Κυριακή 2 Δεκέμβρη 2001
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 9
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ
Η σχέση της προστασίας της υγείας με την κατάσταση της εργατικής τάξης

Είναι γεγονός ότι η υγεία του ανθρώπου είναι πρωταρχικός όρος της ύπαρξής του. Αλλά στις ταξικές κοινωνίες αυτό το πρωταρχικό ανθρώπινο δικαίωμα αντιμετωπίζεται στη βάση των κυρίαρχων σχέσεων παραγωγής. Ετσι, στον καπιταλισμό οι ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής αντιλαμβάνονται το ζήτημα της υγείας του εργάτη ως την ικανότητά του για δουλιά. Ταυτόχρονα, είναι γεγονός ότι η φθορά της υγείας του εργάτη έχει άμεση σχέση με την παραγωγική διαδικασία. Τόσο από την άποψη της άμεσης συμμετοχής του εργάτη στην παραγωγή και στους επαγγελματικούς κινδύνους, όσο και από την αρνητική επίδραση της παραγωγικής διαδικασίας στο περιβάλλον.

Η προστασία της υγείας του εργάτη από τον επαγγελματικό κίνδυνο αντιμετωπίζεται με ριζικά διαφορετικά κριτήρια από το κεφάλαιο και την εργατική τάξη. Ο Μαρξ, αναφερόμενος στην καπιταλιστική λογική για τα όρια της εργάσιμης μέρας, τόνιζε: «Αντί τα όρια της εργάσιμης ημέρας να τα καθορίζει εδώ η φυσιολογική συντήρηση της εργατικής δύναμης, αντίστροφα η μεγαλύτερη δυνατή ημερήσια κατανάλωση εργατικής δύναμης - όσο νοσηρά βίαιη και επίπονη και αν είναι η κατανάλωση αυτή - καθορίζει τα όρια για το χρόνο ανάπαυσης του εργάτη. Το κεφάλαιο δε ρωτάει πόσο διαρκεί η ζωή της εργατικής δύναμης. Αυτό που το ενδιαφέρει είναι αποκλειστικά και μόνο το ανώτατο όριο της εργατικής δύναμης που μπορεί να ρευστοποιηθεί μέσα σε μια εργάσιμη ημέρα.

...Το κεφάλαιο είναι ανελέητο απέναντι στην υγεία και στη διάρκεια ζωής του εργάτη, παντού όπου δεν το υποχρεώνει η κοινωνία να τις υπολογίζει.

Στην κατηγορία για σωματικό και πνευματικό μαρασμό, για πρόωρο θάνατο και για το μαρτύριο της υπερβολικής εργασίας, απαντά: Μήπως θα 'πρεπε να μας βασανίζει αυτό το βάσανο αφού αυξάνει τα κέρδη μας;» (Κ. Μαρξ, Το Κεφάλαιο, τ. 1ος σελ. 278 και 283).

Επιδίωξη των καπιταλιστών είναι η φθηνότερη εργατική δύναμη. Αυτή η επιδίωξη οδηγεί νομοτελειακά στην καταλήστευση όλων των κανονικών όρων ζωής και δουλιάς του εργάτη. Οι εργάτες πληρώνουν με τη συντόμευση της διάρκειας της ζωής τους την τάση του κεφαλαίου να αναπαράγεται ολοένα και σε πιο μεγάλη κλίμακα, να αποκομίζει ολοένα και περισσότερα κέρδη, να απομυζά ολοένα και μεγαλύτερη μάζα υπεραξίας. Επιδιώκει λοιπόν τη συνεχή αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης και γνωρίζει ότι «στην αύξηση της αξίας της εργατικής δύναμης, αντιστοιχεί μια πτώση της υπεραξίας» (Κ. Μαρξ, Το Κεφάλαιο, τ. 3ος, σελ. 148).

