Μία ιδιαίτερα σημαντική πρώτη προσέγγιση του νομοσχεδίου για τον περιορισμό των διαδηλώσεων, που ξεκίνησε χτες η συζήτησή του στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής, είχαν δημοσιεύσει πριν από μερικούς μήνες (στη φάση της διαβούλευσης) οι Χριστόφορος Σεβαστίδης, ΔΝ - Εφέτης, πρόεδρος της Ενωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, και η Ιωάννα Ξυλιά, πρόεδρος Πρωτοδικών.

Παραθέτουμε ορισμένα αποσπάσματα που δείχνουν μερικές σοβαρές πτυχές του θέματος.

«Κατά την αιτιολογική έκθεση (σ.σ. το νομοσχέδιο) έρχεται να καλύψει "ένα αναμφίβολα υπαρκτό κενό στην προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου". Προφανώς όχι των ανθρώπων που συμμετέχουν στις συναθροίσεις. Πριν την κατάθεση του σχεδίου νόμου είχε δημιουργηθεί το κατάλληλο έδαφος για τη στήριξή του από την κοινή γνώμη, που "αγανακτεί" όταν λίγες δεκάδες άτομα αποκλείουν το κέντρο μεγάλων πόλεων και εμποδίζουν την κοινωνικοοικονομική ζωή. Ομοια αγανάκτηση και όταν οι απεργοί δυσκολεύουν την καθημερινότητα των συμπολιτών τους. Ο "κοινωνικός αυτοματισμός" στο απόγειό του! Πέρα από το γεγονός ότι αποδέκτης του δικαιώματος είναι η κρατική εξουσία, γίνεται αυτονόητα δεκτό ότι οι τρίτοι υποχρεούνται να ανεχθούν την παροδική κυκλοφοριακή συμφόρηση που προκαλείται».

«Ο "οργανωτής" και κατ' επέκταση η συνάθροιση μπαίνει στον ασφυκτικό κλοιό του προληπτικού αστυνομικού ελέγχου και το πλάνο της συνάθροισης ουσιαστικά υποδεικνύεται από τις αστυνομικές αρχές. Την ίδια στιγμή οι κυρώσεις που απειλούνται για τον "αμελή" οργανωτή είναι εξοντωτικές: Ευθύνεται για την αποζημίωση όσων υπέστησαν βλάβη της ζωής, της σωματικής ακεραιότητας και της ιδιοκτησίας από τους συμμετέχοντες στη συνάθροιση. Απαλλάσσεται μόνο αν είχε γνωστοποιήσει εγκαίρως για τη συνάθροιση και εφόσον αποδείξει ότι είχε λάβει όλα τα πρόσφορα και αναγκαία μέτρα για την πρόληψη και αποτροπή της ζημίας (άρθρο 14 παρ. 4 ΣχΝ). Η αόριστη νομική έννοια του "επαρκούς αριθμού ατόμων που παρέχουν συνδρομή στην περιφρούρηση", η αντικειμενική δυσκολία ενημέρωσης και ελέγχου όλων των συμμετεχόντων στη συνάθροιση και η παρείσφρηση προβοκατόρικων στοιχείων, που είναι αδύνατο να ελεγχθούν, μπορούν να οδηγήσουν στην επιβολή αστικών κυρώσεων οικονομικής εξόντωσης των φορέων που διοργανώνουν τη συνάθροιση. Ανυπέρβλητα προβλήματα δημιουργούνται από την άκαμπτη και ισοπεδωτική απαίτηση του νομοθέτη για ορισμό "οργανωτή" και ομάδων περιφρούρησης σε συναθροίσεις ευαίσθητων κατηγοριών πολιτών όπως συνταξιούχων, ανηλίκων, ΑμεΑ».

