Παπαγεωργίου Βασίλης

Ηδη σ' αυτή τη συζήτηση έχουν διατυπωθεί συγκεκριμένες προτάσεις απ' τις οποίες μπορεί κανείς να βγάλει συμπεράσματα για τις στρατηγικές επιδιώξεις των ισχυρών καπιταλιστικών κρατών. Κάπως σχηματικά, αλλά όχι μακριά από την πραγματικότητα, μπορούμε να διακρίνουμε δυο βασικές προτάσεις, φορείς των οποίων είναι οι κυβερνήσεις της Γερμανίας και της Γαλλίας. Η γερμανική κυβέρνηση προωθεί την πρόταση της «ομοσπονδιοποίησης», ενώ η γαλλική κυβέρνηση προτείνει το μοντέλο της Ενωσης των «πολλαπλών ταχυτήτων». Φυσικά, πίσω από αυτές τις προτάσεις πρέπει να ψάξουμε τις διαφορές στις στρατηγικές επιδιώξεις μερίδων του μεγάλου κεφαλαίου στην κούρσα για την επικράτηση στο περιβάλλον της «παγκοσμιοποίησης». Οι διαφορές αυτές αντανακλούν επίσης σ' ένα βαθμό τους ενδοκαπιταλιστικούς ανταγωνισμούς για την κυριαρχία στο καθεστώς της «νέας τάξης».

Στη συζήτηση έχουν μπει και άλλες δυνάμεις, όπως η κυβέρνηση της Βρετανίας. Οι προτάσεις του Τόνι Μπλερ έχουν ελάχιστη απήχηση στο βαθμό που η Βρετανία απέχει (ακόμη) από το γίγνεσθαι στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Το γεγονός της μη συμμετοχής στην ΟΝΕ μειώνει το ειδικό βάρος της Βρετανίας, η οποία επιχειρεί να διατηρήσει τουλάχιστον το ρόλο του βραχίονα της πολιτικής των ΗΠΑ στην Ευρώπη.

Ουσιαστικά, τα υπόλοιπα κράτη μέλη - μέλη καλούνται να υποστηρίξουν είτε τη γερμανική, είτε τη γαλλική εκδοχή. Θα πρέπει, όμως, να τονίσουμε ότι οι αντιθέσεις μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας δεν εμποδίζουν τις δυο κυβερνήσεις να αναζητούν τρόπους και μέσα για να πετύχουν τον κοινό τους στόχο, της δημιουργίας ενός πανίσχυρου Διευθυντηρίου στην ΕΕ, όπου θα συγκεντρώνονται η οικονομική με την πολιτική και τη στρατιωτική ισχύ. Ετσι, στη Διακυβερνητική Διάσκεψη προωθούν από κοινού σειρά προτάσεων με τις οποίες αλλάζει το σύστημα λήψης των αποφάσεων, διαφοροποιείται η εκπροσώπηση των κρατών - μελών στα κοινοτικά όργανα και δίνεται η δυνατότητα σε όσους «θέλουν και μπορούν» να ξεχωρίζουν απ' τους υπόλοιπους, συγκροτώντας έναν «σκληρό πυρήνα» γύρω απ' τον οποίο θα περιστρέφονται «δορυφορικά» όσοι δε θέλουν (π.χ. Βρετανία) και δεν μπορούν (π.χ. Ελλάδα).

Αν και δεν μπορεί να είναι από τώρα γνωστή η τελική μορφή που θα προσδώσουν στην ενοποίηση, το σίγουρο είναι ότι προωθείται μια ακόμη πιο αντιδραστική προοπτική για τους λαούς τόσο της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ενωσης όσο και του κάθε κράτους - μέλους.

