Σταθερά κλιμακώνονται οι εντάσεις ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Τουρκία, φέρνοντας στην επιφάνεια σοβαρές αντιθέσεις που βαθαίνουν, αλληλεπιδρώντας με σύνθετα παζάρια για τη γεωπολιτική επιρροή στη Μέση Ανατολή και την ευρύτερη περιφέρεια.

Δεν είναι τυχαίο ότι η πρώτη συζήτηση που έγινε στην επετειακή παρα-Σύνοδο (με οργανωτές διακεκριμένες αμερικανικές «δεξαμενές σκέψης»), την περασμένη Τετάρτη, είχε τίτλο «Ο ρόλος της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ και οι περιφερειακές προσκλήσεις ασφαλείας». Σ' αυτή, ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Μάικ Πενς επανέλαβε ότι η Ουάσιγκτον δεν θα παραμείνει άπραγη ενώ σύμμαχοί της στο ΝΑΤΟ «αγοράζουν όπλα από τους αντιπάλους μας, που απειλούν τη συνοχή της συμμαχίας μας» (βλέπε απόφαση Τουρκίας να αγοράσει ρωσικούς «S-400»), αλλά και ότι αν δεν ακυρωθεί η ρωσοτουρκική συμφωνία οι ΗΠΑ θα εξετάσουν τον «αποκλεισμό» της Τουρκίας από την παραγωγή των πολεμικών αεροσκαφών «F-35» (στην οποία μέχρι σήμερα συμμετέχουν και τουρκικές βιομηχανίες), καταλήγοντας μεταξύ άλλων: «Η Τουρκία πρέπει να επιλέξει. Θέλει να παραμείνει κρίσιμος εταίρος στην πιο επιτυχημένη στρατιωτική συμμαχία στην Ιστορία ή θέλει να διακινδυνεύσει την ασφάλεια αυτής της εταιρικής σχέσης λαμβάνοντας τέτοιες παράτολμες αποφάσεις, που υπονομεύουν τη συμμαχία μας;».

Στο μεταξύ, οι διαφωνίες Αγκυρας - Ουάσιγκτον βρέθηκαν στο επίκεντρο και της συνάντησης που είχαν οι δύο ΥΠΕΞ, όπου - σύμφωνα με την αμερικανική πλευρά - ο Μάικ Πομπέο «προειδοποίησε» τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου «για τις δυνητικά καταστροφικές συνέπειες της μονομερούς τουρκικής στρατιωτικής δράσης στην περιοχή» αλλά και μετέφερε «τις ανησυχίες του σχετικά με την πιθανή απόκτηση ρωσικών πυραυλικών συστημάτων εδάφους - αέρους "S-400" από την Τουρκία». Πάντως, είναι ενδεικτικό ότι οι δύο πλευρές διαφώνησαν ακόμα και για το περιεχόμενο αυτής της συνάντησης (ή για το τι ήθελαν να βγει προς τα έξω...), αφού το τουρκικό ΥΠΕΞ εξέδωσε δική του ανακοίνωση διά της οποίας υποστηρίζει ότι η αμερικανική ενημέρωση «αποτυγχάνει να αποτυπώσει το περιεχόμενο της συνάντησης και αναφέρεται σε θέματα που ούτε καν θίχτηκαν κατά τη συγκεκριμένη συνάντηση (...) Η συμμαχία μας απαιτεί τέτοιες ανακοινώσεις να προετοιμάζονται με μεγαλύτερη φροντίδα».

