"Αν θέλουμε ένα πρότυπο ανθρώπου που δεν ανήκει στον καιρό μας και ανήκει στο μέλλον, λέμε απ' τα ολόβαθα της ψυχής μας ότι αυτό το πρότυπο, δίχως ούτε μια κηλίδα στη συμπεριφορά του, στον τρόπο που ενεργούσε, αυτό το πρότυπο είναι ο Τσε" (Φιντέλ Κάστρο).

Ο Ερνέστο Γκουεβάρα γεννήθηκε στην πόλη Ροσάριο της Αργεντινής στις 14 Ιουλίου 1928 και δολοφονήθηκε στις 9 Οκτώβρη του 1967 στη Βολιβία. Αν και πέρασαν 30 χρόνια από το θάνατό του, το άστρο του δεν έπαψε να λάμπει και να συνεγείρει τους ανθρώπους. Κι αυτό δεν είναι τυχαίο.

Ο Γκουεβάρα ως άνθρωπος διέθετε όλα τα μέσα για να ζήσει μια άνετη και ήσυχη ζωή. Ομως αρνήθηκε τη βόλεψη της καλοπέρασης παρακινημένος ίσως από το χάρισμα που διέθετε να νιώθει βαθιά κάθε αδικία, οπουδήποτε κι αν γινόταν στον κόσμο κι από την τόλμη που χαρακτήριζε να ριψοκινδυνεύει το τομάρι του για να αποδείχνει το δίκιο του. Ετσι, αν και σπούδασε ιατρική (1946-1953), ελάχιστα ασχολήθηκε με το επάγγελμα του γιατρού. Κυρίως τις ιατρικές του γνώσεις τις έθεσε στην υπηρεσία της επανάστασης.

Την αδικία τη γνώρισε πολύ νωρίς, ταξιδεύοντας από μικρός στις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Στο τελευταίο του οδοιπορικό, στα 1953-54, θα επισκεφθεί τη Βολιβία, το Περού, τον Ισημερινό, την Κολομβία, τον Παναμά, την Κόστα Ρίκα, το Σαλβαντόρ, αλλά και τη Γουατεμάλα, όπου εκεί θα έρθει σε επαφή με τις αριστερές επαναστατικές ιδέες και θα ζήσει από κοντά την ιμπεριαλιστική επέμβαση των ΗΠΑ, που θα οδηγήσει στην ανατροπή της κυβέρνησης του Γιάκομπο Αρμπενς, επειδή η τελευταία αμφισβήτησε την αμερικανική ηγεμονία. Μετά τη Γουατεμάλα ο Τσε θα εγκατασταθεί στο Μεξικό, όπου θα γνωριστεί με τον Φιντέλ Κάστρο, θα ενταχθεί στην επαναστατική οργάνωση του τελευταίου, θα δέσει τη μοίρα του μαζί του και θα γίνει ένας από τους κορυφαίους ηγέτες της κουβανέζικης - και όχι μόνο - επανάστασης. (Οι Κουβανέζοι σύντροφοί του είναι αυτοί που του έδωσαν χαϊδευτικά το όνομα Τσε, με το οποίο θα μείνει στην ιστορία).

Στα 1956-59 ο Τσε συμμετέχει ενεργά και από ηγετικές θέσεις στην κουβανέζικη επανάσταση και μετά τη νίκη θα αγωνιστεί με όλες του τις δυνάμεις για την εδραίωσή της. Θα βοηθήσει τη νέα Κούβα από τη θέση του προϊσταμένου του τμήματος βιομηχανίας του Εθνικού Ινστιτούτου Αγροτικής Μεταρρύθμισης, από τη θέση του διευθυντή της Εθνικής Τράπεζας, από τη θέση του υπουργού Βιομηχανίας, από τη θέση του πολιτικού ηγέτη, από τη θέση του στρατιωτικού που διευθύνει ένοπλα τμήματα του λαού για την απόκρουση της ιμπεριαλιστικής επέμβασης στον Κόλπο των Χοίρων.

