Την υιοθέτηση νέου πλαισίου ελέγχου των ξένων επενδύσεων υιοθετεί η Ευρωπαϊκή Ενωση, για λόγους «εσωτερικής ασφάλειας» και προάσπισης των «στρατηγικών της συμφερόντων», σε μια περίοδο που οι ανταγωνισμοί ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα φουντώνουν, περιλαμβάνοντας μεταξύ άλλων και πρόσθετα μέτρα για τη θωράκιση των ευρωενωσιακών ομίλων.

Στα μέσα του περασμένου Φλεβάρη, το Ευρωκοινοβούλιο έκανε αποδεκτή την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και εξέδωσε νέο κανονισμό για τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ενωση από τα κράτη - μέλη «για λόγους ασφαλείας ή δημόσιας τάξης», ενώ παράλληλα συστήνει έναν «μηχανισμό συνεργασίας ανάμεσα στα κράτη - μέλη και μεταξύ των κρατών - μελών και της Επιτροπής, σχετικά με άμεσες ξένες επενδύσεις που είναι πιθανό να θίξουν την ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη».

Λίγους μήνες νωρίτερα, το Νοέμβρη του 2018, είχε επιτευχθεί η πολιτική συμφωνία μεταξύ Επιτροπής, Συμβουλίου και Ευρωκοινοβουλίου για την τελική έγκριση του νέου κανονισμού, με αφορμή την οποία ο πρόεδρος Ζ. - Κλ. Γιούνκερ είχε αποκαλύψει με ιδιαίτερα εύγλωττο τρόπο τους στόχους του νέου πλαισίου ελέγχου: «Η Ευρώπη πρέπει πάντοτε να προασπίζεται τα στρατηγικά της συμφέροντα και αυτό ακριβώς είναι που η νέα δέσμη μέτρων θα μας βοηθήσει να κάνουμε. Αυτό εννοώ όταν λέω ότι δεν είμαστε αφελώς υπέρ του ελεύθερου εμπορίου. Χρειάζεται να προβαίνουμε σε λεπτομερή έλεγχο όταν οι συναλλαγές ξένων εταιρειών στοχεύουν σε στρατηγικά περιουσιακά στοιχεία της Ευρώπης».

Εξίσου αποκαλυπτική για τις επιδιώξεις της ΕΕ ήταν η επίτροπος Εμπορίου Σ. Μάλμστρομ, η οποία χαρακτήρισε το νέο πλαίσιο ελέγχου «σημαντικό ορόσημο για την προστασία των κρίσιμης σημασίας ευρωπαϊκών τεχνολογιών και υποδομών. Σε έναν όλο και πιο αλληλένδετο και αλληλεξαρτώμενο κόσμο, χρειαζόμαστε μέσα για να προστατέψουμε τη συλλογική μας ασφάλεια, διατηρώντας ταυτόχρονα την Ευρώπη ανοιχτή για τις επιχειρήσεις».

Το νέο πλαίσιο ελέγχου των άμεσων ξένων επενδύσεων παρέχει στα κράτη - μέλη και στην Επιτροπή τη δυνατότητα ακόμα και να εμποδίσουν τις κεφαλαιακές εισροές από το εξωτερικό οι οποίες στοχεύουν στην πλήρη ή μερική εξαγορά ή και στον έλεγχο υποδομών στους τομείς της Ενέργειας, των μεταφορών, της ύδρευσης, της Υγείας, των επικοινωνιών, των μέσων ενημέρωσης, της επεξεργασίας ή της αποθήκευσης δεδομένων, του αεροδιαστήματος, της άμυνας, των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, άλλου τύπου εγκαταστάσεων «ευαίσθητου χαρακτήρα», καθώς και σε γη και ακίνητα, καίριας σημασίας για τη χρήση αυτών των υποδομών.

Αντίστοιχα, ο έλεγχος επεκτείνεται και στις σχετικές τεχνολογίες που αφορούν τους παραπάνω τομείς, συμπεριλαμβανομένων των τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης, της ρομποτικής, κυβερνοασφάλειας, αποθήκευσης Ενέργειας, βιοτεχνολογιών κ.α.

Προκειμένου να διαπιστώσουν κατά πόσο μια άμεση ξένη επένδυση είναι πιθανό να θίξει την «ασφάλεια» ή τη «δημόσια τάξη», τα κράτη - μέλη και η Επιτροπή πρέπει να συνεκτιμούν αν ο ξένος επενδυτής ελέγχεται άμεσα ή έμμεσα από την κυβέρνηση τρίτης χώρας, συμπεριλαμβανομένων κρατικών φορέων ή Ενόπλων Δυνάμεων, ή αν ο ξένος επενδυτής ήδη εμπλέκεται σε δραστηριότητες που θίγουν την «ασφάλεια» ή τη «δημόσια τάξη» ενός κράτους - μέλους. Οι αναφορές αυτές, βέβαια, παραπέμπουν ευθέως σε Κίνα και Ρωσία.

