ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ - ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Μέση Ανατολή και πόλεμος: Αχώριστοι όπως πάντα



Ως τις 4.45 το απόγευμα της 11ης Σεπτέμβρη 2001 (ώρα Ελλάδας), η περιοχή που φέρει το συμβατικό όνομα της «Παλαιστίνης» ήταν το θερμότερο σημείο του πλανήτη.

Η «Δεύτερη INTIFADA» κρατά ήδη από πολλούς μήνες. Οι Ισραηλινοί απαντούν με αστυνομικές και στρατιωτικές επιθέσεις και με όλο και πιο συχνούς αποκλεισμούς των εδαφών της Παλαιστινιακής Αρχής. Η άνοδος της κυβέρνησης του Αριέλ Σαρόν, στις 6.2.01, δίνει και νέα τροπή στην κατάσταση, καθώς ο νέος πρωθυπουργός είναι γνωστό ότι ανήκει στις πιο αδιάλλακτες ισραηλινές δυνάμεις, αν δεν τις ενσαρκώνει. Στις παραμονές της 11ης Σεπτέμβρη, η κατάσταση έχει πάρει τέτοια τροπή ώστε πολλοί αναρωτιούνται μήπως η κατεύθυνση του Ισραήλ είναι η αφαίρεση του «πρώην» από τα πρώην κατεχόμενα εδάφη. Αναφέρεται ακόμη και ισραηλινό αεροπορικό πλήγμα ενάντια σε συριακό σταθμό ραντάρ 65 χλμ. βορείως των ισραηλινών συνόρων στις 13.4.01. Ολόκληρη η διαδικασία που είναι γνωστή σαν «ειρηνευτική διαδικασία της Μέσης Ανατολής» έχει φθάσει στο αδιέξοδο.

Ο παράγων που βρίσκεται πίσω από αυτή την εξέλιξη είναι γνωστός και πασιφανής. Η Συμφωνία του Οσλο άνοιξε αντικειμενικά το δρόμο για τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους. Ωστόσο, ισχυρές δυνάμεις του Ισραήλ δεν είχαν αυτό κατά νου όταν την υπέγραφαν. Κυρίως είχαν στόχο την επίτευξη διαφόρων άλλων στόχων και, όσον αφορά τους Παλαιστινίους, να κάνουν μερικές παραχωρήσεις, ίσως όχι εντελώς ασήμαντες, αλλά που θα είχαν σαν μόνο τελικό αποτέλεσμα την εξασφάλιση του ελέγχου τους σε αποκλεισμένους οικισμούς. Ωστόσο, η ίδια η δυναμική της πορείας της διαδικασίας και των διαπραγματεύσεων που συνδέονται με αυτή, οδηγούσε και ήταν μοιραίο να οδηγήσει σε ένα σημείο όπου το Ισραήλ είχε πια επιτύχει όσα προσδοκούσε και, από τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων, δεν είχε παρά να χάσει και κυρίως να χάσει εκείνο που το ενδιέφερε περισσότερο, δηλαδή τον έλεγχο των πρώην κατεχομένων και νυν αυτόνομων Παλαιστινιακών εδαφών. Αυτό φάνηκε και στην πολιτική της κυβέρνησης Μπάρακ, που, ενώ είχε δεσμευτεί κατηγορηματικά ότι δε θα ανεγείρει άλλους οικισμούς, κατέληξε να ανεγείρει τους πιο πολλούς. Η όλο και μεγαλύτερη αδιαλλαξία στις διαπραγματεύσεις ήταν η άλλη μορφή έκφρασης.

Υπόγειες διαδρομές

Δεν μπορεί κανείς να έχει μια πλήρη ή, έστω μια πληρέστερη εικόνα της κατάστασης στη Μέση Ανατολή αν δεν παρατηρήσει ένα φαινόμενο που αποτελεί τη σύζευξη της κατάστασης πριν την ημερομηνία της 11ης Σεπτέμβρη 2001 με τη μετέπειτα.

