Το σεισμογραφικό πλοίο της Τουρκίας «Ορούτς Ρέις» που στέλνεται για έρευνες στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο

Οι αντιλαϊκές κόντρες με επίκεντρο την περιοχή μας θα δυναμώνουν όσο περνάει ο καιρός, με δεδομένα τα κρίσιμα «μέτωπα» που μένουν «ανοιχτά» και τις βαθιές αντιθέσεις που περιπλέκουν τα παζάρια και τους ανταγωνισμούς, όπως δείχνει και η αντίδραση της Τουρκίας στην προχτεσινοβραδινή ανακοίνωση του Λευκού Οίκου, σχετικά με τη συνέχιση της τουρκικής συμμετοχής στην παραγωγή των μαχητικών αεροπλάνων «F-35».

Πάντως, χτες, ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντ. Τραμπ, απαντώντας σε ερώτηση για το αν η Ουάσιγκτον εξετάζει κυρώσεις σε βάρος της Αγκυρας, είπε, σύμφωνα με το «Ρόιτερς»: «Πρόκειται για μια πολύ, πολύ δύσκολη κατάσταση για πολλούς λόγους... Το κοιτάμε. Θα δούμε τι θα γίνει. Δεν έχουμε ανακοινώσει κάτι ακόμα».

Νωρίτερα το τουρκικό ΥΠΕΞ σε ανακοίνωσή του είχε σημειώνει: «Καλούμε τις ΗΠΑ να διορθώσουν αυτό το λάθος που θα πλήξει ανεπανόρθωτα τις στρατηγικές μας σχέσεις» αφήνοντας ανοιχτό το ζήτημα για νέα διαπραγμάτευση. Λέει με νόημα ότι η απόφαση απότελεί «μονομερές βήμα που έρχεται σε αντίθεση με το συμμαχικό πνεύμα και δεν βασίζεται σε καμία νόμιμη αιτιολόγηση». Και συνεχίζει: «Δεν είναι δίκαιη η απομάκρυνση της Τουρκίας, ενός βασικού εταίρου, από το πρόγραμμα (παραγωγής των) "F-35", ενώ και ο ισχυρισμός ότι το σύστημα "S-400" θα θέσει σε κίνδυνο τα "F-35" είναι αβάσιμος.

Το γεγονός ότι δεν έχει υπάρξει ανταπόκριση στην πρότασή μας για να σχηματιστεί μια ομάδα εργασίας για το συγκεκριμένο θέμα με τη συμμετοχή του ΝΑΤΟ, αποτελεί την προφανέστερη απόδειξη για την προκατάληψη της αμερικανικής πλευράς και της έλλειψης βούλησης για την επίλυση του ζητήματος με καλή πίστη. Οι ΗΠΑ θα έπρεπε να δείξουν αφοσίωση στη φιλία τους με την Τουρκία όχι μόνο στα λόγια, αλλά και στην πράξη, ειδικά όσον αφορά τον αγώνα ενάντια στην τρομοκρατία...». Μάλιστα, επιβεβαιώνοντας ότι βρίσκεται σε εξέλιξη ένα πολυεπίπεδο αλισβερίσι, η Αγκυρα αναφέρει ότι «έχει μεγάλη σημασία η διατήρηση της κατανόησης που επιτεύχθηκε στη συνάντηση που είχαν ο Πρόεδρος Ερντογάν και ο Πρόεδρος Τραμπ στην Οσάκα, στο περιθώριο της Συνόδου του "G20"».

Η ανακοίνωση του Λευκού Οίκου ήταν προσεκτικά διατυπωμένη και διαπίστωνε ότι «δυστυχώς η απόφαση της Τουρκίας να αγοράσει τα εναέρια ρωσικά συστήματα "S-400" καθιστά αδύνατη τη συνεχιζόμενη συμμετοχή της στην παραγωγή των "F-35". Τα "F-35" δεν μπορούν να συνυπάρχουν με μια ρωσική πλατφόρμα που θα χρησιμοποιηθεί για να συγκεντρώσει πληροφορίες για τις προηγμένες τους δυνατότητες».