Την ίδια μέρα, ο επιτετραμμένος της αμερικανικής πρεσβείας στην Αγκυρα, Τζέφρι Χοβενιέρ, αρθρογραφούσε στη «Χουριέτ» για τα 70χρονα του ΝΑΤΟ και την αναγκαιότητα διατήρησής του, αφού «νέες προκλήσεις συνδέονται με παλιές και δημιουργούν ένα αυξανόμενα ανταγωνιστικό και αβέβαιο γεωπολιτικό περιβάλλον (...) Η Ρωσία παραμένει η μεγαλύτερη απειλή (...) για τις αξίες που ενώνουν τη Δύση (...) Μια ολοένα πιο αποφασιστική Κίνα επιδιώκει επιθετικά να ενισχύσει την οικονομική και πολιτική της επιρροή στην Ευρώπη, για να υπονομεύσει την ευρωπαϊκή και διατλαντική ενότητα και να ξαναγράψει διεθνείς κανόνες και στάνταρντ». Συμπλήρωνε δηλαδή κι αυτός μια σειρά από επισημάνσεις Αμερικανών και άλλων Δυτικών για την αξία που έχει η διατήρηση της Τουρκίας στο αμερικανοΝΑΤΟικό στρατόπεδο, ως ανάχωμα στην ισχυροποίηση αντίπαλων ιμπεριαλιστικών κέντρων.

Χαρακτηριστικές ήταν όμως και οι επισημάνσεις Τσαβούσογλου. Παρεμβαίνοντας στις συναντήσεις για τα 70χρονα, επανέλαβε ότι η αγορά των ρωσικών «S-400» είναι «μια υπόθεση που έχει τελειώσει και δεν θα γυρίσουμε πίσω», υποστηρίζοντας παράλληλα πως «δεν επιλέγουμε μεταξύ της Ρωσίας και όποιων άλλων συμμάχων. Δεν βλέπουμε τις σχέσεις μας με τη Ρωσία σαν μια εναλλακτική απέναντι στις σχέσεις μας με άλλους. Και κανείς, ούτε η Δύση ούτε η Ρωσία, δεν μπορεί να μας ζητήσει να επιλέξουμε μεταξύ τους». Πρόσθεσε ότι το σύστημα «S-400» «δεν χρειάζεται να ενσωματωθεί στο σύστημα του ΝΑΤΟ» (κάτι βέβαια που από μόνο του θα μπορούσε να προβληματίσει τους Δυτικούς...) αλλά παράλληλα διατύπωσε πρόταση για σύσταση αμερικανοτουρκικής τεχνικής ομάδας που θα διασφαλίσει ότι οι «S-400» δεν θα αποτελούν απειλή για τα «F-35» ή άλλα ΝΑΤΟικά οπλικά συστήματα...

Κατά τ' άλλα, αναδεικνύοντας ότι και η Αγκυρα παζαρεύει γερά τη σχέση της με ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ, ο Τσαβούσογλου τόνισε ότι «η Τουρκία είναι σημαντική για το ΝΑΤΟ αλλά και το ΝΑΤΟ έχει κεντρική σημασία για την Τουρκία». Και ξεκαθάρισε ότι η χώρα του θα καθορίσει τη στάση της ανάλογα με ανταλλάγματα που θα λάβει, επαναλαμβάνοντας πως «η αλληλεγγύη είναι κομβική αρχή για το ΝΑΤΟ» αλλά και πως «η Τουρκία προσδοκά αλληλεγγύη σε κάθε τομέα, ειδικά στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας». Εκρινε μάλιστα σκόπιμο να προσθέσει ότι «με τη Ρωσία διαφωνούμε σε πολλά θέματα», θίγοντας την «επιθετικότητα της Μόσχας» στη Μαύρη Θάλασσα και υποστηρίζοντας πως ποτέ η Αγκυρα δεν θα αναγνωρίσει την «προσάρτηση της Κριμαίας». «Συνεργαζόμαστε με τη Ρωσία, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι υπονομεύουμε τη Συμμαχία και ότι συμφωνούμε με τη Ρωσία σε όλα».

Πιο συγκεκριμένα ανέλαβε να μιλήσει ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης, Φουάτ Οκτάι:«Οι ΗΠΑ πρέπει να επιλέξουν. Θέλουν να παραμείνουν σύμμαχος της Τουρκίας ή θα διακινδυνεύσουν τη φιλία μας ενώνοντας τις δυνάμεις τους με τρομοκράτες για να υπονομεύσουν την άμυνα του συμμάχου τους στο ΝΑΤΟ εναντίον των εχθρών του;». Περιέγραψε δηλαδή το Κουρδικό, τη μεταπολεμική Συρία και γενικότερα τις αναδιατάξεις στη Μέση Ανατολή ως κρίσιμο ζήτημα για την πορεία των αμερικανοτουρκικών σχέσεων.

