Ατελείωτα ωράρια, συνεχόμενες μέρες δουλειάς στις οποίες περιλαμβάνονται και οι Κυριακές, «κομμένα» ρεπό, εντατικοί ρυθμοί που δεν αφήνουν χρόνο ούτε για μια ανάσα. Το εορταστικό ωράριο των καταστημάτων, που ξεκινά τις επόμενες μέρες, μοιάζει για τους εμποροϋπαλλήλους με... χριστουγεννιάτικο εφιάλτη. Πολύ περισσότερο, το εφιαλτικό εργασιακό τοπίο που έχει διαμορφωθεί στον κλάδο του Εμπορίου δεν αρχίζει ούτε τελειώνει την περίοδο των γιορτών, αλλά αφορά όλες τις μέρες του χρόνου.

Τα ωράρια - λάστιχο, τα οποία οι εμπορικές επιχειρήσεις τεντώνουν ακόμα περισσότερο την περίοδο των γιορτών, είναι στοιχείο της καθημερινότητας των εμποροϋπαλλήλων. Για όλο και μεγαλύτερο μέρος των εργαζομένων σε καταστήματα, σούπερ μάρκετ, εμπορικά κέντρα και αποθήκες, δεν υπάρχει σταθερός ημερήσιος εργάσιμος χρόνος. Το 8ωρο έχει βρεθεί για τα καλά στο στόχαστρο των εργοδοτών, ενώ η μερική απασχόληση, το ωρομίσθιο και όλες οι μορφές της «ευελιξίας» κερδίζουν έδαφος.

Ειδικά την περίοδο των γιορτών πολλαπλασιάζεται ο αριθμός των εργαζομένων που δουλεύουν ως «ενοικιαζόμενοι», μέσα από γραφεία εύρεσης εργασίας.

Το ωράριο που υποτίθεται ότι προβλέπει η σύμβαση κάθε εργαζόμενου, στην πράξη απέχει πολύ από τις ώρες που καλείται πραγματικά να δουλέψει. Ετσι, ο ίδιος εργαζόμενος μπορεί στα χαρτιά να είναι τετράωρος και στην πράξη να δουλεύει τη μια μέρα τέσσερις ώρες, την επόμενη έξι ώρες, οχτώ ώρες ή ακόμα περισσότερο τις μέρες που η εμπορική κίνηση είναι αυξημένη.

Στο παραπάνω αποτέλεσμα οδηγεί η «διευθέτηση» του χρόνου εργασίας που εφαρμόζουν οι εργοδότες, επιδιώκοντας σε πολλές περιπτώσεις να τη συμπεριλάβουν και στις ατομικές συμβάσεις. Οι εργαζόμενοι, και κυρίως όσοι εργάζονται ως ωρομίσθιοι, δουλεύουν παραπάνω ώρες από το προβλεπόμενο ωράριο. Η υπερωριακή απασχόληση δεν αμείβεται ως τέτοια, αλλά οι ώρες της αθροίζονται μέχρι κάποια στιγμή, υποτίθεται, να χορηγηθούν τα αντίστοιχα ρεπό. Τελικά οι υπερωρίες ούτε πληρώνονται, ούτε γίνονται ρεπό, αλλά αποτελούν απλήρωτη δουλειά που γεμίζει τα ταμεία των επιχειρήσεων και παράλληλα εξαντλεί τους εργαζόμενους...

Επιπλέον, κυβέρνηση και εργοδοσία έχουν φροντίσει να έχει η βδομάδα επτά εργάσιμες μέρες, εξαπολύοντας επίθεση στην κυριακάτικη αργία. Στο πλαίσιο του εορταστικού ωραρίου προβλέπονται τρεις Κυριακές με ανοιχτά καταστήματα, στις 17, τις 24 και τις 31 Δεκέμβρη. Οι εμποροϋπάλληλοι, που θα ακούσουν τα κάλαντα στη δουλειά, έχουν ήδη φορτωθεί στην πλάτη τη δουλειά για αρκετές από τις 32 Κυριακές του διαστήματος από το Μάη μέχρι τον Οκτώβρη, ως αποτέλεσμα της ουσιαστικής κατάργησης της κυριακάτικης αργίας που νομοθέτησε η κυβέρνηση, σε περιοχές που χαρακτηρίστηκαν «τουριστικές». Η τακτική των εργοδοτών, μάλιστα, να δηλώνουν στα χαρτιά το ωράριο των εργαζομένων ως πεντάωρο τις Κυριακές, στερεί από τους εμποροϋπαλλήλους το πρόσθετο ρεπό που δικαιούνται όταν δουλεύουν Κυριακή, αφού αυτό χορηγείται μόνο όταν οι ώρες εργασίας ξεπεράσουν τις πέντε.

