Από την πρόσφατη άσκηση των ΗΠΑ «Bright Star» στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου συμμετείχε και η Ελλάδα, με ευθύνη της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ

Οι υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδας και Κύπρου βρέθηκαν στην Ιερουσαλήμ στις 13 Σεπτέμβρη (κίνηση που κάνει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, την ίδια ώρα που οι ΗΠΑ και μερικές άλλες χώρες προχώρησαν στην πρόκληση της αναγνώρισης της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ) και μετά στο Κάιρο, σε επαφές για τις οποίες δεν έγιναν παρά λιγοστές γενικόλογες δηλώσεις, ότι αφορούσαν θέματα όπως η «περαιτέρω προώθηση της περιφερειακής συνεργασίας». Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ συμμετέχει επίσης σε όλα τα ιμπεριαλιστικά σχέδια στην ευρύτερη περιοχή, με πρόσφατη τη συμμετοχή στην άσκηση «Βright Star», μαζί με τις ΗΠΑ και άλλες χώρες και με στόχο την αντιμετώπιση της Ρωσίας και των συμμάχων της. Αλλες συναντήσεις που δεν πρέπει να περνούν απαρατήρητες είναι και το τετ-α-τετ των ηγετών Αιγύπτου - Ισραήλ, δύο δυνάμεων στις οποίες επενδύουν σημαντικά οι ΗΠΑ.

Εξάλλου, πολλοί επιμένουν ότι οι ΗΠΑ μελετούν πολύ συγκεκριμένα πώς μπορούν να αξιοποιήσουν μια στερεότερη συνεργασία με Ελλάδα - Κύπρο - Ισραήλ, για να «αντιμετωπίσουν» ευρύτερες πιθανές αναδιατάξεις.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, πληθαίνουν όσοι εκτιμούν τη «μεγάλη γεωστρατηγική αξία» της Κύπρου και τον συνολικότερο ρόλο που θα μπορούσε να διαδραματίσει, με τον Ελληνα ΥΠΕΞ Νίκο Κοτζιά να ξεχωρίζει ως ένα από τα «κυριότερα» θέματα ότι «πάρα πολλοί άνθρωποι πια στην Ουάσιγκτον δεν αντιμετωπίζουν την Κύπρο μονοδιάστατα (...) αλλά αντιμετωπίζουν την Κύπρο αυτοτελώς, ως ένα κράτος με μεγάλη γεωστρατηγική αξία...»

Σημειωτέον ότι τον επόμενο μήνα ο Κύπριος ΥΠΕΞ θα έχει με τον Αμερικανό ομόλογό του Μάικ Πομπέο επίσημη συνάντηση, για την οποία κυβερνητικοί αξιωματούχοι σημειώνουν πως «μπορεί να γίνουν κάποιες σημαντικές συμφωνίες», ενώ πιθανολογείται και ταυτόχρονη συνάντηση των δύο υπουργών Αμυνας.

Ξεχωρίζοντας τη σημασία που έχει η «γειτονιά» μας συνολικότερα για τη γεωπολιτική θέση των ΗΠΑ, το αμερικανικό πολιτικό περιοδικό «Washington Examiner» έγραφε στις 18 Σεπτέμβρη ότι «η Ανατολική Μεσόγειος γίνεται πιο επικίνδυνη, και αυτό δεν αφορά μόνο τη Ρωσία, τη Συρία ή το Ιράν». Αναδεικνύοντας πως κάθε αμερικανική παρέμβαση στη Μεσόγειο αλληλεπιδρά και με τη σχέση της Ουάσιγκτον με την Αγκυρα (που αποτελούσε για πολλά χρόνια βασικό σύμμαχο των ΗΠΑ), περιέγραφε τον «πονοκέφαλο» που δημιουργούν στις ΗΠΑ τα νέα δεδομένα στη συνεργασία τους με την Τουρκία.«Ο κίνδυνος προέρχεται από την Τουρκία και τη μακρόχρονα "ανενεργή" σύγκρουση στην Κύπρο», ανέφερε ο συντάκτης και, υποστηρίζοντας ότι «ίσως η σύγκρουση (σ.σ. για την Κύπρο) θα παρέμενε "ανενεργή" αν δεν είχε ανακαλυφθεί αέριο στα νερά και στην ΑΟΖ της Κύπρου», φανέρωνε τον προβληματισμό των ΗΠΑ για το πώς δυσκολεύει η προσπάθειά τους να επηρεάσουν την επαναξιολόγηση ενεργειακών και άλλων διαύλων μεταξύ Ανατολής και Δύσης, άρα και της δικής τους αναμέτρησης με τη Ρωσία και όχι μόνο.

