Σάββατο 27 Ιούλη 2019 - Κυριακή 28 Ιούλη 2019
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 15
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
ΠΕΡΣΙΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ
Σχέδια στρατιωτικής επέμβασης με πρόσχημα την «ελευθερία της ναυσιπλοΐας»

Μετά τις ΗΠΑ ήταν η σειρά της Βρετανίας να εξαγγείλει πρωτοβουλία για την «ασφάλεια» στην περιοχή. Στο χορό της αντιπαράθεσης και η Ρωσία

Το αμερικανικό αεροπλανοφόρο «USS Nimitz» στον Περσικό, παλιότερα. Οι ΗΠΑ δηλώνουν πανέτοιμες να «υπερασπιστούν την ασφάλεια» στην περιοχή με όλους τους τρόπους

Associated Press

Το αμερικανικό αεροπλανοφόρο «USS Nimitz» στον Περσικό, παλιότερα. Οι ΗΠΑ δηλώνουν πανέτοιμες να «υπερασπιστούν την ασφάλεια» στην περιοχή με όλους τους τρόπους
Η δεδομένη επιθετικότητα των ΗΠΑ και των συμμάχων τους ενάντια στο Ιράν, μετά την αμερικανική αποχώρηση από τη Συμφωνία του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, εξελίσσεται και κλιμακώνεται, εστιάζοντας στο ζήτημα του έλεγχου των Στενών του Ορμούζ. Περιοχή που βεβαίως έχει στρατηγική σημασία για τη ναυσιπλοΐα και ιδιαίτερα για την κίνηση των τάνκερ που μεταφέρουν πετρέλαιο.

Οι ΗΠΑ ασκούν πιέσεις σε κράτη - μέλη της ΕΕ και του ΝΑΤΟ προκειμένου να συγκροτηθεί ένας συνασπισμός «προθύμων» που στην ουσία θα αναλάβει στρατιωτική δράση στην περιοχή του Κόλπου. Οι εξελίξεις στο Ορμούζ αξιοποιούνται ιδιαίτερα ως άσκηση πίεσης σε κράτη που δεν ακολούθησαν τη στάση των ΗΠΑ σε σχέση με τη Συμφωνία του 2015.

Η Βρετανία ανακοίνωσε κι αυτή πρωτοβουλία για τη συγκρότηση μίας «υπό ευρωπαϊκή ηγεσία ναυτικής αποστολής προστασίας» της διεθνούς ναυσιπλοΐας στον Περσικό Κόλπο, αξιοποιώντας ως αφορμή την κατάληψη του εμπορικού σκάφους «Stena Imperio» - βρετανικής σημαίας - από ιρανικές δυνάμεις. Η πρόταση του Λονδίνου διεύρυνε τη συζήτηση που πρώτες οι ΗΠΑ άνοιξαν, πριν από περίπου ένα μήνα, στο όνομα της «αντιμετώπισης της τρομοκρατίας» και με στόχο την «ενίσχυση της θαλάσσιας ασφάλειας», με ζητούμενο συγκεκριμένα την προετοιμασία ενός «ευρύτερου συνασπισμού» που θα εμπλακεί στην «ασφάλεια» στρατηγικών περασμάτων. Ο συνασπισμός αυτός - όπως είχε εξηγήσει και ο Αμερικανός επιτελάρχης, στρατηγός Τζόζεφ Ντάνφορντ - «θα εγγυάται την ελευθερία της ναυσιπλοΐας τόσο στα Στενά του Ορμούζ, όσο και στο Μπαμπ αλ Μάντεμπ», μιλώντας συγκεκριμένα για τα δύο κρίσιμα θαλάσσια περάσματα που ενώνουν Περσικό Κόλπο και Ερυθρά Θάλασσα, αντίστοιχα, με τον Ινδικό Ωκεανό, και από εκεί φυσικά με όλη την περιφέρεια της Ασίας και του Ειρηνικού.

