Η 2η υπουργική συνάντηση του «Φόρουμ για το Φυσικό Αέριο στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο» (East Med Gas Forum - EMGF) ολοκληρώθηκε στις 25 Ιούλη στο Κάιρο, χωρίς να βγουν προς τα έξω πολλές πληροφορίες για το περιεχόμενό της. Ωστόσο, στη λιτή ανακοίνωση που εκδόθηκε ξεχώρισε η δέσμευση όσων συμμετείχαν «να αξιολογήσουν την ενδεχόμενη αναβάθμιση του Φόρουμ στον πρώτο διεθνή οργανισμό της Νοτιοανατολικής(ΝΑ)Μεσογείου».

Ουσιαστικά, αυτό σημαίνει ότι θα βαθύνει και θα σταθεροποιηθεί ακόμα πιο αποφασιστικά ο κοινός βηματισμός Ισραήλ - Αιγύπτου - Ελλάδας - Ιταλίας - Κύπρου - Ιορδανίας, αλλά και Παλαιστίνης (που συμμετείχαν τον περασμένο Γενάρη στην πρώτη, ιδρυτική συνάντηση του Φόρουμ), με όρους που σε μεγάλο βαθμό καθορίζουν και οι ΗΠΑ. Η Ουάσιγκτον εδώ και πολύ καιρό επιμένει στη διαμόρφωση μιας «ενιαίας ενεργειακής αγοράς» στην περιοχή, για τη διευκόλυνση της λεγόμενης ενεργειακής διαφοροποίησης, δηλαδή της «απεξάρτησης» (καταρχάς) της ευρωπαϊκής αγοράς από το ρωσικό αέριο, φυσικά σε ένα πλαίσιο ευρύτερης «αναχαίτισης» της θέσης και της επιρροής της Ρωσίας σε Μεσόγειο, Μέση Ανατολή, Βόρεια Αφρική κ.α.

Χαρακτηριστικό του ρόλου που οι Αμερικανοί διεκδικούν είναι ότι αν και οι ΗΠΑ δεν είναι μέλος του EMGF, συμμετείχαν στη 2η συνάντηση του Φόρουμ, με επικεφαλής της αντιπροσωπείας τον ίδιο τον υπουργό Ενέργειας Ρικ Πέρι. Η εμφάνιση Πέρι στο Φόρουμ επιβεβαίωσε την ταχύτητα με την οποία υλοποιείται το σχέδιο «East Med Act»(για την «Ασφάλεια και την Ενεργειακή Συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο»), που την άνοιξη εγκρίθηκε σε Γερουσία και Βουλή των Αντιπροσώπων, προκρίνοντας με συγκεκριμένα βήματα την ενίσχυση των ενεργειακών και στρατιωτικών συνεργασιών της Ουάσιγκτον στη ΝΑ Μεσόγειο (για να «διευρυνθούν τα γεωπολιτικά μας ενδιαφέροντα» όπως εξηγούσε το ίδιο το ν/σ).

Ακριβώς πριν το Κάιρο, ο Πέρι είχε επισκεφτεί το Ισραήλ, όπου σε συνάντηση με τον ομόλογό του Γ. Στάινιτζ συζήτησαν επίσης λεπτομερειακά την ενίσχυση της διμερούς ενεργειακής συνεργασίας, προκρίνοντας την «προώθηση της ενεργειακής ασφάλειας μέσω της συνεργασίας στην κυβερνοασφάλεια, στην ανταλλαγή πληροφοριών και την εκπαίδευση σε θέματα κυβερνοασφάλειας».

Αλλά και στο Κάιρο, ο Αμερικανός υπουργός δεν περιορίστηκε απλά στις εργασίες του Φόρουμ. Σε συνάντηση με τον Αιγύπτιο ομόλογό του Τάρεκ Ελ Μόλα υπέγραψε Μνημόνιο Κατανόησης (MoU) για την περαιτέρω ανάπτυξη της διμερούς συνεργασίας στη βιομηχανία πετρελαίου και αερίου. Σύμφωνα με ανακοίνωση του αιγυπτιακού υπουργείου, η συμφωνία αποσκοπεί στην ανταλλαγή γνώσεων και εμπειρίας, ειδικά όσον αφορά την τεχνική πληροφόρηση, τις υπηρεσίες συμβουλευτικής, αλλά και τη μεταφορά τεχνολογίας που αφορά τους τομείς της έρευνας, της παραγωγής, αλλά και της διύλισης, όπως και την πετροχημική βιομηχανία.

