Με την παρουσία πλήθους κόσμου, που παρακολουθούσε με αμείωτο ενδιαφέρον, έγινε την περασμένη Τετάρτη, σε αμφιθέατρο της Νομικής Σχολής της Αθήνας, η παρουσίαση της πρότασης του ΚΚΕ για την Προσχολική Αγωγή, που βάζει στο επίκεντρό της τις σύγχρονες ανάγκες των παιδιών και των γονιών τους. Η πρόταση, που επεξεργάστηκε το Τμήμα Παιδείας και Ερευνας της ΚΕ του ΚΚΕ, κυκλοφορεί σε μια καλαίσθητη μπροσούρα από τη «Σύγχρονη Εποχή», με τίτλο: «Η θέση του ΚΚΕ για την Προσχολική Αγωγή των σύγχρονων αναγκών και δυνατοτήτων».

Την παρουσίαση στην εκδήλωση έκανε ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, και η ομιλία του είχε ως εξής:

«Την ίδια ώρα που η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, με τη χείρα βοηθείας της ΝΔ και των άλλων κομμάτων, θέλουν το λαό να συζητάει τι δεν θα του κόψουν από τα ήδη κομμένα, τσακισμένα δικαιώματά του, εμείς λέμε στις λαϊκές οικογένειες και τα παιδιά τους να βάλουν μπροστά τις δικές τους ανάγκες, να διεκδικήσουν αναπλήρωση όσων έχασαν τα προηγούμενα χρόνια και όσων δικαιούνται για να ζήσουν με αξιοπρέπεια.

Κι αν θέλετε, και το θέμα της σημερινής εκδήλωσης για την πρόταση του Κόμματός μας για την Προσχολική Αγωγή αυτό ακριβώς υπηρετεί, να θέσουμε στο επίκεντρο τις σύγχρονες ανάγκες μας.

Βαδίζοντας προς την τελική ευθεία των εκδηλώσεων για τα 100 χρόνια του Κόμματός μας, τιμάμε την Ιστορία μας.

Πρώτα απ' όλα, με σεβασμό στην ηρωική δράση μας και με κριτική μελέτη της συμβολής του ΚΚΕ στην υπόθεση της διεκδίκησης των κοινωνικών αναγκών, στη μόρφωση και στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών του λαού.

Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας έβαλε τη σφραγίδα του στις διεκδικήσεις και στους αγώνες για τη λαϊκή παιδεία.

Παράλληλα, στο βαθμό του δυνατού, επεξεργάστηκε τη δική του πρόταση για το πώς πρέπει να οικοδομείται ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα ανταποκρίνεται στις κοινωνικές ανάγκες. Κόντρα στις κατά καιρούς απαιτήσεις του κεφαλαίου.

Γι' αυτόν το λόγο, σε κάθε ιστορική περίοδο, ακόμα και από τη "βρεφική ηλικία του", το ΚΚΕ διατύπωσε προωθημένες θέσεις, που επιδρούσαν συνολικότερα στη σκέψη προοδευτικών ανθρώπων και διανοουμένων.

Οι ιδέες αυτές άφησαν και συνεχίζουν να αφήνουν ένα ουσιαστικό αποτύπωμα: Οτι το δικαίωμα στη μόρφωση δεν είναι πολυτέλεια για τα παιδιά των λαϊκών στρωμάτων.

Είναι διπλή αναγκαιότητα. Και για το σήμερα, αλλά και για το αύριο.

Γιατί τελικά, όπως εύστοχα σημειώνει ο Μπρεχτ, "η εργατική τάξη είναι αυτή που πρέπει να μαθαίνει και τ' απλούστερα, γιατί αυτή να πάρει πρέπει την εξουσία".

Οπωσδήποτε, αυτός ο δρόμος της συμβολής του Κόμματος δεν ήταν στρωμένος με ροδοπέταλα. Ηταν κυριολεκτικά μια μάχιμη διαδικασία.

Μπήκαμε μπροστά στους αγώνες, βαδίσαμε κυριολεκτικά σε έναν δρόμο απαιτητικό, μα και όμορφο.

Αυτήν τη δουλειά του "μυρμηγκιού" μέσα στο κίνημα εμείς οι κομμουνιστές την κρατάμε σαν κόρη οφθαλμού και για το σήμερα.

Μπολιάζοντας ταυτόχρονα αυτήν την καθημερινή πάλη με την προοπτική. Την απαλλαγή της ανθρωπότητας από την εκμετάλλευση.

Αυτή η προοπτική μάς δίνει και τη δύναμη να συνεχίσουμε. Μας ατσαλώνει στην προσπάθειά μας να γίνουμε ακόμα καλύτεροι, να γίνουμε περισσότεροι.

Ο ίδιος ο επαναστατικός χαρακτήρας του ΚΚΕ έδωσε τη δύναμη, ακόμα κι όταν περνούσε "διά πυρός και σιδήρου", να ασχοληθεί και με τα ζητήματα της Παιδείας του λαού μας, ακόμα πιο συγκεκριμένα για το πρόβλημα της Προσχολικής Αγωγής.

Μέσα στη φωτιά του πολέμου, την κρίσιμη δεκαετία 1940-1949, δοκιμάζονται με πράξεις οι αντιλήψεις του ΚΚΕ για την Παιδεία.

Αυτές οι προσπάθειες μπορεί να είναι τότε σχετικά περιορισμένες, αποτελούν όμως ενδείξεις μιας διαφορετικής αντίληψης του ΚΚΕ για τη μόρφωση του λαού, τόσο από την άποψη της επέκτασης του δικαιώματος στην εκπαίδευση όσο και ως μια πρώτη προσπάθεια για ένα νέο περιεχόμενο στη σχολική γνώση.

Κυριολεκτικά, το εκπαιδευτικό έργο του ΚΚΕ εκείνη την περίοδο αποτελεί πηγή έμπνευσης και αξίζει να μελετηθεί.

