ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 6 Αυγούστου 2017
Σελ. /28
ΔΙΕΘΝΗ
ΤΟΥΡΚΙΑ ΚΑΙ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ
Ενεργειακά σχέδια ενταγμένα σ' ένα ευρύτερο γεωπολιτικό πλαίσιο

Στο 22ο Παγκόσμιο Συνέδριο Πετρελαίου στην Τουρκία, ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Ρ. Τίλερσον τιμήθηκε για την προσφορά του στον κλάδο (ως βασικό στέλεχος του κολοσσού της «Exxon Mobil»)

Copyright 2017 The Associated

Στο 22ο Παγκόσμιο Συνέδριο Πετρελαίου στην Τουρκία, ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Ρ. Τίλερσον τιμήθηκε για την προσφορά του στον κλάδο (ως βασικό στέλεχος του κολοσσού της «Exxon Mobil»)
Η άφιξη του πλοίου - γεωτρύπανου «West Capella» στην κυπριακή ΑΟΖ ανέδειξε το βάθος των ανταγωνισμών που εκδηλώνονται γύρω από το Κυπριακό αλλά αφορούν ευρύτερες συγκρούσεις συμφερόντων, σε μια περιοχή που αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία στις ενεργειακές και γεωπολιτικές επιδιώξεις ισχυρών ιμπεριαλιστικών κέντρων. Η αποφασιστικότητα με την οποία η Τουρκία διαμηνύει ότι δεν θα επιτρέψει «μονομερείς κινήσεις», όπως βαφτίζει τα σχέδια γεωτρήσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας, δεν απευθύνεται μόνο προς τη Λευκωσία. Είναι έκφραση γενικότερων σχεδιασμών και ανταγωνισμών που αφορούν το ρόλο της Νοτιοανατολικής Μεσογείου στις ευρύτερες ενεργειακές «ισορροπίες», στις «κόντρες» για παράδειγμα μεταξύ Δύσης και Ρωσίας για την «ενεργειακή ασφάλεια» μεγάλων αγορών, όπως της ευρωπαϊκής.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες φυσικά επιδρούν και οι σχεδιασμοί άλλων δυνάμεων, όπως του Ισραήλ, διαγράφονται νέες «γέφυρες» συνεργασίας, περιπλέκοντας κι άλλο τις κολιγιές των μονοπωλίων. Από την άλλη μεριά, ο ρόλος που κάθε πλευρά θα μπορέσει ή θα κληθεί (λόγω ευρύτερου συσχετισμού δύναμης) να αναλάβει σε ένα νέο ενεργειακό «χάρτη», συνδέεται και με την εξέλιξη διεργασιών σε άλλα μέτωπα. Για παράδειγμα, συχνά, Τουρκία και ΕΕ δεν σταματούν να ξεχωρίζουν τον τομέα της Ενέργειας ως έναν από εκείνους στους οποίους η μεταξύ τους συνεργασία είναι σημαντική και πρέπει να συνεχιστεί, ανεξάρτητα από την πορεία των ενταξιακών διαπραγματεύσεων Βρυξελλών - Αγκυρας. Τα επιτελεία των ιμπεριαλιστών λογαριάζουν άλλωστε τα δεδομένα με βάση όχι μόνο το πόσο ταιριάζουν σε όλα με έναν «εταίρο» τους, αλλά και με βάση το αν και κατά πόσο μια συνεργασία (έστω εύθραυστη) με έναν «λειψό» εταίρο μπορεί να στριμώξει σημαντικά έναν ανταγωνιστή τους, ή έναν μέχρι πρόσφατα συνεργάτη τους που όμως τώρα μοιάζει να τους απειλεί όλο και περισσότερο.

Μέσα σε ένα τόσο σύνθετο σκηνικό, είναι σίγουρο ότι το επόμενο διάστημα θα διαμορφωθούν νέα δεδομένα και για τις εξελίξεις στο Κυπριακό, ως κομμάτι στο ευρύτερο γεωπολιτικό «παζλ», στο οποίο η Μεγαλόνησος έχει κομβικό ρόλο, εξαιτίας της γεωγραφικής της θέσης.

