ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Τετάρτη 7 Απρίλη 2021
Σελ. /28
Για τις μορφωτικές απώλειες που φέρνει η διαχείριση της πανδημίας και την αντιμετώπισή τους

Σκέψεις με αφορμή την πρόσφατη έκθεση της UNESCO και τη σχετική συζήτηση στον ΟΗΕ

RIZOSPASTIS

Ο κώδωνας του κινδύνου για τις συνέπειες που έχει η πανδημία στην Εκπαίδευση, έχει ηχήσει πολλές φορές τον τελευταίο χρόνο και σε διεθνές επίπεδο. Μια τέτοια προειδοποίηση ήταν και αυτή που σημειώθηκε την προηγούμενη βδομάδα από τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, που έκανε λόγο για εκπαιδευτική καταστροφή, επισημαίνοντας ότι η UNESCO εκτιμά ότι 24 εκατομμύρια μαθητές κινδυνεύουν να βρεθούν εκτός Εκπαίδευσης.

Συγκεκριμένα, την προηγούμενη βδομάδα έγινε μια υπουργική συνάντηση των κρατών - μελών του ΟΗΕ για την Εκπαίδευση, την Επιστήμη και τον Πολιτισμό (UNESCO), με αφορμή τη συμπλήρωση ενός χρόνου από την εμφάνιση της πανδημίας, στην οποία συμμετείχαν μεταξύ άλλων εκπρόσωποι της UNICEF, της Παγκόσμιας Τράπεζας, του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και του ΟΟΣΑ και από τη χώρα μας συμμετείχε και η υπουργός Παιδείας, Νίκη Κεραμέως.

Χωρίς να περιμένει κανείς από τέτοιους οργανισμούς να φωτίσουν τις πραγματικές αιτίες των καταστροφικών συνεπειών της πανδημίας για την Εκπαίδευση, που δεν είναι άλλες από τον τρόπο που διαχειρίζονται τα καπιταλιστικά κράτη την αντιμετώπιση της πανδημίας, βλέποντας τις ανάγκες των μαθητών ως κόστος, τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν δείχνουν πάντως το μέγεθος του προβλήματος στην Εκπαίδευση. Εξάλλου, από τη δικιά τους σκοπιά βλέπουν ότι οι μορφωτικές απώλειες που έχουν σημειωθεί θα επιστρέψουν μεσομακροπρόθεσμα ως απώλειες στην οικονομία, αφού διαμορφώνουν το αυριανό εργατικό δυναμικό, και κάπως έτσι προσπαθούν - με το κριτήριο πάντα του «κόστους - οφέλους» για το κεφάλαιο - να διαχειριστούν τα αδιέξοδα και τις αντιφάσεις που το ίδιο το σύστημά τους γεννάει και αναπαράγει.

Εκατομμύρια παιδιά εκτός Εκπαίδευσης - οπισθοδρόμηση στις βασικές ικανότητες ανάγνωσης

Τα δεδομένα της UNESCO δείχνουν ότι σχεδόν 1,6 δισεκατομμύρια μαθητευόμενοι σε περισσότερες από 190 χώρες, δηλαδή το 94% του παγκόσμιου μαθητικού πληθυσμού, επηρεάστηκαν από το κλείσιμο των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, ενώ μέχρι και 100 χώρες δεν έχουν ακόμη ανακοινώσει ημερομηνία για να ανοίξουν ξανά τα σχολεία. Τα σχολεία παραμένουν τελείως κλειστά σε 30 χώρες, ανάμεσά τους το Μεξικό, η Ουγγαρία, η Σαουδική Αραβία. Μια πλειοψηφία χωρών επέλεξαν το μερικό ή υπό όρους άνοιγμα των σχολείων τους, όπως οι ΗΠΑ όπου διαδηλώσεις οργισμένων γονέων οργανώθηκαν από την αρχή της χρονιάς. Aνοιχτά είναι τα σχολεία σχεδόν στις μισές χώρες του κόσμου (107 κράτη), κυρίως στην Αφρική, στην Ασία και την Ευρώπη.

Η UNESCO προειδοποίησε για μια αύξηση 20% του αριθμού των μαθητών σε όλο τον κόσμο οι οποίοι δεν απέκτησαν το 2020 τις βασικές δεξιότητες ανάγνωσης που αναμένονται για την ηλικία τους. Ο αριθμός των παιδιών που δυσκολεύονται στην ανάγνωση αυξήθηκε κατά 100 εκατομμύρια στα 584 εκατομμύρια πέρυσι, σημειώνοντας αύξηση πάνω από 20% και εξαλείφοντας την πρόοδο που είχε σημειωθεί σε αυτόν τον δείκτη (που μετρά τις δεξιότητες ανάγνωσης των παιδιών Β' και Γ' Δημοτικού) τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Αυτό οδηγεί τους μελετητές να μιλούν για «καταστροφή γενεών», καθώς αφορά θεμελιώδεις γνώσεις, οι οποίες, εάν δεν είναι γερές, μπορούν να ανακόψουν μακροπρόθεσμα την εκπαίδευση του μαθητή.

