Με φόντο τα παζάρια μεταξύ της κυβέρνησης της Βρετανίδας πρωθυπουργού Τερέζα Μέι και των διαπραγματευτών της ΕΕ και με την καθορισμένη προθεσμία για την αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας από την ΕΕ να πλησιάζει (29 Μάρτη), γίνεται προσπάθεια να επιτευχθεί ένας νέος, προσωρινός έστω συμβιβασμός. Η Μέι επιδιώκει σε πρώτη φάση μία μικρή παράταση του Brexit και σε δεύτερη ένα «ήπιο» Βrexit, ώστε να αποφύγει την αποχώρηση χωρίς συμφωνία. Προσπαθεί να «γεφυρώσει» αντιτιθέμενα συμφέροντα, που εκφράζονται τόσο στο εσωτερικό της βρετανικής αστικής τάξης όσο και με τις αστικές τάξεις των χωρών - μελών της ΕΕ, οι οποίες θέλουν μια τελεσίδικη λύση για να αποφύγουν επιπτώσεις «ντόμινο» σε άλλες χώρες.

Επιχειρώντας η Βρετανίδα πρωθυπουργός να αποφύγει το λεγόμενο «backstop», που αφορά την αποτροπή των αυστηρών μεθοριακών ελέγχων στα σύνορα της Ιρλανδίας (μέλος της ΕΕ) και της Βόρειας Ιρλανδίας (τμήμα του Ηνωμένου Βασιλείου), θέλησε να «χρυσώσει το χάπι» για τους θερμούς υποστηρικτές του Brexit και ανακοίνωσε στις αρχές της βδομάδας δέσμη μέτρων υποτίθεται για την ανακούφιση των λαϊκών στρωμάτων και των επιχειρήσεων.

Το ένα πακέτο μέτρων ανακοινώθηκε την Τρίτη και αφορά τη χορήγηση 1,6 δισ. στερλινών στις Αρχές επαρχιακών πόλεων κυρίως της Αγγλίας μέχρι το 2026, ώστε να αντεπεξέλθουν στην επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης κατά τα πρώτα χρόνια του Brexit. Η προσπάθεια αυτή δεν έπεισε ούτε τους βουλευτές του κυβερνώντος Συντηρητικού Κόμματος ούτε τους αντιπολιτευόμενους Εργατικούς, καθώς αμφότεροι την κατηγόρησαν πως προσπαθεί να εξαγοράσει τις ψήφους τους κατά τις κρίσιμες ψηφοφορίες της επόμενης βδομάδας.

Την Τετάρτη η Μέι ανακοίνωσε άλλη μία δέσμη προτάσεων για την ενίσχυση υποτίθεται των δικαιωμάτων των εργαζομένων, που εδώ και δύο δεκαετίες έχουν υποστεί από τις αστικές κυβερνήσεις - φιλελεύθερες και σοσιαλδημοκρατικές - μεγάλες περικοπές σε μισθούς και κοινωνικές παροχές, αλλά και ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων για να αυγαταίνουν τα υπερκέρδη του κεφαλαίου.

«Επιπτώσεις για τις Επιχειρήσεις και το Εμπόριο από Brexit δίχως συμφωνία στις 29 Μάρτη». Αυτόν τον τίτλο έφερε η έκθεση που δημοσιοποιήθηκε στις 26 Φλεβάρη από τη βρετανική κυβέρνηση και η οποία καταγράφει τις σοβαρές επιπτώσεις που θα προκύψουν στο ενδεχόμενο της χωρίς συμφωνία αποχώρησης. Πρώτα και κύρια θα τις επωμιστούν οι εργαζόμενοι.

Γίνεται λόγος για συγκεκριμένους κλάδους που θα θιγούν ιδιαίτερα, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία, η αεροναυπηγική, η μεταποίηση και οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες με τον γνωστό ρόλο του Σίτι του Λονδίνου. Γίνεται πρόβλεψη για σημαντική μείωση του ΑΕΠ μεταξύ 6,3% - 9% για τουλάχιστον 15 χρόνια σε σύγκριση με την παραμονή της, με δυσμενέστερες οικονομικές επιπτώσεις να αναμένονται για τη βορειοανατολική Αγγλία (-10,5%) και τη Βόρεια Ιρλανδία (-9,1%). Σημειώνεται επίσης - χωρίς να δίνονται στοιχεία - ότι και οι άλλες χώρες της ΕΕ «θα υποστούν οικονομικούς κινδύνους» σε περίπτωση «άτακτης αποχώρησης».