«Στο άρθρο 3 παρ. 3 του σχεδίου νόμου παρατηρούμε τη διατύπωση "Αυθόρμητη δημόσια υπαίθρια συνάθροιση που δεν έχει γνωστοποιηθεί (...) δύναται να επιτραπεί εφόσον δεν διαφαίνονται κίνδυνοι (...)". Συνεπώς το σχέδιο νόμου ξεκινάει από μια αρνητική αφετηρία: Τη διεξαγωγή της συνάθροισης κατά τη διακριτική ευχέρεια της αστυνομικής αρχής, ακόμα και αν δεν διαφαίνονται οι κίνδυνοι του άρθρου 11 παρ. 2β' Σ. Ηδη επισημαίνεται μια αδικαιολόγητη αρνητική αντιμετώπιση των αυθόρμητων συναθροίσεων σε σχέση με τις οργανωμένες. Πρόκειται για κραυγαλέα περίπτωση επιβολής υπέρμετρων περιορισμών καθ' υπέρβαση των συνταγματικών ορίων».

«Εξόχως προβληματική φαίνεται και η ρύθμιση του άρθρου 7 παρ. 4 ΣχΝ, σύμφωνα με την οποία "για τη λήψη απόφασης περί απαγόρευσης, όπως και για την επιβολή περιορισμών (...) λαμβάνονται υπόψη ιδίως: α) ο εκτιμώμενος αριθμός συμμετεχόντων, β) η περιοχή πραγματοποίησής της, γ) ο βαθμός επικινδυνότητας αυτής ως προς την πιθανότητα διάπραξης σοβαρών εγκλημάτων και διατάραξης της κοινωνικοοικονομικής ζωής". Η ενδεικτική απαρίθμηση των λόγων που μπορούν να οδηγήσουν σε απαγόρευση ή επιβολή περιορισμών αφήνει ευρύτατο περιθώριο διακριτικής ευχέρειας στις αστυνομικές αρχές, χωρίς μάλιστα να είναι εκ των προτέρων γνωστά τα κριτήρια που θα οδηγήσουν σε απαγόρευση ή περιορισμούς. Το πρώτο μάλιστα ενδεικτικά αναφερόμενο κριτήριο (ο εκτιμώμενος αριθμός των συμμετεχόντων) είναι εξόχως προβληματικό. Δίνει τη δυνατότητα στις αστυνομικές αρχές να απαγορεύσουν συναθροίσεις πολυπληθείς και ογκώδεις, οι οποίες δεν δημιουργούν κίνδυνο ούτε για τη δημόσια ασφάλεια ούτε για την κοινωνικοοικονομική ζωή. Ενώ δηλαδή υποτιθέμενη αφορμή για την ψήφιση του νομοσχεδίου αποτέλεσαν οι ολιγομελείς πορείες στα κέντρα μεγάλων πόλεων οι οποίες δημιουργούν προβλήματα στην καθημερινότητα των πολιτών, καταλήγει - πέρα από οποιαδήποτε συνταγματική επιταγή - σε μέσο απαγόρευσης των συναθροίσεων που λόγω του μεγάλου μεγέθους τους δεν μπορούν να ελεγχθούν επαρκώς από τις αστυνομικές αρχές».

«Το άρθρο 14 ΣχΝ προβλέπει ιδιώνυμο ποινικό αδίκημα τη συμμετοχή σε δημόσια υπαίθρια συνάθροιση η οποία έχει απαγορευτεί από τις αρμόδιες αρχές. Το άρθρο 9 του ν.δ. 794/1971 προέβλεπε ποινική ευθύνη, μόνο όμως για τον οργανωτή και τους ομιλητές της συνάθροισης. Παρατηρούμε επομένως με το υπό διαβούλευση ΣχΝ μια σημαντική αυστηροποίηση του νομοθετικού πλαισίου και μία διεύρυνση των ποινικά υπεύθυνων προσώπων, στα οποία εντάσσονται πλέον όλοι οι συμμετέχοντες στη συνάθροιση. Η αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου, επί της αρχής, φέρεται να επιδιώκει τη διασφάλιση του δικαιώματος του συνέρχεσθαι "εντός ενός θεσμικού πλαισίου λογικής". Παραβλέπεται προφανώς ότι η εξισορροπητική λογική και στάθμιση των αντικρουόμενων κοινωνικών συμφερόντων ανήκει προνομιακά στον συνταγματικό νομοθέτη και αποτυπώνει τους πολιτικούς και κοινωνικούς συσχετισμούς μιας ορισμένης περιόδου. Ο επαναπροσδιορισμός του πλαισίου της λογικής από τον ύστερο κοινό νομοθέτη μόνο ως θεσμική αναίδεια μπορεί να εκληφθεί».