Θα χρειαζόμασταν πολλές ώρες για να παρουσιάσουμε αυτό το έργο.

Χρειάζεται όμως να μνημονεύσουμε, ανάμεσα σε πολλά άλλα:

Το γεγονός ότι το 1944 καθιερώνεται στην Ελεύθερη Ελλάδα η δωρεάν υποχρεωτική εκπαίδευση έως τα 14 έτη, μέτρο που οι αστικές κυβερνήσεις νομοθετούν είκοσι χρόνια αργότερα, το 1964.

Να μνημονεύσουμε τα περίφημα παιδαγωγικά φροντιστήρια για τους δασκάλους τόσο κατά την περίοδο της κατοχής όσο και κατά την περίοδο του ηρωικού αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.

Να θυμηθούμε τα απαράμιλλα παραδείγματα, ηρωικού συνδυασμού της πάλης για τη μόρφωση με την πολεμική δράση, όπως τα Λαϊκά Διδασκαλεία στα Τρόπαια, αλλά και στις ελεύθερες περιοχές.

Σε αυτό το πλαίσιο εντάχθηκαν και οι προσπάθειες και παρεμβάσεις για την ίδρυση δομών προσχολικής φροντίδας και αγωγής τόσο από την Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) όσο και αργότερα από την Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση.

Σε αυτήν την υπόθεση πρωτοπόροι ήταν οι κομμουνιστές διανοούμενοι. Ο Δημήτρης Γληνός, η Ρόζα Ιμβριώτη, ο Πέτρος Κόκκαλης κ.ά., που θεμελίωσαν επιστημονικά το περιεχόμενο της αγωγής στους παιδικούς σταθμούς.

Αλλά και αργότερα, στις συνθήκες της πολιτικής προσφυγιάς, με τη συγκρότηση της Επιτροπής Βοήθειας για το Παιδί, το Κόμμα μας έδωσε ανεξίτηλα δείγματα γραφής, φυσικά με την αμέριστη συμβολή της Σοβιετικής Ενωσης και των Λαϊκών Δημοκρατιών.

Δεν κάναμε την παραπάνω - αναγκαία - σύντομη ιστορική αναφορά για να τοποθετήσουμε σε ένα "μουσείο επιτευγμάτων" την προσφορά του Κόμματός μας.

Αυτό που συνδέει την πρωτοπόρα δράση και σκέψη του ΚΚΕ και την χαρακτηρίζει είναι η πάλη για έναν κόσμο με επίκεντρο τις κοινωνικές ανάγκες, που έχει "το νου του στο παιδί", όπως χαρακτηριστικά και εύστοχα γράφεται στην πρόταση που παρουσιάζουμε σήμερα, τη "Θέση του ΚΚΕ για την Προσχολική Αγωγή των σύγχρονων αναγκών και δυνατοτήτων".

Οπως γνωρίζετε, το Κόμμα μας έχει προχωρήσει στην παρουσίαση της θέσης μας για το Ενιαίο Δωδεκάχρονο Σχολείο Σύγχρονης Γενικής Παιδείας, ενώ το επόμενο διάστημα θα δώσουμε τη νέα επεξεργασμένη μας θέση για την Ενιαία Ανώτατη Εκπαίδευση.

Ομως, επιτρέψτε μας να εξηγήσουμε γιατί θεωρούμε ότι η πρότασή μας για την Προσχολική Αγωγή πρέπει να γίνει αντικείμενο συζήτησης, πηγή έμπνευσης και διεκδίκησης παιδαγωγών και γονιών, συνολικότερα του λαού μας.

Ποιος από μας δεν έχει γίνει μάρτυρας αυτής της κυριολεκτικά συναρπαστικής πορείας ανάπτυξης του παιδιού;

Από τη στιγμή της γέννησής του, όπου το βρέφος στρέφει το κεφάλι του στον ήχο της φωνής της μητέρας, αποκρινόμενο στον γύρω του κόσμο.

Από τη στιγμή που κάνει το πρώτο του μπουσούλημα, το πρώτο του βήμα και λέει τις πρώτες του λέξεις.

Τόσες και τόσες στιγμές, που συνδέονται με μια αόρατη κλωστή και μετατρέπουν το ανήμπορο νεογέννητο σε ολοκληρωμένη προσωπικότητα.

Είναι μια κυριολεκτικά επαναστατική πορεία. Αυτό που χτες ήταν αδύνατο να γίνει, σήμερα γίνεται, αύριο ξεπερνιέται.

Κάθε επιστημονική συζήτηση ή "τεκμηρίωση" για τη σημασία της παιδαγωγικής παρέμβασης επιβεβαιώνει αυτό που βλέπουμε να βλασταίνει καθημερινά.

Το παιδί, από τη βρεφική ηλικία μέχρι τη νηπιακή, περνώντας το κατώφλι είτε του παιδικού σταθμού είτε του νηπιαγωγείου και ολοκληρώνοντας μια χρονιά φοίτησης, είναι ένα "άλλο" παιδί, που έχει διανύσει μια τεράστια απόσταση στην ανάπτυξή του και έχει βάλει τα θεμέλια για την παραπέρα εξέλιξή του.

Ετσι, λοιπόν, χωρίς καθόλου να παραγνωρίζουμε ή να υποτιμούμε την αποστολή και τον χαρακτήρα των επόμενων σχολικών βαθμίδων, γνωρίζουμε πολύ καλά ότι κατά την προσχολική ηλικία τα παιδιά κατακτούν όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που είναι αναγκαία για να ανταποκριθούν στις επόμενες βαθμίδες, το σχολείο, στην ίδια τη ζωή τους.

Αλλωστε, η ίδια η διάρκεια της προσχολικής ηλικίας, που είναι κρισιμότατο τμήμα της παιδικής ηλικίας, αποτελεί ένα κατεξοχήν ανθρώπινο χαρακτηριστικό.

