ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 9 Νοέμβρη 2008
Σελ. /32
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
Κρύβουν τη μήτρα που τη γεννά

ΠΑΣΟΚ και ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ επιχειρούν με κάθε τρόπο να ρίξουν τις ευθύνες για την κρίση σε «υπερβολές» των τραπεζιτών και στις αγορές, αθωώνοντας έτσι τον καπιταλισμό και τις σχέσεις εκμετάλλευσης

Παπαγεωργίου Βασίλης

Αν υπάρχει κάτι καινούριο στην οικονομική κρίση που έχει ξεσπάσει στον καπιταλιστικό κόσμο, ίσως να είναι η σφοδρότητα που δείχνει ότι τη συνοδεύει. Ούτε η αναστάτωση στην οποία έχουν περιέλθει οι απολογητές του συστήματος είναι κάτι καινούριο, ούτε η εν σειρά παραγωγή ...«εναλλακτικών» μεθόδων διευθέτησής της εμφανίζεται για πρώτη φορά στο προσκήνιο. Από την εποχή της εδραίωσης του καπιταλισμού και την πρωτοεμφάνιση των κυκλικών οικονομικών κρίσεων, κάθε φορά που μια κρίση ξεπερνούσε αυτό που οι κρατούντες θεωρούσαν «ανεκτό επίπεδο», ο σκεπτικισμός και η απόρριψη των επιμέρους διαχειριστικών επιλογών, αλλά και το ανάθεμα ότι κάποια τμήματα της άρχουσας τάξης υπερέβαλαν εαυτόν στο κυνήγι του υπερκέρδους ήταν το απαραίτητο συνοδευτικό κομμάτι διεργασιών που γίνονταν, μέχρι να ξεκινήσει ακόμα πιο ορμητικά ο νέος κύκλος συσσώρευσης του κεφαλαίου.1 Αντικειμενικά όλα αυτά.

Αντικειμενική όμως και η ολοένα μεγαλύτερη σφοδρότητα με την οποία εμφανίζονται οι κρίσεις. Αν όχι για κανέναν άλλο λόγο (που και αυτοί υπάρχουν), για το γεγονός και μόνο ότι ο καπιταλισμός σαν σύστημα και οι αντιθέσεις, που αναπαράγει, στις περιόδους των κρίσεων ξεσπούν κάθε φορά σωρευτικά, κουβαλώντας και το βάρος των αντιθέσεων - συνεπειών που υποτίθεται πως ξεπεράστηκαν στον προηγούμενο κύκλο. Από αυτή την άποψη, κάθε νέα κρίση: Εντείνει ακόμα περισσότερο τη γενική κρίση που διέρχεται ο καπιταλισμός ως κοινωνικοπολιτικός σχηματισμός. Ενισχύει παραπέρα την αντιδραστικότητά του ως συστήματος που εμποδίζει την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Αυξάνει τον παρασιτικό του ρόλο. Βέβαια, από αυτή τη σκοπιά συμβάλλει, παράλληλα, στην ωρίμανση των προϋποθέσεων για την ανατροπή του και φέρνει την εργατική τάξη πιο κοντά στην εκπλήρωση της ιστορικής της αποστολής.