Ειδικότερα, έγραφε: «Ενώ τα οικόπεδα αερίου της Ανατολικής Μεσογείου αντιστοιχούν μόνο στο 1/3 των διαπιστωμένων αμερικανικών αποθεμάτων αερίου και σε λιγότερο από το 1/10 της Ρωσίας, έχουν σημασία για τέσσερις λόγους: Βρίσκονται κοντά στην ευρωπαϊκή αγορά. Παρακάμπτουν και τη Ρωσία και το Ιράν, προσφέροντας στην Ευρώπη ενεργειακή ανεξαρτησία από αυτά τα δύο κράτη. Και, για όσο η συμπεριφορά της Τουρκίας καθίσταται πιο προβληματική, οι αγωγοί αερίου δεν θα χρειάζεται να διασχίσουν ούτε την Τουρκία...».

Ακόμα πιο αποκαλυπτική είναι άλλη ανάλυση, που δημοσίευσε τον περασμένο Μάη το αμερικανικό Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (Center for Strategic and International Studies - CSIS), με τίτλο «Αποκαθιστώντας την Ανατολική Μεσόγειο ως μια στρατηγική άγκυρα των ΗΠΑ». Μέσα στο καλοκαίρι, πολλά αστικά κυπριακά ΜΜΕ «πανηγύρισαν» για αυτήν την ανάλυση, επειδή - όπως έλεγαν - προτάσσει την ενίσχυση της συνεργασίας των ΗΠΑ με την Κύπρο, εμφανίζοντας μια τέτοια επιλογή ως «στρίμωγμα» της Τουρκίας στη γωνία, αλλά και ως σωτήρια λύση για το λαό και για την επανένωση της Κύπρου. Η αλήθεια βέβαια είναι αλλού: Στις προτεραιότητες που διαμορφώνονται αυτήν την περίοδο για τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό, με δεδομένο ότι ναι μεν πιέζουν οι σοβαρές αντιθέσεις μεταξύ ΗΠΑ - Τουρκίας, αλλά και με δεδομένο ότι η δύναμη και η στρατιωτική και γεωπολιτική θέση της Τουρκίας δεν επιτρέπουν εύκολα την πλήρη διάρρηξη των δεσμών μαζί της. Κάτι τέτοιο, άλλωστε, θα χάριζε πολλαπλά πλεονεκτήματα στη Ρωσία και όχι μόνο.

Η ανάλυση του CSIS αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η στρατηγική των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο έχει καθυστερήσει πολύ να αναθεωρηθεί (...) Τουρκία, Ρωσία, Κίνα και Ιράν αναζητούν μεγαλύτερες βάσεις στην περιοχή, οι οποίες θα υπονομεύσουν τους διακανονισμούς που έχουν διασφαλίσει οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους. Τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην περιοχή εξακολουθούν να είναι μεγάλα, αλλά η περιοχή αλλάζει με τρόπους που τα βλάπτει και η επιρροή των ΗΠΑ ελαττώνεται».

Καταγράφοντας τις βασικές προκλήσεις για τις ΗΠΑ, το CSIS ξεχωρίζει και την «επαναξιολόγηση της σχέσης τους με την Τουρκία ώστε να μειωθεί η απόσταση που τις χωρίζει από τους στόχους και τα συμφέροντα της Τουρκίας στην περιοχή, αναπτύσσοντας ταυτόχρονα "συμπληρώματα", ή, εφόσον κριθεί απαραίτητο, εναλλακτικές στα στρατηγικά οφέλη και κέρδη που παρέχει η Τουρκία». Μάλιστα, ο επανακαθορισμός αυτός της συνεργασίας με την Τουρκία θεωρείται κρίσιμος και για την επίλυση του Συριακού με τρόπο που «να δίνει ώθηση στα βασικά συμφέροντα των ΗΠΑ», κάτι που η μελέτη θεωρεί τη δεύτερη βασική πρόκληση για τις ΗΠΑ στην περιοχή.

