Περιπλέκεται το κουβάρι των ανταγωνισμών στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, μετά το ντόμινο των εξελίξεων που προκάλεσε η συμφωνία της Τουρκίας με την κυβέρνηση Σάρατζ στη Λιβύη να ορίσουν αυθαίρετα τα όρια των μεταξύ τους ΑΟΖ.

Τα δεδομένα που προκύπτουν κι απ' αυτήν την εξέλιξη επιβεβαιώνουν ότι ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και ΕΕ καμία εγγύηση δεν προσφέρουν για τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα και ότι η εμπλοκή της Ελλάδας στους αμερικανοΝΑΤΟικούς σχεδιασμούς μόνο κινδύνους δημιουργεί για το λαό, καταρρίπτοντας τους ισχυρισμούς των κομμάτων του «ευρωατλαντικού μπλοκ» ότι το να είναι η Ελλάδα το «καλό παιδί» των ΗΠΑ - ΝΑΤΟ τη φέρνει σε πλεονεκτική θέση στον ανταγωνισμό της με τη «σύμμαχο» Τουρκία.

Ετσι, η Τουρκία παρέδωσε στον ΟΗΕ τις συντεταγμένες που προκύπτουν από τη συμφωνία με τη Λιβύη, προκειμένου να κατοχυρώσει και να επεκτείνει τα τετελεσμένα της πολιτικής των αμφισβητήσεων στην ευρύτερη περιοχή, κάνοντας ένα βήμα πιο πέρα στην επιθετικότητα σε βάρος κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας.

Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι ο ΟΗΕ κράτησε στάση Πόντιου Πιλάτου, με τον εκπρόσωπό του να λέει ότι «η Γραμματεία του ΟΗΕ δεν παίρνει θέση ούτε σχολιάζει θέματα που αφορούν τις δικαιοδοσίες χωρών στις θαλάσσιες ζώνες τους», αλλά και να ζητά «να υπάρξει διάλογος των μερών».

Επιπλέον, η Ελίζαμπεθ Σπέχαρ, ειδική αντιπρόσωπος του γγ του ΟΗΕ για το Κυπριακό, ερωτηθείσα αν ο ΟΗΕ θα εμπλακεί στη διευθέτηση της αντιπαράθεσης Κύπρου - Τουρκίας για τους υδρογονάνθρακες ξεκαθάρισε ότι «το αφήνουμε για την ώρα στα δικαστήρια. Δεν εναπόκειται στον γενικό γραμματέα ή στις αποστολές του για να εμπλακούν», σημειώνοντας ταυτόχρονα πως «ο καλύτερος τρόπος για να επιλυθούν τα ζητήματα που έχουν να κάνουν με τους υδρογονάνθρακες είναι η επίτευξη μιας ουσιαστικής λύσης στην Κύπρο».

Σε κάθε περίπτωση, η Τουρκία μιλά για καθορισμό των περιοχών της θαλάσσιας δικαιοδοσίας τους (ΑΟΖ) και απειλεί ότι είναι έτοιμη να υπερασπιστεί την εφαρμογή της συμφωνίας με κάθε τρόπο, ουσιαστικά καταπατώντας ή αγνοώντας θαλάσσιες περιοχές που ανήκουν σε άλλες χώρες, όπως η Ελλάδα, η Κύπρος και η Αίγυπτος.

Ο Πρόεδρος Ρ. Τ. Ερντογάν χαρακτήρισε «διεθνές σκάνδαλο» την απέλαση του Λίβυου πρέσβη από την Αθήνα, τονίζοντας πως «αν η Λιβύη θελήσει η Τουρκία να στείλει στρατεύματα, θα αποφασίσουμε μόνοι μας και δεν θα ζητήσουμε την άδεια κανενός». Την ίδια στιγμή, βέβαια, έσπευσε να τονίσει ότι «μπορούμε να κάνουμε το κάθε βήμα μαζί με τις παράκτιες χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, στη βάση του "όλοι κερδίζουν"».