Καθοριστικός ο τρόπος προσέγγισης

Η ανάλυση που γίνεται για το χαρακτήρα της οικονομικής κρίσης και ο τρόπος που ο καθένας αντιλαμβάνεται το πώς σχετίζεται με τον καπιταλισμό συνολικά, παίζουν καθοριστικό ρόλο για τη στάση του απέναντι στο φαινόμενο της κρίσης, αλλά όχι μόνο. Οσοι, για παράδειγμα, προσεγγίζουν τις κρίσεις ως αναπόσπαστο και ταυτόχρονα αναπόφευκτο στοιχείο των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής, που με όλο και μεγαλύτερη αγριότητα οδηγούν στη χειροτέρευση της θέσης των εργαζομένων στην κοινωνία, καταδικάζοντας τα εκατομμύρια των πολλών να υποτάσσονται στις ορέξεις και τα συμφέροντα μιας μικρής μειοψηφίας κεφαλαιοκρατών, μοιραία - αργά ή γρήγορα - θα συνειδητοποιήσουν ότι η γιατρειά του προβλήματος είναι η απαλλαγή της κοινωνίας από το σύστημα που γεννά τις κρίσεις. Οι άλλοι, εκείνοι που αντιλαμβάνονται - ή επιδιώκουν να γίνει έτσι πιστευτό - τις κρίσεις ως αναγκαίο κακό ή ως μια μεμονωμένη στιγμή της πορείας ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, είναι λογικό όχι μόνο να συμβιβάζονται με την ιδέα των κρίσεων και να πρωτοστατούν και στους διαλογισμούς για την αντιμετώπισή τους, αλλά και να γίνονται οι κύριοι απολογητές του κεφαλαίου, οι φορείς αυταπατών και αποπροσανατολισμού ότι είναι δυνατός ακόμα και ο εξανθρωπισμός της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης.

Παρουσιάζει ενδιαφέρον να δει κανείς πώς προβάλλουν το ζήτημα της κρίσης, που σήμερα βρίσκεται σε εξέλιξη, το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ. Τα κόμματα, που αυτοπροσδιορίζονται ως προοδευτικά, ενίοτε αριστερά και, πότε-πότε, ακόμα και ανατρεπτικά. Κόμματα τα οποία υποτίθεται πως επιδιώκουν να πείσουν ότι στέκουν «απέναντι» στις επιλογές της κυβέρνησης και του κεφαλαίου, κάτι που βεβαίως δεν επαληθεύεται στην πράξη. Οι θέσεις που αναπτύσσουν και τα δύο κόμματα είναι περίπου αλληλοσυμπληρούμενες, σε μεγάλο βαθμό ταυτίζονται με τις τοποθετήσεις της ΕΕ, ενώ, όταν η συζήτηση προχωρά σε πρακτικά ζητήματα διαχείρισης, δεν είναι υπερβολή να διατυπωθεί η άποψη ότι έχουν θέσεις συμπληρωματικές και με αυτές της ΝΔ.

Η αγορά και το καζίνο

Για τις πηγές της κρίσης, οι βασικές εκτιμήσεις των δύο κομμάτων, όπως έχουν δημοσιοποιηθεί, κινούνται περίπου στις παρακάτω κατευθύνσεις:

Το ΠΑΣΟΚ αρχικά μίλησε για κρίση στην οικονομία των ΗΠΑ, διατυπώνοντας την άποψη ότι «αυτό που βλέπουμε είναι σύμπτωμα μιας ευρύτερης κρίσης ενός συστήματος, το οποίο, ειδικά στις Ηνωμένες Πολιτείες, με μια εξαιρετικά συντηρητική, ακραία κυβέρνηση Μπους τα τελευταία 8 χρόνια, έχει αφήσει την αγορά απολύτως ανεξέλεγκτη».2 Στη συνέχεια, και προκειμένου να εξυπηρετήσει συγκεκριμένες πολιτικές σκοπιμότητες, επέλεξε διατυπώσεις του τύπου «την κρίση την προκάλεσαν οι πολιτικές της ΝΔ»3, ενώ την επομένη η Β. Παπανδρέου επανέφερε ως αιτία της κρίσης τον «άκρατο φιλελευθερισμό, ότι η αγορά μπορεί να τα κάνει όλα μόνη της».4