Συνολικά η UNESCO εκτιμά ότι 24 εκατομμύρια μαθητές από την προσχολική έως την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση κινδυνεύουν να μην επιστρέψουν στις σπουδές τους ως συνέπεια του κλεισίματος των ιδρυμάτων λόγω πανδημίας. H Τριτοβάθμια Εκπαίδευση είναι πιθανό να βιώσει το υψηλότερο ποσοστό εγκατάλειψης και προβλεπόμενη μείωση 3,5% στην εγγραφή, με αποτέλεσμα 7,9 εκατομμύρια λιγότερους φοιτητές. Η προσχολική εκπαίδευση είναι το δεύτερο επίπεδο που πλήττεται περισσότερο με την προβλεπόμενη μείωση κατά 2,8% στις εγγραφές, δηλαδή 5 εκατομμύρια λιγότερα παιδιά που φοιτούν.

Παράλληλα, επισημαίνεται ότι «το κλείσιμο του σχολείου δεν υπονομεύει μόνο την Εκπαίδευση. Παρεμποδίζει επίσης την παροχή βασικών υπηρεσιών σε παιδιά και κοινότητες, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε μια ισορροπημένη διατροφή και την ικανότητα των γονέων να πάνε στη δουλειά. Αυξάνουν επίσης τους κινδύνους βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών» κ.ά.

Συστάσεις με το βλέμμα στραμμένο στη μελλοντική ενίσχυση των καπιταλιστικών οικονομιών

Σύμφωνα με τα στοιχεία της UNESCO, το 65% των κυβερνήσεων των χωρών χαμηλού εισοδήματος μείωσε τη χρηματοδότηση της εκπαίδευσης τον τελευταίο χρόνο, έναντι ποσοστού 35% που μείωσε τη χρηματοδότηση στις χώρες υψηλού εισοδήματος.

Με δεδομένα τα παραπάνω, ο ΟΗΕ κάνει συστάσεις σε τέσσερις άξονες για τον μετριασμό των επιπτώσεων της πανδημίας:

  • Καταστολή της μετάδοσης του ιού και διεξοδικός προγραμματισμός για το άνοιγμα του σχολείου, δηλαδή μέτρα υγείας και ασφάλειας, προσοχή στις ανάγκες των περιθωριοποιημένων παιδιών κ.λπ.
  • Προστασία της χρηματοδότησης της Εκπαίδευσης, παρά τους περιορισμούς των δημόσιων δαπανών και συμπερίληψή της σε πακέτα ανάκαμψης.
  • Ενίσχυση της ανθεκτικότητας των εκπαιδευτικών συστημάτων, με μέτρα για την κάλυψη των αναγκών των πιο περιθωριοποιημένων και ευάλωτων μαθητών, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι οικονομικές πιέσεις δεν θα εμποδίσουν την επιστροφή στο σχολείο.
  • Επανεξέταση της εκπαίδευσης και αναδιαρθρώσεις στη διδασκαλία και τη μάθηση για να οικοδομηθούν συστήματα προσανατολισμένα προς το μέλλον, χωρίς αποκλεισμούς, ευέλικτα και ανθεκτικά, που να αντιμετωπίζουν τις μαθησιακές απώλειες, να προλαμβάνουν την εγκατάλειψη της Εκπαίδευσης, να υποστηρίζουν καλύτερα το επάγγελμα του εκπαιδευτικού, να επενδύουν σε ψηφιακές τεχνολογίες και ευέλικτους τρόπους μάθησης κ.ά.

Ολα τα παραπάνω βέβαια είναι συστάσεις σε διπλωματική γλώσσα, προς καπιταλιστικές κυβερνήσεις που έχουν ως δεδομένη την αντιμετώπιση της Εκπαίδευσης με τη λογική του κόστους - οφέλους. Δηλαδή την όποια επένδυση κάνουν στην εκπαίδευση την μετρούν ως προς το πώς θα επιστρέψει αυτή στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της κερδοφορίας της καπιταλιστικής οικονομίας τους. Μέτρο και κριτήριο δηλαδή δεν είναι η ολόκληρη και ολοκληρωμένη μόρφωση των παιδιών για την προκοπή του λαού και δεν μπορεί να είναι αυτό αν δεν σπάσουν τα δεσμά της εκμετάλλευσής του από το κεφάλαιο.

