Είναι όλο και πιο καθαρό ότι οι συνομιλίες για το Κυπριακό, που από τη Δευτέρα μπαίνουν σε νέα φάση έντασης με τις συναντήσεις στη Γενεύη, αποτελούν πεδίο στο οποίο ξετυλίγονται όλα τα κρίσιμα ζητήματα που φέρνουν αντιμέτωπα ισχυρά ιμπεριαλιστικά κέντρα στην Ανατολική Μεσόγειο, στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Το παζάρι και η νέα διχοτομική πρόταση, τύπου Σχεδίου «Ανάν», για τη διχοτόμηση ουσιαστικά του νησιού, δεν περιέχουν απλά πολλά από τα χαρακτηριστικά των όσων απέρριψε ο κυπριακός λαός το 2004. Κουβαλούν τη «σφραγίδα» των σφοδρών ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων, που ειδικά στη σημερινή συγκυρία βαθαίνουν, στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων όπου εδώ και καιρό μεγαλώνει ο κίνδυνος μιας πιο γενικευμένης ανάφλεξης και διάφορες (πιθανές ή ήδη ορατές) ανακατατάξεις αναζωπυρώνουν την αντιπαράθεση ανάμεσα σε ιμπεριαλιστικά κέντρα, στο φόντο των αλλαγών στο συσχετισμό δυνάμεων και των δυσκολιών της καπιταλιστικής οικονομίας διεθνώς.

Στα «τραπέζια» των διαπραγματεύσεων που έχουν στηθεί εδώ και καιρό, όλες οι πλευρές πάνε κουβαλώντας καθεμιά τους ένα ολόκληρο «πακέτο», στο πλαίσιο των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και διεργασιών που αφορούν όλα τα καυτά ζητήματα της περιοχής, από την επόμενη μέρα στη Συρία και το νέο συσχετισμό δύναμης σε όλη την περιφέρεια, μέχρι την αξιοποίηση των άφθονων ενεργειακών πόρων της Μεσογείου που ήδη έχουν ανοίξει την όρεξη επιχειρηματικών κολοσσών.

Η αποφασιστικότητα με την οποία η Τουρκία συμμετέχει σε όλο το παζάρι είναι ενδεικτική της όξυνσης ευρύτερων ανταγωνισμών. Ο ενισχυμένος ρόλος που θέλει να διασφαλίσει στην Κύπρο (με την παραμονή μεγάλου μέρους των κατοχικών στρατευμάτων, τη διατήρηση έστω και «προσαρμοσμένων» των «δικαιωμάτων παρέμβασης» που θεμελίωσε το 1960 ως «εγγυήτρια δύναμη» κ.τ.λ.), συνδέεται με ευρύτερες αλλαγές στο γεωπολιτικό χάρτη, που η τουρκική πλουτοκρατία αισθάνεται να απειλούν τη θέση της γενικά, όπως ο ενδεχόμενος διαμελισμός της Συρίας με ταυτόχρονη αναβάθμιση των Κούρδων στη Μέση Ανατολή, την ίδια στιγμή μάλιστα που εντοπίζονται «τριβές» στις σχέσεις της με «παραδοσιακούς» συμμάχους της όπως οι ΗΠΑ. Αλλά και την ίδια περίοδο που μια καινούρια «κινητικότητα» στο διπλωματικό αλλά και το στρατιωτικό επίπεδο της περιοχής (βλ. μερικός συντονισμός Μόσχας - Αγκυρας - Τεχεράνης για Συρία) φανερώνει ότι πολλοί επιδιώκουν πρωτοβουλίες κινήσεων, με ό,τι αλυσιδωτές συνέπειες αυτό μπορεί να προκαλέσει.

Χρήσιμα συμπεράσματα βγαίνουν και από τη στάση της Μεγάλης Βρετανίας. Η οποία έχει ξεκαθαρίσει σε όλους τους τόνους ότι δεν διαπραγματεύεται για κανένα λόγο το καθεστώς στις στρατιωτικές βάσεις, που διατηρεί στην Κύπρο από την ίδια την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, το 1960. Βεβαίως, η επιμονή του Λονδίνου να διατηρήσει τα πλεονεκτήματα που του δίνει μια οργανωμένη στρατιωτική παρουσία στην «καρδιά» μιας εύφλεκτης περιοχής, αποκτά ειδικό βάρος και με δεδομένες τις ευρύτερες ανακατατάξεις σε συμμαχίες όπως η ΕΕ (βλ. συνέπειες Brexit). Μεσοβδόμαδα, αστικά επιτελεία χαρακτήριζαν τις βρετανικές βάσεις ως «τρίτη ζώνη» που θα παραμένει δίπλα στις δύο «ζώνες» του υπό διαμόρφωση συνομοσπονδιακού κράτους. Η σημασία που η Βρετανία δίνει στις συγκεκριμένες βάσεις είναι ενδεικτική για την αξία που έχει η γεωστρατηγική θέση της Κύπρου, η οποία επανειλημμένα έχει γίνει ορμητήριο για πολλές ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, όπως το ίδιο συμβαίνει και σήμερα με Συρία - Ιράκ. Από την ίδια αφετηρία, αυτή δηλαδή της διασφάλισης των στρατηγικών της συμφερόντων, η Τουρκία μπλέκει και μέτωπα όπως οι γενικότερες ελληνοτουρκικές σχέσεις, σε μια περίοδο που - σημειωτέον - το Αιγαίο μετατρέπεται σε βάση σχεδιασμών του ΝΑΤΟ.