Βεβαίως, ο Λευκός Οίκος δεν παραλείπει να τονίσει ότι «η Τουρκία έχει υπάρξει ένας μακρόχρονος και αξιόπιστος εταίρος και σύμμαχος στο ΝΑΤΟ για πάνω από 65 χρόνια», προσθέτοντας ταυτόχρονα ότι «αποδεχόμενη τους "S-400" υπονομεύει τις δεσμεύσεις που έχουν κάνει όλοι οι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ μεταξύ τους για απομάκρυνση από τα ρωσικά συστήματα». Υπογραμμίζει, μάλιστα, ότι «αυτό θα έχει καταστροφικές συνέπειες για τη διαλειτουργικότητα της Τουρκίας με την (υπόλοιπη) Συμμαχία», αλλά και καταλήγει: «Οι ΗΠΑ ακόμα αποδίδουν μεγάλη αξία στη στρατηγική μας σχέση με την Τουρκία. Ως σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ, η σχέση μας είναι πολυεπίπεδη και δεν εστιάζεται αποκλειστικά στα "F-35". Η σχέση ανάμεσα στις Ενοπλες Δυνάμεις μας είναι ισχυρή και θα εξακολουθήσουμε να συνεργαζόμαστε με την Τουρκία εκτεταμένα, λαμβάνοντας υπόψιν τους περιορισμούς λόγω της παρουσίας του συστήματος των "S-400" στην Τουρκία».

Χτες, η υφυπουργός Αμυνας των ΗΠΑ αρμόδια για θέματα προμηθειών, Ελεν Λορντ, είπε ότι η συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα των «F-35» θα τερματιστεί στα τέλη του Μάρτη του 2020 (χρονοδιάγραμμα κι αυτό ενδεικτικό της διάστασης που μπορούν να πάρουν τα παζάρια...). Στις 31 Ιούλη, θα πρέπει να αναχωρήσουν από τις ΗΠΑ οι Τούρκοι πιλότοι που ασκούνται στα 4 «F-35» που έχει ήδη παραλάβει η Τουρκία και βρίσκονται σε βάση της Αριζόνας.

«Η Τουρκία δυστυχώς θα χάσει σίγουρα θέσεις εργασίας και μελλοντικές οικονομικές ευκαιρίες από αυτήν την απόφαση», ανέφερε η Λορντ και πρόσθεσε ότι «δεν θα λάβει περισσότερα από 9 δισεκατομμύρια δολάρια, στο πλαίσιο του προβλεπόμενου έργου που της αναλογούσε».

Πάντως, δηλώσεις έκανε και ο γγ του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, που εξέφρασε την ανησυχία του «για τις συνέπειες της τουρκικής απόφασης (αγορά των "S-400") γιατί αυτό σημαίνει ότι δεν θα είναι μέρος του προγράμματος "F-35"» και τόνισε ότι «(αυτό) δεν είναι καλό, είναι κακό για όλους μας».

Ενώ συνέχισε: «Η συμβολή της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ είναι πολύ βαθύτερη και ευρύτερη από το πρόγραμμα των "F-35"» και έφερε ως παράδειγμα τα «επιτεύγματα» του «διεθνούς συνασπισμού» για τη Συρία, που - όπως είπε - μπόρεσε να νικήσει το «Ισλαμικό Κράτος» «εξαιτίας της συνεισφοράς της Τουρκίας... Χρησιμοποιήσαμε τις βάσεις, τις υποδομές (της Τουρκίας) και η Τουρκία (συνολικά) έπαιξε κρίσιμο ρόλο στον αγώνα αυτό...». Αντίστοιχα, αναφέρθηκε στη συμβολή της Τουρκίας σε ΝΑΤΟικές επιχειρήσεις σε Κόσοβο, Αφγανιστάν και αλλού, ενώ πρόσθεσε ότι κανένα άλλο μέλος του ΝΑΤΟ (εκτός των ΗΠΑ) δεν έχει θέσει θέμα εξαίρεσης της Τουρκίας από το πρόγραμμα «F-35», γιατί «όλοι αντιλαμβανόμαστε ότι εξαρτιόμαστε ο ένας από τον άλλο». Βέβαια, αναφέρθηκε κι αυτός στην ασυμβατότητα των «S-400» με τον υπόλοιπο στρατιωτικό εξοπλισμό της Τουρκίας που είναι τμήμα του ΝΑΤΟ - κάτι που δεν είναι απλά θέμα τεχνολογικής ασυμβατότητας αλλά και επιλογής, αφού αυτό θα σημαίνει πρόσβαση των Ρώσων σε «ευαίσθητες» πληροφορίες των ΗΠΑ, ΝΑΤΟ κ.τ.λ., αλλά τόνισε: «Ευθύνη μου είναι να προσπαθήσω σε ένα μέρος για την επίλυση του θέματος. Αλλά όσο αυτό δεν λύνεται πρέπει να ελαχιστοποιήσουμε τις αρνητικές συνέπειες» και επανέλαβε: «Ο ρόλος της Τουρκίας είναι πολύ ευρύτερος από τα "F-35" ή τους "S-400"».

