Κάθε στοιχείο που έρχεται στη δημοσιότητα αποδομεί τη ραχοκοκαλιά της ευρωενωσιακής υποτιθέμενης «αντιναρκωτικής» πολιτικής, επιβεβαιώνοντας ότι σχεδόν κάθε πτυχή της («μείωση της βλάβης», αποποινικοποίηση κ.ά.) που αξιοποιείται για να διαχειριστεί το τεράστιο πρόβλημα της τοξικοεξάρτησης, στην ουσία, ρίχνει νερό στο δέντρο της εξάρτησης, οδηγεί στη συντήρηση του προβλήματος, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις ισοδυναμεί ακόμα και με νέους θανάτους. Επιβεβαιώνεται έτσι ότι πρόκειται για μια πολιτική που απέχει έτη φωτός από την ουσιαστική αντιμετώπιση του προβλήματος, υπονομεύοντας τη μόνη ρεαλιστική λύση, που είναι η ενίσχυση των προσπαθειών πρόληψης, απεξάρτησης και κοινωνικής επανένταξης.

Αυτό επιβεβαιώνει και η φετινή Εκθεση για τα ναρκωτικά του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας, που παρουσιάστηκε στην Ελλάδα, προχτές, με τα ευρήματά της να είναι άκρως αποκαλυπτικά. Ορισμένα σημαντικά ευρήματα αναφέρουμε εδώ.

Σύμφωνα με συντηρητικές εκτιμήσεις, τα κέρδη από τη λιανική αγορά παράνομων ουσιών στην ΕΕ αποτιμώνται σε 1 μόνο έτος (2013) σε 24,3 δισεκατομμύρια ευρώ (πιθανό εύρος τιμών από 21 έως 31 δισ. ευρώ). Το μεγαλύτερο μερίδιο κερδών αντιστοιχεί στην κάνναβη, που καταλαμβάνει περίπου το 38% του συνόλου (8,4 - 12,9 δισ. ευρώ). Ακολουθούν η ηρωίνη με 28% (6 - 7,8 δισ. ευρώ) και η κοκαΐνη (24%, 4,5 - 7 δισ. ευρώ). Δεν είναι εξάλλου τυχαίο ότι οι θιασώτες της αποποινικοποίησης των ναρκωτικών και ιδιαίτερα της κάνναβης (η «αθωότητα» της οποίας αποτυπώνεται παρακάτω), αξιοποιούν τα στοιχεία αυτά για να μιλήσουν προκλητικά για τα «οικονομικά οφέλη» που θα είχε για το καπιταλιστικό κράτος η αποποινικοποίηση των ναρκωτικών.

Πάνω από 88 εκατομμύρια ενήλικες ή πάνω από 1 στους 4 έχει κάνει χρήση κάποιας παράνομης ουσίας. Η πιο διαδεδομένη ουσία είναι η κάνναβη (83,9 εκατομμύρια άνθρωποι). Οι περισσότερες από τις χώρες αναφέρουν αύξηση της χρήσης της. Περίπου 1% των ενηλίκων στην Ευρώπη υπολογίζεται ότι κάνουν χρήση κάνναβης καθημερινά ή σχεδόν καθημερινά (60% εξ αυτών είναι 15 - 34 ετών). Τα επίπεδα δραστικότητας είναι υψηλά σε σύγκριση με το παρελθόν, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο ο χρήστης να αντιμετωπίσει οξέα ή και χρόνια προβλήματα υγείας. Ο αριθμός των χρηστών κάνναβης που ξεκίνησαν θεραπεία για πρώτη φορά αυξήθηκε από 45.000 το 2006 σε 69.000 το 2014. Σταθερός είναι ο αριθμός αιτήσεων για απεξάρτηση από κοκαΐνη. Τα 3/4 των χρηστών που ξεκινούν θεραπεία καταγράφονται επίσημα ως πολυτοξικομανείς.

Η πίεση που μπορεί να ασκηθεί στους χρήστες για απεξάρτηση, αποτυπώνεται στο εύρημα που έρχεται από την Ουγγαρία, όπου τα 3/4 (74%) των παραπομπών χρηστών κάνναβης σε θεραπεία προήλθε από το σύστημα Ποινικής Δικαιοσύνης.

