ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 8 Ιούλη 2012
Σελ. /32
ΔΙΕΘΝΗ
Διείσδυση της Κίνας στη Λατινική Αμερική

Από πρόσφατη υπογραφή της κοινής σινοβραζιλιάνικης τράπεζας
Από πρόσφατη υπογραφή της κοινής σινοβραζιλιάνικης τράπεζας
Η αναμέτρηση για τον έλεγχο των ενεργειακών αποθεμάτων, των δρόμων μεταφοράς τους κλιμακώνεται μεταξύ ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Εκεί εντάσσεται και ο ανταγωνισμός ΗΠΑ και Κίνας που έχει αναβαθμιστεί, πράγμα που φαίνεται και από την ενίσχυσή τους και στρατιωτικά, με ναυτικές δυνάμεις η Κίνα, με στρατιωτική δράση πολύ μακριά από τα σύνορά της οι ΗΠΑ, που θέτουν την ευρύτερη περιοχή του Ειρηνικού ως «πρώτη προτεραιότητά» τους, με δεδομένο επίσης ότι η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής πετρελαίου στον κόσμο. Ετσι μπορεί να γίνει αντιληπτό το ενδιαφέρον της Κίνας για την Μέση Ανατολή και την Λατινική Αμερική, που αναλυτές θεωρούν ότι μπορεί πολύ σύντομα να γίνει μία «δεύτερη Μέση Ανατολή», λόγω των ενεργειακών της αποθεμάτων.

Παράλληλα ήδη το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου εμπορίου γίνεται μέσω του Ειρηνικού. Υπό αυτό το πρίσμα ο Ειρηνικός ωκεανός που χωρίζει την Κίνα αλλά και τη Ρωσία από την αμερικανική ήπειρο, συνολικά σταδιακά «αναβαθμίζεται» και οι δια-Ειρηνικές σχέσεις σε παγκόσμιο επίπεδο ενδέχεται πολύ σύντομα να καταστούν πιο σημαντικές από τις διατλαντικές που ήταν το κύριο χαρακτηριστικό του προηγούμενου αιώνα.

Δεκαετής διείσδυση

Ωστόσο δεν πρόκειται απλώς για μία αναμέτρηση μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ στα «νερά» του κατ' ευφημισμόν Ειρηνικού ωκεανού αλλά και μία αναμέτρηση εντός της αμερικανικής ηπείρου, όπου η Λατινική Αμερική, μέχρι τα τέλη του 20ού αιώνα χαρακτηριζόμενη ως «πίσω αυλή» των ΗΠΑ έχει γίνει για περισσότερο από μία δεκαετία ένας εκ των πλέον «προσιτών» χώρων επέκτασης των μονοπωλιακών ομίλων της Κίνας, που συμμετέχουν στα γεμάτα στον σκληρό ενδοϊμπεριαλιστικό ανταγωνισμό. Η επέκταση αυτή βρήκε πρόσφορο έδαφος και λόγω των λεγόμενων «αριστερών κυβερνήσεων» που ακολουθούν με διαφοροποιήσεις, μια σοσιαλδημοκρατικού τύπου διαχείριση του καπιταλισμού.


Οι νέοι «οικονομικοί δεσμοί» με την Ασία και ειδικότερα με την Κίνα παρουσιάζονται ως εκφράσεις της αλληλεγγύης «νότου-νότου», «αναπτυσσόμενου κόσμου», «αδέσμευτου κόσμου» και άλλων τέτοιων ευφημισμών. Αν και υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας, στο μέτρο που η Κίνα δεν συμμετέχει σε εκστρατείες υπονόμευσης ή αστάθειας ή στρατιωτικές επεμβάσεις τουλάχιστον μέχρι στιγμής στη Λατινική Αμερική.

Η κινεζική «εισβολή» στη Λατινική Αμερική συμπληρώνει πλέον μία δεκαετία σχεδόν. Ξεκίνησε σχεδόν ταυτόχρονα με την ανατροπή της «συναίνεσης της Ουάσιγκτον» από τις λαϊκές διεργασίες σε χώρες όπως η Βολιβία, το Εκουαδόρ, η Αργεντινή και κυρίως με την ανάληψη της προεδρίας της Βενεζουέλας από τον Ούγκο Τσάβες.

