Το webinar αυτό αποτέλεσε μια από τις πιο μαζικές επιστημονικές ημερίδες, που ήρθε να καλύψει ένα υπαρκτό εκπαιδευτικό κενό στους γιατρούς της πρώτης γραμμής, αφού η κυβέρνηση, που έχει την αποκλειστική ευθύνη για την ενημέρωσή τους, ολιγώρησε και σε αυτόν τον τομέα. Η αναγκαιότητα της ημερίδας φάνηκε από τους χιλιάδες συμμετέχοντες, το αμείωτο ενδιαφέρον τους και τα αρκετά και ενδιαφέροντα θέματα προς περαιτέρω κουβέντα που απεστάλησαν στο προεδρείο μετά τη λήξη.

Τρία κύρια σημεία κέντρισαν την προσοχή μας:

Πρώτον, η μεγάλη, πολύπλευρη, γρήγορη και βαθιά επιστημονική γνώση που κατέχει αυτή τη στιγμή η επιστημονική κοινότητα, μέσα σε μόλις ένα έτος, γύρω από τη νόσο Covid-19, κάτι που φωτίστηκε με πολύ γλαφυρό τρόπο από τους ομιλητές, μιλώντας ο καθένας μέσα από το δικό του αντικείμενο. Η συνθετότητα στην παθοφυσιολογία της νόσου σε κάθε στάδιό της αντανακλά τους σημαντικούς και διακριτούς ρόλους που θα έπρεπε να διαδραματίζει κάθε βαθμίδα ιατρικής φροντίδας σε ένα σύστημα Υγείας, από το Κέντρο Υγείας έως τη ΜΕΘ, ενώ η δραματική εικόνα της πανδημίας αντανακλά τις τεράστιες ελλείψεις σε όλα αυτά τα επίπεδα.

Δεύτερον, οι επιστημονικές ανακαλύψεις γύρω από τον SARS-CoV-2 δεν σιωπούν και είναι αποκαλυπτικές: Αναδεικνύουν την τεράστια πρόοδο της επιστήμης, που όμως δεν μπορούν να καρπωθούν οι εργαζόμενοι σε κανένα σύστημα Υγείας και δεν μεταφράζεται σε μείωση της νοσηρότητας και της θνητότητας. Αυτή η αντίθεση είναι παγκόσμιο φαινόμενο, ακόμα και στα λίκνα του καπιταλισμού (βλ. Βρετανία και NHS). Στη δε Αμερική, όπου παράγεται ο μεγαλύτερος όγκος δημοσιευμένων μελετών, με τις περισσότερες εγκρίσεις σε φάρμακα μέσω FDA, παρατηρείται μια ανεξέλεγκτη εικόνα της πανδημίας, με πρωτιά στους νεκρούς και ανθρώπους να ξεψυχάνε στα πεζοδρόμια των νοσοκομείων.

Τρίτον, οι επιστημονικές εξελίξεις είναι όπλο στα χέρια του ταξικά προσανατολισμένου λαϊκού κινήματος, ώστε αυτό να εξειδικεύει, να επικαιροποιεί τα εκάστοτε αιτήματα. Οι μαχόμενοι γιατροί έχουμε καθήκον να παρακολουθούμε συνεχώς τις επιστημονικές εξελίξεις, γιατί η συσσώρευση γνώσης γεννά δυνατότητες για την ικανοποίηση των νέων και ολοένα διευρυνόμενων λαϊκών αναγκών, που για μας είναι αντικείμενο διεκδικήσεων.

Ορισμένα βασικά σημεία που ξεχώρισαν από τις ομιλίες ήταν τα εξής:

