Μπορεί ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ να εκφράζει επιφυλάξεις για την έκταση και το βάθος της αλλαγής του κλίματος στον πλανήτη, για σκοπιμότητες που έχουν σχέση με τμήματα του κεφαλαίου που σχετίζονται περισσότερο με τα συμβατικά καύσιμα, ωστόσο ο αμερικανικός στρατός έχει ξεκινήσει να καταστρώνει σχέδια αφενός εκτίμησης των πιθανών κινδύνων, αφετέρου για την εξεύρεση λύσεων για κάθε πιθανό σενάριο, με το βλέμμα πρώτα και κύρια στραμμένο στον ανταγωνισμό με άλλες δυνάμεις, πρωτίστως την Κίνα και τη Ρωσία.

Σε έκθεση που δημοσιοποίησε πριν από λίγους μήνες το κολέγιο πολέμου του αμερικανικού στρατού υπό την εποπτεία του σημερινού επιτελάρχη στρατηγού Μαρκ Μίλεϊ, με τον τίτλο «Επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής στον Αμερικανικό Στρατό», επισημαίνονται ρίσκα, δραματικές επιπτώσεις, μετακινήσεις πληθυσμών (ειδικά στο Μπαγκλαντές όπου περιμένουν εκτοπισμό το 50% των 160 εκατομμυρίων ανθρώπων που ζουν κάτω από το επίπεδο της θάλασσας!), συγκρούσεις και κοινωνικές αναταράξεις, αλλά και πιθανές σοβαρές αδυναμίες στη διεκπεραίωση ορισμένων ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων τις επόμενες δεκαετίες από τον αμερικανικό στρατό.

Οπως τονίζεται χαρακτηριστικά, δίχως νέες επενδύσεις σε επιστημονικές και τεχνολογικές εφαρμογές που θα καταστήσουν ετοιμοπόλεμα τα αμερικανικά στρατεύματα, δεν θα μπορούν να διεκπεραιωθούν στρατιωτικές αποστολές (ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις) ιδιαίτερα σε περιοχές της Ασίας και της Μέσης Ανατολής, αλλά και της Αρκτικής, όπου αναμένονται μεγάλες αλλαγές (λόγω κλίματος) και σφοδρότεροι ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί τις επόμενες δεκαετίες.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην έκθεση (οι συντάκτες της οποίας δεν προέρχονται μόνο από το Πεντάγωνο αλλά και από τις μυστικές υπηρεσίες, τη NASA, από το Εθνικό Συμβούλιο Πληροφοριών κ.α.) έχει η αναφορά στις «ευκαιρίες και προκλήσεις» που αναμένονται από το λιώσιμο των πάγων στην Αρκτική. Μία περιοχή με ανεκμετάλλευτα τεράστια κοιτάσματα σε ορυκτό πλούτο κάθε λογής και νέα σημαντικά περάσματα για τη διεθνή ναυτιλία, που θα «μειώσουν» την απόσταση ανάμεσα π.χ. σε ΗΠΑ και ρωσική Απω Ανατολή.

Οπως επισημαίνεται στην έκθεση, «ο πάγος στην Αρκτική θα συνεχίζει να τήκεται προκαλώντας αλλαγές που θα παρουσιάσουν ταυτόχρονα προκλήσεις και ευκαιρίες», καθώς η μείωση του πάγου στην Αρκτική και η επακόλουθη αύξηση στη στάθμη της θάλασσας «θα επιφέρει συγκρούσεις για την αξιοποίηση νέων κοιτασμάτων». Εκτιμάται έτσι πως θα δημιουργήσει νέο «θέατρο άμεσης στρατιωτικής επαφής» ανάμεσα στην εντεινόμενα ετοιμοπόλεμη Ρωσία και άλλες χώρες της περιοχής, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ. Αναμένονται παράλληλα νέες ευκαιρίες για περισσότερο εμπόριο, είτε λόγω της αύξησης της κίνησης για την εμπορική ναυτιλία, είτε εξαιτίας των νέων ευκαιριών γεωτρήσεων για υδρογονάνθρακες. `Η ακόμη και από την αυξημένη οικονομική δραστηριότητα που θα οδηγήσει σε αύξηση των στρατιωτικών αποστολών ειδικά στη συγκεκριμένη περιοχή.

Ως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα χώρας που αναμένεται να πληγεί μεσοπρόθεσμα ακόμη περισσότερο από την κλιματική αλλαγή αναφέρεται το Μπαγκλαντές, με πληθυσμό 160 εκατ. ανθρώπων.