Στο ΣΥΝ, από τα τέλη του Σεπτέμβρη τάχθηκαν με τη σοσιαλδημοκρατική άποψη ότι για τα πάντα φταίει το ...είδος της καπιταλιστικής ρύθμισης. Από τότε ρίχτηκε το σύνθημα για τον «καπιταλισμό-καζίνο», που φαίνεται πως το βρήκαν τόσο πετυχημένο, που δεν περνάει μέρα που να μην το επαναλαμβάνουν, «δουλεύοντας» έτσι σε καθημερινή βάση την, ιδιαίτερα βολική για το σύστημα, ιδέα «άλλο ο καπιταλισμός και άλλο καπιταλισμός-καζίνο». Στις αρχές του Οκτώβρη ο Α. Αλαβάνος διατυπώνει την εκτίμηση ότι «το ανεξέλεγκτο σύστημα του καπιταλισμού - καζίνο καταρρέει»5, αλλά επειδή φαίνεται πως ακόμα και οι ίδιοι κατάλαβαν ότι η ταύτισή τους με τους σοσιαλδημοκράτες, αλλά και με μεγάλη μερίδα συντηρητικών είναι απόλυτη, στις ανακοινώσεις τους, από ένα σημείο και μετά, μας φώτισαν ακόμα περισσότερο άλλες εκδοχές της ίδιας προσέγγισης: α) «Αιτία της κρίσης δεν είναι άλλη από τους μεγαλοτραπεζίτες και τα κερδοσκοπικά παιχνίδια τους».6 β) «Αιτία της κρίσης είναι η νεοφιλελεύθερη πολιτική».7 γ) Το Γραφείο Τύπου απευθυνόμενο προς τον υπουργό Οικονομίας σημειώνει ότι «δεν έχει αντιληφθεί τίποτα από αυτά που συμβαίνουν στην παγκόσμια οικονομία και τα αίτια της κρίσης της, δηλαδή την κατάρρευση του οικονομικού νεοφιλελευθερισμού».8

Αν ...«ξύσουμε» λίγο περισσότερο

Εντάξει. Να δεχτούμε την άποψη ότι σε συνθήκες υπερσυσσώρευσης κεφαλαίων, σημειώνεται μεγάλη άνοδος των πλεοναζόντων κεφαλαίων, τα οποία αξιοποιούν το χρηματοπιστωτικό σύστημα ως διέξοδο για την τοποθέτησή τους. Να δεχτούμε ακόμα ότι παράλληλα σημειώνουν κατακόρυφη άνοδο οι συναλλαγές στα χρηματιστήρια και τις χρηματαγορές, με αποτέλεσμα τα διάφορα χρηματιστηριακά παιχνίδια και τα συνεχώς πιο φουσκωμένα πλασματικά κεφάλαια από ένα σημείο και μετά να αποκτούν κάποια σχετική αυτονομία στην κίνησή τους έναντι της λεγόμενης πραγματικής οικονομίας, η οποία, βέβαια, είναι πάντα ο αρχικός τροφοδότης και αυτών των κεφαλαίων. Δεν είναι λάθος ότι αυτό που έγινε ορατό, με το ξέσπασμα της κρίσης, ήταν η κατάρρευση των τιμών σε μετοχές και άλλα αξιόγραφα και η χρεοκοπία χρηματοπιστωτικών οίκων και ομίλων. Μέχρι εδώ συμφωνούμε. Θα μείνουμε όμως εδώ; Θα αρκεστούμε σε αυτό που φαίνεται με την πρώτη ματιά; Δε θα «ξύσουμε» τα δεδομένα που διαθέτουμε λίγο περισσότερο; Εδώ το κάνουν οι αστοί οικονομολόγοι. Μπορεί, βέβαια, να προτάσσουν την ιστορία των «χρυσαφένιων παιδιών» και τους υστερικούς για το κέρδος μάνατζερ, αλλά ακόμα και αυτοί φτάνουν να διαπιστώνουν ότι, τουλάχιστον, μία από τις ρίζες της κρίσης είναι ο κατασκευαστικός κλάδος στις ΗΠΑ που τινάχτηκε στον αέρα. Και η απάντηση, βέβαια, δεν είναι ότι τινάχτηκε στον αέρα επειδή πτώχευσαν οι τράπεζες, εξαιτίας των απλήρωτων στεγαστικών δανείων. Αυτό είναι το αποτέλεσμα. Η ουσία βρίσκεται στο ότι προκειμένου να αντιμετωπιστεί η κρίση της οικοδομής, που είχε καθηλωθεί εξαιτίας των περιορισμένων λαϊκών εισοδημάτων, επιλέχτηκε η αναζωογόνησή της μέσα από τη μαζική χορήγηση στεγαστικών δανείων. Με δυο λόγια, σε πολύ αδρές γραμμές, πίσω από τη χρηματοοικονομική κρίση βρίσκεται η κρίση που υπέβοσκε στον κατασκευαστικό τομέα, λόγω της οικονομικής κρίσης που ταλάνιζε τους άστεγους. Η κρίση, δηλαδή, που δείχνει να αφορά τις τράπεζες και τον περιβόητο «καζινοκαπιταλισμό», στην πραγματικότητα είναι ακόμα μία κρίση που γεννιέται εξαιτίας των καπιταλιστικών αντιθέσεων και μάλιστα εξαιτίας της βασικής αντίθεσης του συστήματος.