Πρόκειται για μια περιοχή μεγάλης γεωστρατηγικής σημασίας, αφού από αυτή διακινείται πάνω από το 20% της παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαίου. Αυτό την καθιστά κρίσιμη και για τις ευρύτερες ενδοϊμπεριαλιστικές ισορροπίες, γι' αυτό άλλωστε και είναι διάσπαρτη με στρατιωτικές βάσεις ΗΠΑ, Ευρωπαίων, Ρώσων κ.ά. Πολλοί έσπευσαν να ξεχωρίσουν τη σημασία που έχει ειδικά για τις αγορές της Ασίας, αναφέροντας ότι μόνο πέρυσι προορισμοί όπως Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Ινδία και φυσικά η Κίνα υποδέχτηκαν το 65% του συνόλου του αργού πετρελαίου που διακινήθηκε μέσω του Ορμούζ. Ισως γι' αυτό, στα τέλη του περασμένου Ιούνη, ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ είχε «σχολιάσει» τις ευθύνες που έχουν και οι ασιατικές χώρες στην προστασία των δεξαμενόπλοιων που διασχίζουν τα Στενά. «Εμείς δεν χρειάζεται να είμαστε εκεί», υποστήριξε, με τη συνηθισμένη δόση υπερβολής που χαρακτηρίζει πολλές παρεμβάσεις του, υπενθυμίζοντας ότι οι ΗΠΑ «έχουν γίνει ο μεγαλύτερος παραγωγός Ενέργειας σε όλο τον κόσμο» και διερωτώμενος «γιατί να περιφρουρούν θαλάσσια περάσματα για λογαριασμό άλλων χωρών» έναντι «μηδενικής αποζημίωσης...».

Αυτό που φανέρωσαν τα σχόλια Τραμπ ήταν πως οι όροι διέλευσης από τέτοια περάσματα μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο πολύπλευρων ανταγωνισμών αλλά και διαπραγματεύσεων, ειδικά όταν αφορούν εμπορικούς, ενεργειακούς και φυσικά στρατιωτικούς διαύλους που καθορίζουν την επιτυχία αντίπαλων σχεδιασμών. Μην ξεχνάμε ότι ο Περσικός Κόλπος ενώνει Δύση με Ανατολή, είναι πύλη προς την περιφέρεια του Ινδικού και του Ειρηνικού Ωκεανού, την οποία καθόλου τυχαία ενιαιοποίησε ως έννοια η κυβέρνηση Τραμπ, διευρύνοντας τον όρο «Ασία - Ειρηνικός» στην προσπάθεια να περιγράψει πιο ολοκληρωμένα τη γεωγραφική ζώνη που συγκεντρώνει όλο και περισσότερους από τους σημαντικούς αντιπάλους αλλά και - δυνητικά τουλάχιστον - σημαντικούς συμμάχους των ΗΠΑ.

Και ρωσική πρόταση για την «ασφάλεια»

Η Ρωσία, συνειδητοποιώντας ότι τα σχέδια των ΗΠΑ και των συμμάχων τους βάζουν ανοιχτά στο στόχαστρο έναν βασικό σύμμαχό της στην περιοχή, όπως το Ιράν, και ότι ουσιαστικά απώτερος στόχος είναι η ρωσική επιρροή στην περιοχή, κατέθεσε τη δική της πρόταση για τη «συλλογική ασφάλεια» στον Περσικό Κόλπο, «λαμβάνοντας υπόψη ότι η στενή σχέση των περιφερειακών προβλημάτων και η καθιέρωση ενός συστήματος ασφαλείας στην περιοχή του Κόλπου θεωρείται μέρος της λύσης που επιδιώκεται για την εγγύηση της ασφάλειας στη Μέση Ανατολή συνολικά».

Παρουσιάζοντας τη ρωσική πρόταση, ο ειδικός απεσταλμένος του Κρεμλίνου Μιχαήλ Μπογκντάνοφ επιβεβαίωσε ότι ζητούμενο για τη Μόσχα είναι η αναβάθμιση του γεωπολιτικού της ρόλου συνολικά, με τη συμβολή στη «διευθέτηση» κρίσεων που έχουν αυξημένη σημασία για τις διεθνείς ισορροπίες. Στόχος είναι να αποτραπεί η προσπάθεια οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ να έχουν στρατιωτικό προβάδισμα στην περιοχή.

