Με «πυξίδα» τη συμφωνία των Πρεσπών, αξιωματούχοι από ΗΠΑ, ΕΕ και ΝΑΤΟ σχεδιάζουν τις επόμενες κινήσεις στη σκακιέρα των Δυτικών Βαλκανίων, σε μια προσπάθεια να προωθήσουν τα γεωπολιτικά τους συμφέροντα, απέναντι στους ανταγωνιστές τους, κυρίως τη Ρωσία και την Κίνα.

Οι εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή, όπου ο ευρωΝΑΤΟικός σχεδιασμός αφήνει ανεξίτηλη τη σφραγίδα του, όπως για παράδειγμα με τη συμφωνία Τσίπρα - Ζάεφ, επιβεβαιώνουν ότι καμιά σταθερότητα και καμιά ασφάλεια για τους λαούς δεν μπορεί να υπάρξει μέσα στη φυλακή των ιμπεριαλιστικών ενώσεων.

Μέσα στην τελευταία βδομάδα, τουλάχιστον τρεις Αμερικανοί ανώτεροι διπλωμάτες (Μάθιου Πάλμερ, Τζον Ιραθ και Μπρέιντ Μπέρκλεϊ) στάλθηκαν σε Αθήνα και Πρίστινα. Στην Αθήνα ο αναπληρωτής υφυπουργός Εξωτερικών, Μ. Πάλμερ, δεν έκρυψε λόγια αλλά μίλησε ανοιχτά για τη συμφωνία των Πρεσπών ως ανάχωμα στη Ρωσία και στην παρέμβασή της στην περιοχή.

«Πιστεύουμε ότι το Κρεμλίνο συνεχίζει να δρα με τέτοιον τρόπο ώστε να προσπαθήσει να υπονομεύσει την υλοποίηση της συμφωνίας των Πρεσπών (...) Οι Ρώσοι επιθυμούν τις προστριβές και τις αναταραχές στην περιοχή αυτή και σε κάποιο βαθμό τη δυσπιστία ανάμεσα στα κράτη των Δυτικών Βαλκανίων», είπε ο Πάλμερ σε Ελληνες δημοσιογράφους με τους οποίους συνομίλησε μεσοβδόμαδα, χαρακτηρίζοντας μάλιστα τη συμφωνία των Πρεσπών «το πιο σημαντικό διπλωματικό επίτευγμα στην περιοχή από τη συμφωνία του Ντέιτον».

Ο ίδιος καταλόγισε στη Μόσχα ότι «εργάζεται ενάντια σε οτιδήποτε ανοίγει δρόμους» προς το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, ενώ προϊδέασε για επικείμενες αλλαγές συνόρων στην περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων, αν προκύψει μια «συνολική συμφωνία», δείχνοντας προς την πλευρά του Κοσόβου και της Σερβίας. Προσπάθησε πάντως να πείσει ότι οι ΗΠΑ δεν υποστηρίζουν την αλλαγή συνόρων, ενώ είναι γνωστό ότι αυτό αποτελεί σημείο τριβής με τη Γερμανία, που στην παρούσα φάση δεν βλέπει με καλό μάτι τις ανταλλαγές εδαφών μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου.

Από την πλευρά τους, οι Αμερικανοί διπλωμάτες Τζον Ιραθ και Μπρέιντ Μπέρκλεϊ, που στάλθηκαν στην Πρίστινα, ανέλαβαν να ασκήσουν πιέσεις για την άρση των δασμών που έχει επιβάλει στη Σερβία η κυβέρνηση του Κοσοβάρου πρωθυπουργού Ράμους Χαραντινάι, ο οποίος αντιτίθεται στις ανταλλαγές εδαφών με τη Σερβία, για να την αναγκάσει να αναγνωρίσει το προτεκτοράτο.

Τα αποτελέσματα των πιέσεων Ιραθ και Μπέρκλεϊ δεν έγιναν ορατά άμεσα. Εγινε πάντως γνωστό πως ο Χαραντινάι ήταν ο πρώτος που αποχώρησε από τη συνάντηση, στην οποία ήταν παρών και ο Πρόεδρος του προτεκτοράτου, Χασίμ Θάτσι (που συμφωνεί με τις «διορθώσεις» συνόρων).

Ο Χαραντινάι εξέδωσε στη συνέχεια ανακοίνωση, με την οποία (όπως αναφέρει η ειδησεογραφική ιστοσελίδα «balkaneu.com») εξέφρασε την ετοιμότητα της κυβέρνησής του για μία «νομικά δεσμευτική συμφωνία», που θα οδηγήσει στην αναγνώριση του Κοσόβου από τη Σερβία «με τα σημερινά του σύνορα».