Αντικειμενικά ο ενδοκοινοτικός ανταγωνισμός, η ανισομετρία στην ανάπτυξη των χωρών - μελών αλλά και η κρίση με δεδομένο ότι δεν μπορεί να συγχρονιστεί ο κύκλος της για όλες τις καπιταλιστικές οικονομίες, οδηγούν στη διερεύνηση για εφαρμογή νέων διακρατικομονοπωλιακών ρυθμίσεων, άρα και ανάλογων θεσμών και διαδικασιών. Το ζήτημα που τους απασχολεί είναι η αντιμετώπιση της ανεξέλεγκτης όξυνσης των αντιθέσεων τόσο μεταξύ κρατών - μελών, αλλά κυρίως των κοινωνικών σε κάθε κράτος - μέλος, ώστε να προλαμβάνονται οι κίνδυνοι υπόσκαψης των θεμελίων του οικοδομήματός τους. Αλλωστε, παρά τις προσδοκίες, αλλά και την πολιτική που θέλουν να εφαρμόσουν για οικονομική ανάπτυξη, αυτή φαίνεται να είναι αναιμική. Αυτή είναι και η βάση για την εφαρμογή πολιτικής έντασης της εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης με τις διαβόητες αναδιαρθρώσεις, (αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις και την κοινωνική ασφάλιση, ιδιωτικοποιήσεις δημόσιων τομέων παροχής υπηρεσιών υγείας, πρόνοιας κλπ.) που μειώνουν ολοένα και περισσότερο την τιμή της εργατικής δύναμης.

Οι «πολλές ταχύτητες», στην Ευρωπαϊκή Ενωση είναι γεγονός ανεπίστρεπτο, η μορφή θεσμοθέτησής τους είναι το ζητούμενο. Αλλά για όλα αυτά και το πώς θα προχωρήσουν θα δείξει η ίδια η ζωή.

Πρόσφατα το ΠΑΣΟΚ με τη ΝΔ προχώρησαν σε κοινές θέσεις στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή, για τη στάση της ελληνικής κυβέρνησης στην πορεία της ενοποίησης, αφαιρώντας κάθε πρόσχημα διαφορετικότητας, με το οποίο και όξυναν τη μεταξύ τους αντιπαράθεση, αποδεικνύοντας ότι συνεργάζονται αρμονικά για την προώθηση των ταξικών συμφερόντων της ολιγαρχίας και την καταλήστευση του λαού.

Η προοπτική της πολιτικής ενοποίησης, στοχεύει να ενισχύσει την κυριαρχία του ευρωπαϊκού διεθνικού κεφαλαίου. Η εργατική τάξη και ο λαός της Ελλάδας, όπως και κάθε λαός στην Ευρωπαϊκή Ενωση, μόνο νέα δεινά μπορούν να περιμένουν. Επομένως και η θέση κάθε πολιτικής δύναμης, κρίνεται από τη σκοπιά των λαϊκών συμφερόντων, που αντικειμενικά είναι αντίθετα, όπως είναι αντίθετα συνολικά με την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Η συζήτηση για την «ομοσπονδιοποίηση» της Ευρωπαϊκής Ενωσης άνοιξε και στην Ελλάδα και, εκτός των άλλων, λειτουργεί ως «λυδία λίθος» για την πολιτική των κομμάτων.

Η κυβέρνηση άνοιξε την περασμένη βδομάδα τα χαρτιά της. Οπως ανακοινώθηκε, θα υποστηρίξει την πρόταση του υπουργού Εξωτερικών της Γερμανίας Γιόσκα Φίσερ για την «ομοσπονδιοποίηση». Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ είναι η μόνη απ' τις δεκαπέντε κυβερνήσεις της ΕΕ, που τοποθετήθηκε με τόσο κατηγορηματικό τρόπο στο συγκεκριμένο θέμα. Γιατί άραγε αυτή η πρεμούρα;

Μια πρώτη απάντηση στο ερώτημα θα μπορούσε να είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση δείχνει αυτή τη σπουδή για να προεισπράξει τα ανταλλάγματα για τη συμμόρφωσή της. Ανταλλάγματα που έχουν να κάνουν είτε με την «αναβάθμισή» της στα σχέδια αποσταθεροποίησης των Βαλκανίων, είτε με ένα καλύτερο μερίδιο για την ελληνική ολιγαρχία στο μοίρασμα της «πίτας». Ούτως, ή άλλως είναι εντυπωσιακή η «ευρω- νομιμοφροσύνη» της.

