Το γεγονός ότι ξεδιπλώνεται μία νέα καπιταλιστική κρίση δεν είναι μια απλή διαπίστωση. Ηδη έχει αρχίσει να φαίνεται το σκληρό αποτύπωμά της, δημιουργώντας μια ζοφερή πραγματικότητα για τους εργαζόμενους, διπλά σκληρή για τις γυναίκες. Η κατάσταση που διαμορφώνεται, δικαιολογημένα κάνει τις εργαζόμενες στον κλάδο του Εμπορίου και των Υπηρεσιών να αγανακτούν, να νιώθουν ότι δεν μπορούν να αναπνεύσουν.

Η παρέμβαση του Κόμματος στις εργαζόμενες χρειάζεται να υπολογίζει την επίδραση των συνθηκών εργασίας και ζωής στη σκέψη, στη στάση, στη συνείδηση των γυναικών. Αξιοποιώντας την πείρα που συγκεντρώθηκε την περίοδο των περιοριστικών μέτρων, μπορούμε να φωτίσουμε τις ταξικές αιτίες για τα αδιέξοδα στην καθημερινή ζωή, παρά το γεγονός ότι στον 21ο αιώνα αντικειμενικά γεννιούνται νέες δυνατότητες, με βάση τη ραγδαία ανάπτυξη της επιστήμης, της τεχνολογίας.

Στο Εμπόριο αυτή τη στιγμή οι εργαζόμενες νιώθουν ακόμα μεγαλύτερη ανασφάλεια. Οι απολύσεις έχουν ήδη ξεκινήσει, η λεγόμενη «διευθέτηση» του χρόνου εργασίας απογειώνεται. Είχαμε και πριν: Συμβάσεις ατομικές, ορισμένου χρόνου, δουλειά για λίγες ώρες τη μέρα, για δύο ή τρεις φορές τη βδομάδα, σπαστά ωράρια. Τώρα όμως και σε όσους 8ωρους είχαν απομείνει, ο εργοδότης μπορεί να πει «αύριο τελικά μην έρθεις», ή «την επόμενη βδομάδα θα σε χρειαστώ για 4ωρα». Ακόμα και όσοι έπαιρναν 720 ευρώ μισθό και ήδη ζορίζονταν, τώρα έχουν βγάλει τα κομπιουτεράκια για να υπολογίσουν τι να πρωτοπληρώσουν με τα 576 ευρώ που θα παίρνουν τους επόμενους μήνες από το πρόγραμμα «Συν-Εργασία», ένα ακόμη δώρο που έκανε η κυβέρνηση της ΝΔ στα μεγαθήρια του κλάδου. Ηταν άλλωστε πάγια επιδίωξή τους.

Με απλά λόγια, η καθημερινότητα ενός ζευγαριού με παιδιά, όπου και οι δύο δουλεύουν στο Εμπόριο, ξεπερνά την φαντασία. Είναι γόρδιος δεσμός ποιος θα κρατήσει τα παιδιά, ανάλογα και με το ποιες μέρες πάνε τώρα εκ περιτροπής σχολείο, ανάλογα με το πρόγραμμα βαρδιών για την επόμενη βδομάδα. Πρέπει να συντονιστούν ποιες μέρες, ποιες ώρες και σε ποιο κατάστημα ακόμα θα δουλέψουν, όταν το 6ωρο - 6ήμερο ήρθε για να μείνει και ήδη πολλά καταστήματα λειτουργούν ακόμα και τις Κυριακές.

Στην ήδη επιβαρυμένη καθημερινότητα της γυναίκας εμποροϋπαλλήλου έρχεται να προστεθεί το αφόρητο άγχος ότι όλη η οικογένεια εξαρτάται από εκείνη και τον πενιχρό της μισθό, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που είναι η μόνη εργαζόμενη στο σπίτι. Ετσι, γίνεται ακόμα πιο ευάλωτη στις απαιτήσεις της εργοδοσίας και επωμίζεται ένα τεράστιο ψυχολογικό φορτίο.