Ενεργειακές «γέφυρες»

Τα τελευταία χρόνια στην Τουρκία έχουν διοργανωθεί αρκετές σημαντικές διεθνείς συναντήσεις γύρω από τις εξελίξεις και τους σχεδιασμούς στην Ενέργεια. Το 2015 έγινε η ετήσια διοργάνωση της Διεθνούς Ενωσης για την Οικονομία στην Ενέργεια (International Association for the Energy Economics). Τον Οκτώβρη του 2016 έγινε το 21ο Διεθνές Συνέδριο για την Ενέργεια (World Energy Congress). Την ίδια χρονιά, η αμερικανική «δεξαμενή σκέψης» «Atlantic Council» μετονόμασε την ετήσια Σύνοδό της σε «Istanbul Summit» (δηλαδή Σύνοδος της Κωνσταντινούπολης). Ενώ φέτος την Τουρκία επέλεξε και το Παγκόσμιο Συμβούλιο Πετρελαίου (World Petroleum Council) για να διοργανώσει το Συνέδριο που κάνει κάθε τρία χρόνια και από το 1933 που καθιερώθηκε έχει χαρακτηριστεί «Ολυμπιάδα» για τον τομέα του Πετρελαίου.

Το 22ο Παγκόσμιο Συνέδριο Πετρελαίου πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη από τις 9 μέχρι τις 13 Ιουλίου με σύνθημα «Bridges to our Energy Future» («Γέφυρες προς το ενεργειακό μας μέλλον») και «παρασύνθημα» το λογοπαίγνιο «TurKEY for energy» («Τουρκία, χώρα - κλειδί για τις εξελίξεις στην Ενεργεια»). Συμμετείχαν «ηχηρά» ονόματα του κλάδου της Ενέργειας, όπως η γαλλική «Total», η αμερικανική «Exxon Mobil» (μάλιστα ο πρώην διευθύνων σύμβουλός της και νυν ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, ΡΕΞ Τίλερσον, έλαβε τιμητική διάκριση για την προσφορά του στον κλάδο), η κινεζική «PetroChina», η αζέρικη «SOCAR», η ολλανδο-βρετανική «Shell», η βρετανική BP κ.ά.

Εκτενές αφιέρωμα της «Σαμπάχ» (μία από τις σημαντικότερες φιλοκυβερνητικές τουρκικές εφημερίδες) τη μέρα έναρξης του Συνεδρίου σημείωνε ότι «η Τουρκία επιδιώκει να δώσει έμφαση στον κρίσιμο ρόλο της στην ενεργειακή μετάβαση και τις δυνατότητες να γίνει ένας εμπορικός κόμβος». Το δημοσίευμα αναδείκνυε πώς το τουρκικό κεφάλαιο διεκδικεί ρόλο στις ευρύτερες διεργασίες που επιταχύνονται, αφενός μέσα από την ανάπτυξη νέων μορφών Ενέργειας και τη διερεύνηση νέων πεδίων κερδοφορίας («ενεργειακή μετάβαση»), αφετέρου μέσα από ανακατατάξεις στον ενεργειακό και γεωπολιτικό χάρτη, που «ανακατεύει την τράπουλα», ειδικά στη Μέση Ανατολή. Η εφημερίδα υποστήριζε πως το 22ο Συνέδριο «αναδεικνύει το ρόλο της Τουρκίας ως σημαντικής ενεργειακής γέφυρας, με τρόπο με τον οποίο μεγάλες ποσότητες πετρελαίου και αερίου μεταφέρονται από παραγωγούς Ενέργειας πλούσιους σε αποθέματα και ανεπτυγμένες αγορές κατανάλωσης στηρίζονται σε αυτά τα αποθέματα».

Σε δηλώσεις του, ο Κουτλουχάν Ολκάι, μέλος της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου, σχολίαζε ότι «η τράπουλα στο παιχνίδι της Ενέργειας ανακατεύεται σήμερα ξανά και η Τουρκία έχει ρυθμιστεί να γίνει ηγετική δύναμη για τη δημιουργία περιφερειακών και διεθνών συμμαχιών για την παραγωγή, διανομή και χρήση Ενέργειας, καθώς η χώρα αποτελεί σημαντικό σημείο σύνδεσης μεταξύ της Μέσης Ανατολής, του Καυκάσου, της Κασπίας και της Ρωσίας - μιας περιοχής με άφθονα αποθέματα πετρελαίου και αερίου που καλύπτουν τα 3/4 των παγκοσμίων αποθεμάτων».