Εκτός από τις Κυριακές, στο στόχαστρο έχουν μπει και οι «κατ' έθιμον» αργίες, με μια σειρά επιχειρήσεις να έχουν ήδη ξεκαθαρίσει τις προθέσεις τους να λειτουργήσουν στις 26 Δεκέμβρη και στις 2 Γενάρη.

«Κάτι πρέπει να γίνει», «δεν πάει άλλο», «δεν μπορεί να συνεχίζεται η κατάσταση αυτή». Στην τελευταία Γενική Συνέλευση του Συλλόγου Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας (19 Νοέμβρη) πολλοί ήταν οι εργαζόμενοι που πήραν το λόγο. Αρκετοί από αυτούς, νέοι σε ηλικία, έκαναν για πρώτη φορά το βήμα και ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του Σωματείου τους. Μίλησαν για την πραγματικότητα που βιώνουν και την αγανάκτηση που νιώθουν.

«Στο ένα χέρι το κουλούρι, στο άλλο το κομπιουτεράκι». Ετσι κάνει... διάλειμμα εργαζόμενη μέσα από πρόγραμμα voucher σε μεγάλο κατάστημα γνωστής εμπορικής αλυσίδας. Οπως είπε, μιλώντας στους συναδέλφους της στη συνέλευση, οι νέοι που δουλεύουν μέσα από αντίστοιχα προγράμματα γίνονται «μπαλάκι» ανάμεσα στους εργοδότες και τον ΟΑΕΔ σε κάθε προσπάθειά τους να διεκδικήσουν το μισθό, το διάλειμμα, την άδεια και μια σειρά στοιχειώδη δικαιώματα.

Στις συνθήκες δουλειάς που φθείρουν την υγεία τους αναφέρθηκαν άλλοι εμποροϋπάλληλοι σε τοποθετήσεις τους. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των εργαζομένων στα «Praktiker», για την οποία το Σωματείο έκανε καταγγελία και ζήτησε έλεγχο από το ΚΕΠΕΚ. Ειδικά οι ταμίες αντιμετωπίζουν μυοσκελετικά προβλήματα, καθώς δουλεύουν σε θέσεις χωρίς εργονομικό σχεδιασμό και είναι υποχρεωμένες να μετακινούν με τα χέρια μεγάλα σε όγκο και βαριά αντικείμενα. Η κυλιόμενη ταινία που υπήρχε στα ταμεία έχει αφαιρεθεί, ενώ πλέον δεν προβλέπεται βοηθός ταμείου, όπως συνέβαινε μερικά χρόνια πριν. Αντίστοιχα προβλήματα υπάρχουν και σε άλλους χώρους δουλειάς, με τους εργαζόμενους να σηκώνουν και να κουβαλούν και βάρη.

Μέχρι τις 10 και τις 11 το βράδυ είναι υποχρεωμένοι να μένουν στη δουλειά οι εργαζόμενοι στο «εκπτωτικό χωριό» που λειτουργεί στην περιοχή των Σπάτων. Οπως οι ίδιοι περιέγραψαν, οι εγκαταστάσεις κλείνουν στις 9 το βράδυ, αυτοί όμως συνεχίζουν να εργάζονται, προετοιμάζοντας τα καταστήματα για την επόμενη μέρα. Αναγκάζονται να φεύγουν πηδώντας πάνω από μάντρες και φράχτες, αναζητώντας τρόπο και μέσο για να επιστρέψουν στο σπίτι τους από μια περιοχή στην οποία η καθημερινή μετακίνηση από και προς στη δουλειά είναι δύσκολη και ακριβή.