Ο Τσε όμως δεν ήταν ο άνθρωπος των αξιωμάτων. Ηταν διεθνιστής και επαναστάτης μέχρι το μεδούλι. "Υπήρξε - όπως έγραψε γι' αυτόν η Ε. Αλεξίου - ο άνθρωπος που τόσο κυριαρχήθηκε από τα ιδανικά του, που αυτά μόνο γίνανε ο Πολικός του". Βασανιζόταν με την ιδέα της εξάπλωσης της επανάστασης και συγκλονιζόταν αναλογιζόμενος τι θα μπορούσε να συμβεί αν δίπλα στο ένα Βιετνάμ, που τόσο πολύ είχε στριμώξει τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, μπορούσαν να γεννηθούν περισσότερα. Ετσι από τη θέση του ηγέτη της Κούβας προώθησε τη σύσφιξη των σχέσεων και των δεσμών αλληλεγγύης ανάμεσα στα εθνικοαπελευθερωτικά αντιιμπεριαλιστικά κινήματα της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής. Επίσης με απόλυτη συνωμοτικότητα οργάνωσε τη δικιά του έξοδο από την Κούβα για να ηγηθεί του αντάρτικου κινήματος στη Βολιβία. Η τελευταία του δημόσια εμφάνιση στην Κούβα έγινε στις 15 Μάρτη του 1967. Στη Βολιβία - όπως φαίνεται από το ημερολόγιο που κρατούσε - θα φτάσει στις 7/11/66, ενώ το αντάρτικο κίνημά του θα ξεκινήσει δράση στις 23/3/1967. Στις 8/10 τραυματισμένος, ο Τσε θα πέσει αιχμάλωτος στα χέρια των εχθρών του και την επομένη θα εκτελεστεί με εντολή των Αμερικανών.

"Οσο ζούσαν οι μεγάλοι επαναστάτες, οι τάξεις των καταπιεστών τούς καταδίωκαν συνεχώς και αντιμετώπιζαν τη διδασκαλία τους με την πιο άγρια μανία, με το πιο λυσσαλέο μίσος, με την πιο αχαλίνωτη εκστρατεία ψευτιάς και συκοφαντίας. Υστερα από το θάνατό τους γίνονται προσπάθειες να τους μετατρέψουν σε αβλαβή εικονίσματα, σαν να λέμε, να τους ανακηρύξουν αγίους, να προσδώσουν κάποια δόξα στο όνομά τους για "παρηγόρια" των καταπιεζομένων τάξεων και για αποβλάκωσή τους, ευνουχίζοντας το περιεχόμενο της επαναστατικής διδασκαλίας, αμβλύνοντας και εκχυδαϊζοντας την επαναστατική της αιχμή" (Λένιν: "Κράτος και Επανάσταση", εκδόσεις Σ. Ε., σελ. 5).

Απ' αυτό τον κανόνα δε θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση ένας από τους κορυφαίους επαναστάτες του αιώνα μας ο Ερνέστο Γκουεβάρα, ο θρυλικός Τσε.

Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 30 χρόνων από τη δολοφονία του, ο Τσε φαίνεται να ξαναπροκαλεί το παγκόσμιο ενδιαφέρον ή ακόμη καλύτερα να επανέρχεται στην επικαιρότητα με τέτοιον τρόπο που κανείς να μην είναι σε θέση να τον αγνοήσει. Αναμφίβολα, αυτό δεν είναι άσχετο με την καπιταλιστική βαρβαρότητα που ζούμε, την πρωτοφανέρωτη εξάπλωση της φτώχειας από τη μια μεριά και την τεράστια συσσώρευση του πλούτου σε όλο και λιγότερα χέρια από την άλλη, γεγονός που κάνει τις παγκόσμιες ισορροπίες επικίνδυνα εύθραυστες για τα συμφέροντα των κυρίαρχων τάξεων, ανεξαρτήτως αν φαινομενικά μοιάζουν σταθερές. Δεν είναι άσχετο με τον ανταγωνισμό έως θανάτου ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές χώρες και τις πολυεθνικές που βρίσκονται πίσω τους για το μοίρασμα του κόσμου, την κατάκτηση αγορών και τη δημιουργία σφαιρών επιρροής, τη βαρβαρότητα της νέας ιμπεριαλιστικής τάξης πραγμάτων.

