Το πρόγραμμα και περιεχόμενο σπουδών, σε συνάρτηση με τις εξελίξεις στην επιστήμη, τις προωθούμενες αναδιαρθρώσεις και τον αγώνα για το πανεπιστήμιο των σύγχρονων αναγκών, αποτέλεσε ένα από τα πολλά ζητήματα που απασχόλησαν τη 10η Πανελλαδική Συνάντηση του Μετώπου Αγώνα Σπουδαστών την Κυριακή 10 Νοέμβρη. Συνεχίζοντας τη δημοσίευση υλικών της Συνάντησης, ο «Ριζοσπάστης» παρουσιάζει σήμερα αποσπάσματα από την εισήγηση του Δημήτρη Γκιώνη, μέλους του ΔΣ του Φοιτητικού Συλλόγου Οδοντιατρικής του ΕΚΠΑ:

«Ο λόγος για τον σύγχρονο επιστήμονα, που στις σπουδές του αντικρίζει όλο και περισσότερα μαθήματα του προπτυχιακού κύκλου σπουδών να μεταφέρονται στο μεταπτυχιακό. Γεγονός που, εξαιτίας των υπερδιογκωμένων τιμών του τελευταίου, οδηγεί στην κατακρεούργηση της μόρφωσης του νέου και στην αποσύνδεση ολοένα και περισσότερο του πτυχίου από την εργασιακή προοπτική. Χαρακτηριστικό παράδειγμα εδώ αποτελεί η Οδοντιατρική Σχολή Αθηνών, το φημισμένο διαμάντι του ΕΚΠΑ, στην οποία η ειδίκευση του επιστήμονα έχει μεταφερθεί εξολοκλήρου στο μεταπτυχιακό, με δίδακτρα τα οποία αγγίζουν τα 3.000 ευρώ το εξάμηνο, με διάρκεια 3 χρόνια και με τον φοιτητή να καλείται να πληρώσει και όλα τα αναλώσιμα. Φυσικά το μεταπτυχιακό στη σχολή λέγεται ότι είναι επιλογή, αλλά αυτό που δεν αναφέρεται είναι ότι ο οδοντιατρικός χώρος - ειδικότητα στη σημερινή κοινωνία καθίσταται αδύνατο ουσιαστικά να δουλέψει.

Τίθεται λοιπόν το εύλογο ερώτημα: Για ποια επιστημονική επάρκεια - αναβάθμιση και άμεση απορρόφηση μας μιλούν όταν η συντριπτική πλειοψηφία των γιατρών ουσιαστικά αδυνατούν να πάρουν την ειδικότητά τους; Την ίδια στιγμή, στο όνομα της "διά βίου μάθησης", για να διατηρήσουμε την ικανότητα άσκησης του επαγγέλματος γινόμαστε έρμαιο σε ένα ατελεύτητο κυνήγι σεμιναρίων ώστε να αποκτήσουμε τα απαραίτητα προσόντα και "δεξιότητες", ανάλογα με την εκάστοτε ζήτηση που υπάρχει στην αγορά. Την ίδια στιγμή που μας μιλάνε για επικαιροποίηση της γνώσης και σύνδεσή της με την εξέλιξη της τεχνολογίας, πολλά από τα συγγράμματα που καλούμαστε να διαβάσουμε είναι απαρχαιωμένα και ξεπερασμένα. Η έρευνα και η επιστήμη έχουν υποκλιθεί στο κέρδος των επιχειρήσεων που επεμβαίνουν στις σχολές μας.

Πώς καθορίζεται η ιεράρχηση των στόχων και της χρηματοδότησης της εφαρμοσμένης έρευνας στο Φάρμακο; Με ποιο κριτήριο επιλέγεται ως προτεραιότητα η αντιμετώπιση μιας ασθένειας των κατοίκων της Ευρώπης, συγκριτικά με ένα πρόβλημα που αφορά την Αφρική; Ολοι γνωρίζουμε γενικά την απάντηση. Την προτεραιότητα την καθορίζει ο ανταγωνισμός που αναπτύσσεται μεταξύ ομίλων - εταιρειών για το κέρδος των τελευταίων, που εκ φύσεως είναι κόντρα στις ανθρώπινες ανάγκες, με συνέπεια εκατομμύρια άνθρωποι να εξακολουθούν να υποφέρουν, γιατί το Φάρμακο και η ίδια η Υγεία αποτελούν σήμερα εμπορεύματα.