• Η συσσώρευση γνώσης στους τομείς της μοριακής βιολογίας και της ανοσολογίας. Στη βάση μελετών πολλών χρόνων, πολλών επιστημόνων και διεθνών κέντρων για διαφορετικές ασθένειες, έγιναν κατορθωτές η γρήγορη κατανόηση και αποκρυπτογράφηση της νόσου, οι υποθέσεις για θεραπευτικά εργαλεία και βέβαια εμβόλια!
• Από την πλειοψηφία των ομιλιών, από την ανάλυση της κυτταρικής βιολογίας έως τους αναπνευστήρες, αναδείχθηκε ότι στην πολιτική που ακολουθείται σήμερα παγκοσμίως λάμπει διά της απουσίας της μια μεγάλη πρωταγωνίστρια: Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας! Οχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλη την ΕΕ και στα άλλα καπιταλιστικά κράτη. Η πρώιμη ανίχνευση των κρουσμάτων και η διαστρωμάτωση κινδύνου με τη χαρτογράφηση των ατόμων υψηλού ρίσκου (βασική λειτουργία της ΠΦΥ) επισημάνθηκαν ως βασικές προϋποθέσεις για την αναχαίτιση της βαριάς νόσησης και του θανάτου. Η βαριά υποστελέχωση της δημόσιας ΠΦΥ, η μηδαμινή αξιοποίηση των χιλιάδων ιδιωτών ιατρών και η αναστολή λειτουργίας των τακτικών ιατρείων των νοσοκομείων άφησαν στο σπίτι αμέτρητους ασθενείς με κακή ρύθμιση, κάνοντάς τους πιο ευάλωτους όχι μόνο στον Covid αλλά και συνολικά. Ειρωνεία είναι λοιπόν τα «δάκρυα» που χύνονται για τους ασθενείς υψηλού κινδύνου (αγγειοπαθείς, καρκινοπαθείς, διαβητικούς κ.ά.). Το ρόλο της παρακολούθησης των νοσούντων έπαιξαν σε μεγάλο βαθμό οι τηλεφωνητές του ΕΟΔΥ, με μοιραίες συνέπειες για την υγεία και έκβαση των ασθενών.
• Κοινός παρονομαστής της ανοσολογικής, αιματολογικής, πνευμονολογικής και καρδιολογικής προσέγγισης που επιχειρήθηκε φαίνεται να είναι η πρόωρη διάγνωση που μπορεί να προλάβει την εξέλιξη του υπερφλεγμονώδους και υπερπηκτικού συνδρόμου, με στόχο την ανάσχεση της εξέλιξης σε σοβαρή - κρίσιμη νόσο και την ανάγκη εισαγωγής σε ΜΕΘ. Με τη στόχευση αυτή αναδείχθηκε η ανάγκη εφαρμογής πρώιμων θεραπειών (π.χ. αντιπηκτική αγωγή), σε αντιδιαστολή με την επικίνδυνη απλούστευση ότι δεν υπάρχουν εγκεκριμένες θεραπείες για την πρώιμη νόσο.
• Μόνο ο Covid σκοτώνει; Οχι! Η τακτική της μονοθεματικότητας των συστημάτων Υγείας σκοτώνει πολύ περισσότερους και με αυξανόμενο ρυθμό! Τα παρακάτω νούμερα είναι τρομακτικά: H Covid-19 ευθύνεται για περίπου 2.000.000 θανάτους, ενώ ο διαβήτης σκοτώνει 5.256.000 ανθρώπους και οι καρδιαγγειακές νόσοι 20.000.000 ετησίως.
• Η μελέτη που παρουσιάστηκε από τη Βόρεια Ιταλία επιβεβαιώνει ότι η περιβαλλοντική και βιομηχανική μόλυνση μιας περιοχής αποτελεί παράγοντα κινδύνου σοβαρής νόσησης από Covid-19, σχετιζόμενη επίσης με μεγαλύτερη διασπορά λόγω παρατεταμένης παραμονής των αερολυμάτων στον αέρα. Αρα οι άνθρωποι που ζουν σε βιομηχανικά και τοξικά περιβάλλοντα - βλέπε Δυτική Αττική - είναι πιο ευάλωτοι, και άρα δεν είμαστε όλοι ίσοι απέναντι στον ιό!
• Τα αποτελεσματικά φάρμακα, η εύστοχη σταδιοποίηση, τα επαρκή μέσα (high flow oxygen, HFNO - συσκευή υψηλής παροχής οξυγόνου) παίζουν ρόλο στην καλή έκβαση και πιθανώς μειώνουν τη ανάγκη για νοσηλεία σε ΜΕΘ, όπως φάνηκε από μελέτη σε μεγάλο νοσοκομείο της χώρας. Η κυβέρνηση φέρει σοβαρές ευθύνες για τα νούμερα των διασωληνωμένων και των θανάτων, αφού δεν εξασφάλισε επάρκεια σε μέσα, με αιχμή τα HFNO, σε όλα τα νοσοκομεία της χώρας. Επιπλέον, αναδείχθηκε πόσο σημαντικό είναι να προστατεύεται το προσωπικό, να μην εργάζεται σε «πολεμικές» συνθήκες» που επιβάλλουν η υποστελέχωση και η έλλειψη εκπαίδευσης.
• Εντυπωσίασαν και τα στοιχεία για τους θανάτους στις ΜΕΘ. Η γενική εικόνα παγκοσμίως είναι ότι το 49% - 97% των Covid ασθενών που εισάγονται στις ΜΕΘ χάνουν τη ζωή τους. Το νούμερο μειώνεται στο 32% σε μονάδες με έμπειρο και εκπαιδευμένο προσωπικό, με επάρκεια σε μέσα και δυνατότητα έγκαιρης εισαγωγής ασθενών (χωρίς πληρότητα). Αποτελεί άλλη μια ένδειξη ότι η νοσηρότητα του πληθυσμού και οι υπολογιζόμενοι με τα μαθηματικά δείκτες νοσηρότητας - θνητότητας δεν εξαρτώνται μόνο και μηχανιστικά από τη νόσο καθαυτή ή από τους παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς της. Εχουν άμεση συνάρτηση με τα ιατρικά μέσα, την εκπαίδευση και τον αριθμό των έμπειρων επιστημόνων που εμπλέκονται. Η εξέλιξη της πανδημίας αποκτά χαρακτήρα κοινωνικού φαινομένου, και ως τέτοιο έχει άμεση σχέση με το πώς αντιμετωπίζεται η υγεία στον εκάστοτε κοινωνικοοικονομικό σχηματισμό.
• Τέλος, από τις ομιλίες δεν θα μπορούσαν να λείπουν τα εμβόλια, που αποτελούν ένα σημαντικό επιστημονικό και κοινωνικό επίτευγμα, ως όπλο για την πανδημία.

