Τα αντικρουόμενα οικονομικά συμφέροντα, οι προτεραιότητες των επιχειρηματικών ομίλων, οι γεωπολιτικές «φιλοδοξίες» των κρατών - μελών και η ανισομετρία μεταξύ των ευρωπαϊκών καπιταλιστικών οικονομιών ήρθαν και πάλι στην επιφάνεια με αφορμή το παζάρι για τον προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2021 - 2027. Παράλληλα, τα παζάρια μάς υπενθύμισαν και πού πηγαίνει το «χρήμα» - σχεδόν 1 τρισ. ευρώ. Χρήματα των λαών, από τη σκληρή δουλειά και τη φοροληστεία εκατομμυρίων εργαζομένων στην ΕΕ: Σε επιχειρηματικά κίνητρα, καταστολή της μετανάστευσης, στρατιωτικές δαπάνες, ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς.

Την προηγούμενη βδομάδα (20 - 21 Φλεβάρη) οι ηγέτες της ΕΕ δεν κατέληξαν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σε συμβιβασμό και μετέθεσαν τις διαπραγματεύσεις στο άμεσο μέλλον. Αν και οι διαπραγματεύσεις για τους προϋπολογισμούς της ΕΕ πάντοτε ήταν «ένα ρινγκ» των εθνικών αστικών τάξεων, στη σημερινή φάση - εφτά χρόνια από την προηγούμενη συμφωνία προϋπολογισμού (το 2013) ενώ προκύπτει η αποχώρηση της Βρετανίας από τη λυκοσυμμαχία (Brexit) - τα δεδομένα σε πανευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο έχουν αλλάξει ραγδαία.

Ετσι, οι προτεραιότητες έχουν σαφώς καθοριστεί από τα 27 κράτη - μέλη και τη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Ισχυρότερος ανταγωνισμός των ευρωπαϊκών ομίλων προς αυτούς της Κίνας και των ΗΠΑ, προώθηση της ψηφιοποίησης, ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας και «ασφάλειας», περισσότερος έλεγχος των μεταναστευτικών «ροών» και προστασία των συνόρων. Και πάνω από όλα, να χρηματοδοτηθεί η εξαιρετικά φιλόδοξη «πράσινη συμφωνία», που προβλέπει τεράστιες επενδύσεις κρατών και μονοπωλιακών ομίλων σε εναλλακτικές μορφές Ενέργειας, στην ηλεκτροκίνηση κ.ά. Το παζάρι περιπλέκεται και από το γεγονός ότι η αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ δημιουργεί «τρύπα» μεταξύ 60 - 75 δισ. ευρώ μέσα στην επταετία.

Το πρώτο σημείο της αντιπαράθεσης είναι το ύψος του προϋπολογισμού. Η αρχική πρόταση της Κομισιόν για προϋπολογισμό στο 1,11% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος (ΑΕΕ - GNI) της ΕΕ απορρίφθηκε κατηγορηματικά από τις χώρες που αυτοχαρακτηρίζονται «ολιγαρκείς τέσσερις», Δανία, Ολλανδία, Σουηδία, Αυστρία, επιμένοντας στο σημερινό 1% του ευρωπαϊκού ΑΕΕ, καθώς η οικονομική ανάπτυξη των τελευταίων ετών θα αυξήσει σημαντικά το μερίδιό τους.

Ταυτόχρονα, οι κυβερνήσεις των εν λόγω χωρών εμφανίστηκαν στα παζάρια «ανοιχτές» σε μια μικρή αύξηση του προϋπολογισμού, καθώς είναι οι βασικοί κερδισμένοι (μαζί με τη Γερμανία και τη Γαλλία) από την τεράστια ενιαία αγορά της ΕΕ, αλλά, όπως είπαν, «υπάρχουν και κάποια όρια».

Τελικά απέρριψαν και τη δεύτερη πρόταση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, για προϋπολογισμό στο 1,074% του ΑΕΕ της ΕΕ, ύψους 1,095 τρισ. ευρώ την επόμενη επταετία.

Ενδεικτικά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι ενώ η Ολλανδία θα συνεισφέρει περίπου 6,85 δισ. ευρώ ετησίως σύμφωνα με το σχέδιο προϋπολογισμού 2021 - 2027, τα κέρδη των ομίλων της χώρας από την ενιαία αγορά της ΕΕ ανέρχονται σε 84 δισ. ευρώ ετησίως.