Ο ΥΠΕΞ Μ. Τσαβούσογλου δήλωσε ότι «εμείς δεν θέλουμε να πολεμήσουμε με κανέναν, αλλά αν χρειαστεί να προστατεύσω τα πλοία μου, θα πάρω όλα τα απαραίτητα μέτρα, όποια και να είναι» και αναφερόμενος σε γεωτρύπανα που η Αγκυρα σχεδιάζει να στείλει άμεσα στην περιοχή, φρόντισε να συστήσει και ότι «αν η Ελλάδα επιθυμεί να κάνει κάτι (σ.σ. με τη Λιβύη), στην πραγματικότητα πρέπει να έρθει σε επικοινωνία με την Τρίπολη (σ.σ. με την κυβέρνηση του Σάρατζ)». Παράλληλα όμως εμφάνισε κι αυτός την Αγκυρα έτοιμη να υπογράψει «παρόμοια συμφωνία και με την Ελλάδα».

Στην ίδια τη Λιβύη, πάντως, ο στρατηγός Χαλίφα Χάφταρ, που αντιτίθεται στη συμφωνία Σάρατζ - Ερντογάν, ταυτόχρονα εντείνει την προσπάθεια που κλιμάκωσε φέτος τον Απρίλη, να επικρατήσει σε όλη τη χώρα και όχι μόνο στα ανατολικά. Την Πέμπτη, με τηλεοπτικό διάγγελμά του στο τηλεοπτικό δίκτυο «Αl Arabiya», κάλεσε τις δυνάμεις του «Λιβυκού Εθνικού Στρατού» να «προωθηθούν προς το κέντρο της Τρίπολης, στην τελική μάχη για την πρωτεύουσα».

Σε μια παράλληλη εξέλιξη, την Πέμπτη βρέθηκε στην Αθήνα ο Αγκίλα Σάλεχ Ισα, πρόεδρος της εκλεγμένης λιβυκής Βουλής των Αντιπροσώπων (που εδρεύει στο Τομπρούκ), μετά από πρόσκληση του προέδρου του ελληνικού Κοινοβουλίου Κ. Τασούλα. Επιβεβαίωσε την αντίθεσή του στα μνημόνια Σάρατζ - Ερντογάν, επαναλαμβάνοντας ότι είναι «απορριπτέα και άκυρα» «διότι αυτοί που τα υπέγραψαν δεν έχουν καμία νόμιμη ιδιότητα, αφού η ίδια η συγκεκριμένη κυβέρνηση έχει απορριφθεί, δεν έχει πάρει ψήφο εμπιστοσύνης δύο φορές και δεν έχει ορκιστεί νόμιμα». Προειδοποίησε δε πως η πλευρά του θα αντισταθεί «σε όποιον προσπαθεί να παρέμβει στα εσωτερικά της Λιβύης».

Κάνοντας «νεύμα» προς την ελληνική αστική τάξη, ο Σάλεχ Ισα κάλεσε τις ελληνικές εταιρείες να συμμετάσχουν στην ανοικοδόμηση της Λιβύης, τονίζοντας πως το εκλεγμένο Κοινοβούλιο και ο «Λιβυκός Εθνικός Στρατός» του Χάφταρ ελέγχουν το 90% της χώρας. Εξέφρασε δε την επιθυμία για επανέναρξη της αεροπορικής και θαλάσσιας σύνδεσης μεταξύ Λιβύης και Ελλάδας, ενώ έσπειρε κι αυτός - όπως και η ελληνική κυβέρνηση - καθησυχαστικά μηνύματα ότι «η στάση μας είναι ενιαία και ισχυρή εναντίον αυτής της συνωμοσίας, που επιβουλεύεται τα δικαιώματα και τα συμφέροντα και του ελληνικού λαού και του λιβυκού λαού».

Ο Ελληνας ομόλογός του επανέλαβε ότι τα μνημόνια Σάρατζ - Ερντογάν είναι «ανεφάρμοστα, άκυρα και κενά» και ότι «απειλούν την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή». Πρόσφερε μάλιστα στον Λίβυο ομόλογό του βοήθεια «προς την κατεύθυνση της ειρήνευσης και της εφαρμογής του Διεθνούς Δικαίου στη Λιβύη».

Το ίδιο 24ωρο, ο εκπρόσωπος του Χάφταρ, στρατηγός Αχμέντ αλ Μισμάρι, μιλώντας στον ελληνικό τηλεοπτικό σταθμό «ΣΚΑΪ» υποστήριξε ότι η κυβέρνηση Ερντογάν στηρίζει το καθεστώς Σάρατζ «και με τη φυσική παρουσία Τούρκων στρατιωτών», οι οποίοι, όπως υποστήριξε, «συμμετέχουν ενεργά» στις μάχες και εκπαιδεύουν και Λίβυους στρατιώτες.