Στο ίδιο σύνθετο πλαίσιο πρέπει να εξεταστούν και οι επιδιώξεις της αστικής τάξης της Ελλάδας, που δηλώνει «παρών» στο αλισβερίσι, έχοντας εκφράσει εδώ και καιρό αυξημένη προθυμία καταρχήν για να συνδιαμορφώσει ό,τι πρόκειται να αντικαταστήσει το «αναχρονιστικό - όπως επαναλαμβάνουν πολλοί - σύστημα εγγυήσεων». Τις τελευταίες βδομάδες, ο ΥΠΕΞ Ν. Κοτζιάς πολλαπλασίασε τις επαφές - τηλεφωνικές ή όχι - προωθώντας μια ολόκληρη φόρμουλα, όπου συν τοις άλλοις ξεχωρίζουν και προτάσεις για «Σύμφωνα Φιλίας» Ελλάδας - Τουρκίας - ομόσπονδης Κύπρου.

Με δεδομένο το αυξημένο «ενδιαφέρον» ισχυρών ιμπεριαλιστικών κέντρων για τις εξελίξεις στο Κυπριακό, ώθηση θα δοθεί και στα αντιλαϊκά παζάρια που μαίνονται σε όλα τα επίπεδα. Χαρακτηριστικές είναι οι παροτρύνσεις σε ΜΜΕ όπως η «Καθημερινή», πριν μερικές μέρες, «η Αθήνα να ζυγίσει τις γεωπολιτικές επιλογές της με την αρμόζουσα δόση ρεαλισμού. Εφόσον το Κυπριακό λυθεί, ανοίγει ουσιαστικά ο δρόμος για πολλαπλές αλλαγές στην Ανατολική Μεσόγειο, οι οποίες ξεκινούν από το ενεργειακό παιχνίδι και καταλήγουν στο, ούτως ή άλλως ευρισκόμενο σε εξέλιξη, νέο "μοίρασμα" της τράπουλας ισχύος στην ευρύτερη περιοχή».

Δεν μπορεί να προσπερνάται το ότι από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της ολοκλήρωσης του συμβιβασμού για την Κύπρου είναι οι ΗΠΑ, που - σύμφωνα με πολλά δημοσιεύματα - επισημαίνουν όλο νόημα τις πιθανές επιπτώσεις ενός «ναυαγίου» στη Γενεύη. Οι προσδοκίες της Ουάσιγκτον αφορούν την ευρύτερη ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή, σε σχέση με τη θέση που διεκδικούν και άλλα κέντρα όπως η Ρωσία, η οποία επίσης έχει εκφράσει ετοιμότητα να «συμβάλει» στις συνομιλίες.

Φυσικά, «έγνοια» για την πορεία της όποιας «λύσης» έχουν και δυνάμεις όπως η Γερμανία, που προετοιμάζει πιο σχεδιασμένα τις κινήσεις της στην περιοχή, με ζητούμενο γενικότερα την ισχυροποίηση της παρουσίας της εκτός συνόρων, με όχημα και τον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας».

Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι, όποιος συμβιβασμός τυχόν προκύψει στο Κυπριακό, θα έχει συνέπειες και για διάφορα συμμαχικά σχήματα, ανάμεσά τους και τα «τρίγωνα συνεργασίας» που τα τελευταία χρόνια διαμορφώνονταν στη Μεσόγειο, με βασικά θέματα στην ατζέντα τους την Ενέργεια αλλά και την Ασφάλεια.

