Το ζήτημα της ισοτίμησης των πτυχίων πανεπιστημίων με κολέγια εντός και εκτός Ελλάδας πάει πολύ πίσω, στην ουσία αποτελεί βασική πτυχή των στρατηγικών στόχων της Συνθήκης της Μπολόνια, από το 1999. Εκεί τέθηκε εξαρχής το ζήτημα της αντιστοίχισης πτυχίων κάθε κατηγορίας και προσόντων αποφοίτων. Βασικός άξονας ήταν και είναι η μεγαλύτερη ανταγωνιστικότητα της ΕΕ απέναντι σε άλλα ιμπεριαλιστικά κράτη και οργανισμούς, παλιά και ανερχόμενα. Κρίκος για αυτό παραμένει για την ΕΕ η κατά το δυνατόν ενιαιοποίηση των εθνικών εκπαιδευτικών συστημάτων. Πρέπει δηλαδή σε επίπεδο ΕΕ να είναι εύκολη η αντιστοίχιση τίτλων και δεξιοτήτων, προκειμένου να μπορεί ένα ειδικευμένο δυναμικό να μετακινείται από χώρα σε χώρα, όπου απαιτεί το κεφάλαιο κάθε φορά.

Η Κοινοτική Οδηγία 36/2005 έθεσε τους όρους αναγνώρισης για τα αποκαλούμενα «νομοθετικά ρυθμιζόμενα επαγγέλματα», στα οποία συγκαταλέγονται οι γιατροί, μαίες, φαρμακοποιοί, αρχιτέκτονες, γεωπόνοι, λογιστές, οικονομολόγοι (με διαφοροποιήσεις). Τα επαγγέλματα αυτά υπάγονται σε καθεστώς αυτόματης αναγνώρισης επαγγελματικών δικαιωμάτων από χώρα σε χώρα, χωρίς επιπλέον εξετάσεις. Στην ουσία πρόκειται για επαγγέλματα για τα οποία υπάρχουν συγκεκριμένα και αποκλειστικά επαγγελματικά δικαιώματα, αντιστοιχιζόμενα διακρατικά, σε επίπεδο ΕΕ, τα οποία δικαιώματα διασφαλίζονται με την άδεια άσκησης επαγγέλματος. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν και τα αποκαλούμενα «κλειστά επαγγέλματα», όπως αυτό του φαρμακοποιού. Να σημειωθεί βέβαια ότι η τάση είναι η «απελευθέρωση» και των «κλειστών» επαγγελμάτων, η κατάργηση δηλαδή ειδικών επαγγελματικών προνομίων (π.χ. αποκλειστική σφραγίδα, κατώτατες αμοιβές κ.λπ.), προκειμένου να διευκολυνθούν οι διαδικασίες συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης της κάθε δραστηριότητας σε μεγάλες επιχειρήσεις και μονοπώλια.

Τα παραπάνω επαγγελματικά δικαιώματα στη χώρα μας αποδίδονται από τα αντίστοιχα επαγγελματικά επιμελητήρια και συλλόγους, που διατηρούν το προνόμιο σε ένα τύπου «κλειστό επάγγελμα» να ορίζουν διαβαθμίσεις και επίπεδα πρόσβασης στο επάγγελμα. Ανάλογα δηλαδή με το τι προσόντα έχει κανείς, έχει αντίστοιχα πρόσβαση σε ένα μέρος ή στο σύνολο της επαγγελματικής δραστηριότητας. Αυτό συμβαίνει σήμερα για παράδειγμα με τους μηχανικούς, όπου το ΤΕΕ διατηρεί και διεκδικεί το δικαίωμα να μοιράζει επαγγελματικά δικαιώματα και προσόντα σε διάφορες κατηγορίες μηχανικών, ορίζοντας αντίστοιχα «επίπεδα τεχνικής ευθύνης». Ετσι, έχει βάλει βέτο στην ουσιαστική ισοτίμηση των αποφοίτων των πρώην ΤΕΙ και νυν Σχολών Μηχανικών, και προχωρά ζητώντας και για τους διπλωματούχους μηχανικούς των Πολυτεχνείων να έχουν μερική πρόσβαση στο επάγγελμα, ανάλογα με την προϋπηρεσία τους, τις πιστοποιήσεις, το μέγεθος των έργων που έχουν αναλάβει κ.ά. Αντίστοιχα, εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με την πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση του υπουργείου Παιδείας για τα κολέγια, στην οποία ουσιαστικά ζητά για λογαριασμό του την αρμοδιότητα αντιστοίχισης πτυχίων και επιπέδων προσόντων. Στα χνάρια του βέβαια ακολουθούν και άλλες επαγγελματικές ενώσεις και επιμελητήρια, όπως το Οικονομικό, το ΓΕΩΤΕΕ κ.ο.κ.