Πριν από την επίσκεψη του Λίβυου αξιωματούχου στην Αθήνα, οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις στον διοικητή του «Λιβυκού Εθνικού Στρατού», Μαχμούντ αλ Ουϊρφάλι, με πρόσχημα «μαζικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων» και αφορμή την κατάρριψη αμερικανικού τηλεκατευθυνόμενου αεροσκάφους (drone) από ρωσικό σύστημα αεράμυνας που διαθέτουν μισθοφόροι του «Λιβυκού Εθνικού Στρατού».

Επιπλέον, επιτροπή εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ δημοσιοποίησε έκθεση 376 σελίδων περιγράφοντας ουσιαστικά τη συστηματική παραβίαση του διεθνούς εμπάργκο όπλων στη Λιβύη από δεκάδες χώρες, ξεχωρίζοντας τις περιπτώσεις της Τουρκίας, της Ιορδανίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, μεταξύ άλλων διότι το έκαναν απροκάλυπτα. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στο ρόλο μισθοφορικών εταιρειών από το Τσαντ και το Σουδάν (αποφεύγοντας ανάλογες επισημάνσεις για το ρόλο της ρωσικής μισθοφορικής εταιρείας «Wagner»), για τις οποίες διαπίστωσε πως συμμετέχουν ενεργά και στα δύο στρατόπεδα, εντείνοντας με τη συμμετοχή τους «τις συγκρούσεις και την αποσταθεροποίηση».

Το μνημόνιο Ερντογάν - Σάρατζ αναζωπύρωσε διεργασίες και ανταγωνισμούς στην ευρύτερη περιοχή, για το διαμοιρασμό των πλούσιων σε υδρογονάνθρακες «οικοπέδων» της ΝΑ Μεσογείου.

Καθόλου τυχαία, ο Ερντογάν δήλωσε ότι το θέμα της Λιβύης - δηλαδή των ισορροπιών στο εσωτερικό της και του ρόλου της στο εξωτερικό - θα αποτελέσει θέμα συζήτησης και σε συνομιλία με τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντιμίρ Πούτιν.

Την ίδια στιγμή, σε πλήρη εξέλιξη είναι και το παζάρι με τις ΗΠΑ όπου εναλλάσσονται οι συμβιβασμοί με τις απειλές, όπως δείχνει και η νέα απόφαση των ΗΠΑ για την επιβολή κυρώσεων προς την Τουρκία λόγω της αγοράς των ρωσικών «S-400».

Σχολιάζοντας αυτήν την απόφαση, ο Τούρκος ΥΠΕΞ M.Τσαβούσογλου είπε: «Οι ΗΠΑ πρέπει να καταλάβουν ότι δεν μπορούν να κατορθώσουν τίποτα με την επιβολή. Αν εκείνες προσεγγίσουν θετικά τα πράγματα, θα το κάνουμε κι εμείς». Διαφορετικά, συνέχισε, στην ατζέντα των διαπραγματεύσεων «μπορεί να εμφανιστεί το θέμα της χρήσης της βάσης του Ιντσιρλίκ, αλλά και αυτής του Κιουρετσίκ (σ.σ. στη νοτιοανατολική Τουρκία). Ολα μπορεί να εμφανιστούν...». Πρόσθεσε δε ότι η Αγκυρα δεν θα επιτρέψει έρευνες σε περιοχές που θεωρεί ότι ανήκουν στη δική της δικαιοδοσία, βλ. στην κυπριακή ΑΟΖ, όπου έχουν συμβόλαια και αμερικανικοί κολοσσοί, όπως η «ExxonMobil».

Από τη μεριά του, ο υπουργός Αμυνας Χουλούσι Ακάρ υποστήριξε ότι «δεν υπάρχει πια επιλογή να εγκαταλείψουμε» τους «S-400», διευκρινίζοντας ωστόσο πως μαζί με τις ΗΠΑ «πρέπει να εστιάσουμε στην εξεύρεση λύσης, με δεδομένη την αγορά αυτού του συστήματος».

Στο μεταξύ, ενδεικτική ήταν και η ομόφωνη απόφαση της αμερικανικής Γερουσίας με την οποία αναγνώρισε τα γεγονότα του 1915 ως Γενοκτονία Αρμενίων, Ελλήνων, Ασσυρίων, Χαλδαίων και άλλων Χριστιανών στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το τουρκικό ΥΠΕΞ επέκρινε την απόφαση ως παράδειγμα «πολιτικοποίησης της Ιστορίας» και «καταστροφική προσπάθεια διακοπής της ανάπτυξης των τουρκοαμερικανικών σχέσεων», τόνισε δε ότι «οι προσπάθειες της Τουρκίας να προστατεύσει τα ζωτικά της συμφέροντα στην περιοχή θα συνεχιστούν με αποφασιστικότητα, χωρίς να επηρεάζονται από τέτοιες άδικες και απρεπείς αποφάσεις».

