Είναι μια ευτυχία να μην έχεις υποχρεωθεί να νοσηλευτείς σε νοσοκομείο, εσύ ή οι συγγενείς σου για μια βαριά πάθηση ή κάποιο σοβαρό ατύχημα. Ομως ένα μεγάλο κομμάτι του λαού μας έχει γνωρίσει τέτοιες οδυνηρές καταστάσεις και ξέρει πολύ καλά τι προσφέρουν οι αποκλειστικές νοσοκόμες.

Πρόσφατες οι εξαγγελίες για την αναμόρφωση του συστήματος υγείας και τη «μεταρρύθμιση» του ΕΣΥ. Οπου ανάμεσα σε άλλα προβλέπεται ότι από το 2001 αρχίζει σταδιακά να περιορίζεται το «καθεστώς της αποκλειστικής νοσοκόμας» και καταργείται ολοκληρωτικά από το 2003... Μεγαλεπήβολα σχέδια, που προφανώς θα μείνουν ανεφάρμοστα όσο θα υπάρχουν οι δραματικές ελλείψεις σε νοσηλευτικό προσωπικό. Υπάρχει όμως και η άλλη διάσταση: Τι θ' απογίνουν τόσες εργαζόμενες στον κλάδο, στην πλειονότητά τους γυναίκες, που δουλεύουν χρόνια ολόκληρα μέσα σε βαρύτατες συνθήκες χωρίς να έχουν κατοχυρώσει συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά δικαιώματα; Πριν λίγες μέρες πραγματοποίησαν συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω από το υπουργείο Υγείας και κατέθεσαν σχετικό υπόμνημα, όπου τονίζουν πως με τις επικείμενες ρυθμίσεις δε θεμελιώνουν κανένα ασφαλιστικό δικαίωμα καθώς εντάχτηκαν στο ΙΚΑ μόλις το 1996.

Το επάγγελμα της αποκλειστικής είναι ένα από τα πιο βαριά και ανθυγιεινά - αλλά και υπεύθυνα - επαγγέλματα, τόσο οδυνηρό από σωματική και ψυχική άποψη, που οι περισσότεροι το «αποφεύγουν». Οι αποκλειστικές - όπως και οι αλλοδαποί εργάτες - κάνουν ό,τι δεν κάνουν οι άλλοι - τις πιο «χοντρές» και υποβαθμισμένες δουλιές, που πληρώνονται ελάχιστα και δημιουργούν προβλήματα υγείας στις ίδιες μακροπρόθεσμα (πόνους στη μέση, δισκοπάθειες από το συνεχές σήκωμα βάρους κ.ά.).

Είναι ένα επάγγελμα που δεν το «προτιμούν» ούτε οι άντρες, παρόλο που συνήθως είναι πιο γυμνασμένοι ή έχουν μεγαλύτερη μυική δύναμη. Μόνο αλλοδαποί και αλλοδαπές, κυρίως από τις χώρες της Αφρικής. Είναι ένα επάγγελμα που δεν αποφέρει χρήματα και όταν η αποκλειστική δεν έχει κάποια οικογένεια να τη στηρίξει, καταλήγει στο τέλος της ζωής της, εξουθενωμένη από τα ξενύχτια και τις βαριές δουλιές, στην «ψάθα».

Η εμπειρία ζωής που συσσωρεύει στα χρόνια της δουλιάς της μια αποκλειστική θα μπορούσε να γεμίσει βιβλία με ανθρώπινες ιστορίες πόνου, εξαθλίωσης, καταρράκωσης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, εγκατάλειψης, αδυναμίας... Ο άρρωστος, όταν είναι βαριά περίπτωση, είναι εντελώς παραδομένος στα χέρια και στην υπευθυνότητα της αποκλειστικής, αφού δεν μπορεί να αυτοεξυπηρετηθεί καθόλου.

Ατέλειωτες ώρες της μέρας, αλλά κυρίως της νύχτας, όπου η υπεύθυνη δεν πρέπει να κλείσει μάτι και βλέπει ασθενείς - συχνά με διαταραγμένες εξαιτίας της αρρώστιας πνευματικές αντιδράσεις - να περιφέρονται σαν φαντάσματα, παράλυτους να παραμιλούν, νοσηλευόμενους ή τους συγγενείς τους να γίνονται βίαιοι. Το επάγγελμα όσο κι αν οι ίδιες διαθέτουν ψυχραιμία «γεννάει» άγχος. Σ' αυτή την τοιχογραφία της κοινωνίας μας, που είναι τα νοσοκομεία, συναντά η αποκλειστική κάθε είδους καταστάσεις, αλλά συχνά στην πιο εφιαλτική τους μορφή. Οταν ο θάνατος και η άνοια παραμονεύουν, οι θάλαμοι και οι διάδρομοι των νοσοκομείων είναι η Κόλαση πάνω στη Γη... Μόνο όποιοι-ες το έχουν ζήσει μπορούν να το καταλάβουν.