Πώς καθορίζονται οι προτεραιότητες και οι μέθοδοι για την επιστημονική αντιμετώπιση του επαγγελματικού κινδύνου, για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών και μεγάλων τεχνολογικών ατυχημάτων, για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων; Μας καλούν να συνυπολογίσουμε το κόστος για τους εργαζόμενους, για τις επιχειρήσεις και το κράτος και να προσδιορίσουμε βέλτιστες λύσεις. Βέλτιστες λύσεις ως προς τι και για ποιον;

Στοιχείο των αλλαγών αυτών είναι και η δημιουργία πολλών διαφορετικών σχολών για το ίδιο επιστημονικό αντικείμενο, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την "πανεπιστημιοποίηση" των ΤΕΙ. Αποτέλεσμα αυτού είναι η κατηγοριοποίηση και η διαμόρφωση πτυχίων πολλών ταχυτήτων, που με τη σειρά τους οδηγούν στη συμπίεση των εργασιακών δικαιωμάτων και του μορφωτικού επιπέδου όλων των σπουδαστών προς τα κάτω. Στο πλαίσιο αυτό, έρχεται να επιδεινώσει παραπάνω την κατάσταση και η ισοτίμηση των πτυχίων των πανεπιστημίων και των 3ετών ιδιωτικών κολεγίων. Ακόμα, προσπαθούν να κάνουν την εμφάνισή τους σε διάφορες σχολές τα προπτυχιακά προγράμματα σπουδών με δίδακτρα, όπως τα ξενόγλωσσα, καθώς αυτό είναι το "πραγματικά σύγχρονο" σε όλη την υπόλοιπη ΕΕ το οποίο τόσο πολύ ζητωκραυγάζουν και υπερασπίζονται οι κυβερνήσεις. (...)

Οπως στο σχολείο, έτσι και στις σχολές σπάνε κόκαλα ο ανταγωνισμός και ο ατομικός δρόμος, κόντρα στις συλλογικές διαδικασίες και την αλληλεγγύη μεταξύ των φοιτητών. Ολόκληρα μαθήματα έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα σπουδών με θέμα την επιχειρηματικότητα και το μάνατζμεντ, που διδάσκουν ότι είναι αποκλειστικά υπόθεση προσωπικής ευφυίας και δουλειάς η επιτυχία στο σήμερα, ή ακόμα ότι ξεκινάμε όλοι από την ίδια αφετηρία και έχουμε τις ίδιες δυνατότητες στις σπουδές μας, άσχετα φυσικά με το αν αυτήν τη στιγμή που μιλάμε η συντριπτική πλειοψηφία των φοιτητών χρειάζεται να δουλεύουν παράλληλα με τη σχολή τους, επειδή οι οικογένειές τους δεν μπορούν να τους καλύψουν οικονομικά.

Παράδειγμα αποτελεί εδώ πάλι η Οδοντιατρική, στην οποία, ενώ πετάνε εκτός σπουδών την ειδικότητα, προσθέτουν στο βασικό κύκλο μαθήματα μάνατζμεντ οδοντιατρείου, που ουσιαστικά σου μαθαίνουν πώς να αντιμετωπίζεις - σαν γιατρός πάντα, μην το ξεχνάμε αυτό - τον ασθενή σαν ένα μηχάνημα παραγωγής κέρδους και πώς θα χρησιμοποιήσεις την περίφημη ευφυία και γνώσεις που έχεις με αξιώσεις κατακτήσει, για να στραγγίξεις και την τελευταία δεκάρα που μπορεί να δώσει. Κατά τ' άλλα, είμαστε γιατροί, κοινωνικοί λειτουργοί που σώζουμε ζωές.

Αλλα παραδείγματα, εξίσου αντιδραστικά και οπισθοδρομικά, είναι το κίνημα κατά του εμβολιασμού, το ρεύμα που αναπτύσσεται και υπερασπίζεται με αντιεπιστημονικά επιχειρήματα τη γέννα στο σπίτι, οι θεωρίες που διδάσκονται σε σχολές για την ιατρική χρήση της κάνναβης, με στόχο την αποποινικοποίηση των ναρκωτικών, και η λογική διαχωρισμού σε "ελαφριά" και "βαριά", όπως και πολλά ακόμα για τα οποία θα μπορούσαμε να συζητάμε όλη μέρα. Σε αυτήν την κατεύθυνση, η έρευνα στις κοινωνικές επιστήμες, στην ιστορική και οικονομική έρευνα, επικεντρώνεται στη διαστρέβλωση και παραχάραξη της Ιστορίας, στον ανορθολογισμό, στην απόκρυψη της αλήθειας, με πολλά και διάφορα παραδείγματα από την καθημερινότητά μας. (...)