Σημειώνει το CSIS: «Η Τουρκία δεν είναι ούτε αντίπαλος - με τη συμβατική έννοια - ούτε εντελώς σύμμαχος: Είναι απίθανο οι δεσμοί των δύο χωρών να επιστρέψουν στην οικειότητα της περιόδου του Ψυχρού Πολέμου, εξίσου απίθανη είναι όμως και η επίσημη διάλυση της σχέσης... Οι ΗΠΑ πρέπει να ακολουθήσουν μια στρατηγική με δύο ταυτόχρονες "αιχμές": Να προσπαθήσουν να επανεπενδύσουν στη σχέση ΝΑΤΟ - Τουρκίας, αναπτύσσοντας παράλληλα "συμπληρώματα", και αν είναι απαραίτητο, εναλλακτικές επιλογές και εταιρικές σχέσεις με άλλους παίκτες της περιφέρειας, για να τους παράσχουν στρατηγικά οφέλη και στρατιωτικούς πόρους αντίστοιχους με εκείνους που παρείχε η Τουρκία».

Με αφετηρία όλα τα παραπάνω, τα επιτελεία του αμερικανικού ιμπεριαλισμού απαιτούν επαγρύπνηση και έγκαιρο σχεδιασμό για κολιγιές εξίσου χρήσιμες. Και το CSIS συνιστά καλομελετημένες κινήσεις στην περιοχή γενικά, όπως και εντός της Τουρκίας, και λέει: «Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να ενισχύσουν τις περιφερειακές τους συνεργασίες με την Ελλάδα και την Κύπρο, αναζωογονώντας ταυτόχρονα τους δεσμούς με την "κοινωνία των πολιτών" εντός και εκτός Τουρκίας.

Ετσι, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης αμερικανικής στρατηγικής απέναντι στην Ανατολική Μεσόγειο, οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να προσπαθήσουν να βρουν μια νέα, πιο διαχείρισιμη ισορροπία, όπου η αντιπαλότητα και οι ενέργειες της Τουρκίας δεν θα υπονομεύουν τα συμφέροντα και την πολιτική τους...».

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες είναι που οι ΗΠΑ «ανασκουμπώνονται» και ενόψει ενδεχόμενου νέου γύρου συνομιλιών για το Κυπριακό, μελετώντας ποια θα είναι η πιο «ωφέλιμη» για τις ευρύτερες επιδιώξεις τους «αντιμετώπιση» της Τουρκίας. Κόντρα στις επιπόλαιες εκτιμήσεις πολλών αστών ότι Αγκυρα - Ουάσιγκτον μοιάζουν με ζευγαράκι «στα μαχαίρια», λίγο πριν το διαζύγιο, χρειάζεται προσεκτική εξέταση και της έκτασης και της έντασης που αποκτούν τα παζάρια των ιμπεριαλιστών. Ενα ατέρμονο και ολόπλευρο πάρε - δώσε περιπλέκει τους «λάκκους» και τους κινδύνους που ξεφυτρώνουν για τους λαούς. Το ζήτημα είναι ότι οι κίνδυνοι για τους λαούς της Ελλάδας, της Τουρκίας και της Κύπρου είναι μεγάλοι σε κάθε περίπτωση. Είτε η Ελλάδα γίνει αιχμή του δόρατος της αντιπαράθεσης ΝΑΤΟ - Τουρκίας, είτε επέλθει τελικά κάποιος συμβιβασμός.