Οι διαφωνίες των ΗΠΑ - Τουρκίας, που φυσικά ξεπερνούν κατά πολύ το θέμα των «S-400», ασκούν σοβαρή «πίεση» στις ισορροπίες που διαμορφώνονται σε όλη τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και ενώ επανεξετάζονται παλιές και νέες συμμαχίες, με άξονα πρώτα απ' όλα την «αξιοποίηση» του άφθονου φυσικού της πλούτου, με ζητούμενο τον έλεγχο ενεργειακών διαδρόμων και προς Ανατολή και Δύση.

Σε αυτήν τη βάση είναι σίγουρο ότι οι ΗΠΑ δεν θα «εγκαταλείψουν» αμαχητί έναν εταίρο όπως η Τουρκία στην ταχύτερη προσέγγιση με τη Ρωσία, όπως τονίστηκε σε όλους τους τόνους και στο συνέδριο του «Economist», στην Ελλάδα όπου και ο Αμερικανός πρέσβης, Τζ. Πάιατ, επανέλαβε με σαφήνεια ότι «θα εργαστούμε σκληρά» για να διατηρηθεί η Τουρκία στο ΝΑΤΟ και τη Δύση.

Εξάλλου, αντίστοιχες επισημάνσεις για την αξία ανάπτυξης της συνεργασίας με την Τουρκία κάνουν και η Ελλάδα και η Κύπρος, εστιάζοντας στους όρους με τους οποίους αυτή η συνεργασία πρέπει να προχωρήσει.

Η διαπραγμάτευση της σχέσης με την Τουρκία θα απασχολήσει σίγουρα και τις επαφές που θα γίνουν στο πλαίσιο αλλά και στο περιθώριο δύο κρίσιμων συναντήσεων για την Ενέργεια που προγραμματίζονται την επόμενη βδομάδα: Η πρώτη θα γίνει στις 24 και 25 Ιούλη, στο Κάιρο, και επίσημα θα περιλαμβάνει τις χώρες που συμμετέχουν στο «East Med Gas Forum» («Φόρουμ για το Αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο»), δηλαδή: Αίγυπτος, Ιορδανία, Ελλάδα, Ιταλία, Ισραήλ αλλά και την Παλαιστινιακή Αρχή. Στη συνάντηση θα πάρουν μέρος και οι ΗΠΑ, με τον υπουργό Ενέργειας, Ρικ Πέρι, που σημειωτέον θα έχει επαφές για την περιφερειακή Ενέργεια και στο Ισραήλ.

Εξίσου σημαντική είναι βέβαια και η νέα τετραμερής συνάντηση Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ και ΗΠΑ που θα γίνει στην Αθήνα, με τη συμμετοχή του αρμόδιου για την Ενέργεια υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Φράνσις Φάνον, στις 29 Ιούλη.

Εξελίξεις «τρέχουν» όμως και σε άλλα τραπέζια «διευθετήσεων», με πρώτα αυτά του Κυπριακού, που φυσικά αλληλεπιδρούν και με τα σχέδια των ενεργειακών κολοσσών για την περιοχή.

Παρά την παρουσία τριών τουρκικών πλοίων που ερευνούν στα ανοιχτά της Κύπρου, δύο γεωτρύπανων («Φατίχ», «Γιαβούς») ενός σεισμογραφικού («Μπαρμπαρός»), αλλά και την άφιξη και τέταρτου του («Ορούτς Ρέις») που φτάνει από τη Μαύρη Θάλασσα, φουντώνει όλο και περισσότερο η συζήτηση για την ανάγκη άμεσης επανέναρξης των συνομιλιών για το Κυπριακό.