Χωρίς την παιδική ηλικία ο άνθρωπος δεν θα μπορούσε να αφομοιώσει την κοινωνική κληρονομιά. Τον πλούτο των ιδεών και των πρακτικών που η ίδια η ανθρωπότητα κατέκτησε.

Ας θυμηθούμε τα λόγια του Λέοντα Τολστόι, που έχουν διαχρονική ισχύ: "Μήπως δεν απόχτησα τότε όλα εκείνα, που είναι τώρα η ζωή μου; Και απόχτησα τότε τόσο πολλά, τόσο γρήγορα, ώστε σ' όλη την υπόλοιπη ζωή μου δεν απόχτησα ούτε το ένα εκατοστό σε σύγκριση μ' εκείνα. Απ' την ηλικία του πεντάχρονου παιδιού ως τη σημερινή μου μόνο ένα βήμα".

Αυτή η διαδικασία της ανάπτυξης του παιδιού δεν γίνεται σε ένα ιστορικό και κοινωνικό κενό. Εκφράζει και αποτυπώνει την πολύχρονη πείρα πολλών γενεών που μεγάλωσαν παιδιά. Ωστόσο, αυτό από μόνο του δεν αρκεί.

Η αγάπη της οικογένειας είναι ένα το κρατούμενο και πολλή σημαντική, όμως δεν είναι αρκετή. Πολλές φορές μπορεί να γίνει υπερβολικά μεροληπτική, να κλείνει αντί να ανοίγει δρόμους. Αλλωστε, η οικογένεια δεν μπορεί να γίνει και δεν πρέπει να γίνει ένας ουδέτερος επιστημονικός παρατηρητής.

Την ευθύνη για την ολόπλευρη διαπαιδαγώγηση του παιδιού της προσχολικής ηλικίας δεν μπορεί παρά να την έχει η κοινωνία. Και αυτή ακριβώς να είναι η βάση για τη στήριξη της οικογένειας για να παίξει ουσιαστικά τον ρόλο της.

Αυτή η ανάγκη πηγάζει από τις δυνατότητες που σήμερα γεννιούνται από την ανάπτυξη της επιστήμης, από τον πλούτο που παράγουν οι εργαζόμενοι, από την ολοένα και πιο αυξανόμενη σημασία της γυναικείας εργασίας.

Αλλά, και για να είμαστε ακριβείς, αυτές οι δυνατότητες εν μέρει γίνονται πραγματικότητα.

Είναι για λίγους και όχι για όλους.

Δομές Προσχολικής Αγωγής, σύγχρονες και με όλες τις απαραίτητες δομές υπάρχουν και σήμερα, αλλά τις χαίρονται αυτοί που τα έχουν.

Στον αντίποδα αυτής της πολυτέλειας ζουν οι πολλοί.

Δυστυχώς, η κρατική μέριμνα για όλο το φάσμα της προσχολικής ηλικίας, από τη στιγμή που το παιδί γεννιέται μέχρι και την είσοδό του στο σχολείο, είναι πολύ πίσω από τις υπάρχουσες ανάγκες.

Ετσι, η αγωνία της λαϊκής οικογένειας είναι μια μόνιμη κατάσταση.

Τα ερωτήματα είναι αμείλικτα: Πού θα πάω το βρέφος, τη στιγμή που οι βρεφικοί σταθμοί είναι ελάχιστοι; Να φωνάξω τη γιαγιά από το χωριό, εφόσον είναι στη σύνταξη, να μου το κρατάει;

Μεγαλώνοντας το παιδί θα είναι η οικογένεια "τυχερή", θα της τύχει δηλαδή ο λαχνός του voucher; Οι άτυχοι αυτής της διαδικασίας ανακύκλωσης των παιδιών είναι αυτοί που θα γράψουν το παιδί τους στους παιδικούς σταθμούς πληρώνοντας το ανάλογο αντίτιμο.

Φέτος, για παράδειγμα, τα στοιχεία αποδεικνύουν ότι από τις 161.360 αιτήσεις παιδιών, έλαβαν το πολυπόθητο εισιτήριο του voucher μόλις 93.611!

Οι οικογένειες που αποκλείστηκαν, μάλιστα, καταγράφονται σε ποσοστό 65% ως άνεργοι και μερικώς απασχολούμενοι και με εισόδημα από 0 έως 12 χιλιάδες ευρώ σε ποσοστό 81%!

Αυτή είναι η "δίκαιη ανάπτυξη" που ευαγγελίζεται η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ.

Ομως, και εδώ είναι το αποκορύφωμα της υποκρισίας και της αναρχίας της καπιταλιστικής κοινωνίας, ακόμα και τα παιδιά που πήραν το voucher δεν είναι βέβαιο ότι θα καταφέρουν να βρουν στην πόλη τους μια θέση σε δομές.

Πέρσι, για παράδειγμα, 10.000 voucher άλλαξαν χέρια γιατί δεν υπήρχαν οι αναγκαίες δομές ανά τη χώρα.

Οι εξαγγελίες της κυβέρνησης για δημιουργία δήθεν 400 νέων παιδικών σταθμών το 2018 δεν ήταν παρά μια επικοινωνιακή απάτη.

Με 50 και 70 χιλιάδες ευρώ εφάπαξ σε 212 δήμους ούτε φτιάχνεται, πολύ περισσότερο δεν στελεχώνεται με προσωπικό, ούτε λειτουργεί παιδικός σταθμός!

Οι δημοτικές δομές παραμένουν συρρικνωμένες, ελλειμματικές, σε ενοικιαζόμενα και ακατάλληλα πολλές φορές κτίρια, για να υλοποιηθεί η παιδαγωγική πράξη και να διασφαλιστούν η φροντίδα και η ασφάλεια των παιδιών.

Οι δε δημόσιες επενδύσεις για αυτές τις υποδομές είναι σχεδόν ανύπαρκτες, με χαρακτηριστικό το στοιχείο για την Περιφέρεια Αττικής, που το 2017 ολοκληρώθηκαν μόλις 2 παιδικοί σταθμοί!