Η στάση των «τεσσάρων» σιγοντάρεται και από τη Γερμανία, αν και εμφανίζεται πιο «πρόθυμη» για συμβιβασμό υπό τον όρο ότι ο νέος προϋπολογισμός θα γίνει πιο «σύγχρονος» και θα επικεντρωθεί περισσότερο σε δαπάνες για ζητήματα όπως η μετανάστευση, η ασφάλεια, η προστασία του κλίματος και η καινοτομία. Πάντως, Γερμανία και Γαλλία δεν κατάφεραν να παρουσιάσουν κοινή πρόταση, αναδεικνύοντας άλλη μια πλευρά του μεταξύ τους ανταγωνισμού.

Παράλληλα, η πρόταση του Ευρωκοινοβουλίου είναι ο προϋπολογισμός της ΕΕ να ανέλθει στο 1,3% του ΑΕΕ και υποστηρίζεται - τουλάχιστον ως αφετηρία διαπραγματεύσεων - από περίπου 17 κράτη της Νότιας και Ανατολικής Ευρώπης (τους λεγόμενους «φίλους της συνοχής», ανάμεσά τους και η Ελλάδα). Η πρόταση αυτή σημαίνει περίπου 200 δισ. ευρώ περισσότερα.

Η διατήρηση του προϋπολογισμού στα ίδια επίπεδα (2014 - '20), ή μια μικρή αύξηση, οξύνει μια άλλη διαφωνία: Πώς θα διανεμηθούν τα κονδύλια, δηλαδή πώς θα συμβιβαστούν τα «παραδοσιακά» κονδύλια για την επιδότηση των επιχειρηματικών ομίλων του αγροτικού τομέα (Κοινή Αγροτική Πολιτική) και την περιφερειακή ανάπτυξη (Ταμεία Συνοχής), από τη μια, και οι «σύγχρονες προτεραιότητες», όπως καινοτομία/έρευνα, άμυνα, ψηφιοποίηση, «πράσινες» επενδύσεις, μετανάστευση κ.ά., από την άλλη.

Και εδώ «καθρεφτίζονται» τα ιδιαίτερα συμφέροντα κάθε εθνικής αστικής τάξης. Σε γενικές γραμμές, η ομάδα των «ολιγαρκών» θέλει λιγότερα χρήματα για «παραδοσιακά προγράμματα» και «περισσότερα για τις νέες προτεραιότητες». Η όποια αύξηση στον προϋπολογισμό δικαιολογείται γι' αυτά τα κράτη μόνο στο βαθμό που τα επιπλέον κονδύλια θα ενισχύσουν τις επενδύσεις στην ψηφιοποίηση, τις εναλλακτικές μορφές Ενέργειας, την άμυνα. Αυτά τα - πιο αναπτυγμένα - καπιταλιστικά κράτη μπορούν να «αντέξουν» μια πιο σκληρή γραμμή, καθώς εξαρτώνται λιγότερο άμεσα από τη χρηματοδότηση της ΕΕ.

Για παράδειγμα, τα κονδύλια από τα Ταμεία Συνοχής της ΕΕ που εισέρχονται στην Ουγγαρία αντιστοιχούσαν στο 2,75% του ΑΕΕ της χώρας την περίοδο 2014 - 2020, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ωστόσο, για την Ολλανδία αντιπροσωπεύουν μόλις το 0,03% του ΑΕΕ.

Τα κράτη με πιο αδύναμες καπιταλιστικές οικονομίες - χωρίς να διαφωνούν με τις «νέες προτεραιότητες» που προκύπτουν από τον παγκόσμιο ανταγωνισμό με άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα - θέλουν να εξασφαλίσουν όσο το δυνατόν μικρότερη μείωση των κονδυλίων για την ΚΑΠ και την περιφερειακή ανάπτυξη. Εδώ να σημειωθεί ότι από τα λεγόμενα Ταμεία Συνοχής ωφελούνται έμμεσα και οι πιο ισχυρές καπιταλιστικές οικονομίες της ΕΕ, με στοχευμένα κονδύλια σε κλάδους, τομείς και υποδομές που διευκολύνουν τις επενδύσεις και την κερδοφορία μεγάλων επιχειρήσεων.

Οπως αναδείχθηκε από την αντιπαράθεση στο περασμένο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, τα κονδύλια που «δυτικές» χώρες της ΕΕ «στέλνουν» προς τις χώρες της Νότιας και Ανατολικής Ευρώπης ωχριούν σε σχέση με τα κέρδη των επιχειρηματικών τους ομίλων από τις επενδύσεις στις χώρες του Νότου και της Ανατολής.