Εχουν χαρακτηρίσει το επάγγελμα της αποκλειστικής «παγκόσμια πρωτοτυπία», που υπάρχει μόνο στην Ελλάδα. Τι σημαίνει αυτό; Σε άλλες χώρες δεν υπάρχει λόγος και ανάγκη ύπαρξης αποκλειστικών, γιατί τα καθήκοντά τους καλύπτονται από το νοσηλευτικό προσωπικό που είναι αρκετό. Στην Αγγλία, για παράδειγμα, όταν άκμαζε το Εθνικό Σύστημα Υγείας της, οι νοσοκόμες-οι έμπαιναν στο δωμάτιο του ασθενούς κάθε λίγα λεπτά και η παραμονή των συγγενών ήταν από πρακτική άποψη άχρηστη. Στην Ελλάδα τι γίνεται; Εξαιτίας των δραματικών ελλείψεων νοσηλευτικού προσωπικού (σε ορισμένες περιπτώσεις χρειάζεται να εκλιπαρείς για να έρθει η νοσοκόμα, που τρέχει και δε φτάνει, προσπαθώντας να καλύψει τις ανάγκες δεκάδων ασθενών) το ρόλο τους υποκαθιστούν οι συγγενείς - κατά κανόνα γυναίκες.

Αυτές θα φροντίσουν να εξυπηρετήσουν κάθε ανάγκη του ανθρώπου τους και να του δώσουν κουράγιο. Αυτές θα τον συντροφέψουν τις ατέλειωτες, «άγριες» νυχτερινές ώρες. Τι γίνεται όμως όταν και οι γυναίκες συγγενείς εργάζονται επαγγελματικά; `Η θα πρέπει να «κόψουν το λαιμό τους» και να ξεχάσουν τι θα πει ύπνος ή να προσλάβουν μια αποκλειστική - κάτι εντελώς απαραίτητο στις σοβαρές περιπτώσεις, όπου χρειάζεται μια εξειδίκευση.

Είναι χαρακτηριστικό ότι όχι μόνο στα δημόσια, αλλά και στα ιδιωτικά νοσοκομεία, όπου οι ασθενείς χρυσοπληρώνουν τις παρεχόμενες υπηρεσίες, η «χρησιμοποίηση» αποκλειστικών είναι περίπου υποχρεωτική. Αλλιώς ο άρρωστος παραμένει για τις συνήθεις σωματικές του ανάγκες στο έλεος του Θεού, όταν δεν μπορεί να αυτοεξυπηρετηθεί. Και πώς αλλιώς να γίνει, όταν για δυο-τρεις ορόφους υπάρχει μόνο ένας νοσοκόμος γι' αυτές τις δουλιές; (Σήκωμα και γύρισμα αρρώστων, τουαλέτα, μπάνιο κλπ.). Και βέβαια το κράτος δεν επιβάλλει στους κλινικάρχες να προσλαμβάνουν το νοσηλευτικό προσωπικό που χρειάζεται...

Ετσι λοιπόν το «καθεστώς της αποκλειστικής νοσοκόμας» δημιουργήθηκε από τις ουσιαστικές, πραγματικές ανάγκες των ασθενών που το «κράτος πρόνοιας» δεν μπορεί να καλύψει. Οι αποκλειστικές στην πράξη «αγοράζουν τη δουλιά» τους από μεσιτικά γραφεία, που παίρνουν για τη μεσολάβησή τους ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσό του νυχτοκάματου της αποκλειστικής. Κι όμως, ο νόμος ορίζει ότι οι αποκλειστικές νοσοκόμες πρέπει να εργάζονται στα δημόσια νοσοκομεία και τις ιδιωτικές κλινικές μέσα από τις λίστες που θα καταρτίζουν οι διευθύνουσες της νοσηλευτικής υπηρεσίας. Ενας νόμος που καταστρατηγείται... Οι μεσίτες εισπράττουν 10-15% του συνολικού ποσού που καταβάλλει ο ασθενής. Κι ακόμα οι εργαζόμενες πληρώνουν οι ίδιες τις ασφαλιστικές τους εισφορές από τα χρήματα που παίρνουν.

Το μεικτό βασικό ημερομίσθιο είναι 12.423 δραχμές και το καθαρό - μετά τις εισφορές και τις άλλες κρατήσεις - είναι 7.271 δραχμές. Το νυχτερινό μεροκάματο είναι 15.529 και το καθαρό 9.080. Τις νύχτες των αργιών η μεικτή αμοιβή είναι 24.845 και η καθαρή 14.542 και να σκεφτεί κανείς ότι η καθημερινή δουλιά δεν είναι εξασφαλισμένη, υπάρχει μεγάλη ανασφάλεια και ανεργία. Το επάγγελμα χαρακτηρίζεται «εποχιακό», όμως οι αποκλειστικές ρωτάνε: «Σταματάνε οι άρρωστοι να αρρωσταίνουν το καλοκαίρι;». Τα μεροκάματα κάθε μήνα είναι ελάχιστα και οι εργαζόμενες σε μια διαρκή αναμονή για να δουλέψουν και να συμπληρώσουν τα ένσημα για μια στοιχειώδη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.

Την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος τη δίνουν κάποιοι μεγαλοϋπάλληλοι του ΙΚΑ που συχνά δεν ελέγχονται, όπως καταγγέλλουν οι αποκλειστικές και χρειάζεται να πληρώσουν για να την αποκτήσουν 200.000-400.000 δραχμές.

Στα νοσηλευτικά ιδρύματα εργάζονται - λένε - ορδές παράνομων, ανειδίκευτων.

Γιατί, αναρωτιούνται, δεν προσλαμβάνουν νοσηλευτικό προσωπικό και προσωπικό από τον κλάδο μας ώστε και εμείς να εξασφαλιστούμε και οι ανάγκες των ασθενών να καλύπτονται, χωρίς να επιβαρύνονται οικονομικά;