Το κακό πάντως για τέτοιους αριστερούς δεν είναι ότι αποφεύγουν να κάνουν τις αναγκαίες αναλύσεις κι έτσι καταλήγουν σε λανθασμένα συμπεράσματα. Ακόμα χειρότερο είναι ότι κωφεύουν - και το κάνουν επιδεικτικά - απέναντι σε διαπιστώσεις που για τους προοδευτικούς αναλυτές θεωρούνται «ένα το κρατούμενο». Και το λέμε αυτό, επειδή το φαινόμενο της εκδήλωσης των οικονομικών κρίσεων, με διάφορες μορφές, και στην προκειμένη με τη μορφή των κρίσεων στις χρηματαγορές και το χρηματοπιστωτικό σύστημα, δεν είναι - όπως ψευδώς υποστηρίζουν - καινούριο φαινόμενο για τον καπιταλισμό. Δεν είναι καν φαινόμενο των προηγούμενων δεκαετιών ή του προηγούμενου αιώνα. Το είχε παρατηρήσει στον καιρό του ο Μαρξ, όταν σημείωσε ότι «αυτό που εμφανίζεται στη χρηματαγορά σαν κρίση στην πραγματικότητα εκφράζει ανωμαλίες στο προτσές της παραγωγής και της αναπαραγωγής».9

Αυτοί όμως επιλέγουν τη μία και μοναδική γραμμή που μπορεί με ασφάλεια να υπηρετήσει ο καιροσκοπισμός τους: Διαλέγουν πομπώδεις εκφράσεις περί της κατάρρευσης του μοντέλου του καζινοκαπιταλισμού ή του νεοφιλελευθερισμού ή των κερδοσκοπικών παιχνιδιών των μεγαλοτραπεζιτών, αθωώνοντας έτσι τη μήτρα που γεννά και τους τραπεζίτες και τα κερδοσκοπικά παιχνίδια, αλλά και την ίδια την κρίση. ΄Η μήπως τα κερδοσκοπικά παιχνίδια και οι χρηματιστηριακού τύπου ανταγωνισμοί είναι κάποιο καινούριο φρούτο; «Παιδιά» των παραγωγικών σχέσεων που αναπτύχθηκαν στον καπιταλισμό είναι και υπάρχουν επειδή ακριβώς - και μόνο επειδή - το σύστημα της παραγωγής, με μοναδικό κριτήριο το επιχειρηματικό κέρδος, δεν αντέχει να αναπαράγει στο πεδίο της παραγωγικής δραστηριότητας το σύνολο των κεφαλαίων που έχουν συσσωρεύσει στα θησαυροφυλάκιά τους οι καπιταλιστές. Μόνο που αυτό δεν είναι σημερινή ιστορία. Ακόμα και αν δεν έχουν υπόψη τους πλευρές της οικονομικής ιστορίας ή δεν πρόλαβαν να κοιτάξουν το «Κεφάλαιο», είναι απίθανο να μην έχουν υπόψη τους το «Χρήμα» του Ζολά, που, εν έτει 1891, περιγράφει αυτή ακριβώς την κερδοσκοπία...