Το δημοσίευμα λανσάρει διάφορες αλλαγές στο ρυθμιστικό πλαίσιο της Τουρκίας που έχουν γίνει για την «απελευθέρωση» της αγοράς Ενέργειας (δηλαδή για τη διευκόλυνση μονοπωλιακών επενδύσεων), αλλά και προτεραιότητες που χαράσσονται για την ανάπτυξη υποδομών που θα επιτρέψουν στη χώρα να διεκδικήσει ευρύτερο ρόλο. Για παράδειγμα, μέχρι το 2023 (χρονιά συμπλήρωσης ενός αιώνα από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας) έχει μπει στόχος να αυξηθεί η χωρητικότητα αποθήκευσης υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από 223 εκατομμύρια κυβικά μέτρα που είναι σήμερα, στα 400. Επιδίωξη είναι να επεκταθεί η χωρητικότητα υποδομών που υπάρχουν ήδη σε Μαρμαρά, Σηλυβρία (στη θάλασσα του Μαρμαρά) κ.α. Μάλιστα, τον περασμένο Δεκέμβρη εγκαινιάστηκε η πρώτη πλωτή μονάδα αποθήκευσης LNG της Τουρκίας, στην περιοχή Αλι Αγά (βόρεια της Σμύρνης). Πρόκειται για μονάδα που - σύμφωνα με δημοσιεύματα - εκτιμάται ότι όταν τεθεί σε πλήρη λειτουργία θα μπορεί να ικανοποιεί μέχρι και το 10% των ετήσιων αναγκών της χώρας σε φυσικό αέριο. Η επιλογή της εγκατάστασής της στη συγκεκριμένη περιοχή είναι κι αυτή ενδεικτική της σημασίας που το Αιγαίο έχει σε μια σειρά επενδυτικούς σχεδιασμούς.

Επίσης, σύμφωνα και με το συγκεκριμένο δημοσίευμα, στα σχέδια της Τουρκίας είναι η δημιουργία τερματικού σταθμού φυσικού αερίου στον κόλπο του Ιζμίτ, στη θάλασσα του Μαρμαρά, κοντά σε μια μεγάλη βιομηχανική ζώνη της χώρας που σήμερα καταναλώνει το 30% του αερίου που προμηθεύεται συνολικά.

Στα παραπάνω πρέπει να προστεθούν και οι δηλώσεις για τις γεωτρήσεις που η χώρα θέλει να επιταχύνει, καταρχάς στη Μαύρη Θάλασσα, αλλά και στη Μεσόγειο. Οπως δήλωνε τον Απρίλη ο υπουργός Ενέργειας Μπεράτ Αλμπαϊράκ, «τώρα θα είμαστε πολύ πιο δραστήριοι σε γεωτρήσεις στην περιοχή μας», συνδέοντας την εθνική ενεργειακή πολιτική της χώρας με τη διασφάλιση «ισχυρής οικονομίας» αλλά και «εθνικής ασφάλειας». Υπογράμμιζε ότι «αν διαχειριστούμε στη σωστή κατεύθυνση το ζήτημα της στρατηγικής εξάρτησης (σ.σ. εννοώντας πώς αυτή θα τερματιστεί), ανοίγει ένα παράθυρο για μια σθεναρή εξωτερική πολιτική». Τότε είναι που πρωτοανακοίνωσε ότι το σκάφος «Ορούτς Ρέις» θα ξεκινήσει τρισδιάστατες έρευνες στη Μεσόγειο και το «Μπαρμπαρός» θα πήγαινε στη Μαύρη Θάλασσα (τελικά βέβαια κατέληξε το δεύτερο στη Μεσόγειο).