Αλλά και η κατάσταση στα νηπιαγωγεία δεν είναι καλύτερη, παρά την προπαγάνδα της κυβέρνησης ότι υλοποιεί τη δίχρονη Προσχολική Αγωγή. Που φυσικά κι αυτή κολοβωμένη και με χίλια δυο προβλήματα γίνεται.

Γιατί το ζήτημα δεν είναι ότι αφορά τους 184 στους 325 δήμους, καλύπτοντας το 32% του πληθυσμού της χώρας μας. "Από κάπου πρέπει να αρχίσουμε" θα έλεγε κάποιος.

Το ζήτημα, όμως, είναι πώς αρχίζουμε;

Δυστυχώς, γίναμε θεατές, την περίοδο των εγγραφών στα νηπιαγωγεία, με τους γονείς να μην ξέρουν εάν θα πάει στο νηπιαγωγείο της γειτονιάς ή θα πρέπει να μεταναστεύσει στην άκρη του δήμου.

Οι προϋποθέσεις και ανώτατο όριο των παιδιών, για να λειτουργήσει ένα νηπιαγωγείο, είναι το 25 συν 10%, δηλαδή 27 παιδιά.

Με μια έωλη θεσμοθέτηση της υποχρεωτικότητας, χωρίς να παίρνονται τα αναγκαία μέτρα, ουσιαστικά η κυβέρνηση πετάει το μπαλάκι στους γονείς να διαχειριστούν το αδιέξοδο.

Και αναρωτιόμαστε, εάν στο δήμο που υλοποιείται η δίχρονη δεν επαρκούν οι δομές, πού θα πάνε τα προνήπια;

Μήπως θα σταλούν στα ιδιωτικά νηπιαγωγεία, αποδεικνύοντας τελικά ότι η κυβέρνηση βλέπει την ανάγκη της Προσχολικής Αγωγής ως εμπορεύσιμο είδος;

Το πρόβλημα της Προσχολικής Αγωγής δεν είναι μόνο πρόβλημα συμμετοχής ή αποκλεισμού από τις δομές της. Αφορά επίσης τους όρους και τις προϋποθέσεις στο πλαίσιο των οποίων διαπαιδαγωγούνται τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας, που δεν είναι καθόλου πολυτέλεια να μιλάμε για αυτές.

Γιατί είναι ανάγκη και όχι πολυτέλεια να δημιουργείται μια σταθερή παιδαγωγική σχέση ανάμεσα στον παιδαγωγό και το παιδί σε αυτήν την κρίσιμη ηλικία. Ομως, το παιδαγωγικό προσωπικό, ειδικά στους παιδικούς σταθμούς, είναι αναλώσιμο.

Αυτή η αλλαγή των προσώπων δημιουργεί αίσθημα προσωρινότητας και ανασφάλειας στα παιδιά, που το πρώτο που χρειάζεται να νιώσουν σε αυτούς τους χώρους Προσχολικής Αγωγής είναι η φροντίδα, η αγάπη, και αυτό αποτελεί βασική προϋπόθεση για να επιτελεσθεί η παιδαγωγική πράξη.

Είναι ανάγκη και όχι πολυτέλεια να υπάρχουν ολιγάριθμα τμήματα. Για να μπορέσει ο παιδαγωγός να αφουγκραστεί τις ατομικές ανάγκες, να έχει καθαρή εικόνα των ρυθμών προσαρμογής και εξέλιξης των παιδιών, της δυναμικής που συνθέτει η προσχολική ομάδα και να μπορέσει να υλοποιήσει τον γενικό σχεδιασμό.

Ομως, τις περισσότερες φορές, τα τμήματα είναι πολυάριθμα, τα παιδιά στοιβάζονται, δεν μπορούν να ξεδιπλώσουν τα "θέλω" τους και την πηγαία παιχνιδιάρικη φύση τους.

Γιατί είναι ανάγκη και όχι πολυτέλεια να υπάρχουν χώροι που θα ανταποκρίνονται στις σωματικές αναπτυξιακές ανάγκες των παιδιών.

Για παράδειγμα, πόσα νηπιαγωγεία έχουν μεγάλους αύλειους χώρους, με όργανα παιχνιδιού (ισορροπίας, ενδυνάμωσης, σκαρφαλώματος κ.τ.λ.);

Πόσα έχουν τη δυνατότητα να φτιάξουν τον κήπο τους βάζοντας κηπευτικά, λουλούδια και να τα φροντίζουν τα παιδιά;

Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά: Το 72% των παιδικών σταθμών δεν έχει αύλειο χώρο, το 26% στεγάζεται σε πολυκατοικίες, ενώ το 27% των τάξεων δεν έχει καν παράθυρο!

Και αυτές οι λειτουργίες δεν είναι δευτερεύουσες, καθώς η ισόρροπη σωματική ανάπτυξη επηρεάζει όλους τους υπόλοιπους τομείς, συναισθηματικό, νοητικό κ.τ.λ.

Γιατί είναι ανάγκη και όχι πολυτέλεια να υπάρχει σύνδεση, συνέχεια στόχων και σκοπών στο παιδαγωγικό περιεχόμενο, ώστε η ομαλή μετάβαση από τον παιδικό σταθμό στο νηπιαγωγείο να μην αφορά μόνο το επίπεδο κοινωνικοποίησης του παιδιού, αλλά και τις κατακτήσεις του, συνολικά στο γνωστικό, κινητικό κ.τ.λ. επίπεδο, δηλαδή σε κάθε έκφανση της προσωπικότητας του παιδιού.

Ομως δεν υπάρχει ούτε ένα πρόγραμμα που να συνδέει το εκπαιδευτικό - παιδαγωγικό έργο των παιδικών σταθμών με αυτό των νηπιαγωγείων.

