Δικαιολογημένη αναστάτωση σε μαθητές και στις οικογένειές τους έχει προκαλέσει η απόφαση για κλείσιμο μιας σειράς τμημάτων που χαρακτηρίζονται ολιγομελή σε τομείς και ειδικότητες της Β', Γ' και Δ' τάξης Επαγγελματικών Λυκείων της χώρας. Η εξέλιξη αυτή φέρνει παράλληλα στην επιφάνεια μια σειρά οξυμένα προβλήματα στα Επαγγελματικά Λύκεια, τα οποία κατά τ' άλλα το υπουργείο Παιδείας διατείνεται ότι «αναβαθμίζει».

Σήμερα, ενώ έχει ξεκινήσει η σχολική χρονιά και ενώ οι μαθητές έχουν κάνει τις επιλογές τους σε ό,τι αφορά τους τομείς και κατευθύνσεις, η απόφαση για κατάργηση - περισσότερων τμημάτων από ό,τι συνήθως, σύμφωνα με εκπαιδευτικούς - ολιγομελών τμημάτων τούς αφήνει ξεκρέμαστους και δείχνει ότι τα περί «αναβάθμισης», «ελκυστικότητας» και «αξιόπιστης επιλογής» που κατά καιρούς εξαγγέλλονται για την Επαγγελματική Εκπαίδευση, δεν σημαίνουν και πολλά στην πράξη για τους μαθητές.

Ετσι, σύμφωνα με τα δεδομένα που δημιουργεί η απόφαση για τα ολιγομελή τμήματα, μαθητές του Γαλατά θα πρέπει να αναζητήσουν σε απόσταση 80 χιλιόμετρα και πάνω την ειδικότητά τους. Οι μαθητές του εσπερινού ΕΠΑΛ Καλαμάτας να μετακινηθούν στην Κόρινθο ή να εγκαταλείψουν την ειδικότητά τους, ενώ εκείνοι των νησιών του Αργοσαρωνικού (Αίγινα και Σαλαμίνα) να μετακινηθούν σε στεριά, σε ΕΠΑΛ του Πειραιά ή να αλλάξουν ειδικότητα. Επιπλέον προβλήματα δημιουργούνται για τους εργαζόμενους μαθητών των Εσπερινών, όπως εκείνους που φοιτούν στο Εσπερινό ΕΠΑΛ Ρόδου, τη μοναδική σχολική μονάδα βραδινής Τεχνικοεπαγγελματικής Εκπαίδευσης της Δωδεκανήσου, όπου επιχειρείται το κλείσιμο δύο τομέων της Β' τάξης. Αντίστοιχα, καταργείται ο τομέας Πληροφορικής στο εσπερινό ΕΠΑΛ Καλαμάτας, που είναι το μοναδικό εσπερινό ΕΠΑΛ στο νομό. Αλλοι που επέλεξαν ένα από τα 60 τμήματα της Γ' και Δ' τάξης που καταργούνται στην Αττική, θα αλλάζουν 1, 2 ή και 3 δήμους για να βρουν την ειδικότητά τους σε άλλο ΕΠΑΛ, με κόστος σε χρήμα για τις ήδη επιβαρυμένες λαϊκές οικογένειες, αλλά και σε πολύτιμο για παιδιά της τελευταίας τάξης του Λυκείου χρόνου.

Της τελικής απόφασης για τις καταργήσεις τμημάτων είχε προηγηθεί η συγχώνευση τμημάτων τομέων και ειδικοτήτων των ΕΠΑΛ, που δεν προτάθηκαν να λειτουργήσουν από τις Περιφερειακές Διευθύνσεις, με παράλληλες πιέσεις για συμπτύξεις τμημάτων στα Λύκεια, στις Ομάδες Προσανατολισμού και στα Γυμνάσια. Η κατάργηση ολιγομελών τμημάτων είναι και έκφραση της πολιτικής των περικοπών, που με την έναρξη της σχολικής χρονιάς σάρωσε τα σχολεία, ξεκινώντας από την Προσχολική Εκπαίδευση. Ερχεται, όμως, να συμπληρώσει και ένα σκηνικό υποβάθμισης της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, που εκφράζεται με διάφορους τρόπους και αποτελεί στον ένα ή στον άλλο βαθμό την καθημερινότητα για όσους μαθητές φοιτούν στα ΕΠΑΛ.

Για παράδειγμα, ενώ υποτίθεται πως πρόκειται για συνδυασμό θεωρητικής και πρακτικής εξάσκησης, μόλις το 10,8% των σχολικών μονάδων Επαγγελματικής Εκπαίδευσης διαθέτει εργαστήρια Τεχνολογίας, το 52,9% εργαστήρια Φυσικών Επιστημών και το 83% εργαστήρια Πληροφορικής (στοιχεία 2013, ΚΑΝΕΠ ΓΣΕΕ). Σε ό,τι αφορά τη γενική εκπαίδευση που υποτίθεται δίνεται στους μαθητές των ΕΠΑΛ, είναι χαρακτηριστικές οι αλλαγές που εισάγονται στο μάθημα της Γλώσσας, με το μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στην ουσία να καταργείται για τις τάξεις Α' και Β' και να υποβαθμίζεται συνολικά η γλωσσική διδασκαλία, όπως έχουν επισημάνει εκπαιδευτικοί (βλ. «Ριζοσπάστης», 4σέλιδο «Νεολαία», 28/9/2016).

Και ενώ κυριαρχούσε και κυριαρχεί αυτή η κατάσταση, το προηγούμενο διάστημα το υπουργείο Παιδείας κυκλοφόρησε ένα ενημερωτικό φυλλάδιο παρουσίασης του νέου ΕΠΑΛ, με τίτλο - σύνθημα «Μια νέα αρχή για τα ΕΠΑΛ», σημειώνοντας πως «τα ΕΠΑΛ αποκτούν μια πιο ελκυστική δομή» και καλώντας τους μαθητές να εγγραφούν.

Οι αλλαγές στις οποίες προχώρησε αποτελούν τη συμβολή, την προσπάθεια - και αυτής - της κυβέρνησης να απαντήσει στο πάγιο και διακηρυγμένο αστικό αίτημα για στροφή στην πρώιμη Επαγγελματική Εκπαίδευση, για προσέλκυση περισσότερων νέων σε αυτή, ενώ ισχυροποιείται και το δέσιμό της με τις ανάγκες των επιχειρήσεων. Είναι χαρακτηριστικά και ως προς τα δύο τα όσα αναφέρει το «Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο για την Αναβάθμιση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης» που δημοσιοποίησε η κυβέρνηση τον Ιούνη του 2016: «Σήμερα, το συνολικό όραμα για την ΕΕΚ απαιτεί μέχρι το 2020 ευρωπαϊκά συστήματα ΕΕΚ που θα είναι περισσότερο ελκυστικά, χωρίς αποκλεισμούς, χρήσιμα, προσιτά, προσαρμοσμένα στη σταδιοδρομία, ευέλικτα και καινοτόμα». «Με βάση το εν λόγω όραμα, καθορίζονται οι ακόλουθοι 11 μακροπρόθεσμοι στρατηγικοί στόχοι ευρωπαϊκής συνεργασίας στον τομέα της ΕΕΚ για την περίοδο 2011 - 2020», με πρώτο «να καταστεί η Αρχική EEK ελκυστική επιλογή μάθησης». Σε άλλο σημείο, μεταξύ «των μεγάλων ζητημάτων που καλείται νααντιμετωπίσει το ελληνικό σύστημα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης», αναφέρεται και η «ισχυρότερη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων».

Οσο υπηρετείται αυτή η στρατηγική, της στενής σύνδεσης και της πρώιμης Επαγγελματικής Εκπαίδευσης με τις ανάγκες των καπιταλιστικών επιχειρήσεων, ο σημερινός μαθητής και αυριανός εργαζόμενος θα είναι κυριολεκτικά έρμαιο της αγοράς, όπως δείχνει ανάμεσα σε άλλα και ο προσανατολισμός στη γενίκευση της μαθητείας. Εξάλλου, αντίστοιχες διακηρύξεις διαψεύστηκαν και διαψεύδονται από την πραγματικότητα. Με τη Δευτεροβάθμια Τεχνικοεπαγγελματική Εκπαίδευση να μη δίνει ούτε ολοκληρωμένη παιδεία, ούτε άμεση διέξοδο στην εργασία, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει πως και το Γενικό Λύκειο παρέχει τα μορφωτικά εφόδια που πρέπει και μπορεί σήμερα να λαμβάνει ο νέος.

Η σημερινή κατάσταση επιβάλλει αγώνα για την ικανοποίηση μιας σειράς αναγκαίων όρων, ώστε τα παιδιά να ολοκληρώνουν τις σπουδές τους παίρνοντας τα εφόδια που αυτή προσφέρει. Ξεκινώντας από το να τους παρέχεται η δυνατότητα να ακολουθήσουν τον τομέα και την ειδικότητα που επέλεξαν, χωρίς να αναγκάζονται να μετακινούνται ή να εξαναγκάζονται να ακολουθήσουν ό,τι άφησε η πολιτική περικοπών. Επίσης, να καλύπτονται οι πάγιες ανάγκες τους σε υλικοτεχνική υποδομή, βιβλία και εκπαιδευτικούς, εργαστήρια με μείωση των μαθητών ανά τάξη και εργαστήριο (δύο εκπαιδευτικούς ανά 10 μαθητές), ώστε να γίνεται ουσιαστική πρακτική άσκηση. Να έχουν τη δυνατότητα, τελειώνοντας τις σπουδές τους, με το απολυτήριο, στα τρία χρόνια να ασκούν την ειδικότητα στην οποία φοίτησαν, χωρίς τις διαδικασίες των πιστοποιήσεων και χωρίς να χρειαστεί να πληρώσουν οτιδήποτε σε οποιονδήποτε.