Κανάλι συνεννόησης

Ο «Ρ» όλο το τελευταίο διάστημα παρουσιάζει, και μάλιστα αναλυτικά, τόσο τις θέσεις που διατυπώνουν το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ για την κρίση, όσο και τις προτάσεις που διατυπώνουν για την αντιμετώπισή της, αλλά και την κριτική που ασκούν στα μέτρα που παρουσιάζει η κυβέρνηση. Το κάνει και επειδή τα συγκεκριμένα κόμματα με παρεμβάσεις τους, που οι ίδιοι τις χαρακτηρίζουν βαρυσήμαντες, έχουν ανοίξει κανάλι επικοινωνίας και συνεννόησης με την κυβέρνηση για τον τρόπο που θα δοθούν οικονομικές ενισχύσεις προς τις διάφορες επιχειρηματικές ομάδες, διαβουλεύονται αν οι ενισχύσεις πρέπει να δοθούν στις τράπεζες ή στους βιομηχάνους, διαπραγματεύονται πώς αποτελεσματικότερα θα σωθούν οι κεφαλαιοκράτες.

Πάντα ΠΑΣΟΚ

Το ΠΑΣΟΚ, όπως προκύπτει από την κωδικοποίηση των προτάσεών του, που έκανε ο Γ. Παπανδρέου με συνέντευξή του στην «Ελευθεροτυπία» της προηγούμενης Κυριακής, προτείνει «πέντε άξονες δράσης», οι οποίοι, όπως λέει, εντάσσονται στην «ολοκληρωμένη πρόταση» του κόμματός του. Τι προτείνει το ΠΑΣΟΚ;

1. «Μέτρα στήριξης στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, για όσες τράπεζες έχουν ανάγκη». Ο,τι, δηλαδή, κάνει και η ΝΔ με το πρόγραμμα των 28 δισ. ευρώ που προσφέρει στους τραπεζίτες και οι οποίοι κατά περίπτωση θα κρίνουν αν θα αξιοποιήσουν αυτά τα κεφάλαια ή όχι.

2. «Στήριξη των μεσαίων και χαμηλότερων εισοδηματικά στρωμάτων με ένα έκτακτο επίδομα αλληλεγγύης». Αυτό είναι το ΠΑΣΟΚ. Η ...«έκτακτη αλληλεγγύη» για όσους μαρτυρούν κάτω από το βάρος της αντιλαϊκής πολιτικής. Αυτά έκανε ως κυβέρνηση με την πρόκληση του ΕΚΑΣ της πείνας και τις συντάξεις των 250 ευρώ στους αγρότες, αυτό προτείνει και σήμερα. Το γεγονός ότι το σύνολο των εργαζομένων δύο τουλάχιστον δεκαετίες «χάνει» συνεχώς από τις αλλεπάλληλες επιθέσεις του κεφαλαίου είναι κάτι που το αφήνει παγερά αδιάφορο. Το αντίθετο, μάλιστα. Οι κυβερνήσεις του πρωτοστάτησαν στη λεηλασία των λαϊκών εισοδημάτων, πολιτική που συνεχίζει σήμερα και η ΝΔ και όλα αυτά επιχειρεί να τα ισοσκελίσει με κάποιο «έκτακτο επίδομα». Μόνο που μέτρα τέτοιου χαρακτήρα τα συζητά ήδη η ΕΕ, ενώ δεν τα αποκλείει ούτε η ΝΔ, έχοντας διπλό στόχο: Πρώτον, να ενισχύσουν έστω σε μικρό ποσοστό την αγοραστική δύναμη των χαμηλών στρωμάτων ώστε κάποια κεφάλαια να πέσουν στην αγορά που στέρεψε και δεύτερον να αναχαιτίσουν - και μάλιστα έναντι πινακίου φακής - τη λαϊκή αντίδραση.

3. «Στήριξη της ανάπτυξης και ειδικά της μικρής και μεσαίας επιχείρησης». Αυτό δεν είναι πρόταση του ΠΑΣΟΚ. Αποτελεί προβληματισμό και κατεύθυνση που δίνεται από την ΕΕ με δύο στόχους. Πρώτον την επιδότηση των τραπεζών από τον κρατικό κορβανά και δεύτερον τις προσπάθειες που γίνονται να μετριαστούν οι ζημιές στους διάφορους κλάδους της οικονομίας. Μόνο που και εδώ τους πρόλαβε η ΝΔ. Ηδη ανακοινώθηκε πρόγραμμα ειδικά επιδοτούμενων δανείων για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (παρόμοιο με αντίστοιχα προγράμματα που είχε το ΠΑΣΟΚ), μόνο που, παρομοίως με το παρελθόν, πρόκειται για κεφάλαια που στο τέλος θα καταλήξουν στις μεγάλες επιχειρήσεις.