Είναι ανάγκη να αξιοποιούνται οι νέες τεχνολογίες ως μέσο εμπλουτισμού της παιδαγωγικής πράξης.

Ταυτόχρονα, όμως, είναι προβληματικό έως και επικίνδυνο το πώς σήμερα γίνεται αυτό.

Πρόσφατα, μάλιστα, ο ΣΕΒ πρότεινε, κατά απόλυτη προτεραιότητα, την προώθηση ψηφιακών δεξιοτήτων και στην προσχολική ηλικία.

Και είναι πρόβλημα γιατί ξέρουμε πολύ καλά, το ζούμε αρκετοί, την προσπάθεια που κάνουμε για να "ξεκολλήσουμε τα παιδιά μας από την οθόνη", πόσο μάλλον που γι' αυτές τις ηλικίες και χωρίς τη σωστή παιδαγωγική χρήση, η χρήση του υπολογιστή ενέχει τον κίνδυνο να μην αναπτυχθεί η αφαιρετική σκέψη, κυρίως βασικές ικανότητες που πρέπει να κατακτηθούν σε αυτήν την ηλικία "από το μηδέν" και όχι ως έτοιμη τροφή.

Γιατί είναι ανάγκη και όχι πολυτέλεια να γίνονται όσο το δυνατόν πιο έγκαιρα και επιστημονικά η διάγνωση πιθανών προβλημάτων και η ειδική παρέμβαση, για να είναι καλύτερα τα αποτελέσματα για το κάθε παιδί.

Και επιτρέψτε μας να δώσουμε παραπάνω έμφαση σε αυτό το θέμα. Γιατί θεωρούμε ότι η Ειδική Αγωγή αποτελεί τελικά έναν δείκτη τού πώς η κοινωνία αντιλαμβάνεται τη ζωή του ανθρώπου, δείχνει τελικά πού γέρνει το ζύγι.

Καθημερινά, λοιπόν, αντιμετωπίζουμε το φαινόμενο, μη τυπικά αναπτυσσόμενα παιδιά να καταδικάζονται και να οδηγούνται στο περιθώριο, εφόσον δεν έχουν και την κατάλληλη στήριξη.

Και το τραγικό είναι ότι η επιστήμη έχει δώσει απαντήσεις. Το μορφωμένο δυναμικό των επιστημόνων υπάρχει. Τα τεχνικά μέσα για κινητικές ή άλλου είδους αναπηρίες έχουν εξελιχθεί. Δυστυχώς, όμως, η απόκτησή τους είναι πολυτέλεια για τη συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών. Είναι προνόμιο των λίγων που μπορούν να ανταποκριθούν στο κόστος τους. Και αυτό είναι αποτέλεσμα μιας οικονομίας που δεν αντέχει τις ανάγκες μας και τις θεωρεί κόστος.

Η κατάσταση στην Ελλάδα δεν είναι μια ιδιαιτερότητα, ένα αρνητικό παράδειγμα σε σχέση με άλλα καπιταλιστικά κράτη. Δεν είναι ένα φαινόμενο που έρχεται μόνο ως αποτέλεσμα κακής διαχείρισης και άστοχου σχεδιασμού.

Ας δούμε τη μεγάλη εικόνα: Στην Ευρωπαϊκή Ενωση, από τα 32.000.000 παιδιά προσχολικής ηλικίας, το 25%, δηλαδή το 1 στα 4, ζουν στο όριο της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.

Μάλιστα, για την Ελλάδα, την Κροατία, την Ιταλία, την Ουγγαρία και την Αγγλία, το ποσοστό ξεπερνά το 30%. Το 11,2% των οικογενειών, με παιδιά σε αυτήν την ηλικία, δεν έχει ούτε έναν εργαζόμενο.

Ως προς το δικαίωμα στην Προσχολική Αγωγή, αυτό αναγνωρίζεται μόνο σε 5 από τις 28 χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Το ποσοστό συμμετοχής των παιδιών κάτω των τριών χρόνων, με βάση το μέσο όρο, είναι στο 15%, μετά τα τρία χρόνια φτάνει το 70%, ανεβαίνει τα δύο τελευταία χρόνια και προσεγγίζει την καθολικότητα στο τελευταίο έτος. Φυσικά, ακόμα και σε αυτά τα χαμηλά ποσοστά συνυπάρχει ο ιδιωτικός τομέας με τον δημόσιο.

Επιβεβαιώνεται, λοιπόν, ότι αυτή η απόσταση ανάμεσα στις ανάγκες και στην ικανοποίησή τους οφείλεται στο γεγονός ότι τα καπιταλιστικά κράτη αντιμετωπίζουν τις υπηρεσίες Προσχολικής Αγωγής κυρίως ως εμπόρευμα, δίνοντας έτσι διαφορετικές δυνατότητες πρόσβασης στην ικανοποίηση της ανάγκης αυτής.

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το γεγονός ότι η αστική τάξη, που έχει την εξουσία σήμερα, αφήνει κατά βάση εκτός δομών Προσχολικής Αγωγής τις ανάγκες των παιδιών των μικρότερων ηλικιών.

Μόνο και μόνο γιατί οι δομές έχουν άλλες απαιτήσεις και μεγαλύτερο κόστος. Μεταθέτει, έτσι, πιο έντονα την ευθύνη στην οικογένεια. Αυτή, λοιπόν, είναι η μεγάλη εικόνα.

Καθημερινά οι θυσίες και οι προσπάθειες της λαϊκής οικογένειας και η ικανοποίηση των αναγκών των παιδιών "κοντράρονται" από μια κοινωνία άδικη, εχθρική απέναντι στις λαϊκές ανάγκες και τις ανάγκες των παιδιών. Αυτές οι λαϊκές ανάγκες προκύπτουν από τις δυνατότητες που υπάρχουν με βάση τον παραγόμενο πλούτο, την πρόοδο της επιστήμης, της παραγωγής, είναι όμως δεσμευμένες από το καπιταλιστικό σύστημα.