Τα υπόλοιπα επαγγέλματα πλην των νομοθετικά ρυθμιζόμενων υπάγονται στο Προεδρικό Διάταγμα 38/2010. Το συγκεκριμένο ΠΔ αφενός ενσωμάτωσε και εξειδίκευσε την Οδηγία 36/2005 στην ελληνική κατάσταση, αφετέρου διεύρυνε το πλαίσιο της αναγνώρισης επαγγελματικών προσόντων και για τα μη νομοθετικά ρυθμιζόμενα επαγγέλματα. Εθεσε επιπλέον τις προϋποθέσεις για αναγνώριση επαγγελματικών προσόντων τριετών σπουδών (από κολέγια και πανεπιστήμια του εξωτερικού). Για όλες αυτές τις περιπτώσεις οι ενδιαφερόμενοι έπρεπε μέχρι πρόσφατα να υποβάλλουν στο αρμόδιο Συμβούλιο Αναγνώρισης Επαγγελματικών Προσόντων (ΣΑΕΠ) τις σχετικές αιτήσεις τους, καταθέτοντας το πτυχίο τους, τη βεβαίωση του επαγγελματικού δικαιώματος που έχουν στη χώρα της ΕΕ προέλευσης του πτυχίου τους, αποδεικτικά στοιχεία επαγγελματικής πείρας. Ολα αυτά συνυπολογίζονταν προκειμένου να αναγνωριστούν σε κάθε περίπτωση συγκεκριμένα επαγγελματικά προσόντα και να υποδειχθεί ο βαθμός πρόσβασης στο αντίστοιχο επάγγελμα του κάθε πτυχιούχου.

Τα τελευταία χρόνια η διαδικασία αυτή έχει αποδειχθεί χρονοβόρα, ενώ υπάρχει σοβαρή πίεση από τα αστικά επιτελεία για την πλήρη ενσωμάτωση των σχετικών Κοινοτικών Οδηγιών, δηλαδή την πλήρη απελευθέρωση της κινητικότητας ειδικευμένου δυναμικού από και προς τη χώρα μας. Αυτό συνεπάγεται την άρση των όποιων γραφειοκρατικών και άλλων εμποδίων, τη σταδιακή κατάργηση προνομίων που διεκδικούν οι επαγγελματικοί φορείς τύπου ΤΕΕ και Οικονομικού Επιμελητηρίου για τους αντίστοιχους κλάδους.

Νομοθετικά μέτρα προς αυτήν την κατεύθυνση πήρε η προηγούμενη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, με το νόμο Γαβρόγλου, καταργώντας στην ουσία το ΣΑΕΠ και αντικαθιστώντας το με ένα πιο ευέλικτο όργανο, το ΑΤΕΕΝ (Αυτοτελές Τμήμα Εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας). Ο συγκεκριμένος νόμος της προηγούμενης κυβέρνησης προέβλεπε μεταβατική περίοδο διατήρησης του ΣΑΕΠ και της παλιάς διαδικασίας για αιτήσεις αναγνώρισης - ισοτιμίας που έχουν ήδη κατατεθεί στο ΣΑΕΠ και μπορεί να περιμένουν έως και τρία χρόνια.

Η νέα νομοθετική ρύθμιση που φέρνει η κυβέρνηση της ΝΔ σήμερα, πιάνοντας το νήμα από την προηγούμενη, στην ουσία διευκολύνει περαιτέρω την αναγνώριση πτυχίων του εξωτερικού από κολέγια, αίροντας τη μεταβατική περίοδο και απλοποιώντας τις διαδικασίες ισοτίμησης. Πρόκειται επομένως για δύο ρυθμίσεις, μία του ΣΥΡΙΖΑ και μία της ΝΔ, που αλληλοσυμπληρώνονται και υπηρετούν την ίδια ακριβώς στόχευση: Βαθύτερη ενσωμάτωση της ευρωενωσιακής στρατηγικής στην πολυκατηγοριοποίηση των πτυχίων, στα οποία πλέον εντάσσονται και κολέγια τριετών σπουδών. Η κυβέρνηση της ΝΔ πάει και ένα βήμα παραπέρα, αναγνωρίζοντας αυτήν τη δυνατότητα και σε τρίτες χώρες (πλην ΕΕ), ανοίγοντας δηλαδή την αγορά των εκπαιδευτικών προϊόντων (προγράμματα κολεγίων) και διευκολύνοντας την κινητικότητα μεταξύ και των υπό ένταξη και άλλων χωρών.