Τα υποτιθέμενα ιδεολογικά τείχη μεταξύ σοσιαλδημοκρατικών και «συντηρητικών» ή «δεξιών» πολιτικών δυνάμεων γκρεμίστηκαν μπροστά στα συμφέροντα των εθνικών αστικών τάξεων. Πίσω από τη θέση του Ευρωκοινοβουλίου για 1,3% του ΑΕΕ στοιχίζονται ηγέτες όπως ο ακροδεξιός, εθνικιστικής Βίκτορ Ορμπαν, οι σοσιαλδημοκράτες πρωθυπουργοί της Πορτογαλίας, Αντόνιο Κόστα και της Ισπανίας, Πέδρο Σάντσεθ (συγκυβερνά με τους νέους σοσιαλδημοκράτες «Ουνίδας Ποδέμος»), ο «κεντροδεξιός» Κυρ. Μητσοτάκης, αλλά και «αριστεροί» ευρωβουλευτές, όπως του ΣΥΡΙΖΑ. Παράλληλα, στον ελληνικό αστικό Τύπο «όλων των αποχρώσεων» κατακεραυνώνονται η «μιζέρια» της ΕΕ και η «τσιγκουνιά» των χωρών «του Βορρά».

Οι τοποθετήσεις τους είναι «καρμπόν»: Για μια «φιλόδοξη Ευρώπη» ο προϋπολογισμός «πρέπει να είναι τουλάχιστον 1,3% ή κοντά σε αυτόν», είπε ο Β. Ορμπαν, χαρακτηρίζοντας «άδικο» τον προϋπολογισμό της Κομισιόν γιατί περικόπτονται τα διαρθρωτικά ταμεία και «τα πλούσια κράτη επιβαρύνονται λιγότερο».

Ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Δ. Παπαδημούλης υπερασπίστηκε έναν «προϋπολογισμό πιο ισχυρό και φιλόδοξο στο 1,3%», διευκρινίζοντας πως πρόκειται «για μια θέση που στηρίζουν όλες οι πολιτικές ομάδες - από την Αριστερά ως το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, όπου ανήκουν οι ευρωβουλευτές της ΝΔ». «Ζητάμε μια πρόταση αντίστοιχη με τις απαιτήσεις των καιρών», καθώς «τα τελευταία χρόνια έχουν προστεθεί καθήκοντα στους ώμους της ΕΕ - από τη φύλαξη των συνόρων και την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, μέχρι την καινοτομία και τις επενδύσεις για να μειωθεί η ανεργία». Σε αυτό το πλαίσιο, κάλεσε τον πρωθυπουργό, Κυρ. Μητσοτάκη, «να ορθώσει ανάστημα» και «να δημιουργήσει συμμαχίες».

Αντίστοιχα, ο Κυρ. Μητσοτάκης στάθηκε στις «φιλόδοξες πολιτικές της Κομισιόν» για «το μέλλον της Ευρώπης», όπως «η μετάβαση σε μια οικονομία χωρίς εκπομπές άνθρακα έως το 2050, ο ψηφιακός μετασχηματισμός των κοινωνιών μας, η προστασία των συνόρων μας. Και όλες αυτές οι πολιτικές χρειάζονται πρόσθετους πόρους». Πάντως, «οι εθνικές προτεραιότητες παραμένουν. Κάποιοι επέμειναν ότι πρέπει να κάνουμε περισσότερα με λιγότερους πόρους, οπότε δεν κατέστη συμφωνία», πρόσθεσε ο Ελληνας πρωθυπουργός.

Μεταξύ των ελληνικών «εθνικών» προτεραιοτήτων ανέφερε τις αγροτικές επιδοτήσεις, την ενεργειακή μετάβαση και την «απολιγνιτοποίηση», τα προγράμματα ΕΣΠΑ και να στηριχθούν πολιτικές που αφορούν τη μετανάστευση, τη φύλαξη των συνόρων, τη λειτουργία της Frontex.

Εδώ να σημειωθεί πως ένας από τους «φόβους» των ευρωβουλευτών είναι πως ενώ η Frontex προβλέπεται να στελεχωθεί με 10.000 άτομα, οι τρέχουσες προτάσεις για τον προϋπολογισμό χρηματοδοτούν μόνο 6.500 θέσεις...