Ο μισός πληθυσμός υπογραμμίζεται πως ζει κάτω από τη στάθμη της θάλασσας και απειλείται με εκτοπισμό από τις εστίες του και αναγκαστική μετανάστευση. Τονίζεται επίσης ότι το Μπαγκλαντές είναι από τις πιο πυκνοκατοικημένες χώρες στον κόσμο και λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή, σε περίπτωση μεγάλης κλιματικής αλλαγής, «ο μισός πληθυσμός δεν θα έχει πού να πάει, μιας που η Ινδία είναι πυρηνική δύναμη και σε διαρκή σύγκρουση με το Πακιστάν και με την οποία οι ΗΠΑ επιχειρούν να αποκτήσουν στενότερες σχέσεις για να μειώσουν τη σινική περιφερειακή επιρροή». «Αυτοί οι παράγοντες θα επιβάλουν την ανάμειξη των ΗΠΑ σε οποιαδήποτε κρίση», επισημαίνεται στην έκθεση. Προτείνεται, έτσι, από τώρα ο αμερικανικός στρατός να δημιουργήσει ομάδες συνεργασίας με το στρατό του Μπαγκλαντές που θα δουλεύουν στενά και θα μπορέσουν να αντιληφθούν το (αμερικανικό) σχέδιο εσωτερικής μετανάστευσης και αξιοποίησης πόρων όπου είναι διαθέσιμοι. Προτείνει επίσης μέσω του Στέιτ Ντιπάρτμεντ οι ΗΠΑ να συνεργαστούν με την ινδική κυβέρνηση για να συγκροτήσουν μία ομάδα αντιμετώπισης κρίσης με το Μπαγκλαντές, για να εξασφαλίσουν ότι η μαζική μετανάστευση δεν θα οδηγήσει σε σύγκρουση. Προμήθειες ανθρωπιστικής βοήθειας θα έπρεπε να συγκεντρώνονται στη νήσο Γκαρσία για να επιταχυνθεί η απάντηση στην κρίση.

Οι συντάκτες της έκθεσης δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στα παγκόσμια αποθέματα γλυκού νερού στις ΗΠΑ, στη Βόρεια Αφρική, στη Νότια Ασία (και δη την Κίνα) και τη Μέση Ανατολή. Προβλέπει ότι έως το 2040 «η παγκόσμια ζήτηση για γλυκό νερό θα ξεπεράσει την προσφορά και πως έως το 2030, το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού θα κατοικεί σε περιοχές υπό την πίεση του νερού (είτε σε έλλειψη είτε όχι) σε Βόρεια Αφρική, Νότια Ασία, Μέση Ανατολή, Κίνα και ΗΠΑ». Τονίζουν ότι η έλλειψη σε διαθέσιμο νερό «θα οδηγήσει μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες σε αύξηση κοινωνικής ταραχής σε φτωχές, ευάλωτες περιοχές». Αναμένουν ότι φαινόμενα όπως οι πλημμύρες, η ξηρασία ή η διάβρωση εδάφους θα προκαλέσουν επίσης μείωση στην αγροτική παραγωγή. Ξεχωριστή αναφορά γίνεται επίσης για τη μόλυνση υπόγειων υδροφόρων οριζόντων, μεταξύ άλλων από τις εντατικές προσπάθειες γεώτρησης υδρογονανθράκων, τη χρήση εντομοκτόνων και ζιζανιοκτόνων κ.ά.

Είναι προφανές πως η μείωση των αποθεμάτων νερού θα προκαλέσει σειρά δυσμενών επιπτώσεων, πρώτα απ' όλα στην αγροτική παραγωγή. Μικρότερη αγροτική παραγωγή σημαίνει ακριβά τρόφιμα και πείνα στα πιο ασθενή (από οικονομική άποψη) στρώματα πληθυσμών. Γι' αυτό και επισημαίνεται στην έκθεση ότι «η αστάθεια στο σύστημα τροφίμων θα οδηγήσει στη σημαντική αύξηση θνησιμότητας σε ευπαθείς περιοχές, στις οποίες η ανθρωπιστική παρέμβαση του στρατού θα είναι η πιο πιθανή».

