Από συγκρούσεις υποστηρικτών και αντιπάλων του Μούρσι

Η πορεία των γεγονότων φάνηκε να διαγράφεται ξεκάθαρα την περασμένη Κυριακή, πρώτη επέτειο από την ορκωμοσία του Μούρσι στην προεδρία, όταν το λεγόμενο κίνημα «Ταμαρόντ»(σημαίνει ανταρσία και είναι κυρίως κινήσεις νέων που είχαν αντιταχθεί στο προηγούμενο καθεστώς του Μουμπάρακ) εμφανίστηκε να έχει συγκεντρώσει 22 εκατομμύρια υπογραφές για πρόταση μομφής κατά του Μούρσι που δεν τήρησε τις υποσχέσεις του, και καλούσε σε μαζικές διαδηλώσεις με αίτημα την αποχώρησή του από την εξουσία. Το αίτημα στήριξε και το λεγόμενο «Εθνικό Μέτωπο Σωτηρίας», ένα ετερογενές σύνολο 20 κομμάτων, φιλελεύθερων, σοσιαλδημοκρατικών και λεγόμενων «αριστερών» (αναλυτικά σε διπλανή στήλη). Εκατοντάδες χιλιάδες Αιγύπτιοι, ή εκατομμύρια κατά πολλά ΜΜΕ, παρέμειναν στους δρόμους σχεδόν όλων των μεγάλων πόλεων, με μικρά διαλείμματα, μέχρι και την Τετάρτη το βράδυ, οπότε οριστικοποιήθηκε το στρατιωτικό πραξικόπημα.

Το κοινωνικό υπόβαθρο που έσπρωξε λαϊκό κόσμο στο δρόμο είναι η άθλια καθημερινότητα που βιώνει. Τα άθλια μεροκάματα των 2 δολαρίων, η ανεργία στα ύψη, η φτώχεια που ταλανίζει εκατομμύρια ανθρώπους, που εξαρτούν τη διαβίωσή τους από τα κρατικά προνοιακά επιδόματα και τα διάφορα φιλανθρωπικά δίκτυα.

Ο Μούρσι και οι «Αδελφοί Μουσουλμάνοι», ασχέτως της ρητορικής περί κοινωνικής δικαιοσύνης, προώθησαν πολιτικές υπέρ των μονοπωλίων. Επεδίωξαν συνέχιση της συμφωνίας με το ΔΝΤ για δάνειο 4,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Η συμφωνία, όμως, προϋποθέτει, όπως και οι προηγούμενες που είχε υπογράψει ο Μουμπάρακ, κι άλλες ιδιωτικοποιήσεις, περαιτέρω μειώσεις μισθών, κατάργηση του μεγαλύτερου μέρους των προνοιακών επιδομάτων και αύξηση στις τιμές των περισσότερων βασικών αγαθών, συμπεριλαμβανομένου του ψωμιού, που αποτελεί τη βασική διατροφή μεγάλου μέρους του πληθυσμού, αλλά και των καυσίμων. Μια πρώτη απόπειρα αύξησης της τιμής των καυσίμων προκάλεσε βίαιες λαϊκές αντιδράσεις και το μέτρο αποσύρθηκε. Η αντίδραση συνδικάτων και εργαζομένων, πριν από λίγο καιρό, «πάγωσε» και ορισμένους πρώτους σχεδιασμούς για ιδιωτικοποίηση υπηρεσιών της διώρυγας του Σουέζ.

Οι «Αδελφοί Μουσουλμάνοι» και ο Μούρσι επέλεξαν ταυτόχρονα το δρόμο της καταστολής και του αυταρχισμού. Στοιχεία τέτοια είναι η πραξικοπηματική απόδοση στον εαυτό του υπερεξουσιών, η οποία συνοδεύτηκε και από την εξαίρεση από κάθε είδους κριτικής της επιτροπής που επρόκειτο να εκπονήσει το Σύνταγμα και αποτελούνταν κυρίως από ισλαμιστές. Η πρόσφατη απόφασή του να διορίσει, σε 17 από τις 27 επαρχίες, κυβερνήτες που είτε πρόσκεινται στους ισλαμιστές «Αδελφούς Μουσουλμάνους» είτε συνεργάζονται με αυτούς, ακόμη και εξτρεμιστές, προκάλεσε νέα έκρηξη.