«Τρέχουν» γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί

Τα σχέδια του τουρκικού κεφαλαίου «φωτίζουν» και δηλώσεις του διευθύνοντος συμβούλου και προέδρου της ΤΡ (Turkish Petroleum - της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας που αυξάνει γοργά τις επενδύσεις της σε όλη την περιοχή), Μπεσίμ Σισμάν, που είπε ότι στο τέλος του 2017 η χώρα θα αγοράσει και δική της πλατφόρμα εξορύξεων. Ο Σισμάν στάθηκε σε επενδύσεις στο εξωτερικό που η Τουρκία επιδιώκει, αναφέροντας ως παράδειγμα το γεγονός ότι η TP είναι δεύτερος βασικότερος μέτοχος στην εκμετάλλευση του γιγάντιου κοιτάσματος «Σαχ Ντενίζ», στο Αζερμπαϊτζάν, από όπου ξεκινούν διάφοροι αγωγοί τροφοδότησης της ευρωπαϊκής αγοράς. «Οι συνεργασίες μεταξύ επιχειρήσεων δεν επηρεάζουν μόνο τους εμπλεκόμενους ομίλους ή μόνο τις αντίστοιχες χώρες. Κάθε μικρό βήμα που θα γίνει σήμερα θα ξετυλίξει μια στρατηγική "ανοιχτών θυρών" (σ.σ. για σύναψη νέων συνεργασιών) μακροπρόθεσμα και θα συμβάλει στην περιφερειακή και παγκόσμια ειρήνη».

Φυσικά, όταν οι εκπρόσωποι των μονοπωλίων μιλούν για «ειρήνη», εννοούν ισορροπίες και συμβιβασμούς που διαμορφώνονται, πάντα όμως πρόσκαιρα, υπό την επίδραση αντιθέσεων που σε ένα περιβάλλον πολύπλευρων γεωπολιτικών ανταγωνισμών γίνονται όλο και πιο «πιεστικές».

Βεβαίως, τα σχέδια με τα οποία η Τουρκία επιδιώκει να καλύψει τις αυξανόμενες ενεργειακές της ανάγκες (παρά την υποχώρηση στους ρυθμούς καπιταλιστικής ανάπτυξης, παραμένει μια από τις πιο σημαντικές αναπτυσσόμενες χώρες, μεγάλη αγορά μεταξύ Ευρώπης και Ασίας και με βιομηχανία που φιλοδοξεί καταξίωση σε όλο και περισσότερους τομείς), αλλά και η προσπάθειά της να αποκτήσει ρόλο «ρυθμιστή» σε πολυμερείς συνεργασίες, δεν θα καθοριστούν μόνο από τις δικές της κινήσεις. Θα αναπτυχθούν μέσα σε ένα πλαίσιο πολλών και σφοδρών παράλληλων ανταγωνισμών, που συνθέτουν ένα περίπλοκο «κουβάρι» γεωπολιτικών ανακατατάξεων σε όλη την περιοχή (βλέπε «ισορροπίες» στον Περσικό Κόλπο, το μέλλον Συρίας και Ιράκ, αναβάθμιση των Κούρδων, ρόλος Ιράν κ.λπ.)

Το σίγουρο είναι πως η επιθετικότητα της τουρκικής πλουτοκρατίας αναπτύσσεται σε ένα πλαίσιο σφοδρών ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών. Σε αυτούς συμμετέχει και η ελληνική αστική τάξη, που πότε βολεύεται να φιλοτεχνεί το προφίλ μιας Τουρκίας «επιθετικής» - «έρμαιου» ενός αυταρχικού ηγέτη, πότε το προφίλ μιας Τουρκίας που ως «γείτονα χώρα» πρέπει να διασφαλίσουμε ως συνεργάτη, μιλώντας για «γέφυρες φιλίας» στο Αιγαίο ή για «συμφέρουσα» ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας κ.λπ., ανάλογα με το πώς εξυπηρετούνται οι εκάστοτε προτεραιότητες του ντόπιου κεφαλαίου. Το θέμα είναι πως οι λαοί βγαίνουν χαμένοι σε όλες τις περιπτώσεις, γιατί όποια τύχη κι αν έχουν οι «γέφυρες» που συνδέουν εκπροσώπους των κεφαλαίου, για εκείνους αυτό που χτίζεται είναι πάντα η νέα φάση της «θύελλας» που τσακίζει τις ανάγκες τους.


Α. Μ.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