Το απλοϊκό επιχείρημα που χρησιμοποιεί ο κυβερνητικός προπαγανδιστικός μηχανισμός είναι ότι, με την «ομοσπονδιοποίηση», η Ελλάδα θα γίνει «συνεταίρος» στα κέρδη της ομοσπονδίας, ενώ τα προβλήματά της θα γίνουν προβλήματα της ομοσπονδίας. Με λίγα λόγια θέλουν να μας πουν ότι σε μια διαρκώς αναπτυσσόμενη ομοσπονδιακή Ευρωπαϊκή Ενωση τα κέρδη θα είναι κέρδη όλων των πολιτών της, αλλά και ότι προβλήματα όπως αυτά που αντιμετωπίζουμε με την Τουρκία, ή το Κυπριακό, θα είναι και προβλήματα των Γερμανών, των Γάλλων, και πάει λέγοντας. Πρόκειται για την ίδια αυταπάτη που πλασάρει η άρχουσα τάξη στους εργαζόμενους, απ' την ένταξη στην ΕΟΚ, μέχρι σήμερα. Μήπως με αυτό το επιχείρημα δε δικαιολογήθηκε η ένταξη το 1980, η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη, η Συνθήκη του Μάαστριχτ και η Συνθήκη του Αμστερνταμ. Τώρα το πώς μοιράστηκαν τα κέρδη και πώς μας βοήθησαν οι «εταίροι» στα προβλήματα με την Τουρκία και το Κυπριακό μιλάει η πραγματικότητα.

Η «ομοσπονδιοποίηση», όπως την προτείνει ο Γιόσκα Φίσερ και την αποδέχεται η ελληνική κυβέρνηση, έχει μια σημαντική προϋπόθεση. Την απορρόφηση εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων των κρατών - μελών από τα ομοσπονδιακά όργανα. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος, υπενθυμίζουμε ότι σύμφωνα με την πρόταση Φίσερ θα πρέπει να δημιουργηθούν ένα ομοσπονδιακό ευρωπαϊκό κοινοβούλιο και μια ομοσπονδιακή κυβέρνηση, (το ερώτημα είναι ποιοι θα συμμετέχουν), που θα εκλέγονται με καθολική ψηφοφορία ανάμεσα στους πολίτες όλων των κρατών - μελών της ΕΕ. Επίσης, με καθολική ψηφοφορία θα εκλέγεται και ο πρόεδρος της ομοσπονδιακής Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αυτοί οι ομοσπονδιακοί θεσμοί θα συμπληρωθούν από ένα ομοσπονδιακό Σύνταγμα. Αυτή η διαδικασία που άνοιξε για την «ομοσπονδιοποίηση», τροφοδότησε και διάφορες απόψεις για το μέλλον του έθνους - κράτους και τη σχέση του με την «ομοσπονδία». Πάνω σ' αυτό το θέμα έχει ανοίξει ένας σοβαρός και έντονος διάλογος μεταξύ Γερμανίας και Γαλλίας που αντιμετωπίζουν την ολοκλήρωση από διαφορετικές θέσεις. Θέσεις που εκφράζουν τις διαφορές των μερίδων των μονοπωλητών.

Ο υπουργός Εσωτερικών της Γαλλίας Ζαν Πιερ Σεβενεμάν κατηγόρησε τη γερμανική ηγεσία ότι «δεν έχει απαλλαγεί ακόμη από τα κατάλοιπα του ναζιστικού παρελθόντος». Μια βαρύτατη κατηγορία, την οποία τώρα αντιμετωπίζει και ο κ. Σημίτης και η ελληνική κυβέρνηση.

Η συζήτηση για την «ομοσπονδιοποίηση» έφερε στην επιφάνεια την ταυτότητα των θέσεων του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας. Μάλιστα, αυτή τη φορά η ταυτότητα επικυρώθηκε από ένα κοινό κείμενο των δύο κομμάτων για τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις στη Διακυβερνητική Διάσκεψη. Την περασμένη εβδομάδα στην Επιτροπή Ευρωπαϊκών Θεμάτων της Βουλής άρχισε η συζήτηση για τη Διακυβερνητική όπου ο ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ Π. Αυγερινός και ο ευρωβουλευτής της ΝΔ Γ. Δημητρακόπουλος υπέβαλαν ένα κοινό κείμενο με κοινές διαπιστώσεις για τη σημερινή κατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ενωση και κοινές προτάσεις για τη Διακυβερνητική.