4. «Συγκεκριμένα μέτρα προστασίας και ανακούφισης των δανειοληπτών». Εδώ πρόκειται για μία πρόταση που κατεξοχήν έχει υπόψη της την ανάγκη «κάλυψης» των τραπεζών από όσους βρίσκονται σε δεινή οικονομική θέση και δεν μπορούν να πληρώσουν τα δάνειά τους. Το ζήτημα για τους εργαζόμενους δεν είναι να αυξήσουν το χρόνο εξόφλησης των καταραμένων δανείων, αλλά η δυνατότητα να απαλλαγούν από την ανάγκη να προσφεύγουν στο δανεισμό, προκειμένου να καλύπτουν τις ανάγκες τους. Πάντως και αυτό είναι μέτρο που εκπορεύεται από την ΕΕ, ενώ τράπεζες της χώρας μας ήδη ανακοίνωσαν ότι προχωρούν σε τέτοια προγράμματα. Γιατί; Μα επειδή αυτό υπαγορεύει το δικό τους όφελος, αφού κάθε διευκόλυνση που σήμερα προσφέρουν στους δανειολήπτες θα επιστραφεί στο πολλαπλάσιο στα ταμεία τους.

5. «Στήριξη των ανέργων, και ειδικότερα κίνητρα για την απορρόφηση των νέων στην αγορά εργασίας, επιδοτούμενη κοινωνική εργασία, ειδικά για απολυμένους μεγάλης ηλικίας, αύξηση του επιδόματος ανεργίας». Το κερασάκι, ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ, το άφησε για το τέλος. Αυτό που προτείνει είναι σαφέστατο: Προτείνει τη χρηματοδότηση των επιχειρηματιών, στο όνομα των προσλήψεων, τα γνωστά και από τις κυβερνήσεις Σημίτη προγράμματα ...ανακατανομής της ανεργίας. «Φεύγει» από τη θέση εργασίας κάποιος για τον οποίο δε δίνεται επιδότηση και προσλαμβάνεται κάποιος άλλος με σαφώς μηδαμινό κόστος. Αλλά και η λεγόμενη «επιδοτούμενη κοινωνική εργασία», τι είναι; Τα προγράμματα στα οποία υποχρεώνονται να πάνε, για μια μπουκιά ψωμί, εργαζόμενοι που απολύθηκαν ή από επιχειρήσεις που έκλεισαν κ.ο.κ.

Είναι ολοφάνερο ότι οι προτάσεις του ΠΑΣΟΚ δε θα μπορούσαν να είναι έξω από τη λογική της ΕΕ, ούτε να ξεφεύγουν από το πλαίσιο των αξιώσεων που προτείνει η άρχουσα τάξη. Μια προσεκτικότερη ματιά σε καθέναν από τους πέντε άξονες αποδεικνύει ότι στην πραγματικότητα πρόκειται για άξονες στήριξης του κεφαλαίου στις σημερινές συνθήκες. Προτάσεις που διανθίζονται με άνευ ουσίας διατυπώσεις για στήριξη επιμέρους ομάδων των λαϊκών στρωμάτων, αλλά που πάντα αποβλέπουν στη μεταφορά πόρων και κεφαλαίων προς τις επιχειρήσεις και τις τράπεζες.