Χτες, κυπριακά ΜΜΕ μετέδιδαν εκτενή αποσπάσματα επιστολής που έστειλε ο ηγέτης του ψευδοκράτους, Μουσταφά Ακιντζί, στον γγ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, για να εμπλακεί προσωπικά στη διοργάνωση πενταμερούς άτυπης συνάντησης, το συντομότερο δυνατόν, για «διασαφήνιση της διαδικασίας για συνολική λύση στο Κυπριακό». Η επιστολή στάλθηκε στις 10 Ιούλη και μεταξύ άλλων ζητά ξανά διαπραγματεύσεις με ξεκάθαρο χρονοδιάγραμμα. Κάνει ειδική αναφορά στο Κοινό Ανακοινωθέν του 2014 (όπου αναφέρονται ρητά «δύο συνιστώντα κράτη») αλλά και στη διαδικασία ανανέωσης της «ειρηνευτικής δύναμης» (ΟΥΝΦΙΚΥΠ) στην Κύπρο, ζητώντας αυτή να μη μετατραπεί σε ένα εργαλείο που διαιωνίζει το κατεστημένο στο Κυπριακό.

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Πρόδρομος Προδρόμου, μετέφερε χτες την ικανοποίηση του Κύπριου Προέδρου, Νίκου Αναστασιάδη, επειδή ο Μουσταφά Ακιντζί υιοθέτησε τη δική του πρόταση περί σύγκλησης άτυπης διάσκεψης. Η επιστολή Ακιντζί της 10ης Ιούλη στην ουσία αποτελεί πρόταση της κυπριακής πλευράς από τις 14 Ιούνη, ανέφερε ο Προδρόμου, τονίζοντας ότι ο Κύπριος Πρόεδρος είναι έτοιμος να συναντηθεί με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη, είτε κατ' ιδίαν είτε με την παρουσία της κυρίας Λουτ, με στόχο τη δημιουργία κατάλληλου κλίματος για επανέναρξη ουσιαστικών συνομιλιών.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, η εκπρόσωπος του ρωσικού ΥΠΕΞ, Μαρία Ζαχάροβα, επανέλαβε την αντίθεση της Μόσχας στις τελευταίες αποφάσεις της ΕΕ (συγκεκριμένα του Συμβουλίου υπουργών Εξωτερικών Υποθέσεων) απέναντι στην Τουρκία. «Φυσικά, αυτό είναι ζήτημα της Τουρκίας και της Ευρωπαϊκής Ενωσης», είπε η Ζαχάροβα αλλά πρόσθεσε: «Ξεκινάμε από το ότι οι πιέσεις μέσω κυρώσεων, αν και, δυστυχώς, συνιστούν ήδη παράγοντα των σημερινών διεθνών σχέσεων, δεν προέρχονται σαφώς από το οπλοστάσιο της διπλωματίας. Και βεβαίως δεν πρέπει να βρίσκονται στη βάση της διεθνούς πολιτικής. Αυτό οδηγεί σε πολύ θλιβερές συνέπειες... όταν γίνονται μονομερώς είναι μη νόμιμες. Και φυσικά μια τέτοια πολιτική επιθετικής άσκησης πιέσεων για την επίτευξη ιδίων συμφερόντων δεν μπορούμε να την αποδεχτούμε».

Αλλά και στη Λευκωσία, ο πρέσβης της Ρωσίας, Στανισλάβ Οσάτσι, απαντώντας σε σχετική ερώτηση του ΚΥΠΕ είπε ότι μόνο το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ «έχει εξουσιοδότηση να χρησιμοποιήσει τέτοια όπλα όπως είναι οι κυρώσεις». Συμπλήρωσε ότι οι κυρώσεις έχουν συνήθως το αντίθετο αποτέλεσμα και επιδεινώνουν την κατάσταση και ότι «όλες οι διαφωνίες μπορούν να επιλυθούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Η Ρωσία υποστηρίζει τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων για τη λύση του Κυπριακού».