Η Βενεζουέλα ήταν και η πρώτη χώρα, ειδικά υπό το πρίσμα της πετρελαιοπαραγωγού χώρας όπου η Κίνα άρχισε την διείσδυσή της. Το 2004 οι βάσεις ήδη είχαν δημιουργηθεί και ο Κινέζος πρόεδρος Χου Ζιντάο στην περιοδεία του στην περιοχή υπέγραψε 39 εμπορικές συμφωνίες με 5 χώρες. Από μόνες τους, οι επενδύσεις της Κίνας στην Αργεντινή έφτασαν περίπου τα 20 δισ. δολάρια. Η Καραϊβική ήταν ο επόμενος σταθμός της περιοδείας του. Ως αποτέλεσμα η Κίνα ήδη από τις αρχές του 2005 είχε αναδειχθεί σε έναν από τους σημαντικότερους εταίρους της περιοχής.

Αμέσως μετά την περιοδεία Ζιντάο, την πολιτική της διείσδυσης ακολούθησε ο Κινέζος αντιπρόεδρος Ζενγκ Κινγκχόνγκ υπογράφοντας μια συμφωνία με τον Ούγκο Τσάβες για μελλοντική εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Βενεζουέλα. Ο Ζενγκ προσέφερε επιπλέον στη Βενεζουέλα πιστώσεις 700 εκατ. δολαρίων για την κατασκευή νέων κατοικιών, ώστε να βοηθήσει στην καταπολέμηση της «φτώχειας» στην περιοχή. Ενώ οι Kινέζοι ηγέτες δέσμευσαν μεγάλες πιστώσεις για το κουβανικό νικέλιο διαρρηγνύοντας εν μέρει το σκηνικό της πλήρους οικονομικής απομόνωσης της Κούβας που έχουν επιβάλλει δεκαετίες οι ΗΠΑ. Ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα οι διμερείς σχέσεις Κίνας - Κούβας (ο πρόεδρος Ραούλ Κάστρο υπέγραψε νέα σειρά συμφωνιών αυτή την βδομάδα στο Πεκίνο) έχουν ενισχυθεί σε πολλούς τομείς.

Ενδεικτικό για την συνολική εικόνα που αναδεικνύει την Κίνα σε κύριο εμπορικό εταίρο με «στρατηγικές συμφωνίες» στην περιοχή είναι και το εξής στοιχείο: Το 1975, το κινέζικο εμπόριο στην περιοχή ανερχόταν στα 200 εκατ. δολάρια ενώ το 2004, έφτασε πάνω από 40 δισ. δολάρια. (Δες επίσης σχετικό πίνακα με πιο πρόσφατα στοιχεία που δημοσιεύουμε σε διπλανή στήλη).

Το παράδειγμα του Εκουαδόρ

Στα μέσα του 2011 τα «δάνεια της Κίνας» προς το Εκουαδόρ ξεπερνούσαν τα 6 δισεκατομμύρια δολάρια που σήμαναν και την αύξηση του εξωτερικού χρέους σε μια διετία, κατά 54% στα μέσα του 2011, μετά την «μονομερή διαγραφή μέρους του χρέους» στο ΔΝΤ στην προεδρία Ραφαέλ Κορέα, αυτού που λεγόταν «επαχθές χρέος» και ιδιαίτερα σηκώθηκε και στη χώρα μας από τις δυνάμεις του οπορτουνισμού, ενώ πρόκειται για εκδοχή διαχείρισης του καπιταλισμού.

Στα «δάνεια και τις επενδύσεις» περιλαμβάνεται και η «επένδυση» περίπου ύψους 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την κατασκευή του μεγαλύτερου υδροηλεκτρικού φράγματος Coca-Codo Sinclair στη χώρα. Το φράγμα θα χρηματοδοτηθεί κατά ποσοστό 85% από την Exim Bank της Κίνας και ως «αντάλλαγμα» το Εκουαδόρ θα αποπληρώσει το 15% του συνολικού ποσού διαθέτοντας πετρέλαιο στην Κίνα. Συνολικά όσον αφορά τις επενδύσεις και τα δάνεια με την Κίνα, σύμφωνα με κάποια δημοσιεύματα, η Κίνα δεσμεύει το 75% των εξαγωγών του Εκουαδόρ ενώ οι πιέσεις του τραπεζικού τομέα της χώρας για νέο δάνειο, θα σήμαιναν την εκτόξευση του χρέους προς την Κίνα από 8 δισ. δολάρια ή 19% του ΑΕΠ σε 24% του ΑΕΠ.