Ανεξάρτητα από τις μορφές που παίρνει κάθε φορά η παρέμβαση των ΗΠΑ και σε ποιον απευθύνεται, αυτό που επιβεβαιώνεται είναι η επιδίωξή τους να υπάρξει γρήγορα συμβιβασμός ανάμεσα σε Σερβία και Κόσοβο, με αμερικανοΝΑΤΟική ομπρέλα. Γι' αυτό άλλωστε ο Αμερικανός Πρόεδρος, Ντ. Τραμπ, απευθύνθηκε με επιστολή του στους αρχηγούς της Σερβίας και του προτεκτοράτου, καλώντας τους να βρουν λύση, για την οποία μάλιστα προσφέρθηκε να φιλοξενήσει τις διαπραγματεύσεις στην Ουάσιγκτον, επιζητώντας τα «σκήπτρα» που κρατάει έως σήμερα η ΕΕ στη διαμεσολάβηση ανάμεσα στα δύο μέρη.

Στην κατεύθυνση αυτή αξιοποιείται και η Ελλάδα, με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ να αναλαμβάνει ρόλο κρίκου στην προώθηση του ευρωΝΑΤΟικού σχεδιασμού, πρωταγωνιστώντας σε πολυμερή σχήματα στα Βαλκάνια όπου συμμετέχει και η Σερβία και ασκώντας πιέσεις για να προχωρήσει η πρόσδεσή της στην ΕΕ και σε μια προοπτική στο ΝΑΤΟ.

Κάτω από αυτό το πρίσμα, το παζάρι Σέρβων και Κοσοβάρων, που γίνεται από το περασμένο καλοκαίρι στο παρασκήνιο, φαίνεται πως έχει στόχο την έναρξη επίσημων διαπραγματεύσεων και την επίτευξη νέας «συμφωνίας» - ορόσημο. Μία συμφωνία με την οποία, αφενός, επιδιώκεται να έρθει το Κοσσυφοπέδιο στις «αγκαλιές» του ΝΑΤΟ και της ΕΕ και, αφετέρου, να επιταχυνθεί η πορεία ένταξης της Σερβίας στις ευρωατλαντικές δομές, που θεωρείται από τους δυτικούς προϋπόθεση για τον περιορισμό της ρωσικής επιρροής στην περιοχή.

Αποκαλυπτικός (και κυνικός ως προς αυτό) ήταν στις δηλώσεις του ο Πάλμερ, ο οποίος εκτίμησε ότι η ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου θα αναδιαμορφώσει την περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων, θα ανοίξει τον ευρωπαϊκό δρόμο στη Σερβία και την ευρωπαϊκή προοπτική για το Κόσοβο, ενώ ταυτόχρονα «αίρει την πιο σημαντική πηγή επιρροής της Ρωσίας στη Σερβία», ελευθερώνοντας το Βελιγράδι να επιδιώξει τις ευρωπαϊκές φιλοδοξίες του.

Αν και δεν υπάρχει δεύτερη γνώμη για το σχέδιο της «ευρωατλαντικής ολοκλήρωσης» στη Βαλκανική, με διευθέτηση των διαφορών Κοσόβου - Σερβίας, ωστόσο το ζήτημα της αλλαγής συνόρων συγκεντρώνει τις επιφυλάξεις ισχυρών ευρωπαϊκών δυνάμεων, με ζωτικά συμφέροντα στην περιοχή, με πρώτη τη Γερμανία.

Ο βασικός λόγος που προβάλλεται είναι το «ντόμινο» που ενδέχεται να προκαλέσει μια τέτοια διευθέτηση, με δεδομένο ότι σε πολλές από τις σημερινές κρατικές οντότητες που προέκυψαν από το διαμελισμό της πρώην Γιουγκοσλαβίας, οξύνονται οι αντιπαραθέσεις και οι αποσχιστικές κινήσεις.

Για παράδειγμα, στη «Σερβική Δημοκρατική Οντότητα» της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης υπάρχουν κινήσεις (πρωτίστως από τον σημερινό εκπρόσωπο των Σέρβων της Βοσνίας στην τριμερή Προεδρία της ομοσπονδίας, Μίλοραντ Ντόντικ) για απόσχιση και ένωση της περιοχής με τη Σερβία.

Ο Αλβανός πρωθυπουργός, Εντι Ράμα, προωθεί ανοιχτά τη λεγόμενη «κατάργηση τελωνείων και συνόρων» με το Κοσσυφοπέδιο έως το καλοκαίρι, στο φόντο της λεγόμενης «Μεγάλης Αλβανίας». Τέτοιες πολιτικές ανοίγουν την όρεξη Αλβανόφωνων εθνικιστών και στη Βόρεια Μακεδονία, που θα μπορούσαν, ενδεχομένως, να διεκδικήσουν το διαμελισμό της χώρας στη βάση «εθνοτικών» γραμμών.

Σε αυτό το σενάριο αναφέρθηκε πρόσφατα ο 88χρονος Γερμανός πρώην ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη (2006 - 2007) Χριστιανοδημοκράτης πολιτικός Κρίστιαν Σβαρτζ Σίλινγκ, σε άρθρο του που φιλοξένησε αλβανική εφημερίδα στις 28/2/19, με τον τίτλο «Μην αλλάζετε τα σύνορα στα Βαλκάνια!».