Επιπλέον, ο κανονισμός δίνει τη δυνατότητα σε ένα κράτος - μέλος να κινεί διαδικασίες ελέγχου των άμεσων ξένων επενδύσεων που διενεργούνται σε άλλα κράτη - μέλη, εφόσον εκτιμά ότι η άμεση ξένη επένδυση που προγραμματίζεται ή έχει ήδη πραγματοποιηθεί σε άλλο κράτος - μέλος μπορεί να θίξει τη δική του «ασφάλεια» ή «δημόσια τάξη», ενώ μπορεί να εκκινεί διαδικασίες ελέγχου ακόμη και αν διαθέτει απλώς «σημαντικές πληροφορίες» ότι μια ξένη επένδυση μπορεί να θίξει τη δική του «εσωτερική ασφάλεια».

Εφόσον ξεκινήσει διαδικασία ελέγχου από ένα κράτος - μέλος ή την Επιτροπή, ο ελεγχόμενος οφείλει να παράσχει τις πληροφορίες που έχουν ζητηθεί «χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση». Οι πληροφορίες αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν την ιδιοκτησιακή δομή του ξένου επενδυτή και της επιχείρησης στην οποία σχεδιάζει να επενδύσει ή έχει ήδη επενδύσει, την αξία της επένδυσης, τα σχετικά προϊόντα και υπηρεσίες που θα προσφέρει η εν λόγω επένδυση, τις πηγές χρηματοδότησης της επένδυσης κ.ά.

Οπως γίνεται εύκολα κατανοητό, πρόκειται για προβλέψεις που αναμένεται να περιπλέξουν ακόμα περισσότερο τους ανταγωνισμούς, τόσο στο εσωτερικό της ιμπεριαλιστικής ένωσης όσο και με τα άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα.

Το προηγούμενο διάστημα, ανάλογους μηχανισμούς ελέγχου των άμεσων ξένων επενδύσεων στο έδαφός τους ενέκριναν και έθεσαν σε λειτουργία βασικοί εμπορικοί «εταίροι» - και ταυτόχρονα ανταγωνιστές - της ΕΕ, όπως η Κίνα, η Ιαπωνία, η Αυστραλία, η Νότια Κορέα, η Ρωσία κ.ά. Πρόκειται για διαδικασία που εντοπίζεται στα σχετικά κείμενα της ΕΕ, η οποία μάλιστα επικρίνεται ως διαδικασία που εμποδίζει τη «φιλελευθεροποίηση» των επενδυτικών ροών.

Το πλέον αυστηρό μέχρι σήμερα πλαίσιο ελέγχου των ΑΞΕ στο έδαφός τους το έχουν υιοθετήσει οι ΗΠΑ, με το σχετικό νομοθέτημα που εγκρίθηκε τον Αύγουστο του 2018 και διεύρυνε εξαιρετικά το πεδίο εφαρμογής του. Πλέον περιλαμβάνει τις αγορές ή μισθώσεις ακινήτων που γειτνιάζουν με βιομηχανικές και κυβερνητικές εγκαταστάσεις ή αφορούν επενδύσεις σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε «ευαίσθητες» τεχνολογίες και «κρίσιμες» υποδομές.

Βεβαίως η συζήτηση περί προστατευτισμού, τον οποίο ξορκίζουν τα όργανα της ΕΕ, επιχειρεί να κρύψει την πραγματική οικονομική βάση - το γεγονός ότι «απελευθέρωση» του εμπορίου και προστατευτισμός συνυπάρχουν και ενεργοποιούνται ανάλογα με τα συμφέροντα των μεγάλων μονοπωλιακών ομίλων και τη θέση των καπιταλιστικών κρατών στην παγκόσμια οικονομία.

Αλλωστε, η ΕΕ εδώ και δεκαετίες εφαρμόζει πολιτική προστατευτισμού απέναντι σε ανταγωνιστικά μονοπώλια, με μέτρα που βάζουν αυστηρότερες προϋποθέσεις και προδιαγραφές για την κυκλοφορία στην ενιαία καπιταλιστική αγορά της ΕΕ ενός μεγάλου φάσματος βιομηχανικών, γεωργικών, κτηνοτροφικών και άλλων εμπορευμάτων, αλλά και με «περιβαλλοντικές» απαιτήσεις.

