, αποτελούν μια ενιαία σύνθεση. Είναι δε με τέτοιον τρόπο διαμορφωμένη ώστε ο επισκέπτης να μπορεί να κινηθεί ανάμεσα σ' αυτές τις μορφές, να τις ακουμπήσει.

Για τον Μ. Γεωργιλάκη, οι πέντε αυτές μορφές, όπως ανέφερε και σε πρόσφατη συνέντευξή του στο «902.gr», θα μπορούσαν να αντιπροσωπεύουν και τα πέντε βασικά στρατόπεδα: Α' ΕΤΟ, Β' ΕΤΟ, Γ' ΕΤΟ, Γυναικών και Πολιτικών Εξορίστων.

Σύμφωνα με τον γλύπτη, η σύνθεση αποτελείται από δύο μέρη. «Αυτό που φαίνεται και αυτό που δεν φαίνεται. Οι μήτρες από τις οποίες προέκυψαν αυτές οι μορφές δεν ήταν κάτι από γλυπτική και πλαστική άποψη, χωρίς αξία. Επρεπε με κάποιο τρόπο να αξιοποιηθούν. Θάφτηκε λοιπόν η κάθε μήτρα ακριβώς κάτω από τη μορφή στην οποία αντιστοιχεί. Το κομμάτι αυτό απευθύνεται στους νεκρούς συντρόφους, στους νεκρούς της Μακρονήσου. Αυτή η γη θα υποδεχτεί και αυτές τις μήτρες...».