Στη βάση αυτή, η Ρωσία προκρίνει ως προτεραιότητα τη σταθεροποίηση της «αντιτρομοκρατικής» δράσης «σε μια ενιαία αντιτρομοκρατική συμμαχία όλων όσοι ενδιαφέρονται για την εξάλειψη της εστίας του εξτρεμισμού και της τρομοκρατίας». Αναζητώντας πεδία διαπραγμάτευσης στα οποία προσδοκά περισσότερη πίεση και διαφοροποιήσεις απέναντι στις ΗΠΑ, η Μόσχα συνεχίζει να εστιάζει στον ΟΗΕ και στην εφαρμογή αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας (ΣΑ). Η Ρωσία θα προσπαθήσει να αξιοποιήσει τους δεσμούς που τα τελευταία χρόνια διαμορφώνει με χώρες της περιοχής, αναφερόμενη ρητά στην Ενωση των Αραβικών Κρατών, στον Οργανισμό για την Ισλαμική Συνεργασία, καθώς και στο Συμβούλιο για τη Συνεργασία των Αραβικών Χωρών στον Κόλπο.

Προμηνύοντας μάλιστα ένταση διπλωματικών ζυμώσεων, η ρωσική πρόταση περιλαμβάνει τη δημιουργία «ομάδας εργασίας για την προετοιμασία μιας διεθνούς συνδιάσκεψης για την ασφάλεια και τη συνεργασία στην περιοχή του Κόλπου», ενώ ενδιαφέρον έχει και ότι στον κεντρικό μακροπρόθεσμο στόχο που περιγράφει, μιλά για τη «δημιουργία μιας οργάνωσης για την ασφάλεια και τη συνεργασία στον Περσικό Κόλπο (Security and Cooperation Organization in the Persian Gulf - PGSCO) που θα περιλαμβάνει, εκτός από τις χώρες του Κόλπου, τη Ρωσία, τις ΗΠΑ, την Κίνα, αλλά και την Ινδία και την ΕΕ».

Δίπλα στο σχεδιασμό που πιο ανοιχτά ξεδιπλώνουν ΗΠΑ και Ρωσία, δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί ότι η Κίνα επιλέγει στάση αναμονής. Λιγότερο «ομιλητικό», το Πεκίνο επιταχύνει στοχευμένα τον δικό του σχεδιασμό, όπως άλλωστε αποτυπώνουν οι «Δρόμοι του Μεταξιού» με τους οποίους εδώ και χρόνια διεκδικεί πρωταγωνιστικό ρόλο στην εξέλιξη παλιών και νέων συνεργασιών, οικονομικών και πρώτα απ' όλα γεωπολιτικών. Δεν είναι άλλωστε καθόλου τυχαία τα βήματα με τα οποία πλαισιώνει πλέον και στρατιωτικά τους «Δρόμους του Μεταξιού». Ξεχωρίζουν ως παραδείγματα τα σχέδια για τη δημιουργία και στρατιωτικής βάσης στο πακιστανικό λιμάνι Γκουαντάρ, στο νότιο τμήμα του Πακιστάν, δίπλα στα Στενά.

Ενδεικτική του πόσο και η Κίνα «μελετά» τον ίδιο χάρτη είναι και η στρατιωτική βάση που έχει φτιάξει στο Τζιμπουτί, στο σημείο όπου η Ερυθρά Θάλασσα ενώνεται με την Αραβική κι από εκεί με τον Ινδικό (κοντά στα στενά Μπαμπ αλ Μάντεμπ, για την «ασφάλεια» των οποίων επίσης «ανησυχούν» οι ΗΠΑ). Η «Λευκή Βίβλος για την άμυνα της Κίνας τη νέα περίοδο», που δόθηκε στη δημοσιότητα την Τρίτη, επιβεβαίωσε επίσης ότι το Πεκίνο θα επιδιώξει με διάφορους τρόπους να αναλάβει «ενεργότερο ρόλο» στην προώθηση της «διεθνούς ασφάλειας και σταθερότητας».

Σιγοβράζουν οι αντιθέσεις

Την ίδια στιγμή, οι σχεδιασμοί γύρω από τον Περσικό φωτίζουν και τη μεγάλη ρευστότητα που χαρακτηρίζει πολλές ενδοϊμπεριαλιστικές συμμαχίες, περιπλέκοντας διαρκώς τους κινδύνους για τους λαούς.