Αντίστοιχο είναι το παζάρι της Τουρκίας με τους Ευρωπαίους. Μπορεί οι διατυπώσεις στα κείμενα της Συνόδου (12-13/12) της ΕΕ για τις επιλογές της Τουρκίας να ήταν έναν τόνο πιο πάνω, αποτυπώνοντας τις μεταξύ τους αντιθέσεις, ωστόσο οι Ευρωπαίοι διευρύνουν σταθερά τις διαπραγματεύσεις με την Αγκυρα σε όλα τα κρίσιμα μέτωπα. Ειδικά η Γαλλία, η Γερμανία και η Βρετανία μελετούν το συντονισμό με την Τουρκία σε ζητήματα όπως οι εξελίξεις στη Συρία, το Ιράν, το Προσφυγικό κ.ά.

Αυτό έδειξε και η συνάντηση των τεσσάρων ηγετών στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑΤΟ, παρά τις «βαριές κουβέντες» μεταξύ Ερντογάν και Μακρόν. Μετά από αυτήν, μάλιστα, κυκλοφόρησε ότι θα σταθεροποιηθούν τέτοιες τετραμερείς συναντήσεις, σε επίπεδο υπουργών, αλλά και ηγετών, ως μία ακόμα ένδειξη ισχυρών συμφερόντων που «παίζονται» και επιβάλλουν την προσπάθεια «συνεννόησης».

Χαρακτηριστική είναι και η τουρκική αρθρογραφία, που παρά την έντονη κριτική για «μονομέρεια» των Βρυξελλών στη Μεσόγειο, στο Κυπριακό κ.α., διαπιστώνει ότι «η Τουρκία αυξάνει την επιρροή της εξίσου τόσο στον ευρασιατικό άξονα όσο και στο ΝΑΤΟ» και ότι αυτό οι Ευρωπαίοι δεν το παρακάμπτουν, ειδικά η Γερμανία.

Σημειωτέον, μεσοβδόμαδα βρέθηκε στις Βρυξέλλες ο Σεβντέτ Γιλμάζ, αρμόδιος για τις διεθνείς σχέσεις αντιπρόεδρος του τουρκικού κυβερνώντος κόμματος του ΑΚΡ, και συζήτησε με διάφορους ευρωβουλευτές την ανάγκη ενίσχυσης της ευρωτουρκικής συνεργασίας σε τομείς κοινού συμφέροντος, όπως η Ενέργεια και η «ασφάλεια».

Οι εξελίξεις «τρέχουν» σε όλα τα επίπεδα, ενώ εντείνεται διαρκώς και η στρατιωτικοποίηση της περιοχής. Την Πέμπτη έγινε κοινή άσκηση της Κύπρου με Γαλλία και Ιταλία, με τον Κύπριο υπουργό Αμυνας Σάββα Αγγελίδη να μιλά για τα συμφέροντα των δύο χωρών τα οποία εξυπηρετεί «η παρουσία των πολεμικών σκαφών» τους, αλλά και για «δικαιώματα» που αποκτούν άλλοι (;) στην κυπριακή ΑΟΖ. «Στέλνουμε και το μήνυμα για την ελεύθερη άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου, των εταιρειών και όποιων έχουν το δικαίωμα να ασκούν τέτοια δικαιώματα στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας», ανέφερε.

Τη δική της σημασία έχει, τέλος, η είδηση για επενδύσεις που σκέφτονται κινεζικές εταιρείες - η ενεργειακή «China Petroleum Pipeline Engineering» και η ναυπηγοεπισκευαστική «Hudong - Zhonghua Shipbuilding» - στο Βασιλικό της Κύπρου, όπου εξετάζεται η δημιουργία πλωτής μονάδας αποθήκευσης και αεριοποίησης φυσικού αερίου (FSRU). Ως σταυροδρόμι τριών ηπείρων, η Νοτιοανατολική Μεσόγειος έχει αντικειμενικά κρίσιμη θέση στους «Δρόμους του Μεταξιού»...