Στις Υπηρεσίες, οι εργαζόμενες βίωσαν το σμπαράλιασμα της οικογενειακής - προσωπικής ζωής, κάτω από την αφόρητη εργοδοτική βία. Η πλειοψηφία των εταιρειών «έκλεισαν τα γραφεία» και σαν έτοιμες από καιρό εφάρμοσαν την τηλεργασία. Στις περισσότερες περιπτώσεις, μάλιστα, απέφυγαν να δώσουν άδειες ειδικού σκοπού, με το επιχείρημα ότι «σπίτι θα είσαι, θα έχεις το νου και στο παιδί». Ακόμα και όσες εργαζόμενες πήραν την άδεια, υποχρεώθηκαν σε ορισμένες περιπτώσεις να δουλεύουν κάποιες ώρες, ενώ σε άλλες περιπτώσεις τις περίμενε ένας τεράστιος όγκος δουλειάς με την επιστροφή τους.

Ουσιαστικά, με την πιο ευρεία καθιέρωση της τηλεργασίας έγινε σε μεγάλο βαθμό «κανονικότητα» η προσαρμογή των εργασιακών σχέσεων στις σύγχρονες ανάγκες αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας, στην αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης, με τη χρησιμοποίηση της νέας τεχνολογίας, που προϋπήρχε ως τάση. Και η πείρα έδειξε ότι η τηλεργασία μπορεί να χαρακτηριστεί για τις εργαζόμενες μητέρες μόνο με μία λέξη: Φρίκη. Το ωράριο πραγματικά ξεχείλωσε, αφού το laptop άνοιγε το πρωί και έκλεινε τα μεσάνυχτα.

Ολη αυτή την περίοδο, στη στάση και στη σκέψη των εργαζόμενων γυναικών στις Υπηρεσίες επέδρασε ο εργοδοτικός εκβιασμός, που έφτασε στο σημείο να δίνουν συμβουλές για το πώς καλύτερα θα... «οριοθετήσουν τους οικείους τους», θα αυξήσουν την παραγωγικότητά τους. Εκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου ότι η τηλεργασία εμπεριέχει τον κίνδυνο «να νομίζεις ότι κουράζεσαι, ενώ στην πραγματικότητα δεν κουράζεσαι»!

Η καπιταλιστική εργοδοσία παρέμβαινε ακόμα και στο περιεχόμενο του μη εργάσιμου χρόνου, σε κάθε πλευρά της καθημερινότητας των εργαζομένων. Μεγάλες εταιρείες έδιναν τη δυνατότητα στους εργαζόμενους να έρθουν σε επαφή με διατροφολόγο, ψυχολόγο, είχαν προγράμματα σωματικής άσκησης. Την ίδια στιγμή, βέβαια, καλούσαν σε τηλεδιασκέψεις ανά πάσα ώρα και στιγμή, 10 η ώρα το βράδυ, ακόμα και Σαββατοκύριακα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ειδικά την περίοδο της επιβολής των περιοριστικών μέτρων, οι εργαζόμενες εξαναγκάζονταν να έχουν τα παιδιά όλη μέρα στα tablet, για να μπορέσουν να δουλέψουν, με αποτέλεσμα να διαλύεται το δημιουργικό περιεχόμενο της σχέσης μητέρας - παιδιού.

Ακόμα, υπήρχαν περιπτώσεις γυναικών που ενώ βίωναν τον εγκλεισμό, την οικονομική πίεση, το φόβο της πανδημίας και τη μεγάλη αβεβαιότητα για το αύριο, είδαν σαν «παράδεισο» αυτήν την περίοδο, επειδή είχαν λίγο χρόνο παραπάνω με τα παιδιά τους ή τον σύντροφό τους. Στοιχείο που δείχνει πόσο αφόρητη και πιεστική ήταν η περίοδος της καπιταλιστικής ανάπτυξης που προηγήθηκε, όπου δεν υπήρχε ούτε ο ελάχιστος χρόνος διαθέσιμος, ώστε να αξιοποιηθεί δημιουργικά. Δείχνει το αποτύπωμα των μειωμένων απαιτήσεων, το απίστευτο στρες που δημιουργεί η ρουτίνα του καπιταλιστικού συστήματος, που οδηγεί στην ανάγκη για ένα πάση θυσία διάλειμμα από το τρέξιμο.