Αυτή η κραυγαλέα αντίφαση εκφράζεται και στο ζήτημα της Προσχολικής Αγωγής. Δεν χωράει, λοιπόν, καμιά αμφιβολία ότι και σε αυτόν τον ευαίσθητο τομέα, το βάρβαρο αυτό σύστημα δεν μπορεί και δεν θέλει να ικανοποιήσει με καθολικό τρόπο την ανάγκη για σύγχρονες, αναβαθμισμένες δομές Προσχολικής Αγωγής.

Κι όμως, αυτό το σύστημα της κοινωνικής αδικίας, αυτός ο παραλογισμός, η φτώχεια να υπάρχει δίπλα στον πλούτο και ο πλούτος να υπάρχει από τη φτώχεια των πολλών, δεν είναι η τελευταία λέξη της ανθρωπότητας.

Η ανθρωπότητα έχει ζήσει σε μια κοινωνία που, παρ' όλα τα λάθη, τις αδυναμίες και τα προβλήματα, απάντησε στις αγωνίες του γονιού.

Αυτή η κοινωνία άνοιξε τον δρόμο για να μη μένει η γνώση προνόμιο των "λίγων και εκλεκτών", αλλά να δίνεται σε όλους και η γνώση αυτή να είναι επιστημονική.

Τα επιτεύγματα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, μάλιστα, πρέπει να τα κρίνουμε στην ιστορική τους διάσταση, λαμβάνοντας υπόψη την αφετηρία από την οποία ξεκίνησε και το πού τελικά έφτασε.

Αυτό που είναι σίγουρο, όμως, είναι ότι ο σοσιαλισμός που γνωρίσαμε, ήταν πραγματικά ένας κόσμος που είχε το νου του στο παιδί.

Μάλιστα, το γεγονός ότι οι κομμουνιστές ήταν μπροστά από την εποχή τους και σε αυτό το φλέγον ζήτημα φαίνεται ήδη από το 1903, όταν για πρώτη φορά στην ιστορία του παγκόσμιου εργατικού κινήματος προωθήθηκαν αιτήματα από τους Ρώσους κομμουνιστές, όπως:

"- Η απαγόρευση της γυναικείας δουλειάς σε όλους τους τομείς, όπου αυτή επιδρά αρνητικά στον γυναικείο οργανισμό.

- Η απελευθέρωση της γυναίκας στη διάρκεια 4 μέχρι και 6 εβδομάδων μετά τον τοκετό, με πλήρη διατήρηση των αποδοχών.

- Η οργάνωση σε όλα τα εργοστάσια, τις φάμπρικες και τις λοιπές επιχειρήσεις, όπου δουλεύουν γυναίκες, βρεφικών και παιδικών σταθμών.

- Η απελευθέρωση της γυναίκας από τη δουλειά, την περίοδο του θηλασμού, όχι λιγότερο από μιάμιση ώρα".

Ολα αυτά μπορεί να φαντάζουν ανεκπλήρωτα ακόμα και σήμερα, όμως αποτελούν τη γέφυρα για να κατανοήσουμε τη διακήρυξη της εργατικής εξουσίας, έναν μήνα μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση: "Η προσχολική αγωγή των παιδιών είναι ένα από τα ουσιαστικότερα προβλήματα του καιρού μας. Η ελεύθερη δημοκρατική Ρωσία, που χτίζει τη νέα ελεύθερη ζωή της, πρέπει, κατά κύριο λόγο, να φροντίζει για τους αδύνατους των αδυνάτων".

Λίγα χρόνια αργότερα, το 1931, οι "New York Times" αναφέρουν ότι οι παιδικοί σταθμοί στη Σοβιετική Ρωσία είναι περισσότεροι απ' ό,τι σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο!

Είναι πολλά αυτά που θα μπορούσε να πει κανείς για τις κατακτήσεις της σοσιαλιστικής κοινωνίας και στην Προσχολική Αγωγή και οι οποίες καταγράφονται πιο αναλυτικά στις σελίδες της πρότασης που παρουσιάζουμε σήμερα.

Θέλουμε, όμως, να σταθούμε σε ένα χαρακτηριστικό που ξεχωρίζει στο σύστημα Προσχολικής Αγωγής και είναι η προσπάθεια να εξασφαλίζεται και να εδραιώνεται ο ενιαίος χαρακτήρας του.

Αυτό σήμαινε:

Πρώτον, ότι η κοινωνία αντιμετώπιζε ενιαία τις κατευθύνσεις και το περιεχόμενο της αγωγής για κάθε ηλικιακή ομάδα, με βάση τα χαρακτηριστικά της.

Και δεύτερον, εξασφαλιζόταν η συνέχεια στη μετάβαση από τη μια ηλικιακή ομάδα στην άλλη, εντός του πλαισίου των δομών της Προσχολικής Αγωγής.

Κι έχει σημασία να σταθούμε σε αυτόν τον ενιαίο χαρακτήρα του συστήματος Προσχολικής Αγωγής. Να αναλογιστούμε ότι και σήμερα, μια σειρά επιστημονικές εκθέσεις - που καμία σχέση έχουν με την κομμουνιστική αντίληψη ούτε εμφορούνται από τον διαλεκτικό υλισμό - αναγνωρίζουν μεν αυτήν την αναγκαιότητα, αλλά κυριολεκτικά, πουθενά στον κόσμο δεν εκφράζεται αυτή στην εκπαιδευτική πολιτική. Από τη μία φύλαξη και φροντίδα και από την άλλη εκπαίδευση.

Αυτό είναι το βασικό μοτίβο στον καπιταλισμό, λες και η ανάγκη για επιστημονική παιδαγωγική παρέμβαση ξεκινά μετά τα τρία ή τα τέσσερα έτη.