«Ευκαιρία» η πανδημία για τις αντιδραστικές αλλαγές

Σε αυτό το πνεύμα λοιπόν και η υπουργός Παιδείας της χώρας μας τοποθετήθηκε στην υπουργική συνάντηση του ΟΗΕ, στο πνεύμα των προτεραιοτήτων που θέτει η κυβέρνηση για την Εκπαίδευση με το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης (βλέπε και σελ. 14). Μίλησε για τον «καταλυτικό ρόλο που διαδραμάτισε η πανδημία στον ψηφιακό μετασχηματισμό της Εκπαίδευσης», καλώντας να «δρέψουμε τους καρπούς του μεγάλου ψηφιακού άλματος που συντελέστηκε» και να «εμπλουτίσουμε τη διά ζώσης διδασκαλία με περαιτέρω ψηφιακά εργαλεία». Μίλησε ακόμα για διαρκή«καλλιέργεια δεξιοτήτων, κάτι που έχει ήδη ενταχθεί πιλοτικά στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα μέσα από τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων, τα οποία από το προσεχές σχολικό έτος προγραμματίζεται να εισαχθούν στο υποχρεωτικό πρόγραμμα» των σχολείων όλων των βαθμίδων. Με αυτή την έννοια μίλησε για την πανδημία ως ευκαιρία για «να επανεξετάσουμε και να αναδιοργανώσουμε το εκπαιδευτικό μας σύστημα».

Παρουσίασε, δηλαδή, όπως κάνει η κυβέρνηση και σε όλους τους άλλους τομείς, την πανδημία ως «ευκαιρία» για να προωθηθούν παραπέρα οι αντιδραστικοί στόχοι για την Εκπαίδευση, όπως π.χ. ο προσανατολισμός στις αποσπασματικές δεξιότητες, σε βάρος της γενικής στέρεας γνώσης. Προσανατολισμός που βέβαια έχει ήδη δοκιμαστεί και στο ελληνικό σχολείο τις τελευταίες δεκαετίες και έχει ήδη αφήσει το αρνητικό του αποτύπωμα στο γενικότερο μορφωτικό επίπεδο των νέων. Και βέβαια, κάθε άλλο παρά οι ψηφιακές δεξιότητες δίνουν απάντηση στα προβλήματα, πόσο μάλλον στις σύγχρονες ανάγκες, σε σχολεία όπου οι μαθητές περιμένουν τους αναπληρωτές εκπαιδευτικούς τους για δυο και τρεις μήνες μετά την έναρξη των μαθημάτων.

Πόσο μάλλον που τώρα μιλάμε και για τις τεράστιες απώλειες που έχει δημιουργήσει το κλείσιμο των σχολείων, απώλειες που δεν καλύπτονται σε καμιά περίπτωση από την τηλεκπαίδευση, αλλά το χειρότερο δεν υπάρχει και σχεδιασμός για την κάλυψή τους μετά την επιστροφή στη διά ζώσης διδασκαλία. Για παράδειγμα, τα ποσοστά μαθητών που έμειναν πίσω στις δεξιότητες ανάγνωσης δεν αφορούν μόνο κάποιες φτωχότερες χώρες, αλλά θα αφήσουν και στη χώρα μας το στίγμα τους σε συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες και ήδη το έχουν αφήσει.

Κι ενώ αυτή είναι η πραγματικότητα, στον Τύπο δημοσιεύονται σχεδόν καθημερινά σχετική αρθρογραφία και μελέτες για αυτό το θέμα, η κυβέρνηση δεν έχει προχωρήσει σε καμιά καταγραφή και αποτύπωση αυτών των απωλειών που έχει επιφέρει το lockdown στα σχολεία.

Λύση στο δρόμο της διεκδίκησης και του αγώνα

Το βέβαιο είναι πως λύση μπορεί να δοθεί μόνο μέσα από το δρόμο της διεκδίκησης και του αγώνα του λαού για τη μόρφωση των παιδιών του και για τις ιδιαίτερες ανάγκες που προκύπτουν γι' αυτήν μετά τις απώλειες που έφερε το κλείσιμο των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.

Λύση στις πληγές που αφήνει η πανδημία στην Εκπαίδευση είναι οι διεκδικήσεις του κινήματος για επανασχεδιασμό και η αναπροσαρμογή της ύλης, διάθεση όλων των απαιτούμενων εκπαιδευτικών για την αναπλήρωσή της και προγράμματα ενισχυτικής διδασκαλίας για όλα τα παιδιά που τη χρειάζονται. Είναι η εκπόνηση ειδικών προγραμμάτων για συγκεκριμένες τάξεις (π.χ. Α', Β', Στ' Δημοτικού κ.ά.). Είναι η ενίσχυση των σχολείων με προσωπικό επιστημονικών ειδικοτήτων που θα μπορεί να συνεπικουρεί το έργο των εκπαιδευτικών, με το βλέμμα στραμμένο και στις ψυχολογικές συνέπειες στους μαθητές από το παρατεταμένο κλείσιμό τους.

Κι αυτά πρέπει να γίνουν υπόθεση του αγώνα μαθητών, γονιών και εκπαιδευτικών για την πραγματική ανάκαμψη των παιδιών του λαού και όχι των κερδών των διαφόρων μονοπωλιακών ομίλων.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