Καταρχάς, είναι ενδεικτική η ίδια η πρόταση για «ναυτική αποστολή προστασίας υπό ευρωπαϊκή ηγεσία» που κατέθεσε η Βρετανία. Η πρόταση κατατέθηκε παράλληλα με την αμερικανική πρωτοβουλία για «νέο διεθνή συνασπισμό». Ηδη, δημοσιεύματα καταγράφουν την προθυμία ευρωπαϊκών χωρών όπως οι Γαλλία, Ιταλία, Ολλανδία, Δανία, Ισπανία, Σουηδία, Πολωνία, αλλά και Γερμανία, τουλάχιστον να συζητήσουν τη συμμετοχή τους σε αυτή. Το «Ρόιτερς» μάλιστα επικαλέστηκε πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες εξετάζεται το ενδεχόμενο να αναλάβουν τη διοίκηση της αποστολής από κοινού Βρετανία και Γαλλία. Ακόμα, μετέδωσε ανώνυμες δηλώσεις ανώτερου Γερμανού διπλωμάτη σύμφωνα με τον οποίο ο Γερμανός ΥΠΕΞ, Χάικο Μάας, βρίσκεται σε στενή επαφή με τους ομολόγους του σε Γαλλία και Βρετανία, ώστε το Βερολίνο «να συμβάλει στην ασφάλεια» του Κόλπου, συμπεριλαμβανομένης της «ασφάλειας» στη θάλασσα.

Χαρακτηριστικές ήταν και οι επισημάνσεις της εκπροσώπου του υπουργείου Εξωτερικών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Γαλλίας, Ανιές φον ντερ Μουλ, την Τρίτη: «Συζητάμε μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία με τους Βρετανούς εταίρους μας, όπως και με ορισμένους άλλους εταίρους που σχετίζονται» με τις εξελίξεις, «να επεκτείνουμε τις πληροφορίες μας για την κατάσταση στη θάλασσα (σ.σ. στον Κόλπο) μέσα από την ανάπτυξη των κατάλληλων μεθόδων παρακολούθησης», π.χ. κατασκοπευτικών αεροπλάνων και άλλων σχετικών μέσων. «Στόχος είναι να διευκολύνουμε την ασφαλή διέλευση των πλοίων από την περιοχή. Αυτή η φάση θα έπρεπε να συντονιστεί από ευρωπαϊκές χώρες. Στο διπλωματικό μέτωπο, επιθυμούμε επίσης να διαμορφώσουμε συνθήκες για έναν διάλογο στην περιφέρεια χωρίς αποκλεισμούς, πάνω στην ασφάλεια στη θάλασσα. Για μας αυτή η πρωτοβουλία αποσκοπεί στην εκτόνωση των εντάσεων και στη διευκόλυνση της αποκλιμάκωσης. Διαφέρει από την προσέγγιση των ΗΠΑ για άσκηση μέγιστης πίεσης...».

Εξάλλου, μην ξεχνάμε ότι Γερμανία, Γαλλία, Βρετανία, αλλά και η ΕΕ ως σύνολο επιμένουν στην αξιοποίηση της Διεθνούς Συμφωνίας του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Μάλιστα, την Κυριακή 28 Ιούλη έχει προγραμματιστεί νέα έκτακτη συνάντησή τους, μαζί με τις άλλες πλευρές που παραμένουν στη Συμφωνία (από την οποία αποχώρησαν οι ΗΠΑ πέρυσι), δηλαδή τη Ρωσία, την Κίνα και βέβαια το ίδιο το Ιράν, με θέμα ξανά τη «διάσωση» της Συμφωνίας.

Τις διαστάσεις που αποκτά το παζάρι ανέδειξε ίσως πιο χαρακτηριστικά από κάθε άλλη φορά η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Φεντερίκα Μογκερίνι, λέγοντας την περασμένη βδομάδα ότι μελετάται ακόμα και το ενδεχόμενο ο μηχανισμός INSTEX να συμπεριλαμβάνει και την αγορά ιρανικού πετρελαίου. Πρόκειται για μηχανισμό που έχουν συγκροτήσει όσοι έμειναν στη Συμφωνία, ώστε να παρακαμφθούν τα εμπόδια που θέτει η επαναφορά των αμερικανικών κυρώσεων στην οικονομική συνεργασία της Τεχεράνης με τις άλλες πλευρές. Η ίδια του η δημιουργία είναι ενδεικτική, τώρα φαίνεται ότι προχωρά γοργά η αξιοποίησή του. Στις ίδιες δηλώσεις η Μογκερίνι αναφέρθηκε και σε «τρίτες χώρες» με τις οποίες εξετάζεται η χρησιμοποίηση του INSTEX...


Αν. Μ.


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