Ενδεικτικά, σε σχετικό κείμενο «προβληματισμού» της Επιτροπής με τίτλο «Τιθάσευση της παγκοσμιοποίησης», υπογραμμίζεται ότι το «άνοιγμα» σε ξένες επενδύσεις εξακολουθεί να αποτελεί «βασική αρχή της ΕΕ και σημαντική πηγή οικονομικής μεγέθυνσης», ταυτόχρονα όμως τονίζονται οι «ανησυχίες» που εκφράζονται από διάφορες πλευρές στο εσωτερικό της ΕΕ για ορισμένους ξένους επενδυτές, «ιδίως κρατικές επιχειρήσεις, οι οποίες για στρατηγικούς λόγους εξαγοράζουν ευρωπαϊκές εταιρείες που αναπτύσσουν καίριες τεχνολογίες».

Ωστόσο, σημειώνεται, ενώ συμβαίνουν τα παραπάνω, πολλοί επενδυτές προερχόμενοι από την ΕΕ «δεν απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα για να επενδύσουν στη χώρα από την οποία προέρχεται η επένδυση» και από αυτήν την άποψη ο «ανοιχτός χαρακτήρας» της πολιτικής της ΕΕ έναντι των άμεσων ξένων επενδύσεων - που δεν αμφισβητείται - θα πρέπει να πλαισιωθεί με «δυναμικές και αποτελεσματικές πολιτικές, οι οποίες θα διασφαλίζουν το άνοιγμα των άλλων οικονομιών και την τήρηση των ίδιων κανόνων απ' όλους, θα προστατεύουν δε τα κρίσιμα ευρωπαϊκά περιουσιακά στοιχεία από επενδύσεις οι οποίες θα έβλαπταν εύλογα συμφέροντα της Ενωσης ή των κρατών - μελών της».

Αξίζει να σημειώσουμε ότι σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Eurostat, στο τέλος του 2017 η ΕΕ καταγράφεται ως ο «βασικός προμηθευτής» και ο «βασικός προορισμός» άμεσων ξένων επενδύσεων στον κόσμο, αφού οι σωρευτικές επενδύσεις από επενδυτές με έδρα την ΕΕ στον υπόλοιπο κόσμο εκείνη τη χρονιά έφταναν τα 7,412 τρισ. ευρώ, ενώ αντίστοιχα οι επενδύσεις στην ΕΕ από επενδυτές με έδρα κάποια τρίτη χώρα έφταναν τα 6,295 τρισ. ευρώ.

Οι ευρωβουλευτές του ΚΚΕ καταψήφισαν την πρόταση κανονισμού, σημειώνοντας ότι συνιστά προσπάθεια συμβιβασμού ανάμεσα στα αντιτιθέμενα συμφέροντα αστικών τάξεων των κρατών - μελών της ΕΕ, των διεθνών συμμαχιών και προσανατολισμών τους, καθώς επίσης ότι ο κανονισμός «φωτογραφίζει» τις ΗΠΑ, την Κίνα, τη Ρωσία και όχι μόνο. Ανέδειξαν το γεγονός ότι ο κανονισμός επιβάλλει στα κράτη - μέλη να ενημερώνουν τα υπόλοιπα και την Επιτροπή για κάθε ΑΞΕ, για την οποία δρομολογείται έλεγχος στο πλαίσιο του εθνικού μηχανισμού ελέγχου, όπως επίσης τη δυνατότητα που παρέχεται στα κράτη - μέλη να προβάλλουν επιφυλάξεις για ΑΞΕ που εκτελούνται σε άλλα κράτη - μέλη και να υποβάλλουν παρατηρήσεις, καθώς και στην Επιτροπή να εκδίδει μη δεσμευτική γνώμη.

Με βάση τα παραπάνω αλλά και τη σκόπιμη αοριστία περί «δημόσιας τάξης και ασφάλειας», οι ευρωβουλευτές του ΚΚΕ υπογράμμισαν ότι ο κανονισμός αφήνει περιθώρια για παρεμβάσεις της Επιτροπής και άλλων κρατών - μελών στο εσωτερικό των χωρών, καλλιεργεί έδαφος όξυνσης των ανταγωνισμών ανάμεσα στα κράτη - μέλη ανάλογα με τα συμφέροντα των μονοπωλιακών ομίλων που εκπροσωπούν, με εμπλοκή και άλλων καπιταλιστικών κρατών, εγκυμονώντας σοβαρούς κινδύνους για τους λαούς από τις ιμπεριαλιστικές συγκρούσεις.