ΛΕΥΚΩΜΑ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
   

Ομιλία του Τάκη Τσίγκα, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και αρχισυντάκτη του «Ρ»

Παρουσίαση της έκδοσης του ιστορικού λευκώματος
"ΚΑΤΟΧΗ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ"
στο οποίο περιέχονται φύλλα του "ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ"
εκείνης της περιόδου


ΤΑΚΗΣ ΤΣΙΓΚΑΣ

Μια ιστορία με κάθε λογής «ηράκλειους άθλους» των κομμουνιστών

«Ηταν μια πορεία καθημερινής αναμέτρησης με το θάνατο. Με αμέτρητες, καθημερινές μάχες, που διεξάγονταν σε συνθήκες απόλυτης μυστικότητας. Με κάθε λογής, μικρούς και μεγάλους "ηράκλειους άθλους" των κομμουνιστών, καθώς συνέλεγαν πληροφορίες και τον έγραφαν, τον τύπωναν, τον μετέφεραν σε γιάφκες, τον διακινούσαν χέρι - χέρι και τον διάβαζαν». Τα παραπάνω τόνισε ο Τάκης Τσίγκας, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και αρχισυντάχτης του «Ρ», στην τοποθέτησή του κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του ιστορικού λευκώματος του «Ρ». Ολόκληρη η τοποθέτηση του Τάκη Τσίγκα έχει ως εξής:

«Αγαπητοί προσκαλεσμένοι, συναγωνιστές και φίλοι, συντρόφισσες και σύντροφοι, εκ μέρους της Διεύθυνσης και της Συντακτικής Επιτροπής του "Ριζοσπάστη", θέλουμε να σας ευχαριστήσουμε για τη συμμετοχή σας στη σημερινή εκδήλωση. Ευχαριστούμε, επίσης, πολλούς ακόμη φίλους, συντρόφους και συναγωνιστές, που μη μπορώντας να συμμετάσχουν, μας έστειλαν τα θερμά τους μηνύματα.

Αγαπητοί φίλοι, παρουσιάζουμε σήμερα, με ιδιαίτερη χαρά και, επιτρέψτε μου, μ' ένα δικαιολογημένο αίσθημα περηφάνιας, την έκδοση "Ο Ριζοσπάστης της Κατοχής και των Δεκεμβριανών". Μια έκδοση, που περιέχει τα φύλλα της εφημερίδας του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδας στη διάρκεια της περιόδου 1941-45. Τα πέντε αυτά χρόνια αποτελούν, βέβαια, μια μικρή σχετικά χρονική περίοδο, μέσα στο 84χρονο μέχρι σήμερα δύσκολο, αλλά και ωραίο ταξίδι της εφημερίδας μας. Είναι όμως και τα πλέον ηρωικά, τα πλέον λαμπερά και ζωογόνα».

Στην 6η Ολομέλεια η απόφαση για επανέκδοση

«Η αρχή αυτής της περιόδου», σημείωσε ο Τ. Τσίγκας, «τοποθετείται την 1η Ιούλη του 1941, όταν μια χούφτα κομμουνιστές, στελέχη του παράνομου τότε ΚΚΕ και δραπέτες από τους τόπους εξορίας, συνέρχονται στην 6η Ολομέλεια της ΚΕ του Κόμματος.

Η απόφαση της Ολομέλειας αυτής αποτέλεσε, λίγο μετά, τη σπίθα που άναψε τη φωτιά του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, του έπους του ΕΑΜ.

Στην ίδια Ολομέλεια αποφασίζεται και παίρνονται τα απαραίτητα μέτρα για την επανέκδοση του "Ριζοσπάστη", του πολιτικού δημοσιογραφικού οργάνου της ΚΕ του Κόμματος, του συλλογικού προπαγανδιστή, αγκιτάτορα και οργανωτή, όπως έλεγε ο Λένιν.