Γι' αυτό προσπαθεί να μειώσει όσο μπορεί περισσότερο την αξία των μέσων συντήρησης, που απαιτούνται για την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης.

Η καπιταλιστική αντίληψη για την υγεία του εργάτη περιορίζεται μόνο στη διατήρηση της ικανότητάς του να δουλεύει για την παραγωγή υπεραξίας. Δηλαδή για τον καπιταλιστή η υγεία του ανθρώπου περιορίζεται στην απουσία ασθένειας και στην ικανότητα για εργασία. Θεωρεί ουσιαστικά την υγεία σαν απλό μέσο για την εξυπηρέτηση της παραγωγικής διαδικασίας.

Η υγεία του εργάτη δε σχετίζεται μόνο με το βιολογικό μέρος του ανθρώπου, αλλά και με τις κοινωνικές συνθήκες στις οποίες ζει. Σχετίζεται με τον τρόπο παραγωγής και το κοινωνικοοικονομικό σύστημα.

«

Η αξιολόγηση του προβλήματος της προστασίας της υγείας των εργαζομένων, από τη σκοπιά των αναγκών του κεφαλαίου, οδηγεί σε μια σύγχρονη στρατηγική αντιμετώπισης του επαγγελματικού κινδύνου, που στοχεύει στο να μεγιστοποιεί τη διαφορά ανάμεσα στο κόστος της συντήρησης-επιδιόρθωσης της εργατικής δύναμης και στο κέρδος για την εργοδοσία.

Βασικό κριτήριο των επιλογών της συγκεκριμένης στρατηγικής είναι η σύγκριση κόστους πρόληψης του επαγγελματικού κινδύνου με το κόστος των εργατικών ατυχημάτων, των επαγγελματικών ασθενειών κλπ., για τον εργοδότη και το κράτος.

Το κεφάλαιο ενδιαφέρεται, ως ένα βαθμό, για την αντιμετώπιση του επαγγελματικού κινδύνου στους χώρους εργασίας, γιατί ως ένα βαθμό η αντιμετώπιση αυτή συμβάλλει στην παραγωγικότητα της εργασίας, στην αποδοτικότητα του κεφαλαίου, στην ασφάλεια από πρόωρη φθορά των μηχανημάτων, στη διασφάλιση της ποιότητας του προϊόντος καθώς και της ασφάλειας της παραγωγικής διαδικασίας. Ομως, το ενδιαφέρον του κεφαλαίου σταματά, στην καλύτερη περίπτωση, στο επίπεδο που το κόστος πρόληψης του επαγγελματικού κινδύνου γίνεται μεγαλύτερο από το κέρδος της εργοδοσίας από την αντιμετώπιση του κινδύνου αυτού. Γι' αυτό είναι ριζικά διαφορετικό από το συμφέρον της εργατικής τάξης για την αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού.

Είναι χαρακτηριστικό ότι την τελευταία 10ετία μια σειρά από μελέτες και προγράμματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο προσπαθούν να προσδιορίσουν το εργοδοτικό και το κρατικό κόστος του εργατικού ατυχήματος και της επαγγελματικής ασθένειας...

Στα κράτη-μέλη της ΕΕ χρησιμοποιούνται από το κοινοτικό κεφάλαιο δύο "επιστημονικές" μέθοδοι για την απόδοση οικονομικής αξίας στην ανθρώπινη ζωή: Η μέθοδος "ανθρώπινου κεφαλαίου" και η μέθοδος που βασίζεται στη "βούληση για πληρωμή".

Η πρώτη, ακραία νεοσυντηρητική, μέθοδος θεωρεί σαν κύρια συνιστώσα του κόστους ενός ατυχήματος την απώλεια της οικονομικής παραγωγής του θύματος. Η δεύτερη εστιάζει στο ποσόν που οι άνθρωποι είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν για την ασφάλειά τους και εφαρμόζεται κυρίως σε Σουηδία, Φινλανδία και Δανία...