Εκεί, ο Γερμανός διπλωμάτης αποκαλύπτει, μεταξύ άλλων, συζήτηση που είχε τέλη Γενάρη με τον Αλβανό πρωθυπουργό, Εντι Ράμα, πως διακρίνει «ευκαιρία για ένωση με το Κοσσυφοπέδιο». Με αφορμή τις επιστολές που απέστειλε το Δεκέμβρη ο Τραμπ στους Προέδρους Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου, με στόχο την ενθάρρυνση του μεταξύ τους διαλόγου, ο Σβαρτζ Σίλινγκ εκτιμά πως οι ΗΠΑ επιχειρούν να «κλείσουν» αυτήν την «τρύπα» στα Δυτικά Βαλκάνια, ευνοώντας τις «ανταλλαγές εδαφών».

Αναφέρει επίσης ως πιθανό σενάριο οι Πρόεδροι Τραμπ και Πούτιν να καταλήξουν σε «μεταξύ τους διευθέτηση» ώστε να προχωρήσει, τα επόμενα χρόνια, η ένταξη του προτεκτοράτου στο ΝΑΤΟ και της Σερβίας στην ΕΕ, με την τελευταία να παραμένει υπό ρωσική επιρροή. Θεωρεί ότι το περασμένο καλοκαίρι αξιωματούχοι της ΕΕ άλλαξαν στάση, υποχωρώντας από την έως τότε «αδιαπραγμάτευτη» αρχή τους περί μη άλλης αλλαγής στα σύνορα των Δυτικών Βαλκανίων, τονίζοντας πως Σέρβοι και Κοσοβάροι Αλβανοί δεν θα μπορούσαν να συζητούν για «διορθώσεις συνόρων» δίχως την ενθάρρυνση των ΗΠΑ.

Εκτιμά, τέλος, ότι τυχόν ανταλλαγές συνόρων ανάμεσα σε Κόσοβο και Σερβία, θα ενθάρρυναν τις εθνικιστικές κινήσεις και αλλού στην περιοχή, «ανοίγοντας το δρόμο για ακόμη μεγαλύτερες αναταραχές που σπάνια τελειώνουν δίχως πόλεμο».

Στο μεταξύ, τις μέρες που οι Αμερικανοί διπλωμάτες βρίσκονταν σε Αθήνα και Πρίστινα, ομάδα επτά ευρωβουλευτών με επικεφαλής τον Εσθονό Τίνε Κέλαμ, πραγματοποίησε περιοδεία σε Βελιγράδι, Τίρανα και Σκόπια προκειμένου να βολιδοσκοπήσουν προθέσεις ενόψει της απόφασης που αναμένεται να πάρει τον ερχόμενο Ιούνη η ΕΕ, σχετικά με την έναρξη ή όχι των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.

Στα Τίρανα εντείνονται επικίνδυνα τις τελευταίες βδομάδες οι ενδοαστικές κόντρες, με αιχμή το σχέδιο της αντιπολίτευσης να προκαλέσει την παραίτηση του Σοσιαλδημοκράτη πρωθυπουργού, Εντι Ράμα, και να συγκροτήσει «κυβέρνηση τεχνοκρατών», που θα οδηγήσει τη χώρα σε πρόωρες εκλογές, όπως λέει.

Η απόφαση των περισσότερων αντιπολιτευόμενων βουλευτών, με πρώτους εκείνους του κεντροδεξιού Δημοκρατικού Κόμματος του Λουλζίμ Μπασά, να παραιτηθούν μαζικά από τις έδρες τους, αφήνοντας στην 140μελή Βουλή μόνο τους 74 του Σοσιαλιστικού Κόμματος του πρωθυπουργού Εντι Ράμα, συνοδεύεται από διαδοχικές συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας έξω από τη Βουλή που για την ώρα αντιμετωπίζονται με επιφύλαξη από ΗΠΑ και ΕΕ.

Είναι χαρακτηριστικές η αποδοκιμασία των πρόσφατων «βίαιων διαδηλώσεων» αλβανικών αντιπολιτευόμενων κομμάτων από τον Γερμανό ευρωβουλευτή Κνουτ Φλεκενστάιν, αλλά και οι προτροπές του Ρουμάνου ευρωβουλευτή, Κρίστιαν Πρέντα, προς τον Αλβανό πρωθυπουργό «να ξεκινήσει επειγόντως διαπραγματεύσεις με την αντιπολίτευση», βλέποντας ορατό τον κίνδυνο «αποσταθεροποίησης».

Μέσα σε αυτό το κλίμα, άλλες δυνάμεις, όπως ο Κοσοβάρος Αλβανός ηγέτης Αλμπίν Κούρτι, αρχηγός του αντιπολιτευόμενου κόμματος «Αυτοδιάθεση», διεκδικούν αναβαθμισμένο ρόλο στις πολιτικές διεργασίες. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ο συγκεκριμένος, πριν από περίπου ενάμιση μήνα, είχε μεταβεί στα Τίρανα και συνάντησε ανάμεσα σε άλλους οργανώσεις «αριστερών» φοιτητών, που διαμαρτύρονταν για την αύξηση των διδάκτρων και τις χαμηλές δαπάνες για τη δημόσια Εκπαίδευση.