Η αποστολή ανατίθεται στον Κώστα Καραγιώργη και αυτός βρίσκει τον Κώστα Βιδάλη, δημοσιογράφο του "Ρ", από το 1924. Λίγες μέρες μετά, η φλογερή και ατρόμητη ψυχή του Κώστα Βιδάλη έχει φέρει το πρώτο αποτέλεσμα. Ερχεται σε επαφή και "επιστρατεύει" τους παλιούς δημοσιογράφους Νίκο Ραμαντάνη, Σόλωνα Γρηγοριάδη, Γιώργο Μακρή και τον Λευτέρη Κατσαρίδα. Βρίσκει τυπογραφικά στοιχεία κι ένα νεαρό Αρμένη τυπογράφο. Και, τελικά, ετοιμάζει κι ένα μικρό, πρωτόγονο τυπογραφείο, μ' ένα αυτοσχέδιο πιεστήριο, το οποίο εγκαταστάθηκε σ' ένα σπίτι, στην περιοχή της Αγίας Ελεούσας, ιδιοκτησίας τότε της ακριβής μας συντρόφισσας Αλέκας Παΐζη. Εκεί τυπώθηκε, μέσα στον Ιούλη του 1941, με χίλιες δυο δυσκολίες, αγωνίες και καρδιοχτύπια, το πρώτο φύλλο του νέου "Ριζοσπάστη".

Ετσι ξεκίνησε η κατοχική "Οδύσσεια" της εφημερίδας μας. Γρήγορα, οι μεγάλες και πολύμορφες δυσκολίες της κατοχής, αλλά και οι ανάγκες του αγώνα απαίτησαν την αλλαγή του παράνομου τυπογραφείου. Από κει και πέρα, διάφορες φτωχικές κάμαρες και ανήλιαγα υπόγεια λαϊκών συνοικιών της Αθήνας κρύβουν στις φιλόξενες αγκαλιές τους τα αυτοσχέδια και πρωτόγονα τότε μέσα εκτύπωσης του "Ριζοσπάστη", τα οποία εμπλούτιζε συνεχώς ο ακούραστος Κώστας Βιδάλης. Ολ' αυτά, μέχρι τις αρχές του 1942, όταν, στην οδό Δυρραχίου στα Σεπόλια, στήνεται το πρώτο επαγγελματικό τυπογραφείο, όπου εκτός του "Ριζοσπάστη" τυπώνεται και η "Ελεύθερη Ελλάδα", το κεντρικό όργανο του ΕΑΜ.

Λίγο μετά, στήνεται το παράνομο τυπογραφείο στην οδό Σκρά 31, στην Καλλιθέα. Είναι το γνωστό και το μόνο διασωθέν παράνομο τυπογραφείο του ΕΑΜ και του ΚΚΕ. Ο Βιδάλης ήταν αυτός που εξασφάλισε και πάλι το αγγλικής κατασκευής πιεστήριό του, τη θρυλική "Βικτώρια", η οποία, για να γίνει αθόρυβη, μετατράπηκε από ηλεκτροκίνητη σε ποδοκίνητη και μετά σε χειροκίνητη.

Την εποχή εκείνη στήθηκαν κι άλλα τυπογραφεία. Και κοντά σ' αυτά μηχανισμοί συλλογής των απαραίτητων υλικών και πρώτων υλών, μηχανισμοί συλλογής πληροφοριών, μηχανισμοί διακίνησης του "Ριζοσπάστη", γιάφκες και κρυψώνες».

Η κατοχική εποποιία του «Ρ»

«Σε όλη τη διάρκεια της κατοχής», συνέχισε ο ομιλητής, «ο "Ριζοσπάστης" τυπώνεται και κυκλοφορεί σχεδόν τακτικά, δυο φορές το μήνα. Τον τελευταίο χρόνο της κατοχής ανατυπώνεται και στα βουνά της Ελεύθερης Ελλάδας. Από το Γενάρη του 1944 μέχρι την ημέρα της απελευθέρωσης αριθμούσε 30 φύλλα. Συνολικά, στα τριάμισι χρόνια της κατοχικής περιόδου, κυκλοφόρησαν περισσότερα από 100 φύλλα. "Γεγονός που αποτελεί ρεκόρ στα χρονικά του μυστικού Τύπου της Αντίστασης", όπως σημειώνει η εξάτομη Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης, συλλογικό έργο αντιστασιακών δημοσιογράφων.

Και κοντά στον παράνομο "Ριζοσπάστη", έχοντάς τον ως πηγή έμπνευσης και παραδειγματισμού, ξεδιπλώθηκε μια πραγματική "άνοιξη" αντιστασιακών εκδόσεων. Μόνο στην Αθήνα, κυκλοφορούσαν 150 περίπου ΕΑΜικά έντυπα. Στη Θεσσαλία 235. Πολλές δεκάδες εκείνα που έβγαιναν συστηματικά και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Κι απροσμέτρητα όσα κατόρθωσαν να κυκλοφορήσουν έστω και μόνο μια φορά.