Οι στρατιωτικές επεμβάσεις του αμερικανικού στρατού στο εξωτερικό και... «ιδιαίτερα αυτές που σχετίζονται με την έλλειψη νερού σε Μ. Ανατολή και Βόρεια Αφρική δεν θα είναι εφικτές εκτός και εάν ο αμερικανικός στρατός εφεύρει ή αποκτήσει ριζοσπαστικά νέες τεχνολογίες για τη διανομή επαρκούς ποσότητας νερού στους στρατιώτες», αναφέρεται χαρακτηριστικά. Προβλέπεται δε ότι «το πρόβλημα μπορεί να γίνει τόσο οξύ και κρίσιμο σε σημείο που να εμποδίζει το στρατό να διεκπεραιώσει τις αποστολές του λόγω ανεπαρκούς ενυδάτωσης». Λόγω του προφανώς «τεράστιου κόστους μεταφοράς εμφιαλωμένου νερού για τους Αμερικανούς στρατιώτες», προτείνονται μάλιστα νέες επενδύσεις σε τεχνολογία που θα συλλέγει νερό από την ατμόσφαιρα. Διαφορετικά μπορεί να γίνουν αδύνατες οι επιχειρήσεις του αμερικανικού στρατού σε περιοχές του εξωτερικού με σοβαρή λειψυδρία...

Οι αλλαγές στο κλίμα, οι ξαφνικοί ανεμοστρόβιλοι ή οι ανεξέλεγκτες πυρκαγιές και πλημμύρες αναμένεται να προκαλέσουν σειρά καταστροφών ειδικά στις ΗΠΑ, όπου αρκετές υποδομές σε δίκτυα οδικών συγκοινωνιών, μεταφοράς Ενέργειας και μεταφορών είναι παλιές. Σημειώνεται ότι «επιπρόσθετες προκλήσεις σε υποδομές εντοπίζονται στην έλλειψη αντοχής γεφυρών, οδικών κόμβων στη διέλευση πολύ βαριών οχημάτων για την αντικατάσταση ή επιδιόρθωση ηλεκτρικών δικτύων διανομής και μεταφοράς Ενέργειας, καθένα εκ των οποίων μπορεί να ζυγίζει 200 και 300 τόνους». Προτείνεται μεταξύ άλλων αντικατάσταση παλιότερων υποδομών σε δίκτυα μεταφοράς Ενέργειας με άλλα, πιο ελαφριά και «έξυπνα», που θα παρατείνουν τη ζωή πιο ευπαθών υποδομών.

Δεν λείπουν βεβαίως οι εκτιμήσεις του αμερικανικού στρατού για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε αποθήκες, εγκαταστάσεις πυρηνικών όπλων. Προτείνεται τα υπουργεία Αμυνας και Ενέργειας να αναπτύξουν μακροπρόθεσμο πλάνο 15 ή 20 χρόνων για την παραγωγή τρίτιουμ (tritium), που θεωρείται βασική για προηγμένα πυρηνικά όπλα.

Στους υπολογισμούς του Πενταγώνου για άλλες πλευρές της κλιματικής αλλαγής στις ΗΠΑ και την ευρύτερη περιοχή συμπεριλαμβάνονται και οι προβλέψεις για σημαντική αύξηση των κρουσμάτων από ασθένειες που ευνοούνται από την αύξηση της υγρασίας και της ζέστης ή την έλλειψη καθαρού νερού. Οι συντάκτες της έκθεσης επικαλούνται έρευνα της «Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή» (IPCC) που προβλέπει ειδικά στις νοτιοανατολικές περιοχές των ΗΠΑ αύξηση βροχοπτώσεων και θερμοκρασίας έως και 3 βαθμών Κελσίου μέχρι το 2050, κάτι που εάν επιβεβαιωθεί θα οδηγήσει σε αύξηση των παρασιτικών ασθενειών, τύπου ελονοσία, ιού Ζίκα, ιού του Δυτικού Νείλου κ.ά. Προτείνονται έτσι στενότερη συνεργασία ανάμεσα στο στρατό και το Κέντρο Ελέγχου Ασθενειών στην Ατλάντα, αλλά και βελτίωση των υποδομών σε σιδηροδρομικά και άλλα δίκτυα, ώστε να μειωθούν οι επιπτώσεις για τους πληθυσμούς τέτοιων περιοχών.

Στον επίλογο της έκθεσης δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην προετοιμασία του στρατού και άλλων δυνάμεων ασφαλείας ακόμη και για απρόβλεπτες καταστάσεις, επισημαίνοντας πως «η αδικαιολόγητη βεβαιότητα αποβαίνει πολύ δαπανηρή». «Είναι αναμφίβολα σωστό πως πολλά τρομερά πράγματα που δεν έχουν συμβεί ακόμη, θα συμβούν. Η πρόβλεψη τέτοιων συμβάντων θα ήταν καλή. Ακόμη καλύτερο όμως θα ήταν να αναγνωρίζουμε πιο γρήγορα τι επίκειται. Αυτό είναι το σωστό σημείο αφετηρίας για να σκεφτείς στρατηγικά σε σχέση με το θερμότερο κλίμα», καταλήγουν οι συντάκτες της έκθεσης.