Καιροσκοπικοί ακροβατισμοί

Ο ΣΥΝ, που επιχειρεί να ακροβατήσει ανάμεσα στα δεδομένα που δημιουργεί η προσκόλλησή του στην ΕΕ και στην αριστερή φρασεολογία, έχει ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα να αποδείξει ότι αντιτιθέμενος στην «υπηρεσιακή κυβέρνηση», όπως λέει, της ΝΔ, είναι, πράγματι, σε θέση να προτείνει λύσεις προς όφελος των εργαζομένων. Και ο ΣΥΝ, όπως και το ΠΑΣΟΚ, φραστικά απορρίπτει το σχέδιο της οικονομικής ενίσχυσης των τραπεζών. Πρότεινε όμως αρχικά την ...κρατικοποίηση της Εθνικής, ενώ στη συνέχεια υπερθεμάτισε του εαυτού του και προτείνοντας την κρατικοποίηση τριών τραπεζών (Εθνική, Αγροτική, Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο). Στόχος, όπως λέει, «μια νέα προοδευτική χρηματοπιστωτική πολιτική, η οποία θα έχει ως επίκεντρο ένα νέο, ανασυγκροτημένο και ισχυρό δημόσιο χρηματοπιστωτικό δίκτυο», που «θα λειτουργεί υπό πλήρη διαφάνεια και κοινωνικό έλεγχο, μακριά από κερδοσκοπικές λογικές, και με αποκλειστικό γνώμονα να εξυπηρετεί μια νέα αναπτυξιακή, κοινωνική και οικολογική προοπτική για τη χώρα».10

Εντελώς αυθόρμητα έρχεται στο νου το γνωστό ...«με τα λόγια χτίζω ανώγια και κατώγια», μόνο που στο πεδίο της πολιτικής αντιπαράθεσης τα πάντα μένουν να τεκμηριώνονται και να αποδεικνύονται. Το ζήτημα είναι απλό: Από τη στιγμή που ο ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ αποδέχεται την ΕΕ και τις σχέσεις της χώρας μας με αυτή και έχοντας ως δεδομένο το χαρακτήρα και τον προσανατολισμό που σηματοδοτεί η ύπαρξη και μόνο της ΕΕ, ένα πράγμα μπορεί να συμβαίνει: Μιλώντας για «προοδευτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα», με «διαφάνεια» και «κοινωνικό έλεγχο», που θα εξυπηρετήσει τη «νέα αναπτυξιακή, κοινωνική και οικολογική προοπτική», να εννοεί ακριβώς ό,τι εννοούν και τα στελέχη της ΕΕ που χρησιμοποιούν παρεμφερή συνθήματα για να περάσουν τις αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις. ΄Η ό,τι εννοεί στη χώρα μας η ΝΔ, που συχνά - πυκνά ...διολισθαίνει σε παρόμοιες διατυπώσεις, ή ό,τι εννοούν τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ, όταν μετά από μια εικοσαετία σκληρής μονόπλευρης λιτότητας σε βάρος των εργαζομένων έχουν το θράσος να σηκώνουν το λάβαρο της κοινωνικής πολιτικής.

Μένει να δώσουν απαντήσεις

Βέβαια, τα στελέχη του ΣΥΝ δεν ασπάζονται την παραπάνω εκτίμηση. Ναι, μόνο που τότε μένει εκείνοι να απαντήσουν για την προοδευτικότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος που προτείνουν, σε καθεστώς «απελευθέρωσης» της κίνησης κεφαλαίων που και αυτοί το ψήφισαν, σε συνθήκες «ελεύθερων» αγορών που και αυτοί τις υιοθέτησαν, σε εποχές «ιδιωτικοποίησης» των υποδομών, πολιτική στην οποία και αυτοί προσέφεραν τη στήριξή τους. Εδώ είναι ολοφάνερο ότι για να διατυπώσεις έστω και τη σκέψη για την ανάγκη δημιουργίας «προοδευτικού χρηματοπιστωτικού» συστήματος, όχι απλά πρέπει να έχεις ξεκαθαρίσει τη θέση σου απέναντι στο σύνολο των επιλογών της ΕΕ και του κεφαλαίου, αλλά οφείλεις να έχεις ανοίξει μέτωπο ρήξης με καθετί που εξυπηρετεί τις σύγχρονες στοχεύσεις της οικονομικής ολιγαρχίας. Και επειδή τα πράγματα όντως βρίσκονται σε οριακό σημείο για το κεφάλαιο και την πλουτοκρατία, το μέτωπό σου πρέπει να είναι στραμμένο κόντρα στο κεφάλαιο και τους εκπροσώπους του.