Βέβαια, τα στοιχεία και τα νούμερα αυτά δεν μπορούν να δώσουν το μέγεθος της τότε προσφοράς του "Ριζοσπάστη". Καθώς, την εποχή εκείνη, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας αναδεικνυόταν σε καθοδηγητικό νου και ψυχή του κινήματος, ο "Ριζοσπάστης" έγραφε κι αυτός τη δική του ιστορία, στο κρίσιμο μέτωπο της προπαγάνδας, της διαφώτισης, της εμψύχωσης και οργάνωσης του λαού.

Μια ιστορία γεμάτη σκληρότατες δοκιμασίες, απίστευτες περιπέτειες, άπειρους κινδύνους, προβλεπόμενες και, πολύ περισσότερες, απρόβλεπτες δυσκολίες και εμπόδια. Μια πορεία καθημερινής αναμέτρησης με το θάνατο. Με αμέτρητες, καθημερινές μάχες, που διεξάγονταν σε συνθήκες απόλυτης μυστικότητας. Με κάθε λογής, μικρούς και μεγάλους "ηράκλειους άθλους" των κομμουνιστών, καθώς συνέλεγαν πληροφορίες και τον έγραφαν, τον τύπωναν, τον μετέφεραν σε γιάφκες, τον διακινούσαν χέρι χέρι και τον διάβαζαν.

Είναι μια ιστορία θεμελιωμένη πάνω στην αταλάντευτη πίστη και αφοσίωση στις αξίες και τα ιδανικά του ΚΚΕ, στο ρόλο, τη δύναμη και τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και του λαού μας. Σφραγισμένη από βαθύ πατριωτισμό και προλεταριακό διεθνισμό, από αμέτρητη γενναιότητα και θάρρος, από αστείρευτη αγωνιστικότητα, αυτοθυσία και ανιδιοτέλεια.

Ετσι γράφτηκε η κατοχική εποποιία του "Ριζοσπάστη". Και μπορεί να είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστη στις νεότερες γενιές, αλλά έχει καταγραφεί με ανεξίτηλα γράμματα στη νεότερη ιστορία του λαϊκού μας κινήματος και της χώρας. Αποτέλεσε έναν βασικό και αναντικατάστατο κρίκο του ηρωικού αγώνα του ΚΚΕ, όταν το πατριωτικό σάλπισμα του Κόμματος σκόρπιζε τα σκοτάδια της φασιστικής κατοχής και μετατρεπόταν σε φάρο αγωνιστικής παλλαϊκής συσπείρωσης. Αποτελεί, και θα αποτελεί για πάντα, μια ξεχωριστή παρακαταθήκη του Κόμματος και της εφημερίδας μας, μια ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης και παραδειγματισμού».

Εκπλήρωση ενός χρέους

«Αγαπητοί προσκαλεσμένοι, φίλοι και σύντροφοι», συνέχισε ο αρχισυντάκτης του «Ρ», «πιστεύουμε ότι η έκδοση του Λευκώματος αποτελεί μια ξεχωριστή προσφορά στην καταγραφή της πραγματικής ιστορίας της νεότερης Ελλάδας. Στα παράνομα φύλλα του "Ριζοσπάστη" καθρεφτίζονται τα πραγματικά γεγονότα της εποχής εκείνης. Ερχεται μπροστά μας ο σφυγμός και το κλίμα της κατοχικής Ελλάδας, τα βάσανα και οι αγώνες του λαού μας, η στάση και ο ρόλος των διαφόρων πολιτικών δυνάμεων και προσώπων.

Για μας, όμως, η έκδοση αυτή αποτελεί, ταυτόχρονα, την εκπλήρωση ενός χρέους και την απότιση μιας ελάχιστης τιμής σε όλους τους αγωνιστές του παράνομου "Ριζοσπάστη". Σε όλους όσοι τον κράτησαν όρθιο και τον ανέδειξαν σε άξιο μαχητή και αναντικατάστατο βοηθό του Κόμματος της ελληνικής εργατικής τάξης, σ' εκείνα τα πολύ δύσκολα, αλλά φλογερά και ανεπανάληπτα χρόνια. Αποτελεί μια ελάχιστη τιμή, πρώτα και κύρια, σε όλους όσοι έδωσαν ακόμη και τη ζωή τους στον ηρωικό αυτό αγώνα. Και είναι τόσοι πολλοί...