Μέχρι και το τελευταίο του διάγγελμα ο Μούρσι ψέλλιζε ευχολόγια περί «διαλόγου με την αντιπολίτευση», ενώ δε δίστασε να απειλήσει ο ίδιος με εφαρμογή στρατιωτικού νόμου. Ταυτόχρονα οι «Αδελφοί Μουσουλμάνοι» και με συγκέντρωση που έκαναν με σύνθημα «Στήριξη στο λαό της Συρίας» στις 15 Ιούνη (δηλαδή δύο μέρες μετά την ανακοίνωση της κυβέρνησης των ΗΠΑ για έναρξη του εξοπλισμού των αντικαθεστωτικών στη Συρία) κάλεσαν ανοιχτά σε αποστολή ισλαμιστών για να πολεμήσουν στη Συρία στο πλευρό των αντικαθεστωτικών. Ο Μούρσι κυνικά είπε: «Το αιγυπτιακό κράτος δεν θα ασκήσει δίωξη κατά των Αιγυπτίων που θα κάνουν το καθήκον τους στη Συρία».

Η «λύση» στην εκρηκτική κοινωνική πραγματικότητα και τα προβλήματα στην αστική διαχείριση δόθηκε με τον γνώριμο τρόπο για την Αίγυπτο, με στρατιωτικό πραξικόπημα. Η στρατιωτική ηγεσία της χώρας, υπό τον αρχηγό ΓΕΣ και υπουργό Αμυνας, στρατηγό Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι, έσπευσε να δηλώσει «παρών» αναλαμβάνοντας το ρόλο του «εγγυητή της εθνικής ενότητας». Εθεσε τελεσίγραφο 48 ωρών στον Μούρσι ν' «ακούσει» το λαό που βρίσκεται στους δρόμους. Αφού συνάντησε δύο φορές (επισήμως τουλάχιστον) τον πρόεδρο Μούρσι, η στρατιωτική ηγεσία προχώρησε την Τετάρτη σε κατάληψη όλων των κομβικών σημείων του κρατικού μηχανισμού, αρχής γενομένης από την τηλεόραση, και ανέπτυξε δυνάμεις έτσι ώστε να θέσει υπό τον έλεγχό της τις πόλεις. Ηρθε σε συνεννόηση με τη θρησκευτική ηγεσία της χώρας (την ηγεσία του θρησκευτικού σουνιτικού ινστιτούτου «αλ Ασχάρ» και τον πατριάρχη των Κοπτών) για να δώσει μια αίσθηση ενότητας και δέχτηκε ως συνομιλητή εκπρόσωπο του αντιπολιτευόμενου «Μετώπου Εθνικής Σωτηρίας» και του «Ταμαρόντ», τον Μουχάμαντ αλ Μπάρανταϊ... Ενδεικτικό της χειραγώγησης του λαού ότι το διάγγελμα του στρατηγού αλ Σίσι έγινε δεκτό με πανηγυρισμούς.

Οι καταιγιστικές αυτές εξελίξεις είναι προφανές ότι θα έχουν καθοριστική επίδραση τόσο στη βόρεια Αφρική όσο και στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, η οποία βρίσκεται στη δίνη της προώθησης των ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών στο πλαίσιο της λεγόμενης «ευρείας Μέσης Ανατολής». Ηδη, οι πρώτες αντιδράσεις είναι ενδεικτικές. Οσες κυβερνήσεις ελέγχονται από δυνάμεις φίλα προσκείμενες στους «Αδελφούς Μουσουλμάνους», όπως η Τουρκία και η Τυνησία, κατήγγειλαν «το απροκάλυπτο πραξικόπημα», εκτιμώντας πιθανότατα τις «αναλογίες» με τις δικές τους περιπτώσεις. Απόσταση ασφαλείας που θα τους επιτρέψει να διασφαλίσουν στοιχειωδώς συμφέροντα έσπευσαν να τηρήσουν οι πετρελαιομοναρχίες αποφεύγοντας να καταδικάσουν τις εξελίξεις.

Αμερικανοί αξιωματούχοι, μεταξύ των οποίων ο υπουργός Εξωτερικών Κέρι και ο υπουργός Αμυνας Χέιγκελ, είχαν αλλεπάλληλες τηλεφωνικές συνομιλίες με τον στρατηγό αλ Σίσι, διαβεβαιώσεις ότι θα τηρήσει τα προσχήματα επισπεύδοντας τη διαδικασία πολιτικής μετάβασης και κυρίως θα διαφυλάξει την υπάρχουσα πολιτική τάξη πραγμάτων αποπροσανατολίζοντας και χαλιναγωγώντας τη λαϊκή οργή. Το «καρότο» της ετήσιας αμερικανικής βοήθειας ύψους 1,8 δισ. δολαρίων που διαχειρίζεται ο αιγυπτιακός στρατός ως αντάλλαγμα για τη συμφωνία του Καμπ Ντέιβιντ δεν είναι άλλωστε αμελητέο...