Αναφορά γίνεται επίσης στην τελευταία διεθνή ανασκόπηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας όπου σημειώνεται: «Οι παρενέργειες της χρόνιας χρήσης κάνναβης, οι συστηματικοί και μακροχρόνιοι χρήστες κάνναβης διατρέχουν διπλάσιο κίνδυνο να εκδηλώσουν ψυχωσικά συμπτώματα και διαταραχές, υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν αναπνευστικά προβλήματα και σύνδρομο εξάρτησης. Η συστηματική χρήση κάνναβης στην εφηβεία συνδέθηκε με αυξημένο κίνδυνο διάγνωσης σχιζοφρένειας και σε περίπτωση συνέχισης της χρήσης στα πρώτα χρόνια της ενηλικίωσης φαίνεται ότι συνδέεται με νοητική βλάβη».

Το 2015 εντοπίστηκαν 98 Νέες Ψυχοδραστικές Ουσίες (ΝΨΟ) ανεβάζοντας τον αριθμό που παρακολουθούνται σε 560, εκ των οποίων το 70% εντοπίστηκε την τελευταία πενταετία. Εξέχουσα θέση ανάμεσα σε αυτές έχουν τα συνθετικά κανναβινοειδή, με πολλά από αυτά να είναι εξαιρετικά τοξικά, ενώ έχουν αναφερθεί μαζικές δηλητηριάσεις, ακόμη και θάνατοι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το συνθετικό κανναβινοειδές MDMB-CHMICA, ουσία που συσχετίστηκε με 13 θανάτους και 23 μη θανατηφόρες τοξικώσεις. Η ουσία αυτή εντοπίστηκε σε περισσότερα από 20 διαφορετικά μείγματα καπνού, ενώ θάνατοι ή τοξικώσεις αναφέρθηκαν σε 8 χώρες. Οι καταναλωτές των προϊόντων αυτών συνήθως δεν γνωρίζουν τις χημικές ουσίες που περιέχουν. «Οι νεαροί καταναλωτές μπορεί εν αγνοία τους να γίνονται ανθρώπινα πειραματόζωα για ουσίες που εγκυμονούν άγνωστους εν πολλοίς πιθανούς κινδύνους για την υγεία», αναφέρεται στην Εκθεση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ένα ισχυρό ψυχοδιεγερτικό που συσχετίζεται με σχεδόν 200 περιστατικά οξείας τοξίκωσης και πάνω από 100 θανάτους στην Ευρώπη.

Την ίδια ώρα, ανησυχητική είναι και η ανάκαμψη της MDMA, διεγερτικού που εμπεριέχεται κατά κύριο λόγο στο χάπι Εκστασι, διατίθεται σε υψηλή περιεκτικότητα σε μορφή σκόνης, κρυσταλλική μορφή και δισκία με διάφορους λογότυπους, σε διάφορα χρώματα και σχήματα, ενώ υπάρχουν στοιχεία που τεκμηριώνουν ότι παράγεται κατά παραγγελία και διατίθεται με χρήση προηγμένων και στοχευμένων τεχνικών μάρκετινγκ. Το επίκεντρο παραγωγής του στην Ευρώπη είναι οι Κάτω Χώρες και οι γειτονικές περιοχές, όπου η πολιτική της αποποινικοποίησης έχει οδηγήσει σε αύξηση της παραγωγής και διακίνησης κάθε λογής ουσιών. Τον τελευταίο χρόνο, 2,1 εκατομμύρια ενήλικες 15 - 34 ετών έκαναν χρήση MDMA.

Στη χώρα μας, όπως και στην υπόλοιπη ΕΕ, τις τελευταίες δεκαετίες λειτουργούν προγράμματα υποκατάστασης, στις περισσότερες περιπτώσεις χαμηλών προδιαγραφών, στο όνομα της «μείωσης της βλάβης», δηλαδή της «διαχείρισης του προβλήματος». Ως επιχείρημα χρησιμοποιήθηκε η ανάγκη για μείωση των θανάτων από ναρκωτικά, το οποίο από ένα σημείο και μετά έγινε το άλλοθι για το πέρασμα μιας σειράς αντιδραστικών εφαρμογών που συντηρούν το πρόβλημα της τοξικοεξάρτησης.