Ο ατρόμητος Κώστας Βιδάλης δολοφονείται εν ψυχρώ από φασιστικές συμμορίες, μετά τη Βάρκιζα. Οι Τάκης Φίτσιος και Γιώργης Στράγγας, από τους πρώτους συνεργάτες του "Ριζοσπάστη" και υπεύθυνοι συντάκτες του, σκοτώνονται στον εμφύλιο πόλεμο. Τρεις αρχισυντάκτες του, ο Πάνος Κορνάρος, ο Αριστοτέλης Τσουρτσούλης και ο Μήτσος Καραντώνης εκτελούνται, οι δύο πρώτοι από τους χιτλεροφασίστες κατακτητές και ο τρίτος στη διάρκεια του εμφυλίου.

Κι ακόμη, ο Θανάσης Κλάρας, ο Μήτσος Μαρουκάκης, η Ηλεκτρα Αποστόλου, ο Κώστας Χατζήμαλης, ο Γιώργης Τσιτήλος, ο Γιώργης Βρετάκος, ο Παράσχος Μαρμαρέλης, ο Αντώνης Παπαγγέλου, ο Παναγιώτης Παπαδόπουλος, ο Πάνος Γώγος, ο Βασίλης Φίλιππας, ο Γιώργος Λαμπρινός, ο Γιώργος Πουλίδης, ο Αδάμ Μουζενίδης, ο Σπυριδάκης, ο Βασιλειάδης, ο μπαρμπα-Μανώλης Λυγηρός, η "ψυχή" του δικτύου διανομής του "Ριζοσπάστη" και της "Ελεύθερης Ελλάδας".

Σήμερα, έξι δεκαετίες αργότερα, σκύβουμε, για μια ακόμη φορά, με σεβασμό, αλλά και δέος, μπροστά στην ηρωική τους προσφορά και θυσία. Σκύβουμε με θαυμασμό, μπροστά στις σελίδες του παράνομου "Ριζοσπάστη", τις μόνες ανάσες ελευθερίας κι ελπίδας, μέσα σ' εκείνα τα στοιχειωμένα, βάρβαρα και μαύρα χρόνια της φασιστικής σκλαβιάς.

Σήμερα, έξι δεκαετίες αργότερα, αντλούμε θάρρος από το ηρωικό παράδειγμά τους, την ατράνταχτη πίστη και την αφοσίωσή τους στις κομμουνιστικές αξίες και ιδανικά, την αντρειοσύνη και τη μεγαλοσύνη τους.

Αντλούμε αισιοδοξία κι ελπίδα. Νιώθουμε σιγουριά ότι μπορούμε. Οπως και τότε. Μπορούμε να νικήσουμε και τη σημερινή βαρβαρότητα της ιμπεριαλιστικής νέας τάξης και των πολέμων, του δήθεν ρεαλισμού της συναίνεσης και της υποταγής στο μικρότερο κακό, της αλλοτρίωσης και της πολύμορφης χειραγώγησης των συνειδήσεων, της χυδαίας εμπορευματοποίησης των πάντων και της έκπτωσης των αξιών και ιδανικών.

Μπορούμε. Πατώντας στέρεα πάνω στα ίδια θεμέλια, που στήριξαν και τους συντρόφους του παράνομου "Ριζοσπάστη". Στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας και την πολιτική του. Παλεύοντας ακούραστα για τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και του λαού μας. Για να λάμψει η αλήθεια και να φτάσει παντού, όπως έφτανε παντού το μήνυμα της αντίστασης, στα δύσκολα εκείνα χρόνια.

Σ' αυτό το δρόμο βαδίζει κι ο σημερινός "Ριζοσπάστης". Και γνωρίζουμε καλά ότι όσο πιο μαχητικά, πιο δημιουργικά και αποτελεσματικά τον πορευόμαστε, τόσο ελαφρύτερο είναι το χώμα που σκεπάζει τους αξέχαστους συντρόφους μας. Τόσο περισσότερο τιμάμε τη μνήμη και τους αγώνες τους.

Και μ' αυτά τα λόγια, αγαπητοί φίλοι και σύντροφοι, επιτρέψτε μου να κλείσω την ομιλία μου, ευχαριστώντας σας και πάλι, για τη συμμετοχή σας στη σημερινή μας εκδήλωση».


Ομιλία του Τάκη Τσίγκα, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και αρχισυντάκτη του «Ρ»
Ημερομηνία Δημοσίευσης: 4/12/2002 Σελ.11


Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