Με βάση τα παραπάνω, μπορούμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι στο σύστημα που ζούμε, η επιστήμη μας και οι σπουδές μας κάθε άλλο παρά υποταγμένες στις πραγματικές ανάγκες των φοιτητών και της κοινωνίας είναι. Αντίθετα, καθυποτάσσονται στις επιδιώξεις των επιχειρήσεων για το συμφέρον μιας εκλεκτής κάστας. Και πραγματικά είναι απορίας άξιο, σε αυτήν την εποχή που ζούμε, από τη μια να γίνεται συζήτηση για τα τεράστια άλματα της τεχνολογίας, σε σημείο να μιλάμε για ζωή σε άλλους πλανήτες, και από την άλλη με την πρώτη φωτιά να καιγόμαστε, με την πρώτη βροχή να πνιγόμαστε, με τον πρώτο σεισμό να κατεδαφίζονται σπίτια, η Υγεία και το Φάρμακο να έχουν γίνει εμπόρευμα και πολυτέλεια μιας αφρόκρεμας, συνολικά οι κοινωνικές υπηρεσίες και δομές να απουσιάζουν. Επιβεβαιώνεται ότι το ζήτημα της ανάδειξης του ρόλου και του περιεχομένου της επιστήμης που λαμβάνουμε είναι όσο ποτέ άλλοτε καίριο και πρέπει να τεθεί στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης.

Εμείς αγωνιζόμαστε για μια επιστήμη η οποία θα ανακτήσει τον ουσιαστικό ρόλο της, δηλαδή μια επιστήμη η οποία θα αποτελεί προέκταση των λαϊκών αναγκών και κοινωνική υπηρεσία. Σε αυτήν την κατεύθυνση πρέπει να κινείται και η παρέμβασή μας για το πρόγραμμα των σπουδών, ως προς τη δομή αλλά και το περιεχόμενο. Επομένως, τα προγράμματα σπουδών σε κάθε επιστημονικό αντικείμενο δεν μπορούν παρά να παρακολουθούν τις εξελίξεις του ίδιου του αντικειμένου και τις ανανεούμενες ανάγκες και προτεραιότητες της κοινωνίας.

Σε αυτές τις συνθήκες, πρέπει να υπάρχει ένα πτυχίο για κάθε επιστημονικό αντικείμενο, πλήρες και επαρκές για τον φοιτητή. Ολη η απαραίτητη γνώση να εμπεριέχεται στο πτυχίο μας, ώστε αυτό να μη μετατρέπεται σε κουρελόχαρτο, σε διαβατήριο για την ανεργία, και εμείς σε κυνηγούς πιστοποιήσεων. Η διαρκής επιμόρφωσή μας να γίνει αποκλειστικά ευθύνη του κράτους, με σύγχρονους όρους και αξιοποιώντας τα τεχνολογικά επιτεύγματα. Απαραίτητος για τα παραπάνω είναι ο απεγκλωβισμός των προγραμμάτων σπουδών από τα ιδιωτικά συμφέροντα των επιχειρήσεων, που κατακερματίζουν τη μόρφωση και παζαρεύουν με τη γνώση μας.

Οφείλουμε στις σχολές μας να παλεύουμε με σκοπό να αποκαλύπτουμε πάντα την πραγματικότητα. Να γίνει συλλογική και προσωπική υπόθεση του κάθε φοιτητή η αποκάλυψη της αλήθειας, είτε αυτή αφορά το μάθημα είτε την καθημερινότητα, κόντρα στη θεσμοθέτηση του καθηγητή ως φωστήρα γνώσης. Να ανοίξουμε την αντιπαράθεση με τέτοιες αναχρονιστικές λογικές και μέσα στα αμφιθέατρα, ώστε να ευαισθητοποιήσουμε, να φυτέψουμε αν θέλετε το μικρόβιο της αμφισβήτησης και στους συμφοιτητές μας, ότι αυτή η ζωή δεν είναι μονόδρομος, ότι σήμερα μπορούμε να ζήσουμε πολύ καλύτερα».