Ακόμα, καταγράφεται ανάλυση της Τράπεζας της Αγγλίας που υποστηρίζει πως τυχόν αποχώρηση από την ΕΕ δίχως συμφωνία «θα επιδράσει στην ικανότητα υλοποίησης στόχων για νομισματική και χρηματοπιστωτική σταθερότητα». Προβλέπεται ακόμα ότι θα προκληθούν ελλείψεις και μεγάλο κύμα ακρίβειας, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά νωπά λαχανικά και φρούτα, σημαντικό μέρος των οποίων η Βρετανία εισάγει από άλλες χώρες της ΕΕ (π.χ. Ισπανία). «Μία από τις πιο εμφανείς επιπτώσεις ενός άτακτου Brexit στο Ηνωμένο Βασίλειο θα αφορά τις καθυστερήσεις νωπών τροφίμων που περνούν τα στενά της Μάγχης, καθώς το 30% αυτών προέρχεται από την ΕΕ», αναφέρεται χαρακτηριστικά. Αναγνωρίζεται έτσι πως «ενδέχεται να αυξηθούν οι τιμές ορισμένων τροφίμων και υπάρχει κίνδυνος η συμπεριφορά των καταναλωτών να την επιδεινώσει ή να δημιουργήσει ελλείψεις βάσει αυτού του σεναρίου».

Προβλέπονται επίσης καθυστερήσεις στα σύνορα και ότι οι Βρετανοί πολίτες θα αντιμετωπίζονται ως κάτοικοι «τρίτων χωρών» και θα υποβάλλονται πλήρως στους ελέγχους που υποβάλλονται πολίτες χωρών εκτός Σένγκεν.

Ηνωμένο Βασίλειο και ΕΕ θα πρέπει να εφαρμόσουν μεταξύ τους δασμούς - που είχαν εξαλειφθεί προ Brexit - και να επιβάλουν νέους κανονισμούς και ΦΠΑ σε αγαθά που θα διακινούνται μεταξύ των δύο πλευρών. Τονίζεται πως οι 240.000 βρετανικές επιχειρήσεις που έχουν δοσοληψίες μόνο με την ΕΕ θα πρέπει να εμπλακούν σε διαδικασίες με τελωνεία για πρώτη φορά, αν συνεχίσουν το εμπόριο με την ΕΕ. Εκτιμάται ότι μόνο το κόστος από τις επιπρόσθετες διοικητικές υπηρεσίες, τελωνεία κ.λπ. θα φτάσει περίπου τα 13 δισ. στερλίνες! Επιπλέον, οι συντάκτες της έκθεσης επισημαίνουν πως αδυνατούν να προβλέψουν με ακρίβεια την επιβάρυνση των επιχειρήσεων με τους νέους δασμούς, αφήνοντας να εννοηθεί πως τα πράγματα μπορεί να αποδειχθούν ακόμη χειρότερα.

Ενδιαφέρον έχει η διαπίστωσή τους για τις δαιδαλώδεις διαδικασίες που θα πρέπει να ακολουθηθούν σε ό,τι αφορά τον εκτελωνισμό αγαθών και εμπορευμάτων από τις άλλες χώρες της ΕΕ και δη τη Γαλλία, κυρίως στο λιμάνι του Ντόβερ - που είναι το μεγαλύτερο - και στο Γιουροτούνελ. «Η ροή εμπορευμάτων μέσω των περασμάτων της Μάγχης θα μειωθεί πολύ σημαντικά για μήνες», αναφέρουν.

Καταγράφονται επίσης οι προσπάθειες των Γάλλων για οικοδόμηση «Φυλακίων Μεθοριακής Επιθεώρησης» σε Καλαί και Κοκέλ, που επιδιώκεται να είναι έτοιμα να λειτουργήσουν από την πρώτη μέρα του Brexit.

Προβλέπονται «ευρύτερες μακροοικονομικές επιπτώσεις» και δυσμενείς συνέπειες στο εμπόριο και στην «οικονομική βιωσιμότητα βρετανικών βιομηχανιών». Ειδικότερα, αναμένεται να αυξηθούν οι τιμές εισαγόμενων προϊόντων, μεταξύ άλλων μέσω της επαναφοράς δασμών από την ΕΕ και χώρες που καλύπτονται από τις συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου με την ΕΕ (π.χ. Ιαπωνία, Τουρκία). «Παρά τις πολύ σημαντικές προσπάθειες προετοιμασίας για Brexit χωρίς συμφωνία, η επίπτωση μίας τέτοιας εξέλιξης είναι πιθανό να είναι πολύ άσχημη σε διάφορους τομείς», αναφέρεται χαρακτηριστικά. Επισημαίνεται ακόμη πως πολλές βιομηχανίες θα χρειαστεί να απαντήσουν στην επιβολή δασμών από την ΕΕ, οι οποίοι «θα ποικίλλουν ανά τομέα». Στους τομείς της ιατρικής, της φαρμακευτικής ή στα ηλεκτρονικά, οι επιπτώσεις από τους δασμούς προβλέπονται μικρές. Σε άλλους τομείς όμως προβλέπονται πολύ μεγαλύτερες, όπως π.χ. σε ό,τι αφορά τις εξαγωγές βοδινού κατά 70% και αρνίσιου κρέατος κατά 45% και 10%, καθώς και τα έτοιμα προς χρήση αυτοκίνητα.

Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην αυτοκινητοβιομηχανία, καθώς ο συγκεκριμένος τομέας τροφοδοτεί πολλές εξαγωγές. Είναι χαρακτηριστικό πως το 2018, το 81,5% της παραγωγής οχημάτων στη Βρετανία (1,24 εκατ. οχήματα) εξήχθησαν. Από αυτά, το 42,8% των αυτοκινήτων εξήχθη σε χώρες της ΕΕ. Επισημαίνεται έτσι ότι σε περίπτωση ενός Brexit χωρίς συμφωνία οι δασμοί θα αυξηθούν κατά τουλάχιστον 10% σε ετοιμοπαράδοτα οχήματα και μεταξύ 2,5% και 4% στα ανταλλακτικά.

Οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον χρηματοπιστωτικό τομέα εκτιμάται πως «θα μπορούσαν να χάσουν τις ρυθμιστικές άδειες για διασυνοριακές επιχειρηματικές δραστηριότητες σε περίπτωση Brexit δίχως συμφωνία». Η κυβέρνηση, διαβεβαιώνουν οι συντάκτες της έκθεσης, «έχει αναλάβει δράση ώστε να ελαχιστοποιήσει τις επιπτώσεις για τα βρετανικά νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις».

Πλήγμα αναμένεται να υποστεί και η χημική βιομηχανία, ο δεύτερος μεγαλύτερος κλάδος εξαγωγών της βρετανικής οικονομίας. Οι εξαγωγές χημικών το 2017 κυμάνθηκαν στα 28,3 δισ. στερλίνες, εκ των οποίων τα 17 δισ. στερλίνες διοχετεύτηκαν στις αγορές χωρών της ΕΕ.

Αν η Μέι χάσει στην ψηφοφορία της 12ης Μάρτη, τότε οι βουλευτές θα έχουν την ευκαιρία την επόμενη μέρα, 13 Μάρτη, να ασκήσουν βέτο σε ένα άτακτο Brexit και να επιδιώξουν παράταση του άρθρου 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας, καθυστερώντας την αποχώρηση μετά την 29η Μάρτη. Αν η Βουλή απορρίψει την περίπτωση να φύγει δίχως συμφωνία, τότε θα έρθει προς συζήτηση στις 14 Μάρτη η πρόταση της πρωθυπουργού για μικρή παράταση του άρθρου 50. Αν εγκριθεί, τότε η Μέι θα ζητήσει από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μία παράταση όχι αργότερα από το τέλος Ιούνη 2019. Μεγαλύτερη παράταση θα εγείρει ζήτημα συμμετοχής της Μ. Βρετανίας στις ευρωεκλογές, καθώς η νέα ομάδα ευρωβουλευτών θα πρέπει να καθίσει στα έδρανα στις αρχές Ιούλη.

Το βέβαιο είναι ότι η όλη διαδικασία του Brexit δημιουργεί προβλήματα στην ήδη κλονισμένη συνοχή της Ευρωένωσης, απότοκο της ανισόμετρης καπιταλιστικής ανάπτυξης και της διαπάλης ανάμεσα στις αστικές τάξεις. Τα παζάρια που γίνονται έχουν ένα δεδομένο: Την εφαρμογή της αντιλαϊκής φιλομονοπωλιακής πολιτικής σε όλες τις χώρες, με κύρια επιδίωξη την ισχυροποίηση του ευρωπαϊκού κεφαλαίου στον ανταγωνισμό του με άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα. Το Βrexit και όλα τα ιδεολογήματα που το συνοδεύουν - περί δήθεν ευημερίας για το λαό αν έχει εθνικό νόμισμα ή αν μια χώρα είναι εκτός ΕΕ με δεδομένο το καπιταλιστικό σύστημα εκμετάλλευσης - χρησιμεύουν στα λαϊκά στρώματα για να βγάζουν συμπεράσματα και μπροστά στις επικείμενες ευρωεκλογές το Μάη. Επιβεβαιώνεται ότι όσο τα μονοπώλια κάνουν κουμάντο στην οικονομία, όσο κριτήριο είναι το καπιταλιστικό κέρδος, οι σύγχρονες λαϊκές ανάγκες δεν θα μπορούν να ικανοποιηθούν.