Αυτή, λοιπόν, την απόλυτη διάκριση μεταξύ των δομών Προσχολικής Αγωγής, που δεν έχει επιστημονική βάση, την αντιμετωπίζουμε στην πρόταση του Κόμματος.

Αξιοποιούμε, δηλαδή, αυτήν την τεράστια πείρα που ενιαία αντιμετώπισε αυτές τις δομές, ενοποιώντας με την έννοια της αγωγής τα στοιχεία της φροντίδας και πρόνοιας, αλλά και της εκπαίδευσης, με προσαρμοσμένο περιεχόμενο ανάλογα με την ηλικία.

Στην πρόταση του ΚΚΕ, η εκπαιδευτική πολιτική του εργατικού κράτους αξιοποιεί τον επιστημονικό κεντρικό σχεδιασμό, τις κατακτήσεις των επιστημών και της Παιδαγωγικής. Δίνει έτσι ουσιαστική και προοδευτική απάντηση στην ανάγκη η συνολική διαδικασία της διαπαιδαγώγησης να είναι με ευθύνη του κράτους, χωρίς διαχωρισμούς και διαφοροποιήσεις, να είναι ποιοτική και για όλους.

Ταυτόχρονα, είναι ευθύνη της κοινωνίας και του οργανωμένου συστήματος εκπαίδευσης και αγωγής να συμβάλλει, εκφράζοντας φυσικά τις αξίες μιας νέας κοινωνίας, ώστε να γίνουν "συνήθεια" και τρόπος ζωής η συλλογικότητα, η συνεργασία, η αλληλοβοήθεια.

Με λίγα λόγια, η πρόταση του ΚΚΕ "βλέπει" την ευθύνη και την υποχρέωση της εργατικής εξουσίας να δίνει σε κάθε παιδί, με οργανωμένο και καθολικό τρόπο, καθετί αληθινό, όμορφο και χρήσιμο έχει δημιουργήσει η κοινωνία.

Αξίζει να σκεφτούμε και μια άλλη σημαντική πλευρά της πρότασής μας.

Στον καπιταλισμό η ευθύνη για το παιδί μετατοπίζεται κυρίως στην οικογένεια.

Λόγια παχιά για τη θέση της γυναίκας ακούγονται, αλλά στην πράξη μια νέα μάνα έχει να λύσει τόσα και τόσα προβλήματα, να τα βγάλει πέρα με πολλαπλά καθήκοντα.

Υποκριτικά ακούγονται όλα αυτά περί συνδυασμού του ρόλου της μάνας, της εργαζόμενης, της συζύγου.

Και φυσικά... όταν έχουμε να εντοπίσουμε τις αιτίες για προβλήματα συμπεριφοράς, για δυσκολίες προσαρμογής των παιδιών, η εύκολη λύση είναι η ευθύνη της οικογένειας...!

Με αυτή την υποκρισία, με αυτό το άναρχο και κερδοφόρο πνεύμα του καπιταλισμού, είναι ανάγκη να τελειώνουμε μια ώρα αρχύτερα.

Βασικό χαρακτηριστικό της δικής μας αντίληψης είναι ότι μετατρέπουμε σχεδιασμένα την υπόθεση της διαπαιδαγώγησης των παιδιών αυτής της ηλικίας σε υπόθεση όλης της κοινωνίας και όχι απλά στενά της οικογένειας.

Με τον τρόπο αυτόν απελευθερώνονται η γυναίκα και η οικογένεια από την αποκλειστική ευθύνη για τη φροντίδα των παιδιών.

Ετσι όμως ουσιαστικοποιείται και αναβαθμίζεται και η ευθύνη της οικογένειας απέναντι στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών της.

Ας το σκεφτούμε λίγο καλύτερα αυτό, πατώντας και στην καθημερινή μας πείρα.

Τι χρόνο αλλά και γνώσεις διαθέτει ο γονιός σήμερα για να ασχοληθεί ουσιαστικά με το παιδί του; Οταν τρέχει λαχανιασμένος από το πρωί έως το βράδυ. Οταν, για να προσεγγίσει με γνώση το παιδί του, αναγκάζεται κατά βάση να τσαλαβουτάει στο ίντερνετ. Να τσιμπολογάει πληροφορίες, που φυσικά δεν είναι δεδομένο ότι ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Αλλά και να είναι, πρέπει αυτός να τις ταιριάξει με τη δική του, εντελώς ατομική και προσωποποιημένη περίπτωση.

Και μετά από όλα αυτά, έρχονται υποκριτικά και του λένε: "Σημασία έχει ο ποιοτικός χρόνος, ανεξάρτητα από το πόσος είναι"!

Μα πώς μπορώ να έχω ποιοτικό χρόνο όταν πρέπει να στριμώξω τα πάντα σε κάποιες ώρες; Πώς μπορεί να είναι ποιοτικός ένας στριμωγμένος, άρα αγχωτικός χρόνος;

Για να πούμε τα πράγματα με τ' όνομά τους, η θέση του ΚΚΕ για την ευθύνη της κοινωνίας για την ανατροφή των παιδιών δεν μειώνει τη σημασία ούτε της γονικής ευθύνης ούτε της στοργικής σχέσης γονιού - παιδιού.

Απεναντίας, δημιουργεί όλες τις προϋποθέσεις για μια πιο ουσιαστική και ποιοτική ενασχόληση του γονέα με το παιδί του.

Σε αυτήν την κατεύθυνση, στη δική μας πρόταση, το εργατικό κράτος δημιουργεί μια σειρά από σύγχρονες εξειδικευμένες δομές (εντός και εκτός της προσχολικής δομής) για την αξιοποίηση του μη εργάσιμου, "ελεύθερου" χρόνου των γονιών και των παιδιών τους, με καθολικά δωρεάν πρόσβαση σε αυτές.

Επίσης, δημιουργούνται μια σειρά από επιστημονικές δομές στήριξης, επιμόρφωσης και ενημέρωσης των γονιών για την ανατροφή και τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους.