Ολα αυτά γεννούν στο πολλαπλάσιο συνθήκες και προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες εμφανίστηκε το φαινόμενο Τσε Γκουεβάρα και η δράση του, ανειρήνευτα αντιιμπεριαλιστική, διεθνιστική, που έδενε σφιχτά τον αγώνα - σε εθνικό και διεθνές επίπεδο - κατά του ιμπεριαλισμού με την προλεταριακή επανάσταση και την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας.

Ο Τσε είναι επίκαιρος και σήμερα. Ο διεθνής ιμπεριαλιστικός Τύπος - στα τριαντάχρονα από το θάνατό του - δείχνει ένα πρωτοφανέρωτο ενδιαφέρον. Η εκδήλωση ενδιαφέροντος κινείται στα πλαίσια που περιγράφει ο Λένιν στο απόσπασμα που προαναφέραμε. Αρκεί μια αναφορά στον ελληνικό αστικό Τύπο και μάλιστα της πιο αντιπροσωπευτικής πλευράς του, του συγκροτήματος Λαμπράκη.

Πριν λίγες ημέρες, στην εφημερίδα του συγκροτήματος "Τα Νέα", με

πρωταγωνιστή έναν πρώην κομμουνιστή επιχειρήθηκε η μετατροπή του Τσε σε αβλαβές εικόνισμα για παρηγοριά των καταπιεσμένων τάξεων ούτως ώστε οι κυρίαρχες να 'χουν το κεφάλι τους ήσυχο. Επιστρατεύτηκε ο ίδιος άνθρωπος, που μετά την ανάθεση της Ολυμπιάδας του 2004 στην Αθήνα ανακάλυψε την κρυμμένη Ελλάδα των επιτυχιών και της εθνικής υπερηφάνειας στο πρόσωπο της οικογένειας Αγγελόπουλου!!!, για να εξηγήσει το παγκόσμιο ενδιαφέρον του Τύπου για τον Τσε. Και αποφάνθηκε ότι "αν η εικόνα του Τσε άντεξε στο χρόνο, είναι γιατί αυτή η εικόνα μας παραδόθηκε ως πολιτιστικό κι όχι πολιτικό σύμβολο. Ως ηθική στάση κι όχι ως πολιτική πρόταση. Τίποτα απ' όσα ο ίδιος πίστευε δε συγκινούν ιδιαίτερα... Ο Τσε ως ηθική στάση, όχι ο Τσε ως πολιτική πράξη είναι που ανασταίνεται σήμερα" ("ΤΑ ΝΕΑ" 6/10/97). Στο ίδιο μοτίβο κινήθηκε και η εκπομπή του ίδιου δημοσιογράφου με θέμα τον Τσε, στο MEGA, την περασμένη Τετάρτη. Είναι γελοίο να ισχυρίζεται κανείς ότι ένας άνθρωπος - και μάλιστα ένας πολιτικός άνθρωπος, ένας κορυφαίος, διεθνώς, επαναστάτης όπως ήταν ο Τσε - μπορεί να αποτελεί ηθικό και πολιτιστικό σύμβολο ανεξάρτητα από τις πράξεις του, πολύ περισσότερο δε σε αντίθεση με αυτές!!!