Μέσα σε αυτές τις πρωτόγνωρες συνθήκες αποκτήσαμε πολύτιμη πείρα, παρά τις δυσκολίες, ανταποκριθήκαμε στα νέα δεδομένα. Μπήκαμε μπροστά στη διεκδίκηση μέτρων προστασίας στους χώρους δουλειάς, ειδικά στα σούπερ μάρκετ, σε κάθε διεκδίκηση, από την άδεια ειδικού σκοπού μέχρι την ανάκληση απολύσεων. Αναδείχθηκε η ανάγκη να μπουν στο επίκεντρο της συζήτησης οι σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες των εργαζομένων, να αναχαιτίζεται το κλίμα ωραιοποίησης των κυβερνητικών μέτρων, το οποίο επέδρασε ιδιαίτερα στη συνείδηση των γυναικών.

Στα σούπερ μάρκετ, η κυβέρνηση και μεγαλοεπιχειρηματίες μπορεί να έδιναν πακτωλούς χρημάτων σε διαφημίσεις για να «ευχαριστήσουν τους ήρωες της πρώτης γραμμής», η πραγματικότητα των εργαζομένων όμως μόνο προς το χειρότερο άλλαζε. Τη στιγμή που οι μεγαλοεπιχειρηματίες του κλάδου κόντεψαν να σκάσουν από τα κέρδη, οι εργαζόμενες βίωσαν την πιο άγρια εκμετάλλευση σε μία εξαντλητική και απαιτητική δουλειά. Λόγω του συνωστισμού και της εντατικοποίησης, δεν έλειψαν τα εργατικά «ατυχήματα». Οι εργοδότες, αξιοποιώντας τις ΠΝΠ, καταστρατήγησαν τα ωράρια των εργαζομένων, με τις εργαζόμενες μητέρες να βρίσκονται σε κατάσταση ομηρίας, καθώς την περίοδο που δεν λειτουργούσαν τα σχολεία τις καλούσαν να δουλέψουν πολλές φορές χωρίς ρεπό, ενώ παράλληλα τις αποθάρρυναν απ' το να πάρουν άδεια ειδικού σκοπού, ακόμα και με εκφοβισμό.

Και όλα αυτά παράλληλα με το φόβο αν έχουν εκτεθεί στον κορονοϊό και τον μεταφέρουν στην οικογένειά τους. Δεν ήταν άλλωστε λίγα τα κρούσματα ή οι επαφές με κρούσμα που μάθαιναν οι εργαζόμενοι, και η εργοδοσία «ένιπτε τας χείρας της», δεν ενημέρωνε επίσημα ούτε καν τους εργαζόμενους που δούλευαν στο ίδιο το κατάστημα. Την ίδια στιγμή οι καθαρίστριες, με πενιχρά μέσα και μισθούς πείνας, έλιωναν τα χέρια τους να καθαρίζουν αμέτρητα τετραγωνικά.

Στα μεγάλα καταστήματα που λειτούργησαν μέσω του ηλεκτρονικού εμπορίου, οι εργαζόμενες και οι εργαζόμενοι πραγματικά έλιωσαν, καθώς οι παραγγελίες πέρασαν κυριολεκτικά πάνω από τα κορμιά τους. Ανέλαβαν να διεκπεραιώσουν έναν απίστευτο όγκο παραγγελιών. Δούλευαν ατελείωτες υπερωρίες, τη στιγμή που άλλοι συνάδελφοί τους μπορεί να είχαν μπει σε αναστολή σύμβασης.

