Copyright 2019 The Associated

Ο Εσπερ περιόδευσε στον Ειρηνικό ψάχνοντας βάσεις για τους νέους αμερικανικούς πυραύλους (φωτ. Τόκιο)

(Απόσπασμα από ανάλυση του περιοδικού «The National Interest», στις 22/10/2018).

Τέτοιες επισημάνσεις έκαναν αστικά επιτελεία και «δεξαμενές σκέψης» στις ΗΠΑ από την πρώτη στιγμή που η κυβέρνηση Τραμπ ανακοίνωσε την πρόθεσή της να αποχωρήσει από τη Συνθήκη INF (Intermediate Range Nuclear Forces Treaty - Συνθήκη Πυρηνικών Δυνάμεων Μέσου Βεληνεκούς), τον Οκτώβρη του 2018.

Η σχετική απόφαση των ΗΠΑ τέθηκε σε εφαρμογή στις 2 Αυγούστου του 2019, με τους περισσότερους να εστιάζουν στις κατηγορίες της Ουάσιγκτον ότι η Μόσχα παραβίαζε εδώ και καιρό τη Συνθήκη και γι' αυτό οι ΗΠΑ αποφάσισαν να αποχωρήσουν.

Η συγκεκριμένη Συνθήκη είχε υπογραφεί το 1987, ανάμεσα στις ΗΠΑ και την τότε Σοβιετική Ενωση, ενώ μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού συνέχιζε να δεσμεύει την καπιταλιστική Ρωσία.

Η αποχώρηση των ΗΠΑ απ' αυτή δεν μπορεί να αξιολογηθεί ως μεμονωμένο «περιστατικό». Ο μεταπολεμικός συσχετισμός στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα διαταράσσεται από την άνοδο της Κίνας, που απειλεί την πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ, αλλά και την ενίσχυση του ρόλου της Ρωσίας.

Στο έδαφος αυτό οξύνεται ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα, με τις ΗΠΑ να απαιτούν επαναδιαπραγμάτευση των βασικών συμφωνιών (στρατιωτικών και οικονομικών) που αποτύπωσαν το «status quo» μετά τον πόλεμο, στις σημερινές συνθήκες όμως λειτουργούν σε βάρος τους ή προσφέρουν μεγαλύτερο όφελος στους ανταγωνιστές τους.

Αυτό φανερώνουν η επανεξέταση της συμμετοχής τους σε μια σειρά εμπορικών συνεργασιών (π.χ. τη Διατλαντική ή τη Δι-Ειρηνική Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου), οι απειλές για αποχώρηση από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, ακόμα και από το ΝΑΤΟ!

Τον Δεκέμβρη του 2018, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών (ΥΠΕΞ), Μάικ Πομπέο, επιχειρηματολογούσε υπέρ της αποχώρησης από την INF ως εξής: «Δεν υπάρχει λόγος οι ΗΠΑ να συνεχίζουν να παραχωρούν αυτό το κρίσιμο στρατιωτικό πλεονέκτημα σε αναθεωρητικές (σ.σ. που επιδιώκουν αναθεώρηση της διεθνούς "τάξης πραγμάτων") δυνάμεις όπως η Κίνα...».

Αλλά και πριν από λίγες μέρες, ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Τζον Μπόλτον, μιλώντας στο δίκτυο «Fox News», δήλωσε εξίσου καθαρά: «Είναι η Κίνα που έχει αναπτύξει χιλιάδες τέτοιους πυραύλους (που απαγόρευε η INF) και έχει μετατραπεί σε απειλή...». Πρόσθεσε ακόμα ότι η Κίνα, επειδή δεν ήταν μέρος της Συνθήκης, ήταν «ελεύθερη να κάνει ό,τι θέλει» ως προς την ανάπτυξη του πυραυλικού της συστήματος και γενικότερα του οπλοστασίου της.