Οι άλλες προτάσεις του ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ που συνοδεύουν την ιδέα για το «προοδευτικό χρηματοπιστωτικό» (φτηνά δάνεια στους έχοντες ανάγκη, διευκολύνσεις εξόφλησης δανείων σε όσους έχουν πρόβλημα, περιορισμός των «ψιλών γραμμάτων» στις δανειακές συμβάσεις, κατάργηση των παράνομων χρεώσεων των τραπεζών, ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα κ.ο.κ.), από μόνες τους όχι μόνο δεν φανερώνουν αριστερό στίγμα, αλλά ορισμένες από αυτές κινούνται αυστηρά στα πλαίσια του «εκσυγχρονισμού» που επιδιώκεται, για δικούς τους λόγους, από διάφορα τμήματα της άρχουσας τάξης. Απόδειξη ότι πολλά από αυτά που τα λέει και το ΠΑΣΟΚ έχουν ήδη υιοθετηθεί από την ΕΕ, την κυβέρνηση Καραμανλή ή και τις ίδιες τις τράπεζες.

Τα μέτρα που παίρνονται ενόψει της οικονομικής κρίσης, όπως από την πρώτη στιγμή κατάγγειλε το ΚΚΕ, αποβλέπουν αποκλειστικά στη διάσωση της κερδοφορίας των τραπεζών και του μεγάλου κεφαλαίου, μεταφέροντας ταυτόχρονα κάθε συνέπεια της κρίσης στα λαϊκά στρώματα. Το ΚΚΕ όχι μόνο απέρριψε κάθε ιδέα διαλόγου για τα μέτρα, αλλά με πρωτοβουλίες και δημόσιες παρεμβάσεις του, με Σχέδια Νόμου που κατέθεσε στη Βουλή, με την καθημερινή του παρουσία στη ζωή και τους αγώνες των εργαζομένων, καλεί τους μισθωτούς, τους αγρότες, τους μικροεπαγγελματίες, τα ριζοσπαστικά κινήματα της νεολαίας και των γυναικών σε κοινή πάλη αντεπίθεσης για τις άμεσες λαϊκές ανάγκες, εγκαταλείποντας τα κόμματα του «ευρωμονόδρομου» και του ευρωσυμβιβασμού. Τους καλεί, με ευκαιρία και αφορμή την κρίση, να συνειδητοποιήσουν ότι δική τους προοπτική δεν είναι ο διάλογος για τους τρόπους αντιμετώπισής της, αλλά το συνολικό χτύπημα και η ανατροπή της πολιτικής και του ίδιου του συστήματος που τις γεννά.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

1. Παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η παράθεση από τον Μαρξ των διαφόρων απολογητικών απόψεων που εμφανίστηκαν μετά τη λεγόμενη νομισματική κρίση του 1847, την κρίση του βαμβακιού στην Αγγλία του 1861 και την «πείνα βάμβακος» λόγω του εμφυλίου στις ΗΠΑ και ο αντίστοιχος σχολιασμός που γίνεται από τον Κ. Μαρξ σε αρκετά κεφάλαια του τρίτου τόμου του «Κεφαλαίου».

2. Δηλώσεις Γ. Παπακωνσταντίνου 16-9-2008.

3. Συνέντευξη Γ. Παπανδρέου στην «Ελευθεροτυπία» 2-11-2008.

4. Δηλώσεις Β. Παπανδρέου στο ραδιοφωνικό σταθμό «9,84» στις 3-11-2008.

5. Ομιλία Α. Αλαβάνου σε παρουσίαση βιβλίου 8-10-2008.

6. Ανακοίνωση Γραφείου Τύπου του ΣΥΝ 29-10-2008.

7. Δήλωση εκπροσώπου του ΣΥΝ Α. Καρίτζη 3-11-2008.

8. Ανακοίνωση Γραφείου Τύπου του ΣΥΝ 5-11-2008.

9. Κ. Μαρξ «Το Κεφάλαιο», τόμος 2, σελίδα 317.

10. «Προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ για την αντιμετώπιση της χρηματοπιστωτικής κρίσης» 20-10-2008.


Γιώργος ΚΑΚΟΥΛΙΔΗΣ



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