Σε αυτή τη βάση, δυναμώνει η συζήτηση που στρέφει την προσοχή του κυπριακού λαού σε επιδιώξεις αντίθετες με τα δικά του συμφέροντα. Ενδεικτικές ήταν οι επισημάνσεις του ίδιου του Κύπριου Προέδρου, Νίκου Αναστασιάδη, σε πρόσφατο άρθρο του στην εφημερίδα «Χαραυγή», όπου μεταξύ άλλων τόνισε: «Στον καθορισμό της ακολουθητέας πολιτικής στο Κυπριακό είναι απαραίτητο να έχουμε επίγνωση του περιφερειακού και διεθνούς περιβάλλοντος... Στην άμεση γειτονία μας κυριαρχεί η κρίση στη Συρία με πληθώρα ανοικτών μετώπων σε άλλες χώρες...». Πρόσθεσε ότι τα παραπάνω αναδεικνύουν «την ανάγκη οικοδόμησης συνεργιών μεταξύ των κρατών της περιοχής μας», αλλά και «το ρόλο που η χώρα μας δύναται να διαδραματίσει στην ευρύτερη περιοχή ως πυλώνας ασφαλείας, ο οποίος θα μπορεί να ενισχυθεί πολύ περισσότερο με την επίτευξη λύσης στο Κυπριακό», για να καταλήξει πως «τα πιο πάνω είναι που καθιστούν απαραίτητη και την εμπλοκή της διεθνούς κοινότητας στην επικείμενη Διάσκεψη για την Κύπρο στη Γενεύη».

Επίσης, χαρακτηριστικές ήταν οι επισημάνσεις και του Ελληνα ΥΠΕΞ, Ν. Κοτζιά, ότι «δεν υπάρχει περίπτωση να αποτύχει η διαπραγμάτευση. Αυτό που μπορεί να γίνει είναι να αναβληθεί ή να καθυστερήσει ...και σε περίπτωση που σταματήσει δεν θα θεωρείται ότι κατέρρευσε, αλλά θα μπορεί να συνεχιστεί, με καλύτερη προετοιμασία, στο μέλλον», αλλά και του ειδικού συμβούλου του ΟΗΕ, Εσπαν Μπαρθ Αϊντε, ότι «οι βασικοί παράγοντες που εμπλέκονται, που μπορεί να έχουν τις διαφορές τους σε πολλά θέματα, φαίνεται να πιστεύουν ότι η λύση στο Κυπριακό είναι καλύτερη για όποια ευρύτερη ατζέντα έχουν, από ό,τι το αντίθετο μιας λύσης».

Η ίδια αυτή η ευρεία «εμπλοκή» των διαφόρων καπιταλιστικών δυνάμεων και ιμπεριαλιστικών κέντρων στο Κυπριακό αποτυπώνει πόσο οξύνονται οι ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί που προεκτείνονται σε όλα τα πεδία.

Καθόλου τυχαίο δεν ήταν και όλο το παρασκήνιο για τη σύνθεση της Διάσκεψης για την Ασφάλεια, για την οποία τελικά ο Κύπριος Πρόεδρος είπε την Τετάρτη ότι θα προσκληθεί η ΕΕ, όπως και ότι δυνατότητα «συμβολής» θα έχουν όλα τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, διευκρινίζοντας όμως ότι αυτή θα γίνει «υπό τη μορφή Πενταμερούς».

Στις ίδιες δηλώσεις του, ο Κύπριος ηγέτης είπε ότι στη συνάντηση που θα ξεκινήσει τη Δευτέρα στη Γενεύη, θα συζητηθούν «όλες οι εκκρεμότητες επί ουσιωδών θεμάτων, θα καταγραφούν και θα γίνει διασταυρούμενη διαπραγμάτευση εφ' όλης της ύλης». Ακόμα, είπε ότι «αν υπάρξουν εκκρεμότητες» από αυτή τη συζήτηση και «παρατηρηθεί πρόοδος στα θέματα της Ασφάλειας, μπορεί να επανέλθουμε για να δούμε την παραπέρα διαπραγμάτευση, έτσι ώστε να υπάρξουν περαιτέρω συγκλίσεις επί των εκκρεμούντων θεμάτων».

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες και τη συνθετότητα των διεργασιών, κανένα αποτέλεσμα δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένο. Επιδρά σημαντικά η ίδια η ρευστότητα σε πολλά από τα καυτά θέματα με τα οποία προσέρχονται στην ατζέντα τους όλοι οι εμπλεκόμενοι «παίκτες».

Επειτα, ό,τι κι αν συμβεί, ανοικτοί θα παραμείνουν οι ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί που ήδη ματοκυλάνε τις πατρίδες διαφόρων λαών στην περιοχή μας. Ανοικτές θα μείνουν άλλωστε και πολλές πτυχές που αφορούν την ίδια την κατάσταση στην Κύπρο, αφού αυτό που προετοιμάζεται με το νέο σχέδιο «λύσης» δεν είναι τίποτα άλλο από το περιβάλλον στο οποίο τα μονοπώλια και οι υπηρέτες τους θα ξεδιπλώσουν τα επόμενα, εχθρικά για τα λαϊκά συμφέροντα, σχέδιά τους.