Για να μπορούν δηλαδή οι γονείς να παίρνουν υπεύθυνες επιστημονικές απαντήσεις για κάθε ζήτημα που τους απασχολεί, να μην αφήνεται αυτή η ανάγκη στην τύχη, όπως συμβαίνει σήμερα στον καπιταλισμό.

Με λίγα λόγια, η νέα κοινωνία θέτει στο επίκεντρο του σχεδιασμού της την ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού και αυτό ξεκινά από τη γέννησή του και καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του και αφορά στη γνωστική, συναισθηματική, βουλητική και σωματική πλευρά.

Σε αυτές τις δομές Προσχολικής Αγωγής, κάθε παιδί έως 6 ετών έχει θέση, χωρίς κανέναν αποκλεισμό. Γιατί, η φοίτηση των παιδιών στις δομές Προσχολικής Αγωγής δεν έχει να κάνει με τη δυνατότητα που έχουν οι οικογένειες να κρατήσουν τα παιδιά στο σπίτι τους.

Δεν είναι, δηλαδή, λύση ανάγκης, αλλά προσδιορίζεται με βάση τα ευεργετικά αποτελέσματα που έχει για το παιδί, την οικογένεια και την κοινωνία.

Οι δομές της Προσχολικής Αγωγής οργανώνονται έτσι, με ουσιαστική διασφάλιση και όχι στα λόγια, υποκριτικά, του δικαιώματος στη μητρότητα με κάθε επιστημονικό μέσο, της αναγκαίας ιατρικής παρακολούθησης της εγκύου και της ανάλογης διάρκειας της γονικής άδειας, ώστε να εκπληρώνεται με ουσιαστικό τρόπο η πιο άμεση σχέση του παιδιού με την μητέρα στους πρώτους μήνες της ζωής του.

Κι έτσι, παίρνοντας όλα αυτά τα μέτρα, μπορείς να βαδίσεις στην Ελλάδα και σε επίλυση του δημογραφικού προβλήματος. Δημιουργώντας, δηλαδή, το κοινωνικό πλαίσιο ώστε τα νέα ζευγάρια να μην το σκέφτονται διπλά και τριπλά για να προχωρήσουν σε οικογένεια.

Στη μεγάλη αυτή υπόθεση της διαπαιδαγώγησης των παιδιών προσχολικής ηλικίας, κρίσιμος και αναντικατάστατος είναι ο ρόλος των παιδαγωγών.

Παρά το γεγονός ότι σήμερα υπάρχουν μια σειρά άλλοι σύγχρονοι παράγοντες που επιδρούν καταλυτικά στη διαμόρφωση της συνείδησης, θεωρούμε ότι η στενή προσωπική σχέση, η στάση απέναντι στα μικρά παιδιά, σφραγίζει τον κόσμο του παιδιού.

Γι' αυτόν το λόγο θεωρούμε ότι για τις νέες απαιτήσεις που συνεπάγεται ο ρόλος τους, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να στηρίζονται από το κράτος.

Τόσο κατά τη διάρκεια των σπουδών σε παιδαγωγικά τμήματα προσχολικής ηλικίας. Οσο και κατά τη διάρκεια άσκησης του έργου τους, με κρατικά οργανωμένη επιμόρφωση, συμμετοχή σε συνέδρια, σεμινάρια, πρόσβαση σε όλο τον επιστημονικό πλούτο, βιβλιοθήκες, επιστημονικά περιοδικά κ.ά.

Από σήμερα ανοίγουμε τον δρόμο. Στο βαθμό του δυνατού, αλλά υπερνικώντας και τις δικές μας αδυναμίες, οργανώνουμε σχέδιο διαπαιδαγωγητικής παρέμβασης, με επίκεντρο το παιδί της προσχολικής ηλικίας, αξιοποιώντας την ανυπέρβλητη δύναμη των αξιών μας, των ιδανικών μας και τη δυνατότητα που έχουν οι παιδαγωγοί να μπολιάσουν με αυτά τα παιδιά του λαού.

Επιμένουμε στην αξία της μελέτης, παρά τις Σειρήνες της εικόνας και της επιφανειακής πληροφόρησης.

Αξιοποιούμε μια σειρά από εκδόσεις της "Σύγχρονης Εποχής", όπως αυτή για τη Σοβιετική Ψυχολογία και την ανάπτυξη του παιδιού, το περιοδικό "Θέματα Παιδείας", τα έργα του Μακάρενκο, όπως το "Παιδαγωγικό Ποίημα", αλλά και τις διαλέξεις του για τους γονείς που εκδόθηκαν πρόσφατα.

Η πρότασή μας για την Προσχολική Αγωγή των σύγχρονων αναγκών και δυνατοτήτων αποτελεί όπλο στην καθημερινή πάλη.

Δίνει απάντηση στην καλοπροαίρετη αγωνία και στο ερώτημα: "Σήμερα τι λέτε;"

Μπολιάζει τους αγώνες, τις διεκδικήσεις του λαού και της νεολαίας, διαμορφώνει κριτήριο αντιπαράθεσης στις αλλαγές που κατά καιρούς προωθούνται και διαφημίζονται.

Με την πρότασή μας αυτή, φιλοδοξούμε να ανοίξει μια πλατιά και ουσιαστική συζήτηση με τους γονείς, τους σημερινούς και αυριανούς παιδαγωγούς, τις μαζικές οργανώσεις.

Επιδιώκουμε να γίνει όπλο που φωτίζει τις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες και δυνατότητες της εποχής μας και στον ευαίσθητο χώρο της Προσχολικής Αγωγής.

Να γίνει όπλο πάλης στον καθημερινό αγώνα για την απόσπαση κατακτήσεων.

Ανοίγοντας τον όμορφο δρόμο της ανατροπής.

Για να μπορέσουμε εμείς και τα παιδιά μας να αδράξουμε ό,τι πραγματικά μας ανήκει.

Ολο τον κόσμο».