Η περαιτέρω και απευθείας αναγνώριση των κολεγίων, χωρίς έστω κάποια τυπικά κριτήρια, έχει επίπτωση στο σύνολο των σπουδών, στην απαξίωση των πτυχίων. Κάνει το πτυχίο άλλο ένα προσόν, που αθροίζεται στο καλάθι των προσόντων και πιστοποιητικών. Η πρόσφατη εξέλιξη με τις πανεπιστημιοποιήσεις των ΤΕΙ αποδεικνύει περίτρανα ότι κανένα πτυχίο σήμερα δεν είναι θωρακισμένο, δεν έχει αξία, ανεξαρτήτως πώς το βαφτίζουν ή σε πόσα έτη σπουδών ανταποκρίνεται. Στην ενιαία αγορά πτυχίων και προσόντων πέραση έχει αυτό που κάθε φορά επιλέγει ο εργοδότης ανάλογα με τις ανάγκες κερδοφορίας του και όχι αυτό που διασφαλίζει ολόπλευρη επιστημονική γνώση.

Επιπλέον, η εξέλιξη αυτή ανοίγει ορέξεις για περαιτέρω ιδιωτικοποίηση πλευρών της λειτουργίας των δημόσιων ΑΕΙ. Αυτός ο ασκός του Αιόλου, που άνοιξε με τη γενίκευση των διδάκτρων στα μεταπτυχιακά, τα εγκαίνια προπτυχιακών προγραμμάτων με δίδακτρα στο ΕΚΠΑ, θα χωρέσει σήμερα πλέον και τα κολέγια, ενισχύοντας τη λειτουργία του πανεπιστημίου - επιχείρηση. Είναι γνωστό άλλωστε ότι τα κολέγια είναι πρότυπα αποδιάρθρωσης των εργασιακών σχέσεων διδασκόντων και προσωπικού, απουσίας κάθε έννοιας φοιτητικής μέριμνας, υψηλών διδάκτρων και άμεσης διασύνδεσης με τις μεγάλες επιχειρήσεις. Το πρότυπο δηλαδή του πανεπιστημίου που προβάλλουν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο τα κυβερνητικά κόμματα...

Είναι τουλάχιστον υποκριτικό σήμερα να «ανεβαίνουν στα κεραμίδια» δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ και της ΝΔ, οι παρατάξεις τους στις επαγγελματικές ενώσεις, στα πανεπιστήμια, και να φωνάζουν κατά της ισοτίμησης πτυχίων κολεγίων με πανεπιστήμια. Ας μην ξεχνάνε ότι είναι οι κυβερνήσεις τους που στηρίζουν και με τα δυο χέρια την κάθετη και οριζόντια κατηγοριοποίηση των πτυχίων, που περιλαμβάνει μια ολοένα διευρυνόμενη γκάμα από πανεπιστημιακά Τμήματα, Τμήματα πρώην και νυν ΤΕΙ, κολέγια, διετή, ακόμα και μονοετή προγράμματα κατάρτισης στο ίδιο επιστημονικό αντικείμενο. Να ξέρουν ότι δεν ξεχνάμε κι εμείς από την πλευρά μας τις εκκλήσεις τους προς την Κομισιόν (Αλ. Αλαβάνος ως ευρωβουλευτής του ΣΥΝ) για αναγνώριση των πτυχίων των κολεγίων, δεν ξεχνάμε τον κυκεώνα με τα διαδοχικά σχέδια «Αθηνά», τις κατ' όνομα μόνο «ανωτατοποιήσεις» και «πανεπιστημιοποιήσεις» των Τεχνολογικών Ιδρυμάτων, που διαδοχικά τα αστικά κόμματα δρομολόγησαν, πιστοί στα κελεύσματα της αγοράς. Είναι η δική τους πολιτική που κάνει μπαλάκι τους φοιτητές των πρώην Τμημάτων ΤΕΙ, των κολεγίων σήμερα, οι οποίοι για άλλη μια φορά καλούνται να πληρώσουν το μάρμαρο των σχεδιασμών της αστικής τάξης, των αφεντικών και των κομμάτων τους.