Αναδείξαμε τις τραγικές ελλείψεις του δημόσιου συστήματος Υγείας, Πρόνοιας, Εκπαίδευσης. Ο,τι έπρεπε να είναι κοινωνικό δικαίωμα, αντιμετωπίζεται ως ατομική - οικογενειακή υπόθεση. Οι ανάγκες στήριξης της οικογένειας λογαριάζονται ως «κόστος» για το καπιταλιστικό κράτος.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, οι εργαζόμενες φορτώθηκαν την ευθύνη για την υγεία των παιδιών και των γονιών τους, να πηγαίνουν στη δουλειά και μετά να έρχονται σε επαφή μαζί τους. Εγινε ατομική τους απόφαση αν έπρεπε να πάνε στο νοσοκομείο ή όχι με βάση τα συμπτώματα που είχαν τα παιδιά τους. Πήραν την ευθύνη να γίνουν δασκάλες, να γίνουν τεχνικοί ώστε να παρακολουθήσουν τα παιδιά το μάθημα, με ένα σύστημα τηλεκπαίδευσης που απαιτούσε 4 μέρες για να καταφέρει κανείς να γραφτεί. Στη συνέχεια, έγινε ατομική τους ευθύνη αν θα πάνε το παιδί στο σχολείο ή πώς θα βγουν από το αδιέξοδο, τι θα κάνουν το παιδί με την εκ περιτροπής εκπαίδευση. Σε αυτό το έδαφος ήρθε ο νόμος για το σχολείο των δεξιοτήτων, των φροντιστηρίων και των εξεταστικών μαραθώνιων, το σχολείο των πολυάριθμων τμημάτων, στο οποίο δεν έχουν φροντίσει ούτε καν για τα πιο στοιχειώδη κτιριακά προβλήματα, δεν έχουν εξασφαλίσει στοιχειωδώς την καθαριότητα με νέες προσλήψεις και μονιμοποίηση των συμβασιούχων.

Αντίστοιχα, οι διακοπές, αντί να είναι αναφαίρετο δικαίωμα για όλους, αποτελούν πολυτέλεια για λίγους και πεδίο κερδοφορίας των επιχειρήσεων. Αυτό το καλοκαίρι δεν θα είναι ίδιο με τα προηγούμενα. Η καλοκαιρινή άδεια έχει ήδη φαγωθεί, το πολύ να έχουν απομείνει 3 με 4 μέρες. Σε αρκετές περιπτώσεις οι εργοδότες εξανάγκασαν σε χρήση της κανονικής άδειας. Τα καλοκαιρινά προγράμματα δημιουργικής απασχόλησης των δήμων είναι στον αέρα. Οι περισσότερες παραλίες στην Αττική έχουν δοθεί σε ιδιώτες, με ακριβό εισιτήριο. Χρειάζεται να δυναμώσει η αγωνιστική διεκδίκηση για να μην επιτρέψουμε αυτό το κοινωνικό δικαίωμα και ανάγκη να μετατραπεί σε όνειρο θερινής νυκτός, απαιτώντας δωρεάν υπηρεσίες για τη δημιουργική απασχόληση των παιδιών, για λαϊκές κατασκηνώσεις και προγράμματα κοινωνικού τουρισμού καθολικά για όλους τους εργαζόμενους και ανέργους.

Μπροστά στις νέες απαιτήσεις που διαμορφώνονται, δίνουμε όλες μας τις δυνάμεις μέσα από τα εργατικά σωματεία, αλλά και μέσα από τους συλλόγους γυναικών, για να γίνει χείμαρρος το οργανωμένο και ταξικά συνειδητοποιημένο ποτάμι του αγώνα απέναντι σε κάθε κοινωνική καταπίεση και αδικία. Αυτόν τον αγώνα οργανώνουμε σε κάθε κατάστημα και κάθε χώρο δουλειάς. Συντονιζόμαστε με σωματεία και φορείς του κινήματος σε κάθε γειτονιά. Παλεύουμε συλλογικά για τις δικές μας σύγχρονες ανάγκες, για να ανασάνουμε.