Εκείνο υπάρχει ακόμη ζωντανό και διαχρονικό, που τρομοκρατεί το κατεστημένο σε κάθε γωνιά της Γης, είναι το παράδειγμα του ανθρώπου που αναδεικνύεται μέσα από τη ζωή και τη δράση του Τσε. Είναι ο πολιτικός Τσε, ο επαναστάτης, ο Τσε που αμφισβητεί την παντοδυναμία του ιμπεριαλισμού και βάζει σκοπό της ζωής του να τον πολεμήσει, όπου κι αν βρίσκεται, ο κομμουνιστής Τσε που βλέπει το αδιάσπαστο της αντιιμπεριαλιστικής πάλης με την πάλη για το σοσιαλισμό.

Αυτό το παράδειγμα αναμφίβολα λειτουργεί και ως ηθικό - πολιτιστικό σύμβολο, γιατί είναι φανερό πως η ζωή ενός επαναστάτη, ενός αγωνιστή, ενός κομμουνιστή διακρίνεται για τις συγκεκριμένες αξίες - οδηγό που έχει και για ένα ιδιαίτερο επίπεδο πολιτισμού. Ας δούμε, λοιπόν, τον Τσε ως ηθικό - πολιτιστικό σύμβολο, γιατί ως ηθική - πολιτιστική στάση είναι το ίδιο επικίνδυνος για το κατεστημένο, όσο και ο πολιτικός Τσε.

Πριν φύγει για τη Βολιβία ο Τσε, όπως είναι γνωστό, έγραψε μια σειρά γράμματα σε αγαπημένα του πρόσωπα, που φανερώνουν καλύτερα την ηθική, πολιτιστική πλευρά του Τσε.

Γράφει στους γονείς του: "... Ο μαρξισμός ρίζωσε μέσα μου και λαμπικαρίστηκε. Νομίζω ότι ο ένοπλος αγώνας είναι η μοναδική διέξοδος για τους λαούς που αγωνίζονται για την απελευθέρωσή τους κι εγώ είμαι συνεπής στις απόψεις μου. Πολλοί θα με αποκαλέσουν ερασιτέχνη των περιπετειών κι έτσι είμαι. Μόνο που είμαι ερασιτέχνης περιπετειών ιδιαίτερου είδους από κείνους που ριψοκινδυνεύουν το τομάρι τους για να αποδείξουν το δίκιο τους".

Στο γράμμα προς τα παιδιά του σημειώνει: "Ο πατέρας σας ήταν άνθρωπος που ενεργούσε σύμφωνα με τις πεποιθήσεις του. Να γίνεται καλοί επαναστάτες. Μάθετε πολλά, για να καταχτήσετε την τεχνική που επιτρέπει να κυριαρχήσετε πάνω στη φύση. Να θυμάστε ότι το κυριότερο είναι η επανάσταση και ότι ο καθένας μας χωριστά δε σημαίνει τίποτα. Και το κύριο, να 'στε πάντα ικανοί να νιώθετε βαθιά κάθε αδικία που γίνεται οπουδήποτε στον κόσμο. Είναι το πιο υπέροχο προτέρημα του επαναστάτη".

Τέλος, στο γράμμα του στον Φιντέλ Κάστρο υπογραμμίζει: "Αφήνω εδώ το λαό που με δέχτηκε σαν γιο του κι αυτό μου προξενεί πόνο στην ψυχή μου. Παίρνω μαζί μου στα πεδία των μαχών την πίστη που εσύ μου ενέπνευσες, το επαναστατικό πνεύμα, τη συναίσθηση ότι εκπληρώνω το πιο ιερό καθήκον μου: Να αγωνιστώ ενάντια στον ιμπεριαλισμό, όπου κι αν υπάρχει".

Αυτός είναι ο Τσε. Πάντα ζωντανός και πάντα επίκαιρος. Οδηγητής για τους συντρόφους του, φόβος και τρόμος για την αντίδραση όπου Γης, και τον ιμπεριαλισμό. Γιατί όπως πολύ σωστά έγραψε ο εθνικός ποιητής της Κούβας Νικόλας Γκιλιέν "δεν είναι επειδή έπεσες που γίνηκε το φως σου δυνατότερο".

Κείμενα: Γιώργος ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΠΟΣ