Η πιο πάνω επισήμανση έχει ουσιαστικά διπλό χαρακτήρα. Από τη μια πλευρά, τοποθετεί το ζήτημα της πραγματικής δημοκρατίας, δηλαδή του κράτους του δήμου, της εξουσίας του λαού αρνητικά. Το πραγματικό, το θεμελιακό ζήτημα της δημοκρατίας είναι η συμμετοχή των λαϊκών μαζών στην πολιτική, στη διακυβέρνηση, στη διαχείριση των υποθέσεων της κοινωνίας. Από την άλλη πλευρά αναδεικνύει το γεγονός ότι η «δημοκρατία» δεν είναι ουδέτερη, δεν μπορεί να είναι ουδέτερη. Εχει συγκεκριμένο ταξικό περιεχόμενο και η βάση του βρίσκεται στην ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και στην ιδιοποίηση των αποτελεσμάτων της παραγωγής, που είναι καπιταλιστική.
Επομένως, η δημοκρατία είναι συστατικό στοιχείο του κράτους, της εξουσίας, λειτουργεί και δρα σε συγκεκριμένη κατεύθυνση, με συγκεκριμένες μεθόδους και τρόπους για συγκεκριμένο σκοπό, που δεν είναι άλλος από τη διατήρηση και ενίσχυση της κυριαρχίας της άρχουσας τάξης. Γι' αυτό και δεν μπορούμε να μιλάμε για δημοκρατία γενικά. Αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς ως προς το περιεχόμενο της δημοκρατίας, πρέπει υποχρεωτικά να την προσδιορίζουμε, με το χαρακτηριστικό της τάξης την κυριαρχία της οποίας υπηρετεί. Αστική δημοκρατία (δημοκρατία της αστικής τάξης), προλεταριακή δημοκρατία (δημοκρατία της εργατικής τάξης). Και από τη στιγμή που η κοινωνία είναι καπιταλιστική, θα υπάρχει αστική δημοκρατία, η οποία θωρακίζεται παντοιοτρόπως, προκειμένου να μπορεί να προστατεύεται από τους κινδύνους ανατροπής και κατάργησής της. Και αυτοί βεβαίως προέρχονται από την εργατική τάξη και τ' άλλα λαϊκά στρώματα. Μια από τις μεθόδους που χρησιμοποιεί, συνδυασμένα βεβαίως με όλα τα μέσα άσκησης της εξουσίας, είναι η μόνιμη και σταθερή απομάκρυνση των λαϊκών μαζών από τη διακυβέρνηση, από την πολιτική γενικά. Ενώ βεβαίως τυπικά, πάντα, προσπαθεί να εμφανίζει ακριβώς το αντίθετο, ότι δηλαδή όλες οι κοινωνικές τάξεις και στρώματα συμμετέχουν στη διακυβέρνηση και μάλιστα ότι συνεχώς ενδιαφέρεται για τη βελτίωση αυτής της συμμετοχής.
Το πραγματικό πρόβλημα που μπορεί να βοηθήσει στην προσέγγιση της συμμετοχής των λαϊκών μαζών στη διακυβέρνηση, στην πολιτική, είναι η δυνατότητα πραγματοποίησης των συμφερόντων των λαϊκών μαζών, αφού η πολιτική υπηρετεί συμφέροντα, η διακυβέρνηση πραγματοποιεί συμφέροντα. Μπορούμε λοιπόν να θέσουμε ένα απλό ερώτημα, η απάντηση στο οποίο μπορεί να αποκαλύψει την απάτη της λαϊκής συμμετοχής στην αστική δημοκρατία. Ποια είναι η ταχτική της κυβέρνησης και του κράτους, απέναντι στις διεκδικήσεις των συμφερόντων των λαϊκών μαζών; Βεβαίως, εδώ εννοούμε τα πραγματικά τους συμφέροντα, που σε τελευταία ανάλυση είναι η ιδιοποίηση από την εργατική τάξη και τ' άλλα λαϊκά στρώματα των αποτελεσμάτων της εργασίας τους.
Το κύριο λοιπόν στη λειτουργία και τη δράση της αστικής δημοκρατίας είναι η με κάθε μέσο παρεμπόδιση των μαζών στην πολιτική δράση και αξιοποιείται και η δύναμη της πολύμορφης καταστολής. Δίκαια ο Μαρξ, την εξουσία και το κράτος της αστικής τάξης τα ονόμασε δικτατορία μιας μειοψηφίας στην τεράστια πλειοψηφία της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων, ακόμη και στις πιο ανεπτυγμένες αστικοδημοκρατικές μορφές, δικτατορία της αστικής τάξης. Αλλωστε, χωρίς την πολύμορφη βία, η λειτουργία της αστικής δημοκρατίας δε θα μπορούσε να σταθεί μπροστά στις ανειρήνευτες ταξικές αντιθέσεις και συμφέροντα. Η βία επιδρά βαθιά στη συνείδηση και την ψυχολογία της εργατικής τάξης και των λαϊκών μαζών, έτσι που η δημοκρατική επίφαση της «ελευθερίας» πολιτικής δράσης να περιορίζεται συνεχώς. Οταν η εξάρτηση της εργατικής τάξης από τη θέληση των καπιταλιστών, για το ανύπαρκτο δικαίωμα στη δουλιά, κυριαρχεί, σε συνδυασμό με τη σύμφυτη με το σύστημα ανεργία, όταν η δημοκρατία στους τόπους δουλιάς εξαντλείται στο δικαίωμα και την ελευθερία του καπιταλιστή να εκμεταλλεύεται τον εργάτη, ενώ η ελευθερία του εργάτη να διεκδικεί γίνεται απειλή για απόλυση ή και ποινικό αδίκημα, όταν το δικαίωμα του «συνέρχεσθαι» σταματά εκεί που ξεκινούν τα συμφέροντα της πλουτοκρατίας, όταν αντικειμενικά η δύναμη του πλούτου καθιστά ανισότιμη τη διάδοση των ιδεών και την ενασχόληση με την πολιτική, τότε η κατ' επίφαση δημοκρατία είναι βία της δικτατορίας της κυρίαρχης τάξης πάνω στη θέληση των εκμεταλλευομένων μαζών.
«Οι καταπιεζόμενες μάζες συναντούν στο κάθε βήμα, ακόμη και στο πιο δημοκρατικό αστικό κράτος, τη χτυπητή αντίφαση ανάμεσα στην τυπική ισότητα που διακηρύσσει η "δημοκρατία" των καπιταλιστών και στους χιλιάδες πραγματικούς περιορισμούς και πονηριές, που μετατρέπουν τους προλετάριους σε μισθωτούς δούλους. Αυτή ακριβώς η αντίφαση ανοίγει τα μάτια των μαζών για να δουν τη σαπίλα, την ψευτιά και την υποκρισία του καπιταλισμού. Αυτή ακριβώς την αντίφαση ξεσκεπάζουν συνεχώς μπροστά στις μάζες οι διαφωτιστές και οι προπαγανδιστές του σοσιαλισμού, για να τις προετοιμάσουν για την επανάσταση» (Λένιν, Απαντα τ.37 σελ. 255).