Πόλος έλξης οι πρώτες ύλες

Ολη η Λατινική Αμερική όσον αφορά τις πρώτες ύλες και τα γεωργικά προϊόντα έχει γίνει πόλος έλξης για τα κινεζικά μονοπώλια. Στη Βραζιλία οι κινεζικές επενδύσεις στην κρατική πετρελαϊκή εταιρεία Petrobras, ξεπερνούν τα 10 δισεκατομμύρια δολάρια ενώ πέρσι η κρατική Sinopec Group εξαγόρασε έναντι 7 δισεκατομμυρίων το 40% του ισπανικού πετρελαϊκού γίγαντα Repsol στη Βραζιλία. Στο Περού μια κινεζική κοινοπραξία έχει επενδύσει 2 δισεκατομμύρια δολάρια για την αναβάθμιση των λιμένων στην Τάκνα και επενδύει περίπου 8 δισεκατομμύρια για τη νέα εθνική οδό και το σιδηροδρομικό δίκτυο που συνδέει την Τάκνα με την πλούσια σε ορυκτά Ελ Μουτούν στη Βολιβία...

Την ίδια στιγμή ολόκληρες περιοχές ακόμη και τμήμα του δάσους του Αμαζονίου αποψιλώνονται και προωθούνται οι «αγροτικές επιχειρήσεις» προκειμένου να καλυφθούν οι εξαγωγές προς την Κίνα, όπως το 75% των εξαγωγών της Αργεντινής (σόγια-καλαμπόκι) πηγαίνει προς την Κίνα, και πάνω από το 50% της συνολικής παραγωγής της Βραζιλίας. Πέραν των περιβαλλοντολογικών επιπτώσεων ωστόσο οι επιπτώσεις είναι αρνητικές για τις χώρες αυτές και για άλλο λόγο.

Η συγκέντρωση γης στα χέρια λίγων κρίνεται απολύτως απαραίτητη, οι μικρο- καλλιέργειες καταργούνται, εκτάσεις ολόκληρες υφαρπάζονται, χιλιάδες αγρότες οδηγούνται σε μαρασμό και εξαθλίωση και η απασχόληση μειώνεται.

Η Κίνα είναι σήμερα η σημαντικότερη χώρα, η οποία εισάγει από τη Λατινική Αμερική προϊόντα, όπως σόγια και σιδηρομετάλλευμα από τη Βραζιλία, σόγια από την Αργεντινή, χαλκό από τη Χιλή και το Περού, κασσίτερο από τη Βολιβία, και πετρέλαιο από τη Βενεζουέλα και όλες τις χώρες της περιοχής ενώ πλέον έχει αναδειχθεί ως ο δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Βραζιλίας μετά τις ΗΠΑ.

ΗΠΑ-Κίνα: διαγκωνισμοί σε «ξένο» γήπεδο

Η πρόσφατη περιοδεία του Ουέν Τζιαμπάο, όχι απλώς επιβεβαίωσε αυτή την τάση, αλλά την ενίσχυσε καθώς «προσέφερε» 10 δισεκατομμύρια δολάρια σε πιστώσεις για έργα υποδομής και έκανε έκκληση για κοινή προσπάθεια καταπολέμησης του προστατευτισμού, κάτι που αποτελεί «αγκάθι» στις σχέσεις του κυρίως με τη Βραζιλία και την Αργεντινή. Σημαντικός παράγοντας που εμβαθύνει τις σχέσεις αλληλεξάρτησης ήταν η υπογραφή της συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου με την Ενωση Αγοράς του Mercosur ενώ μέσω της Τράπεζας Ανάπτυξης της Κίνας θα πιστώσει 10 δισεκατομμύρια δολάρια σε προγράμματα έργων υποδομής ενώ θα δημιουργηθεί και ένα ταμείο με 5 δισεκατομμύρια δολάρια για τη συνεργασία μεταξύ της Κίνας, της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής. Αξίζει να σημειωθεί ότι εκτός των «εμπορικών δεσμών» η Λατινική Αμερική είναι ο δεύτερος υποδοχέας κινεζικών επενδύσεων στον κόσμο. Συγκεκριμένα, το 60% των επενδύσεων της Κίνας πηγαίνουν στην Ασία και αμέσως μετά το 16% στη Λατινική Αμερική. Η Βόρεια Αμερική και η Αφρική παίρνουν από 7%, η Ευρώπη 6% και η Ωκεανία το 4% των κινεζικών επενδύσεων.

Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η συμφωνία «ανταλλαγής συναλλάγματος» μεταξύ της Κίνας και της Βραζιλίας, σε μια προσπάθεια να προστατεύσουν τα νομίσματά τους . Με τη συγκεκριμένη συμφωνία, οι κεντρικές τράπεζες των δύο χωρών θα μπορούν να ανταλλάξουν εγχώριο νόμισμα έως του ποσού των 60 δισ. ρεάλ ή 190 δισ. γουάν (30 δισ. δολάρια) ενώ τα ποσά θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αναπλήρωση των αποθεμάτων των δύο χωρών σε περιόδους κρίσεων, αλλά και να ενισχύουν το διμερές εμπόριο. Ωστόσο η κίνηση για την ανταλλαγή συναλλάγματος εντάσσεται και σε ένα άλλο πλαίσιο, των αντίρροπων ενεργειών στο πλαίσιο των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών εκ μέρους των αναδυόμενων οικονομιών, της BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Ν. Αφρική). Κατά την πρόσφατη Σύνοδο της G20 άφησαν ανοικτό το ενδεχόμενο της σύστασης κοινού ταμείου στην περίπτωση που δεν εξασφαλίσουν αρκετά δικαιώματα στη λήψη αποφάσεων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ).

Η κινεζική εισβολή στη Λατινική Αμερική επ' ουδενί αφήνει αδιάφορες τις ΗΠΑ, ειδικά υπό το σκεπτικό ότι εξελίξεις καθιστούν τη Λατινική Αμερική και ειδικότερα τη Νότια Αμερική χώρο ανταγωνισμών στο βαθμό που οι κυβερνήσεις για λογαριασμό της άρχουσας τάξης των κρατών της περιοχής επιχειρούν να διαχειριστούν τις πλουτοπαραγωγικές πηγές και γενικότερα το τεράστιο παραγωγικό δυναμικό.

Ετσι μετά την ανάληψη των καθηκόντων από τον πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα έχει ξεκινήσει μια εκστρατεία «επανακατάληψης χώρου», δίχως να εξαιρούνται και μέθοδοι όπως πραξικοπήματος στην Ονδούρα (2009) και τις προηγούμενες μέρες στην Παραγουάη. Το κυριότερο όμως, η επανάκτηση ελέγχου, γίνεται μέσω του άξονα Μεξικό-Κεντρική Αμερική- Κολομβία. Στην Κεντρική Αμερική μέσω του «πολέμου των ναρκωτικών» και στη Νότια Αμερική, μέσω διμερών συμφωνιών Ελεύθερου Εμπορίου, ή Ζωνών, όπως η πρόσφατη που συστάθηκε με τη Συμμαχία του Ειρηνικού, που περιλαμβάνει τη Χιλή, το Περού, την Κολομβία, το Μεξικό και χώρες της Κεντρικής Αμερικής.

Σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο εντάσσεται και η επίσπευση των συνομιλιών για τη δημιουργία της Δια-Ειρηνικής Ζώνης Ελεύθερου Εμπορίου- Trans-Pacific Partnership (TPP) . Συνομιλίες που διεξάγονται αυτές τις μέρες στο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνιας, χωρίς ιδιαίτερη δημοσιότητα με τη συμμετοχή των εκπροσώπων των χωρών που θα συμμετάσχουν - ΗΠΑ, Χιλή Νέα Ζηλανδία, Σιγκαπούρη, Μπρουνέι, Μαλαισία, Αυστραλία, Βιετνάμ, Περού ενώ τελευταίες εισήλθαν στις διαπραγματεύσεις ο Καναδάς, το Μεξικό και η Ιαπωνία καθώς και διευθυντικά στελέχη 600 πολυεθνικών και μεγάλων επιχειρήσεων, με τους Αμερικανούς αξιωματούχους να δηλώνουν ότι «η Κίνα είναι ευπρόσδεκτη εάν δεχθεί τους όρους». Και οι όροι είναι λεόντειοι και στοχεύουν στην ακόμη πιο άγρια εκμετάλλευση των εργαζομένων και των πλουτοπαραγωγικών πηγών. Μόλις δύο από τα 26 κεφάλαια που συνιστούν τη συμφωνία, αφορούν στα παραδοσιακά ζητήματα διεθνούς εμπορίου, σύμφωνα με το περιοδικό The Nation. Τα υπόλοιπα αφορούν κατά κύριο λόγο την κατοχύρωση των δικαιωμάτων και προνομίων για τις επιχειρήσεις, από τις νομοθεσίες για την κίνηση των κεφαλαίων μέχρι τις διευκολύνσεις για τη μετεγκατάσταση των επιχειρήσεων, όρους για τον έλεγχο των φυσικών πόρων, την ασφάλεια τροφίμων, τη χρήση γης, τα πνευματικά δικαιώματα, την ενέργεια, την υγειονομική περίθαλψη, αυστηρούς περιορισμούς στη δικαιοδοσία των χωρών, αυστηρό περιορισμό της ρύθμισης των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, διευκόλυνση για την μετακίνηση ή και ενοικίαση εργαζομένων κλπ.


Χριστίνα ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