Φυσικά, κρίσιμο κεφάλαιο στο αλισβερίσι Τουρκίας - ΗΠΑ παραμένει και η Ανατολική Μεσόγειος, όπως δείχνουν οι εξελίξεις σε Αιγαίο, Κυπριακό κ.λπ.

Και πρέπει να είναι σαφές ότι σε αυτό το σύνθετο αλισβερίσι βαραίνει και η προτεραιότητα που δίνουν οι ΗΠΑ στη διατήρηση της Τουρκίας στο δυτικό «στρατόπεδο», αλλά και η αποφασιστικότητα της Τουρκίας να μην παραιτηθεί από τα επενδυτικά και γεωστρατηγικά της συμφέροντα, στην υπεράσπιση των οποίων φυσικά είναι έτοιμη να διαθέσει όλη την οικονομική, στρατιωτική, γεωπολιτική και διαπραγματευτική της δύναμη. Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο αναμένεται νέος γύρος προκλήσεων κατά των κυριαρχικών δικαιωμάτων Ελλάδας και Κύπρου, όπως και νέα όξυνση των παζαριών.

Σ' αυτό το φόντο αναθερμαίνεται και η συζήτηση για το Κυπριακό. Η ειδική σύμβουλος του γγ του ΟΗΕ, Τζέιν Χολ Λουτ, φτάνει ξανά στην Κύπρο, ενώ επανέρχονται επισημάνσεις για «νέες ιδέες» και «εναλλακτικές» που πρέπει να εξεταστούν. Ο «πρέσβης» της Τουρκίας στο ψευδοκράτος, Αλί Μουράτ Μπατσερί, δήλωσε ότι «δεν είμαστε κλειστοί για μια λύση ομοσπονδίας στο Κυπριακό, αλλά πρέπει όλες οι εναλλακτικές να είναι στο τραπέζι», αλλά και ότι αν οι υδρογονάνθρακες αξιοποιηθούν στις συνομιλίες ως κάτι που ανήκει σε όλη την Κύπρο μπορούν να "αλλάξουν το παιχνίδι" προς τη σωστή κατεύθυνση». Επανέλαβε δε ότι στην περιοχή δεν πρόκειται να προχωρήσει καμιά συνεργασία χωρίς τη συμμετοχή της Τουρκίας. Αλλά και άλλοι Τούρκοι διπλωμάτες, από το βήμα συνεδρίου που έγινε σε πανεπιστήμιο στα Κατεχόμενα για το Κυπριακό, ανέφεραν ότι «είμαστε έτοιμοι να υιοθετήσουμε κάθε νέα ιδέα, όσο εξασφαλίζεται η πολιτική ισότητα των Τουρκοκυπρίων και τηρούνται οι ανάγκες για την ασφάλειά τους», προσθέτοντας ότι η Αγκυρα δεν επιμένει γενικά σε κάποιο συγκεκριμένο μοντέλο.

Μέσα σ' αυτές τις συνθήκες, αυξάνονται και προτάσεις για πολύ πιο συγκεκριμένη πρόσδεση της Κύπρου στο δυτικό ιμπεριαλιστικό «άρμα». Στις 31 Μάρτη, το αμερικανικό «Ατλαντικό Συμβούλιο» ανάρτησε στην ιστοσελίδα του ανάλυση με τίτλο «Ενταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ, ναι της Κύπρου», όπου περιγράφεται η αυξανόμενη «στρατηγική σημασία της Ανατολικής Μεσογείου», εξαιτίας και της προώθησης της Ρωσίας στην περιοχή, και υποστηρίζεται ότι - όπως έδειξε και η εμπειρία από την υπογραφή της συμφωνίας των Πρεσπών - οι σημερινές ηγεσίες Τουρκίας και Ελλάδας «θα μπορούσαν να γίνουν καθοριστικοί παίκτες στην υποστήριξη» μιας αντίστοιχης συμφωνίας για το Κυπριακό.