Παίρνουμε υπόψη μας τις εξελίξεις, συμπεριλαμβανομένων των ομιλιών στο σεμινάριο, ώστε να διαμορφώνουμε σωστά αιτήματα και να τα εμπλουτίζουμε ολοένα, βλέποντάς τα σαν ενιαίο σύνολο και όχι αποσπασματικά.

-- Η ανάπτυξη κλινών ΜΕΘ είναι το πρώτο ζητούμενο. Από μόνη της ωστόσο δεν εξασφαλίζει τη μείωση της θνητότητας του πληθυσμού ούτε από Covid ούτε από τις υπόλοιπες νόσους. Οταν όμως συνοδεύεται από παράλληλη αύξηση του αριθμού και της ποιότητας των υπηρεσιών της ΠΦΥ, συμβάλλει αποφασιστικά στην πρώιμη ανίχνευση των Covid ασθενών και σε θεραπευτικές παρεμβάσεις που μειώνουν τη βαρύτητα της νόσου, με αποτέλεσμα λιγότεροι ασθενείς να καταλήγουν ως βαρέως πάσχοντες στις ΜΕΘ.

-- Αλλη πλευρά, περί της ενότητας των αιτημάτων, είναι αυτή της ύπαρξης άρτια εκπαιδευμένου προσωπικού, που βασική προϋπόθεση έχει την ύπαρξη μόνιμων υγειονομικών στο σύστημα Υγείας και όχι «νομάδων». Το μακροχρόνια και συστηματικά εκπαιδευμένο προσωπικό είναι παράγοντας μείωσης της νοσηρότητας, των επιπλοκών και της θνητότητας.

Τα επιστημονικά δεδομένα από το σεμινάριο της ΟΕΝΓΕ είναι μια απόδειξη για τις δυνατότητες που υπάρχουν ώστε να ικανοποιηθούν οι λαϊκές ανάγκες. Ως αγωνιστές γιατροί έχουμε και το καθήκον και τη δυνατότητα να συνενώνουμε τη συσσωρευμένη επιστημονική γνώση με τη διεκδίκηση. Πώς δηλαδή τα επιστημονικά δεδομένα θα τροφοδοτούν το λαϊκό κίνημα με στόχους πάλης επίκαιρους και εύστοχους, από τη σκοπιά της ικανοποίησης των λαϊκών αναγκών.

Θοδωρής ΑΛΩΝΙΣΤΙΩΤΗΣ, εξειδικευόμενος ΜΕΘ, μέλος του ΓΣ της ΟΕΝΓΕ - Ελένη ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, παθολόγος, μεταπτυχιακή φοιτήτρια ΕΚΠΑ