Από καιρό είχε επισημανθεί το γεγονός της διστακτικότητας των ΗΠΑ να παρέμβουν με το γνωστό τους τρόπο στα Μεσανατολικά και αυτό είχε ερμηνευτεί σαν ένδειξη ότι οι σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ισραήλ δεν ήταν πια ανέφελες. Οι φήμες αυτές ενισχύθηκαν από τις τριβές που εμφανίστηκαν την εποχή της κυβέρνησης Νετανιάχου και ενισχύθηκαν ακόμη περισσότερο από τον τρόπο της έξωσης της τελευταίας από την εξουσία.

Μετά την 11η Σεπτέμβρη, έχουμε την εξής εξέλιξη. Από τη μια μεριά, έχουμε τη δήλωση του πρώην πρωθυπουργού του Ισραήλ Γιεχούντ Μπάρακ, στις 12.9.01, που φαίνεται να είναι η πρώτη που αποδίδει τα πλήγματα στον Οσάμα Μπιν Λάντεν. Από την άλλη, έχουμε τη δήλωση, στις 12.9.01, του τρέχοντος πρωθυπουργού του Ισραήλ Αριέλ Σαρόν, η οποία φαίνεται να είναι αν όχι η πρώτη, τουλάχιστον μεταξύ των πρώτων και προηγουμένη της ομιλίας Μπους, που τάχθηκε αναφανδόν υπέρ μιας «άμεσης και κοινής εκστρατείας ενάντια στην τρομοκρατία».

Η ανάλυση των διεθνών εξελίξεων με βάση ενδείξεις πάντα ασαφείς και αμφιλεγόμενες, δημιουργεί πάντα τον κίνδυνο της υπερβολικής ή, τουλάχιστον, της άστοχης καχυποψίας. Ωστόσο, οι ισραηλινοί επίσημοι δεν έκρυψαν από την αρχή την προσπάθειά τους να συνδέσουν τα γεγονότα της 11ης Σεπτέμβρη με τη Μεσανατολική διαδικασία - δεν είναι, άραγε, αυτό και μόνο ένδειξη μιας εναγώνιας αναζήτησης συμμάχων προς συμπαράταξη ή ακόμη και καταναγκασμού τους σε αυτό το βήμα; Από την άλλη μεριά, είχαμε τα δημοσιεύματα και τις δηλώσεις από την πλευρά των ΗΠΑ. Οχι μόνο από την άποψη του αριθμού τους αλλά και από την άποψη του περιεχομένου τους, είναι, νομίζουμε, επαρκείς για να στηρίξουν ένα πολύ σοβαρό συμπέρασμα: Στο πολύπλοκο κουβάρι των αντιθέσεων και των αντιπαραθέσεων της Μέσης Ανατολής, γίνονται προσπάθειες ανακατάταξης των συμμαχιών και, ίσως, και δημιουργίας νέων. Βασικό στοιχείο αυτών των προσπαθειών φαίνεται να είναι μερικά - πρώτα αλλά σαφή - σημάδια αφαίρεσης της «αποκλειστικότητας» του Ισραήλ για τις ΗΠΑ, οι οποίες, προφανώς, δε βλέπουν (και, όπως φαίνεται, από καιρό δεν έβλεπαν) λόγους για κάτι τέτοιο στις νέες συνθήκες. Πράγμα που, φυσικά, δεν μπορούσε παρά να προκαλέσει τη σοβαρή ανησυχία ισχυρών δυνάμεων του Ισραήλ.

Τα πράγματα, όμως, δεν περιορίστηκαν εκεί. Λες και όλα τ' άλλα δεν ήταν ήδη αρκετά, είχαμε και άλλα συνταρακτικά γεγονότα:

  • Η συνάντηση ανωτάτου επιπέδου μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινιακής Αρχής (με εκπροσώπους τον Γιασέρ Αραφάτ και τον Σιμόν Πέρες) που είχε προγραμματιστεί για τις 14.9.01, ματαιώθηκε με προφανή παρέμβαση του ισραηλινού πρωθυπουργού Αριέλ Σαρόν. Ωστόσο, η συνάντηση πραγματοποιήθηκε την επομένη, χωρίς κανένας όρος του πρωθυπουργού να έχει φανερά ικανοποιηθεί.
  • Αποκαλύφθηκαν σοβαρά ρήγματα μέσα στην ισραηλινή κυβέρνηση, με τον υπουργό Εξωτερικών όχι μόνο να μποϊκοτάρει τις συνεδριάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου, αλλά και να κατηγορεί τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου ότι σχεδιάζει πολιτικές δολοφονίες στο εξωτερικό.