Οπως εξηγεί η Ντίνα Γκογκάκη, πρόεδρος του Συλλόγου Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας, στο Εμπόριο υπάρχει πανσπερμία συμβάσεων και εργασιακών σχέσεων, με κύριο στοιχείο την γενίκευση της «ευελιξίας»: «Χαρακτηριστική είναι η κατάσταση που επικρατεί στις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, όπου η πλειοψηφία των εργαζομένων είναι 4ωροι. Με τη "διευθέτηση" του χρόνου εργασίας, πολλοί αναγκάζονται να δουλεύουν για μέρες, 12ωρα, χωρίς ρεπό, με δουλειά και τις Κυριακές. Στα πολυκαταστήματα οι συνάδελφοι δουλεύουν όπως και όσο θέλει η εργοδοσία, η οποία αξιοποιεί το "διευθυντικό δικαίωμα", τους εσωτερικούς κανονισμούς και την "αξιολόγηση". Οι εργοδότες αξιώνουν την πλήρη διάλυση του σταθερού εργάσιμου χρόνου. Με τη γενίκευση του ωρομισθίου και της μερικής απασχόλησης επιχειρούν μέσα σε λιγότερο χρόνο οι εργαζόμενοι να βγάζουν περισσότερη δουλειά, με χαμηλότερο μισθό».

Οπως επισημαίνει η Ντ. Γκογκάκη, η οργάνωση και η πάλη των εργαζομένων για Συλλογικές Συμβάσεις μπορεί να δώσει απάντηση και στην προσπάθεια χειραγώγησης. «Αν έχουν αυτές τις μέρες δουλειά και κέρδη οι επιχειρήσεις, θα έχει δουλειά και ο εργαζόμενος»: Αυτό είναι το παραμύθι που σερβίρει η εργοδοσία στους εμποροϋπαλλήλους, το οποίο συνοδεύεται από την προσπάθεια να νομιμοποιηθεί η «ευελιξία», αφού «δεν γίνεται να είμαστε όλοι 8ωροι», «αν γίνουμε όλοι 8ωροι κάποιοι θα απολυθούν», «χρειάζονται και οι εργολαβικοί για να γίνονται "μπαλώματα"» σε περιόδους όπως αυτή του εορταστικού ωραρίου.

Οι εργαζόμενοι, τονίζει η πρόεδρος του Σωματείου, χρειάζεται να έχουν ανοιχτό μέτωπο και με τους ανθρώπους της εργοδοσίας μέσα στο εργατικό κίνημα, με την πλειοψηφία της ΓΣΕΕ και της διοίκησης της Ομοσπονδίας του κλάδου (ΟΙΥΕ), «τους εργατοπατέρες που κάθονται στα τραπέζια του κοινωνικού διαλόγου και της συναίνεσης, που δικαιολογούν τη σφαγή δικαιωμάτων και κατακτήσεων στο όνομα του "μικρότερου κακού", στο όνομα της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας και των επιχειρήσεων».

Ο Σύλλογος Εμποροϋπαλλήλων καλεί τους εργαζόμενους να δώσουν απάντηση στις συνθήκες γαλέρας που επικρατούν στον κλάδο, με τη συμμετοχή τους στην πανελλαδική - πανεργατική απεργία στις 14 Δεκέμβρη. «Δεν συμβιβαζόμαστε με την πληθώρα των διαφορετικών συμβάσεων, την εκ περιτροπής εργασία, τα voucher, τα δουλεμπορικά, την ενοικίαση εργαζομένων. Δίνουμε συνέχεια στην πάλη για υπογραφή κλαδικής ΣΣΕ, αντιπαλεύοντας συνολικά τα αντιλαϊκά μέτρα που ήδη υλοποιούνται και μας έχουν γονατίσει. Τα δικαιώματά μας, οι μισθοί μας, όλα όσα μας έχουν ξηλώσει για την στήριξη των κερδών και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρηματικών ομίλων, για εμάς δεν μπορούν να θεωρούνται περασμένα - ξεχασμένα», τονίζει η Ντ. Γκογκάκη και προσθέτει πως «σε αυτόν τον αγώνα δεν περισσεύει κανείς».