Ωστόσο, δεν είναι μόνο οι ΗΠΑ που ανησυχούν για την ταχεία ανέλιξη της Κίνας. Μια σειρά άλλων δυνάμεων, όπως η Γερμανία, επανειλημμένα έχουν ζητήσει τους τελευταίους μήνες την ένταξη και της Κίνας σε έναν αντίστοιχο «διακανονισμό», προσδοκώντας μ' αυτόν τον τρόπο να αφαιρέσουν από το Πεκίνο πλεονεκτήματα στον διεθνή ανταγωνισμό.

«Ο αφοπλισμός είναι κάτι που μας ανησυχεί όλους και ένα θέμα στο οποίο φυσικά θα χαιρόμασταν αν τέτοιες διαπραγματεύσεις γίνονταν όχι απλά ανάμεσα σε ΗΠΑ, Ευρώπη και Ρωσία, αλλά και σε Κίνα», τόνισε η καγκελάριος της Γερμανίας, Αγκελα Μέρκελ, κατά την τελευταία Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια.

Αλλά και πριν από κάποιες μέρες, ο Γερμανός ΥΠΕΞ, Χάικο Μάας, μίλησε για μια νέα διεθνή Συνθήκη που μπορεί «να αντικαταστήσει» την INF και θα έπρεπε να περιλαμβάνει την Κίνα, σχολιάζοντας ότι «η κινεζική κυβέρνηση είναι εξαιρετικά λιγομίλητη (για το ζήτημα) και γι' αυτό πρέπει να συνεχίζουμε να θέτουμε το θέμα στην ατζέντα».

Δίπλα στους άλλους και η Ιαπωνία, η οποία μίλησε για την ανάγκη να διαμορφωθεί «μια νέα δομή», στην οποία θα συμπεριληφθεί και η Κίνα, όπως και οι Γαλλία, Βρετανία, εκτός από ΗΠΑ και Ρωσία.

Είναι σαφές ότι η αποχώρηση των ΗΠΑ από την INF οξύνει τον ανταγωνισμό και ταυτόχρονα θέτει το ζήτημα της «επαναδιαπραγμάτευσης» ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα πάνω στο ζήτημα των εξοπλισμών.

Δεν περνάει απαρατήρητο ότι την ίδια περίοδο που οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους να φύγουν από την INF, o Τραμπ έστειλε τον Μπόλτον στη Μόσχα, όπου συνάντησε και τον Πρόεδρο Βλ. Πούτιν.

Παρά το γεγονός ότι επίσημα το θέμα της συνάντησης ήταν η προετοιμασία αποχώρησης των ΗΠΑ από την INF, ο Μπόλτον εξήγησε σε δηλώσεις του ότι αυτή αφορά και την ανάδυση δυνάμεων, όπως η Κίνα, που «διαμορφώνουν μια νέα στρατηγική πραγματικότητα» στον κόσμο.

Σύμφωνα με εκτενή ρεπορτάζ, ο Μπόλτον ξεχώρισε ειδικά τους κινδύνους που προκαλούν οι κυβερνοεπιθέσεις της Κίνας ενάντια στις ΗΠΑ, που μάλιστα «κάνουν τη Ρωσία να μοιάζει ως (έναν) νέο συνεργάτη», χωρίς να δώσει άλλες διευκρινίσεις.

Σημείωσε ωστόσο ότι η INF είναι αναντίστοιχη στις σύγχρονες συνθήκες, αφού «ήταν μια διμερής Συνθήκη σε έναν (σημερινό) κόσμο με πολλά μέρη που έχουν βαλλιστικούς πυραύλους».

Να σημειωθεί ότι και η Ρωσία είχε εκφράσει «προβληματισμό» για τη μη συμμετοχή της Κίνας στην INF εδώ και πολλά χρόνια. Αλλωστε, Μόσχα και Πεκίνο μπορεί να συνεργάζονται στενά σε πολυμερείς οργανισμούς (BRICS, Οργάνωση της Σαγκάης κ.ά.) αλλά και διμερώς, ωστόσο αντιθέσεις υπάρχουν και δεν είναι αμελητέες.