Η φετινή Εκθεση αναφέρει: «Ο ρόλος που παίζουν οι ουσίες αυτές (σ.σ. δηλαδή μεθαδόνη, βουπρενορφίνη κ.ά., που χορηγούνται σε προγράμματα υποκατάστασης) όσον αφορά τους θανάτους από υπερβολική δόση στην Ευρώπη δεν έχει γίνει πλήρως κατανοητός. Τα συνθετικά οπιοειδή προϊόντα, που χρησιμοποιούνται κυρίως στη θεραπεία υποκατάστασης, κατέχουν πιο εξέχουσα θέση στα δεδομένα για τους θανάτους που συνδέονται με χρήση ναρκωτικών σε κάποιες χώρες, ενώ έχουν αυξηθεί και οι αιτήσεις θεραπείας από αυτές (...) Κατά τα επόμενα έτη αναμένεται να κυκλοφορήσουν διάφορες νέες φαρμακολογικές επιλογές»...

Για πολλοστή φορά επιβεβαιώνεται ότι τα προγράμματα υποκατάστασης πρέπει να είναι υψηλών προδιαγραφών και να απευθύνονται σε συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες (φορείς του ΕΪΤΖ κ.ά.). Αντ' αυτού: Το 2014 βρέθηκαν σε προγράμματα υποκατάστασης στην Ευρώπη 664.000 άνθρωποι. Πάνω από το 10% του συνόλου των χρηστών οπιοειδών που εισήχθησαν σε εξειδικευμένα κέντρα δήλωσαν ως πρωτεύουσα αιτία της έναρξης θεραπείας τη χρήση οπιοειδών πλην της ηρωίνης σε 18 ευρωπαϊκές χώρες (το 2013 ήταν 11 οι χώρες). Τα οπιοειδή που αναφέρουν μεταξύ άλλων είναι μεθαδόνη, βουπρενορφίνη κ.ά. Σε ορισμένες χώρες τα υποκατάστατα είναι τα πιο διαδεδομένα. Για παράδειγμα, στη Φινλανδία και στην Τσεχική Δημοκρατία οι περισσότεροι χρήστες δηλώνουν κύρια ουσία κατάχρησης τη βουπρενορφίνη.

Ταυτόχρονα, στο όνομα υποτίθεται της μείωσης των θανάτων από ναρκωτικά, επιχειρείται η διάδοση των shooting rooms (δωμάτια «τρυπήματος») ή αλλιώς αίθουσες επιτηρούμενης χρήσης. Ηδη λειτουργούν σε 6 χώρες 70 αίθουσες και γίνεται προσπάθεια και στη χώρα μας να επαναλειτουργήσουν.

Η Εκθεση αποτυπώνει ότι πλάι στις γνωστές διαδρομές εισόδου της ηρωίνης στην Ευρώπη (κατά κύριο λόγο από το Αφγανιστάν), «ξεφυτρώνουν» και νέοι δρόμοι. Οι δύο κυριότερες οδοί είναι η βαλκανική (διασχίζει την Τουρκία για να καταλήξει στα Βαλκάνια - Βουλγαρία, Ρουμανία, Ελλάδα) και στη συνέχεια σε χώρες της Κεντρικής, Νότιας και Δυτικής Ευρώπης, ενώ πρόσφατα «προέκυψε» ένα παρακλάδι της μέσω Συρίας και Ιράκ. Αλλη μια νέα οδός που αναπτύσσεται είναι μέσω νότιου Καυκάσου και του Εύξεινου Πόντου, ενώ αυξάνεται η σημασία της «νότιας οδού» με εισαγωγές ηρωίνης από το Ιράν και το Πακιστάν.

Την ίδια ώρα, η προμήθεια ναρκωτικών μέσω διαδικτύου διογκώνεται και φαίνεται να παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις. Οι αγορές αυτές λειτουργούν είτε στον επιφανειακό ιστό (προσβάσιμες σε όλους ιστοσελίδες), όπου πωλούνται συνήθως νέες ψυχοδραστικές ουσίες ή ψευδεπίγραφα και παραποιημένα φάρμακα, είτε στον «βαθύ ιστό» μέσα από αθέατες ιστοσελίδες ή κρυπτοκαταστήματα (διαδικτυακή πλατφόρμα αγοραπωλήσεων που υποστηρίζεται από τεχνολογίες που προστατεύουν την ανωνυμία και χρησιμοποιείται για τη διακίνηση παράνομων αγαθών και «υπηρεσιών»).