Copyright 2019 The Associated

Ο Γάλλος Πρόεδρος και η νέα επικεφαλής της Κομισιόν στη διάρκεια του «Φόρουμ»

Αν και πολλοί σχολίασαν ότι οι φετινές συμμετοχές ήταν λιγότερο «ηχηρές» από ό,τι πέρυσι (σε σύνολο 600 συμμετεχόντων, οι ηγέτες κρατών δεν ξεπέρασαν τους 40 και προέρχονταν από αφρικανικά και βαλκανικά κράτη), η σύνθεση αλλά και η συζήτηση της συνάντησης ανέδειξαν σημαντικές γεωπολιτικές διεργασίες. Σε πρώτο πλάνο βρέθηκε η όλο και πιο αποφασιστική προσπάθεια του γαλλικού κεφαλαίου να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο σε διεθνείς διεργασίες και αντιπαραθέσεις αλλά κυρίως να κατοχυρώσει την ηγετική θέση του μέσα στην ΕΕ. Οι σημαντικές διαφωνίες πάντως ανάμεσα στα δύο ισχυρότερα τμήματα της ΕΕ, το γερμανικό και το γαλλικό, είναι φανερές.

Χωρίς να μπορεί να θεωρηθεί τυχαία η απουσία αντιπροσωπείας των ΗΠΑ και με παρούσες Κίνα και Ρωσία, ο Μακρόν υπενθύμισε στην εναρκτήρια ομιλία τη συνέντευξη στον «Economist» και υπερασπίστηκε την επιλογή του να εκφράσει διαφωνίες για το ΝΑΤΟ, «θίγοντας ορισμένους στην αίθουσα αυτή», όπως είπε. «Χρειαζόμαστε αλήθεια (...) Η κατανομή ανάμεσα σε λίγες ηγεμονικές δυνάμεις παράγει αναστάτωση και δεν είναι βιώσιμη μακροπρόθεσμα», τόνισε χαρακτηριστικά. Υποστήριξε ότι «έχουμε ανάγκη από περισσότερη συνεργασία» και μίλησε για «κίνδυνο» που προέρχεται «από την οκνηρία», από το «να λέμε ότι έχουμε διεθνείς οργανισμούς, που μας αρέσουν πολύ» αλλά «δεν τους εξετάζουμε». Εστρεψε δε για άλλη μια φορά τα βέλη του στη λεγόμενη «μονομέρεια» (όρος που χρησιμοποιούν όλο και περισσότεροι, στοχοποιώντας επιλογές των ΗΠΑ με στόχο την υπεράσπιση της θέσης τους σε μια γοργά αναδιατασσόμενη ιμπεριαλιστική πυραμίδα), χαρακτηρίζοντάς την «πολύ επικίνδυνη» και υπογραμμίζοντας: «Δοκιμάστηκε και στο παρελθόν αλλά οδηγεί σε πόλεμο. Ο εθνικισμός είναι ο πόλεμος και η έλλειψη συνεργασίας, που αν το επιτρέπαμε θα μπορούσαν να καταστρέψουν όλα όσα έχουμε καταφέρει να οικοδομήσουμε τα τελευταία χρόνια». Για να προσθέσει ότι «γινόμαστε μάρτυρες μιας κρίσης του διεθνούς μας συστήματος χωρίς προηγούμενο» και ότι η Ευρώπη «μπορεί να γίνει το έμπιστο "τρίτο μέρος" μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας».

Χαρακτηριστική ήταν και η παρέμβαση της επόμενης προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Εξέφρασε ανησυχία για το ότι σε μια περίοδο που εμφανίζονται «παγκόσμιες προκλήσεις» και υπάρχει «ανάγκη για ισχυρούς θεσμούς και πιο αποτελεσματική πολυμερή συνεργασία», συμβαίνει πολύ συχνά «ακριβώς το αντίθετο». Χωρίς να αναφερθεί ανοιχτά στις ΗΠΑ, επέστησε τη προσοχή στο ότι «οι σημερινές δυνάμεις ακολουθούν μόνες τους νέα μονοπάτια» ενώ «νέες δυνάμεις αναδύονται, επανακάμπτουν και σταθεροποιούνται». Ακόμα, επισημαίνοντας ότι «βλέπουμε την ανάγκη για σταθερή και υπεύθυνη ηγεσία», επανέλαβε ότι προτεραιότητά της ως προέδρου της Κομισιόν θα είναι «μια αληθινά "γεωπολιτική Κομισιόν"» και πρόσθεσε: «Θέλω μια Ευρώπη περισσότερο εξωστρεφή. Μια Ευρώπη που θα υπερασπίζεται συλλογικά τις κοινές αξίες και τα συμφέροντά μας σε όλο τον κόσμο. Μια Ευρώπη που θα βοηθά στη συμφιλίωση όσων έχουν διαιρεθεί, θα ενώνει όσους χωρίστηκαν αλλά την ίδια στιγμή θα απαιτεί υπευθυνότητα. Από τους ίδιους τους εαυτούς μας, τους φίλους μας, τους εταίρους μας». Ακόμα, έθεσε ως βασικό στόχο του επόμενου διαστήματος - χωρίς τις απαραίτητες διευκρινίσεις - την αύξηση κατά 30% (!) των δαπανών της ΕΕ για «δράση στο εξωτερικό» (εννοείται και στρατιωτική), που όπως είπε πρέπει να είναι «πιο αποτελεσματικά και πιο στρατηγικά» επεξεργασμένη, για να καταλήξει με νόημα: «Οι προκλήσεις είναι τεράστιες, αλλά δεν είναι η πρώτη φορά στην Ιστορία που οι τεράστιες προκλήσεις έχουν μετατραπεί σε ευκαιρίες».