Στις δηλώσεις του, ο Μόλα υπογράμμισε ότι η συνεργασία ΗΠΑ - Αιγύπτου μετρά ήδη πολλές δεκαετίες και θα συνεχιστεί αποφασιστικά, μεταξύ άλλων με ζητούμενο και την εγγύηση της σταθερότητας στην περιοχή. Μάλιστα, εμφάνισε τη συμμετοχή των ΗΠΑ στη συνάντηση του EMGF ως απόδειξη της νέας εποχής που ξεκίνησε για τους ισχυρούς δεσμούς των δύο πλευρών. Ενώ ο Πέρι επισήμανε τη στήριξη της Ουάσιγκτον στα σχέδια του Καΐρου να αναδειχθεί περιφερειακός ενεργειακός κόμβος. Ενδεικτική ήταν και η απόφαση για διεξαγωγή συναντήσεων κάθε χρόνο, ειδικά για την πρόοδο της ενεργειακής τους συνεργασίας, στο πλαίσιο του Στρατηγικού Διαλόγου ΗΠΑ - Αιγύπτου.

Στο ανακοινωθέν της συνάντησης αναφέρεται ότι συστήνεται «μια Επιτροπή Διαβούλευσης με τη βιομηχανία Φυσικού Αερίου, όπου θα προσκληθούν να συμμετάσχουν τόσο οι κρατικές όσο και οι ιδιωτικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις χώρες που συμμετέχουν στο Φόρουμ».

Δηλαδή άνοιξε επίσημη πλατφόρμα επεξεργασίας επενδυτικών σχεδιασμών όπου θα μελετώνται πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα για προτάσεις που πέφτουν στο τραπέζι, με έμφαση στις «χώρες που συμμετέχουν στο φόρουμ». Κάτι που από μόνο του είναι ενδεικτικό των συμβιβασμών που εξετάζονται, αφού το EMGF φέρνει γύρω από το ίδιο τραπέζι πλευρές που διατηρούν διαφωνίες, όπως το Ισραήλ και η Αίγυπτος, ακόμα και πλευρές που δηλώνουν αντίπαλες, όπως το Ισραήλ και η Παλαιστινιακή Αρχή, ωστόσο επιβεβαιώνεται ότι όταν το υπαγορεύουν οι ανάγκες των μονοπωλίων, όλα μπορούν να γίνουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης.

Επιπλέον, τις προοπτικές που διαμορφώνει η ίδρυση του EMGF δείχνει και η συμμετοχή της Γαλλίας στην τελευταία συνάντηση. Σύμφωνα με την αιγυπτιακή εφημερίδα «Αλ Αχραμ», ο Γάλλος πρέσβης στο Κάιρο, Στεφάν Ροματέ, δήλωσε ότι προχωρούν συζητήσεις για να ενταχθεί στο EMGF και το Παρίσι, που άλλωστε αποτελεί και χώρα της περιοχής. Εξάλλου, εδώ και μήνες προχωρούν διεργασίες και για την ένταξη της Γαλλίας σε μεσογειακά σχήματα συνεργασίας, με προτεραιότητα το τρίγωνο Ελλάδας - Κύπρου - Αιγύπτου.

Τέλος, στη συνάντηση συμμετείχε και η ΕΕ, ως παρατηρητής, ενώ η Κομισιόν ανακοίνωσε ότι θα υποστηρίξει τις δραστηριότητες του Φόρουμ με «σημαντική οικονομική βοήθεια», χωρίς άλλες διευκρινίσεις. Επίσης, το αιγυπτιακό υπουργείο Πετρελαίου και Ορυκτών ανακοίνωσε ότι και η Παγκόσμια Τράπεζα εξέφρασε την πρόθεσή της να χρηματοδοτήσει αγωγούς που στηρίζουν τα σχέδια της Αιγύπτου να καταστεί ενεργειακός κόμβος. Ειδικότερα πρόκειται για τους αγωγούς που σχεδιάζεται να μεταφέρουν αέριο από κοιτάσματα όλης της περιοχής για επεξεργασία στο σταθμό Ιντκου (στα παράλια της Μεσογείου, κοντά στην Αλεξάνδρεια) και από κει για επανεξαγωγή τους στην ευρωπαϊκή και διεθνή αγορά.