Είναι φανερό ότι στην όλη υπόθεση υπέβοσκε μια κρίση κάθε άλλο παρά συνήθης.

Εμπρός, πίσω στο 1938!...

 

Οι παραπάνω εξελίξεις έπεσαν σαν αλλεπάλληλο κύμα βομβών, ένας πραγματικός διπλωματικός «βομβαρδισμός τάπητος». Την εντύπωση που προκάλεσαν τη βλέπουμε σε άρθρο του πρώην υπουργού Αμυνας του Ισραήλ Μοσέ Αρενς στην «HAARETZ» της 2/10/01.

Εκεί βλέπουμε την προειδοποίηση ενάντια σε ένα συνασπισμό του Προέδρου Τζoρτζ Μπους του νεοτέρου που θα περιλαμβάνει τους Παλαιστινίους και τη Συρία και θα αποκλείει το Ισραήλ, συνασπισμό ανάλογο «με εκείνον που δημιούργησε με τόση επιτυχία ο Πρόεδρος Τζoρτζ Μπους ο πρεσβύτερος εδώ και 10 χρόνια». Η τελευταία σταγόνα στο ποτήρι έπεσε και η τελευταία αμφιβολία διασκορπίστηκε όταν ο πρωθυπουργός Αριέλ Σαρόν, προφανώς μην θέλοντας να υστερήσει απέναντι στον Πρόεδρο Μπους, βγήκε, στις 5.10.01, με πολύκροτες δηλώσεις. Από τις δηλώσεις αυτές, πληροφορηθήκαμε:

  • Στις «δυτικές δυνάμεις», εμφανίζονται διαθέσεις «να τα βρουν» με τους Αραβες σε βάρος του Ισραήλ.
  • Πρόκειται για τεράστιο λάθος, που θυμίζει το λάθος που διαπράχθηκε στο Μόναχο στις 30.9.1938.
  • Οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι «το Ισραήλ δε θα γίνει Τσεχοσλοβακία».

Στην έκφραση «δυτικές δυνάμεις», ίσως κρύβεται όχι μόνο η διπλωματική ανάγκη να μην αναφερθούν μόνο οι ΗΠΑ αλλά και μια αναφορά που δε γίνεται μόνο στις ΗΠΑ. Ισως το Ισραήλ να είχε ανησυχήσει από την προοπτική της άρσης όλων των κυρώσεων σε βάρος του Ιράκ που συζητιόταν εκτεταμένα από καιρό. Από την άλλη, είναι φανερό ότι το τρίτο σημείο κρύβει σαφή και ομολογημένη προειδοποίηση και, ίσως, απειλή. Δεν ξέρουμε τι θα μπορούσε το Ισραήλ να κάνει, πάντως καλό θα ήταν να μην ξεχνά (όπως φαίνεται να συμβαίνει) τους πραγματικούς λόγους που έσπρωξαν τους Βρετανούς και τους Γάλλους να υπογράψουν το Μόναχο, λόγους που (με την όχι ευκαταφρόνητη ισραηλινή συμμετοχή) δεν υπάρχουν σήμερα. Δεν μπορεί, παράλληλα, να μας διαφύγει το γεγονός ότι ο «Αρίκ» θεώρησε σαν πιο κατάλληλο για παραδειγματική αναφορά ένα γεγονός που άνοιξε την πόρτα της τελευταίας φάσης της διαδικασίας προς τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Οπως, όμως, και αν έχει το πράγμα, είναι ήδη φανερό ότι η προειδοποίηση του ΚΚΕ για την ανάγκη σοβαρής προσοχής στις ανακατατάξεις των συμμαχιών και, ίσως, σε νέες συμμαχίες, είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Αλλωστε, σ' αυτή την, ούτως ή άλλως, παράξενη χώρα όπου κατοικούμε, είναι, φαίνεται, της μοίρας μας να επαληθεύονται οι δογματικοί, οι αποσπασμένοι από την πραγματικότητα, οι έγκλειστοι στο χρονοντούλαπο της ιστορίας και τα λοιπά και τα λοιπά και τα λοιπά...

Θ. Π.


Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