Και ενώ η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν έστειλε κάποιον στο «Φόρουμ», η κυβέρνηση της Κίνας - ο Πρόεδρος της οποίας, ένα 10ήμερο πριν, είχε επίσημες επαφές στο Πεκίνο με τον Μακρόν - έστειλε τον αντιπρόεδρο Γουάνγκ Κισάν στο Παρίσι, ο οποίος από το βήμα του «Φόρουμ» είπε: «Η Κίνα είναι μια μεγάλη δύναμη, υπεύθυνη (...) Η οικονομική παγκοσμιοποίηση αποτελεί μια ιστορική τάση. Μόνο αντικρίζοντας αυτήν την εξέλιξη καθαρά, μπορούμε να κάνουμε μια λογική και εμπεριστατωμένη επιλογή». Με το βλέμμα στραμμένο σε όσους ανησυχούν για τις επιπτώσεις των επιλογών των ΗΠΑ, επέκρινε την «εξάπλωση της μονομέρειας, του προστατευτισμού και του λαϊκισμού», σημειώνοντας ότι «καμία δύναμη δεν μπορεί να τα καταφέρει μόνη της» και καλώντας σε «διατήρηση της πολυμέρειας» και σε «έναν νέο τύπο διεθνών σχέσεων», βασισμένων στο «αμοιβαίο όφελος» και τη «δικαιοσύνη»,τάζοντας ανοιχτά σε δυσαρεστημένους εταίρους των ΗΠΑ περισσότερα ανταλλάγματα και οφέλη.

Ενδεικτικό ήταν όμως και το κάλεσμα της Ρωσίας, που διατύπωσε ο ΥΠΕΞ Σεργκέι Λαβρόφ: «Στις σημερινές συνθήκες, κανείς, ούτε μία χώρα, ούτε μία ομάδα χωρών, ακόμα κι αυτό που αποκαλούμε "ιστορική Δύση", δεν μπορεί να διευθύνει τον κόσμο μόνος. Νέα κέντρα οικονομικής ανάπτυξης, χρηματοπιστωτικής ισχύος και πολιτικής επιρροής αναδύονται μπροστά στα μάτια μας. Κίνα, Ινδία, Βραζιλία και άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής, αφρικανικές χώρες αναδύονται και πολύ σύντομα από ιστορικής πλευράς θα απαιτήσουν να έχουν μεγαλύτερο λόγο στις παγκόσμιες υποθέσεις (...) Φυσικά, οι φίλοι μας από τη Δύση δεν χαίρονται, γιατί για πάνω από 5 αιώνες κυριάρχησαν, και προσπαθούν να εμποδίσουν αυτήν την αντικειμενική διαδικασία».

Επανέφερε δε την ανάγκη «μεταρρύθμισης» του ΟΗΕ, με το επιχείρημα ότι πρέπει να εκπροσωπούνται περισσότερο οι χώρες της Αφρικής, της Ασίας και της Λ. Αμερικής, και ξεχώρισε την αξία αναβάθμισης του ρόλου των «G20», με το σκεπτικό ότι «στεγάζουν» χώρες με σημαντική θέση και δύναμη.

Ασκώντας κριτική σε διεθνείς ισορροπίες με τις οποίες μέχρι τώρα οι ΗΠΑ ήταν σαφώς οι πιο ωφελημένες και «δελεάζοντας» ανοιχτά τους Ευρωπαίους ότι υπάρχουν συνεργασίες που θα τους θωρακίσουν καλύτερα μπροστά σε ραγδαίες διεθνείς ανακατατάξεις, τόνισε ακόμα: «Το θέμα μας είναι ότι πρέπει να αποδεχτούμε την πραγματικότητα. Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τα συμφέροντα καμίας ομάδας χωρών, συμπεριλαμβανομένων των δυτικών. Αλλά η Δύση θα πρέπει να σταματήσει να εμφανίζεται ως τελικός δικαστής και εισαγγελέας».