Το γεγονός αυτό σηματοδοτεί με τον πιο καθαρό τρόπο τη στρατηγική σύγκλιση των δυο μεγάλων κομμάτων και επομένως την κοινή πολιτική τους. Αποδεικνύει ότι άρχισε να πέφτει το «φύλλο συκής» των υποτιθέμενων διαφορών του δικομματισμού και να συνομολογούν την κοινή στρατηγική τους. Δε γνωρίζουμε τι ακριβώς προβλήματα μπορεί να δημιουργήσει αυτό στο μέλλον για τη λειτουργία του δικομματισμού, ο οποίος μπορεί να ενισχύθηκε εκλογικά στις τελευταίες εκλογές δεν μπορεί όμως να λειτουργεί χωρίς προβλήματα στο μέλλον, όσο οι δυο πόλοι του ομολογούν οι ίδιοι ότι ταυτίζονται. Βασική αρχή λειτουργίας του δικομματικού συστήματος είναι η ύπαρξη μιας «διαφοράς δυναμικού» μεταξύ των δυο πόλων του. Αυτή η διαφορά όλο και πιο δύσκολα θα εφευρίσκεται μετά και το κοινό κείμενο ΠΑΣΟΚ - ΝΔ. Αποδεικνύεται ακόμη ότι η επιλογή της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι μια επιλογή που διαπερνά το πολιτικό σκηνικό της χώρας σαν μια κόκκινη κλωστή. Είναι ένα από τα κυρίαρχα θέματα επί των οποίων κρίνονται οι πολιτικές όλων των κομμάτων.

Το ΚΚΕ με σαφήνεια έχει διατυπώσει τις θέσεις του για το σήμερα και το αύριο της ΕΕ. Θέσεις οι οποίες έχουν επαληθευτεί στην πράξη και όσον αφορά τις συνέπειες από την ένταξη και τη συμμετοχή της χώρας σ' αυτήν και όσον αφορά στην εξέλιξη της ίδιας της ΕΕ. Σε πρόσφατο άρθρο του στο «Ρ» ο Δημήτρης Γόντικας μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ τόνιζε: «Η ΕΕ δεν μπορεί να συνεχίσει την πορεία της όπως είναι σήμερα, πολύ περισσότερο με τη διεύρυνσή της με νέα μέλη. Είναι διαπίστωση πανθομολογούμενη. Οι αντιθέσεις στο εσωτερικό της μεγαλώνουν. Οι προοπτικές είναι πολύ συγκεκριμένες. Είτε θα οδηγηθεί προς διάλυση, είτε θα μετεξελιχθεί προς μια άλλης μορφής ένωση με την κυριαρχία του γερμανογαλλικού άξονα, δηλαδή θα πάρει ακόμα πιο αντιδραστικό χαρακτήρα. Σε κάθε περίπτωση τα μαντάτα δεν είναι καθόλου αισιόδοξα ειδικά για χώρες σαν την Ελλάδα. Η ενσωμάτωση της Ελλάδας στην ΟΝΕ δε θα είναι μια εύκολη υπόθεση. Η οικονομία της (βιομηχανία, αγροτική οικονομία, υπηρεσίες κλπ.) θα βρεθεί μπροστά σε πολύ μεγαλύτερα προβλήματα. Θα έχει να αντιπαλέψει τα μεγαθήρια των πολυεθνικών, αλλά και τις υποχρεωτικές δεσμεύσεις που απορρέουν από την πλήρη συμμετοχή της στην ΟΝΕ, (σύμφωνο σταθερότητας κλπ.). Οι παράγοντες αυτοί οδηγούν σε επιτάχυνση των αντεργατικών και αντιλαϊκών μέτρων (απελευθέρωση της αγοράς εργασίας, ασφαλιστικό, περιορισμός κοινωνικής πολιτικής κλπ.). Μπροστά σε αυτή την κατάσταση εντείνουν την προετοιμασία του εδάφους για την εξουδετέρωση των αντιδράσεων του μαζικού λαϊκού κινήματος. Οι βιομήχανοι δεν αρκούνται πια με μια ΓΣΕΕ που θα κηρύσσει και θα υπηρετεί την ταξική συνεργασία και συναίνεση. Απαιτούν το συνδικαλιστικό κίνημα να θέσει ως πρώτη και κύρια επιδίωξή του τη στήριξη της «ανταγωνιστικότητας» των ελληνικών επιχειρήσεων. Η ελληνική κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός δεν εφησυχάζουν με το σημερινό επίπεδο χειραγώγησης του εργατικού και λαϊκού κινήματος».