Η περαιτέρω «απελευθέρωση» και αναγνώριση των κάθε είδους ιδιωτικών κολεγίων, παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων σε Ελλάδα και εξωτερικό και, σε μια πορεία, και ιδιωτικών ΑΕΙ με παράλληλη κατάργηση του άρθρου 16, είναι στοιχείο σύμφυτο της εμπορευματοποίησης της Εκπαίδευσης, διαμόρφωσης μιας ενιαίας αγοράς εκπαιδευτικών προϊόντων. Είναι τελικά στοιχείο δομικό του ίδιου του εκμεταλλευτικού συστήματος, ταυτισμένο με την αρχή της επιχειρηματικότητας, η οποία διαπερνά και τα κατ' όνομα δημόσια πανεπιστήμια. Συνιστά δε αυτό που η αστική εκπαιδευτική στρατηγική αποκαλεί «Ενιαίο Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης». Κάτω από αυτήν την «ομπρέλα» εντάσσονται πολλά και διαφοροποιημένα πτυχία, πολλές και διαφορετικές κατηγορίες αποφοίτων.

Είναι στην πραγματικότητα ανακριβής ο όρος «ισοτιμία». Τα κολέγια δεν ισοτιμούνται με πανεπιστημιακά Τμήματα, αφού βλέπουμε σήμερα ότι ούτε τα ίδια τα πανεπιστημιακά Τμήματα δεν είναι ισοτιμημένα μεταξύ τους, ακόμα και στα ίδια επιστημονικά αντικείμενα. Αναγνωρίζονται και επίσημα, ωστόσο, ώστε να αποτελέσουν μία ακόμα βαθμίδα στην κλίμακα των πολλών διαβαθμισμένων πτυχίων, ωθώντας στην περαιτέρω υποβάθμιση συνολικά των σπουδών, των μορφωτικών και εργασιακών δικαιωμάτων των αποφοίτων. Ανοίγουν το δρόμο για την ιδιωτική Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και για επενδύσεις στον τομέα αυτό. Γι' αυτό άλλωστε οι πρώτοι που χειροκρότησαν τη νέα νομοθετική πρωτοβουλία, όπως και τις παλιότερες, είναι οι ιδιοκτήτες και μέτοχοι ελληνικών κολεγίων, όπως το Μητροπολιτικό Κολέγιο...

Ξέρουμε, έχουμε όλοι πείρα από το κυνήγι των προσόντων που διεξάγεται ειδικά τα τελευταία χρόνια στη νεολαία. Μας θέλουν να κοιτάμε με καχυποψία τον διπλανό μας αν έχει πτυχίο από ΤΕΙ ή πανεπιστήμιο, από πρόγραμμα εξ αποστάσεως, αν έχει δίπλωμα, πτυχίο από τετραετείς ή πενταετείς σπουδές, «integrated master», μεταπτυχιακό, πιστοποιητικό σεμιναρίου. Μας θέλουν να μετράμε μόρια με βάση όλα αυτά, στον ανταγωνισμό με τον άλλον εργαζόμενο για το ποιος προηγείται και ποιος έπεται, ποιος τελικά κατέθεσε περισσότερο χρήμα και κυνήγι ατομικά, για να διεκδικήσει μια θέση εργασίας. Ξέρουν πολύ καλά ότι αυτή η κατάσταση του ανταγωνισμού μειώνει τις απαιτήσεις, κάνει τον απόφοιτο πιο ευάλωτο στα κελεύσματα της αγοράς.

Ως Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας έχουμε ξεκαθαρίσει ότι το πρόβλημά μας δεν είναι οι απόφοιτοι αυτών των κολεγίων, της Ελλάδας ή του εξωτερικού. Γνωρίζουμε την ταλαιπωρία τους για να αναγνωρίσουν τα πτυχία τους, την αναμονή και τον εμπαιγμό χρόνων... Δεν συναινούμε στις πλαστές διαχωριστικές γραμμές που εκ του πονηρού καλλιεργούν τα αστικά κόμματα, τα επιμελητήρια και οι διοικήσεις πανεπιστημίων και κολεγίων μεταξύ των αποφοίτων, για να κρύψουν τον πραγματικό ένοχο. Ξέρουμε πολύ καλά ότι αύριο μαζί θα είμαστε απέναντι στον εργοδότη, αντιμέτωποι με τους χαμηλούς μισθούς, τις απολύσεις, την περιπλάνηση.

Καλούμε τους φοιτητές των πανεπιστημίων, των πρώην ΤΕΙ, των κολεγίων να παλέψουμε από κοινού για μια πραγματικά Ενιαία Ανώτατη Εκπαίδευση, αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν, με ένα πτυχίο πανεπιστημιακού επιπέδου ανά επιστημονικό αντικείμενο, με εξασφαλισμένη και πλήρη πρόσβαση στο αντίστοιχο επάγγελμα. Μόνο έτσι θα ανοίξει ο δρόμος για πραγματική ισοτίμηση σπουδών και πτυχίων, για αναβαθμισμένες σπουδές που ανταποκρίνονται στις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες και στις δυνατότητες της κάθε επιστήμης.