Η λογική του κεφαλαίου οδηγεί σε μια στρατηγική αντιμετώπισης, που δίνει σημαντικό βάρος στη θεραπεία-αποκατάσταση, σε σχέση με την πρόληψη του εργατικού ατυχήματος και της επαγγελματικής ασθένειας.

Ενας βασικός λόγος που εδραιώνει την κατεύθυνση αυτή είναι ότι το κόστος πρόληψης των επαγγελματικών ασθενειών βαραίνει κυρίως τους εργοδότες, ενώ αντίθετα το κόστος νοσηλείας και αποζημίωσης βαραίνει σε μεγάλο βαθμό τους εργαζομένους και το κράτος, δηλαδή έμμεσα και πάλι τους εργαζομένους σαν φορολογούμενους.

Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα, που σχετίζεται με την απουσία προληπτικής αντιμετώπισης, είναι η διόγκωση του φαινομένου του λεγόμενου "αόρατου κινδύνου" στη βιομηχανία, της ένταξης, δηλαδή, στην παραγωγή αρκετών νέων χημικών ουσιών που η επικινδυνότητά τους διαπιστώνεται αρκετά χρόνια μετά τη χρήση τους (π.χ., καρκίνος από χλωριοφθορισμένους υδρογονάνθρακες). Το γεγονός αυτό οφείλεται στην πίεση των πολυεθνικών επιχειρήσεων, στα πλαίσια του καπιταλιστικού ανταγωνισμού, για γρήγορη κυκλοφορία των νέων ουσιών στην αγορά, πριν ολοκληρωθούν οι εξετάσεις που θα βεβαίωναν τη δυνατότητα χρησιμοποίησής τους, με σχετική ασφάλεια για τον εργαζόμενο.

Ετσι, τη 10ετία του '80, στις ΗΠΑ από τις περίπου 48.000 χημικές ουσίες που ήταν εν χρήσει στη βιομηχανία, μόνο για τις 2.000 είχαν γίνει οι σχετικές πλήρεις τοξικολογικές εξετάσεις και είχαν καθοριστεί τα "ανεκτά όρια" χρησιμοποίησής τους. Πρόκειται για μια κλασική περίπτωση δικαίωσης του χαρακτηρισμού του Λένιν για τον ιμπεριαλισμό, ως καπιταλισμού που σαπίζει, ως συστήματος που στρέφεται ενάντια στη βασική δύναμη της παραγωγής, τον άνθρωπο» (Μελέτη του Κέντρου Μαρξιστικών Ερευνών (ΚΜΕ), «Προσεγγίσεις στην κατάσταση της εργατικής τάξης στην Ελλάδα», έκδοση «Σύγχρονη Εποχή», σελ. 230, 231, 233, 234).

Σύμφωνα με όλα τα παραπάνω, η υπόθεση της προστασίας της υγείας του εργάτη, η υπόθεση της πρόληψης, άρα και οι συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας στους τόπους δουλιάς, είναι από τα βασικά ζητήματα που σχετίζονται με την κατάσταση της εργατικής τάξης, τις ανάγκες της και επομένως ένα από τα σημαντικά ζητήματα της ταξικής πάλης.


Σ. Κ.

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ
Πάνω από 4.000 νεκροί εργάτες κάθε χρόνο στην Ευρώπη(2014-06-18 00:00:00.0)
Μετράνε σαν «κόστος» την Υγεία και την Ασφάλεια στην εργασία(2014-06-01 00:00:00.0)
Επερώτηση για τα εργατικά ατυχήματα και τις επαγγελματικές ασθένειες(2008-06-03 00:00:00.0)
Αναγκαία προϋπόθεση για τη ζωή των εργαζομένων(2006-05-07 00:00:00.0)
Επαγγελματικοί κίνδυνοι για τους εργαζομένους και Κοινωνική Ασφάλιση(2001-05-13 00:00:00.0)

Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