Στο φειδωλό ανακοινωθέν της συνάντησης αναφέρεται ότι εγκρίθηκε και η «πρώτη μελέτη που θα διεξαχθεί για λογαριασμό του EMGF, σε συνεργασία με την Παγκόσμια Τράπεζα, για την εξέταση του δυναμικού Φυσικού Αερίου της περιοχής και των βέλτιστων σεναρίων αξιοποίησης και εξαγωγής του».

Αναζητώντας αυτά τα «βέλτιστα σενάρια», το επόμενο διάστημα θα ενταθούν διεργασίες, ανοιχτά και παρασκηνιακά.

Μέρος αυτής της μεγάλης και πολυεπίπεδης συζήτησης συνεχίζει φυσικά να είναι και η σημασία που θα είχε η συνεργασία με την Τουρκία, η οποία παρακολουθεί με ...«δυσφορία» την ανάπτυξη τέτοιων Φόρουμ στη γειτονιά της χωρίς όμως τη δική της συμμετοχή.

Στον αστικό Τύπο συνεχίζονται αναλύσεις για το πόσο πιο συμφέρουσα (οικονομικά) θα ήταν η διέλευση των υδρογονανθράκων από την Τουρκία, ακτινογραφώντας έτσι και πλευρές των παζαριών που δυναμώνουν, ούτως ή άλλως, με την Αγκυρα.

«Μπορούν οι συνεταίροι στο αέριο της Ανατολικής Μεσογείου να αντέξουν τον αποκλεισμό της Τουρκίας;» ήταν ο τίτλος πρόσφατου άρθρου σε διεθνή ενεργειακή ιστοσελίδα. Το άρθρο ξεχώριζε ότι οι σχέσεις των Τούρκων «με σχεδόν όλους όσοι εμπλέκονται (στο Φόρουμ) είναι προβληματικές», «ωστόσο - συνέχιζε - αν το κυπριακό αέριο πρόκειται ποτέ να φτάσει στην Ευρώπη, το EMGF και οι υποστηρικτές του ίσως καταλάβουν ότι τους συμφέρει να δώσουν σημασία σε όσα ανησυχούν την Αγκυρα». Μάλιστα, σχολίαζε ότι «είναι πιο πιθανό να βρεθεί κανείς αντιμέτωπος με νέα εμπόδια από ό,τι να "ξεμπερδέψει" με εμπόδια ήδη υπαρκτά...».

Το ίδιο άρθρο επανέφερε και εκτιμήσεις για το πόσο (σχετικά) πιο ζημιογόνο θα μπορούσε να αποδειχτεί το σχέδιο για τον αγωγό «East Med» (τον αγωγό που θα μεταφέρει αέριο από την περιοχή προς Ευρώπη μέσω Ισραήλ, Κύπρου, Ελλάδας και Ιταλίας) όχι μόνο εξαιτίας «τεχνικών προκλήσεων», αλλά και «εξαιτίας της σημερινής υπερπροσφοράς και των επακόλουθων χαμηλών τιμών στο αέριο που είναι σίγουρο ότι θα περιορίσουν τις προοπτικές του συγκεκριμένου αγωγού, μαζί με την αδύναμη ζήτηση στη ΝΑ Ευρώπη, αλλά και τις ανταγωνιστικές τιμές άλλων». Μην ξεχνάμε ακόμα ότι η Ιταλία ήδη ξανασκέφτεται τη συμμετοχή της στον «East Med».

Καταλήγοντας, η ιστοσελίδα αναδημοσίευε και εκτιμήσεις διαφόρων δυτικών «δεξαμενών σκέψης», σύμφωνα με τις οποίες η «τουρκική οδός» προς την Ευρώπη είναι μακράν η προτιμότερη. Μάλιστα, σε μία από τις πιο πρόσφατες «συστάσεις» του αμερικανικού «German Marshall Fund», διατυπώνονται και συγκεκριμένες προτάσεις, για την αξιοποίηση των υποδομών που ήδη υπάρχουν στην περιοχή Τσεϊχάν, στα Αδανα της Νότιας Τουρκίας, οι οποίες συνδέονται ήδη με τον αγωγό «ΤΑΝΑP». Τον αγωγό που, ενώνοντας το αζέρικο κοίτασμα αερίου Σαχ Ντενίζ, συνδέει την Κεντρική Ασία με την Ευρώπη μέσω Τουρκίας, χωρίς ανάμειξη της Ρωσίας...