Με το σκέλος του «αναπτυξιακού» νομοσχεδίου που αφορά στα Εργασιακά, το ενδιαφέρον κυβέρνησης και επιχειρηματικών ομίλων επικεντρώνεται στο παραπέρα χτύπημα των κλαδικών συμβάσεων, με την πρόβλεψη για «ρήτρα εξαίρεσης» από την εφαρμογή τους και άλλα μέτρα.

Ως πρόσχημα για να εξαιρούνται επιχειρήσεις από την εφαρμογή μιας κλαδικής σύμβασης τίθεται η «οικονομική κατάσταση», την οποία θα μπορούν οι ίδιες να επικαλούνται. Με τον τρόπο αυτό ανοίγει κερκόπορτα για τη μη εφαρμογή των Συλλογικών Συμβάσεων και κατρακύλα όλων των μισθών στο όριο του κατώτερου.

Ειδικότερα, η σχετική διάταξη προβλέπει «να γίνονται εξαιρέσεις κατά την εφαρμογή των όρων των συλλογικών συμβάσεων προκειμένου να διευκολυνθούν για να ορθοποδήσουν».

Τέτοιες επιχειρήσεις, μεταξύ άλλων, είναι αυτές «που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα, δηλαδή επιχειρήσεις σε καθεστώς προπτωχευτικής διαδικασίας, ή πτώχευσης ή εξωδικαστικού συμβιβασμού ή εξυγίανσης, επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας και νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού σκοπού». Πρόκειται για μια μεγάλη γκάμα περιπτώσεων, που δίνει τη δυνατότητα στην εργοδοσία να παρακάμπτει ακόμα και τις ελάχιστες κλαδικές συμβάσεις που βρίσκονται σήμερα σε ισχύ.

Είναι εξάλλου χαρακτηριστικό ότι η νέα αντεργατική παρέμβαση στηρίζεται εξολοκλήρου στο πόρισμα της Επιτροπής Ειδικών Εμπειρογνωμόνων που για τον ίδιο σκοπό είχε συστήσει η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Στο πόρισμα αυτό, το οποίο είχε δημοσιοποιηθεί το Σεπτέμβρη του 2016 και η τότε κυβέρνηση το είχε αξιολογήσει θετικά, προβλεπόταν ήδη ρήτρα εξαίρεσης.

Ειδικότερα για το ζήτημα της «ευνοϊκότερης σύμβασης», αν δηλαδή η σύμβαση με τους καλύτερους όρους για έναν εργαζόμενο θα υπερισχύει έναντι όλων των άλλων, η Επιτροπή πρότεινε τα εξής: «Μισθολογικές συμφωνίες με μικρότερο επίπεδο μισθών δεν μπορεί να είναι χαμηλότερες από τις εθνικές/κλαδικές συμφωνίες που έγιναν σε υψηλότερο επίπεδο. Οι κοινωνικοί εταίροι, ωστόσο, θα πρέπει να συμφωνήσουν σε "ανοιχτές ρήτρες" πάνω σε συγκεκριμένα θέματα, τα οποία θα επιτρέπουν προσωρινές παρεκκλίσεις από τις κλαδικές ή ομοιοεπαγγελματικές συμφωνίες (αλλά όχι από νομικές προδιαγραφές) στην περίπτωση επειγουσών οικονομικών αναγκών της εταιρείας. Οι παρεκκλίσεις μπορούν να συμφωνούνται μόνο από τους κοινωνικούς εταίρους που υπέγραψαν την αντίστοιχη συμφωνία».

Μάλιστα, ένα μέρος της Επιτροπής πήγαινε παραπέρα, καθώς θεωρούσε πως «η μισθολογική ευελιξία στο μικρο-επίπεδο είναι σημαντική» και ότι «η ιεραρχία των συλλογικών διαπραγματεύσεων πρέπει να διέπεται από την αρχή της επικουρικότητας, όπου συμβάσεις που συνάπτονται σε επιχειρησιακό επίπεδο, εγγύτερα των εμπλεκόμενων εργαζομένων και επιχειρήσεων, υπερισχύουν συμβάσεων που συνάπτονται σε κλαδικό/ομοιοεπαγγελματικό/εθνικό επίπεδο». Δηλαδή, οι επιχειρησιακές συμβάσεις να υπερισχύουν ντε φάκτο των κλαδικών!

Κι όχι μόνο αυτό, αλλά με άλλη διάταξη ορίζεται ντε φάκτο ότι «η εθνική κλαδική ή ομοιοεπαγγελματική συλλογική σύμβαση δεν υπερισχύει αντίστοιχης τοπικής», που σημαίνει ότι μια κλαδική θα μπορεί να ξηλώνεται προς όφελος της εργοδοσίας και με την υπογραφή μιας αντίστοιχης τοπικής!

Πάνω σ' αυτό το έδαφος πατάει σήμερα η κυβέρνηση για να πάει ένα βήμα παραπέρα την αντεργατική επίθεση, παρουσιάζοντας ως «κανονικότητα» για την ανάπτυξη και τα κέρδη του κεφαλαίου την απάλειψη ακόμα και των ελάχιστων περιορισμών στην τήρηση των κλαδικών συμβάσεων, οδηγώντας βήμα βήμα στην πλήρη κατάργησή τους.

Ζήτημα τίθεται, τέλος, και με την επεκτασιμότητα των κλαδικών συμβάσεων, που αποσπασματικά νομοθέτησε ο ΣΥΡΙΖΑ, καθώς στο πολυνομοσχέδιο τίθενται επιπλέον όροι, πέρα από το να εκπροσωπούν οι συνδικαλιστικές οργανώσεις το 50%+1 των εργαζομένων του κλάδου.

Ο όρος που προστίθεται είναι να υπάρχει «τεκμηρίωση των επιπτώσεων της επέκτασης στην ανταγωνιστικότητα και την απασχόληση και κοινοποίηση αυτής στο Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας», που σημαίνει ότι μια κλαδική σύμβαση θα παραμένει ανενεργή και επί της ουσίας άκυρη, αν υπάρχει εκτίμηση από τα «δεσμευόμενα μέρη» ότι η υποχρεωτική επέκτασή της μπορεί να πλήξει την ανταγωνιστικότητα του κλάδου.