Μεσοβδόμαδα, τα αστικά ΜΜΕ εστίασαν στις δηλώσεις Ερντογάν ότι «στην Κύπρο και στο Αιγαίο δεν μπορεί να γίνει κανένα βήμα χωρίς την Τουρκία. Αυτοί που προσπαθούν να μας αγνοήσουν σε αυτήν την περιοχή πρέπει να γνωρίζουν πολύ καλά ότι πάνω απ' όλα θέτουν σε κίνδυνο τη δική τους ύπαρξη». Τα περισσότερα προσπέρασαν πώς ο Ερντογάν τελείωσε τις παραπάνω φράσεις: «Οπως και σε κάθε θέμα, αυτό που προτιμάμε στην Κύπρο και στο Αιγαίο είναι μια κατάσταση από την οποία όλοι θα κερδίζουν ("win win")».

Φυσικά, η Τουρκία αντιλαμβάνεται πολύ καλά ότι ένας ενδεχόμενος συμβιβασμός «αμοιβαίου οφέλους» σε Κυπριακό ή Ελληνοτουρκικά θα μπορούσε να επηρεάσει δικά της σχέδια σε πολλά άλλα κρίσιμα μέτωπα: Συρία, Κουρδικό, ευρωτουρκικές σχέσεις, συνολικά όροι συνεργασίας της με τη Δύση κ.λπ. Κανείς λοιπόν δεν μπορεί να αποκλείσει έναν συμβιβασμό. Αυτό που σίγουρα αποκλείεται είναι ο συμβιβασμός που συζητούν εκπρόσωποι μονοπωλίων και ιμπεριαλιστικών οργανώσεων να υπηρετήσει ποτέ τις ανάγκες του λαού της Κύπρου και όλης της «γειτονιάς» για ειρήνη και προκοπή.

Πάντως, ενδεικτική της τουρκικής επιθετικότητας ήταν η ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ για την πρόσκληση ενδιαφέροντος που απηύθυνε μεσοβδόμαδα η κυπριακή κυβέρνηση σε εταιρείες και για το «οικόπεδο» 7 της κυπριακής ΑΟΖ. Η Αγκυρα ισχυρίστηκε ότι πρόκειται για περιοχή εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας και επανέλαβε ότι δεν θα επιτρέψει καμιά δραστηριότητα χωρίς την άδειά της και «θα συνεχίζει να παίρνει όλα τα απαραίτητα μέτρα... Συμπεριλαμβανομένων και γεωτρήσεων, για να προστατέψει τα συμφέροντά της». Τέλος, προσκάλεσε χώρες και εταιρείες που ενδιαφέρονται για το «7» να ενεργήσουν με «κοινή λογική και να λάβουν υπόψιν τους δεόντως τις συνθήκες που επικρατούν πραγματικά».

Να σημειωθεί ότι η νέα τουρκική πρόκληση εκδηλώθηκε ενώ την Παρασκευή συναντήθηκε στη Λευκωσία με τον Κύπριο Πρόεδρο ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της «ExxonMobil», Νέιλ Χάπμαν, ο οποίος όταν ρωτήθηκε σχετικά, απάντησε: «Είμαστε εμπορική οντότητα και η δουλειά μας είναι να παράγουμε και να αναπτύσσουμε φυσικούς πόρους εκ μέρους κυβερνήσεων. Οποιαδήποτε θέματα των κυβερνήσεων εναπόκεινται στις ίδιες τις κυβερνήσεις να συζητήσουν και να επιλύσουν». Ο Χάπμαν βρέθηκε στην Κύπρο ενόψει των ερευνών που ο κολοσσός θα ξεκινήσει μέχρι το τέλος του 2018 στο οικόπεδο «10», ενώ δεν απέκλεισε δραστηριοποίηση και στο «7», αναφέροντας ότι η εταιρεία εξετάζει «όλες τις προοπτικές που παρουσιάζονται παγκοσμίως και κρίνει αναλόγως». Εξάλλου, αντικείμενο της συζήτησης στο προεδρικό μέγαρο ήταν «γενικά οι προοπτικές που διανοίγονται τα επόμενα χρόνια, τόσο για την Κύπρο όσο και για την Ανατολική Μεσόγειο, ώστε να καταστεί η περιοχή μια εναλλακτική πηγή εφοδιασμού και διαδρομής φυσικού αερίου για την ΕΕ...».