Από τη σκοπιά της, η Κίνα υποστηρίζει ότι «αναπτύσσουμε τις (στρατιωτικές μας) ικανότητες αυστηρά σε συμφωνία με τις αμυντικές μας ανάγκες και δεν αποτελούμε απειλή για άλλον. Ετσι, είμαστε αντίθετοι στον πολυμερισμό της INF», όπως είχε δηλώσει κρατικός της σύμβουλος στη φετινή Διάσκεψη του Μονάχου, όπου έγινε αποδέκτης πολλών καταγγελιών για τη δραστική αναβάθμιση του οπλοστασίου της Κίνας.

Αλλά και πιο πρόσφατα, η εκπρόσωπος του κινεζικού ΥΠΕΞ, Χούα Τσουνουίνγκ, είπε πως «η Κίνα δεν θα συμφωνήσει με κανέναν τρόπο στη μετατροπή της Συνθήκης INF σε μια συμφωνία περισσότερων μερών...».

Χαρακτήρισε επίσης «συγκαλυμμένη μορφή "μετατόπισης καθηκόντων"» τις νέες προτάσεις Πομπέο να συμπεριληφθεί η Κίνα σε μια νέα πιθανή τέτοια Συνθήκη και υποστήριξε ότι είναι οι ΗΠΑ που «ως το ισχυρότερο πυρηνικό κράτος στον κόσμο είναι επιφορτισμένες με ειδικές και βασικές ευθύνες για τον πυρηνικό αφοπλισμό».

Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με παλιότερες καταθέσεις του Αμερικανού ναυάρχου Χάρι Χάρις, πρώην επικεφαλής του στόλου Ειρηνικού του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού, οι κινεζικές Ενοπλες Δυνάμεις ελέγχουν σήμερα «τη μεγαλύτερη και πιο ποικιλόμορφη πυραυλική δύναμη στον κόσμο, με ένα απόθεμα άνω των 2.000 πυραύλων βαλλιστικών και πυραύλων Κρουζ». Ο ίδιος είχε σχολιάσει ότι αν η Κίνα συμμετείχε στην INF, τότε το 95% των πυραύλων της θα αποτελούσαν παραβίαση της Συνθήκης.

Σε κάθε περίπτωση, οι ΗΠΑ βρίσκονται ήδη σε τροχιά αναζήτησης βάσεων στην Ασία για την εγκατάσταση τέτοιων πυραύλων, προκαλώντας τις απειλές τόσο της Ρωσίας όσο και της Κίνας ότι θα απαντήσουν ανάλογα. Μόλις πρόσφατα, ο υπουργός Αμυνας των ΗΠΑ, Μαρκ Εσπερ, ολοκλήρωσε μια πολυήμερη περιοδεία σε Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Μογγολία, όπου μεταξύ άλλων διερεύνησε και τις συμμαχικές διαθέσεις να φιλοξενήσουν αμερικανικούς πυραύλους στα εδάφη τους.

Χωρίς να ξέρουμε τι ανταπόκριση βρήκε στην περιοδεία του, «δεξαμενές σκέψης», όπως η γνωστή «Carnegie», περιέγραφαν τους τελευταίους μήνες διάφορους «δισταγμούς» που συναντά η κυβέρνηση Τραμπ, ακόμα και από συμμάχους της, όπως η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, η Αυστραλία, που βλέπουν τον ενισχυμένο ρόλο της Κίνας στην περιοχή και σκέφτονται δύο και τρεις φορές την οποιαδήποτε απόφαση σε βάρος της, ενώ έχουν στραμμένη τη ματιά και σε μια πιο αποφασιστική επαναδιαπραγμάτευση των εμπορικών σχέσεων με τις ΗΠΑ, μετά την αποχώρησή τους από τη Δια-ειρηνική Συμφωνία (ΤΡΡ).