Αν για όλους μας η περίοδος αυτή είναι δύσκολη, για τα παιδιά ΑμεΑ των λαϊκών οικογενειών γίνεται Γολγοθάς. Ο σύνθετος χαρακτήρας των προβλημάτων που βιώνουν τα παιδιά αυτά έρχεται να επιδεινωθεί, αφού το διαχρονικό κενό υποστηρικτικών δομών κάλυπτε ελλιπώς τις ανάγκες των παιδιών με αναπηρία, ενώ το διάστημα της επιδημίας, με τον εγκλεισμό τους, τη στέρηση στοιχειωδών παρεμβάσεων και το κλίμα γενικευμένης ανασφάλειας, επιβάρυνε αυτά και τις οικογένειές τους με τον πλέον οδυνηρό τρόπο.

Από την άλλη, είναι εξοργιστικό το ότι η ίδια η κυβέρνηση διά του πρωθυπουργού, αφού παρέδωσε στο έλεος της ατομικής ευθύνης παιδιά με σύνθετες ανάγκες και σημαντική επιβάρυνση, επέλεξε (όπως και για πολλά άλλα) να κάνει ολιγόλεπτη τηλεοπτική - επικοινωνιακή φιέστα για να περιγράψει την ευαισθησία της! Αυτό είναι εμπαιγμός απέναντι στις οικογένειες που το διάστημα της επιδημίας έχουν περιέλθει σε σοβαρό αδιέξοδο, με τα υπαρκτά προβλήματα να είναι οξυμένα!

Κι αυτό διότι αν είναι σχετικά δύσκολο να κατανοήσουν τα μικρά παιδιά τα «γιατί» και τα «πώς» της πανδημίας του κορονοϊού, για πολλές περιπτώσεις παιδιών ΑμεΑ είναι σχεδόν αδύνατο. Πώς π.χ. να εξηγήσει ένας γονέας σε ένα παιδί με βαριά νοητική υστέρηση ή αυτισμό γιατί σταματήσαμε να πηγαίνουμε στο σχολείο; Γιατί περιορίσαμε ή σταματήσαμε τις βόλτες μας; Γιατί δεν βλέπουμε τον παππού και τη γιαγιά; Γιατί πρέπει να φοράμε μάσκες και γάντια; Ολα αυτά τα «γιατί» είναι αδύνατο από μόνη της μια οικογένεια να τα απαντήσει.

Από την άλλη, η διακοπή της αναντικατάστατης επιστημονικής στήριξης των ψυχολόγων, εργοθεραπευτών, φυσιοθεραπευτών, λογοθεραπευτών κ.ά., για όσα παιδιά το χρειάζονταν το διάστημα της πανδημίας, έχει προκαλέσει σοβαρή παλινδρόμηση των παιδιών αυτών σε όλα τα επίπεδα, με κάποια από αυτά να έχουν έτσι κι αλλιώς βεβαρημένο ιατρικό ιστορικό και να χρήζουν και ιατρικής παρακολούθησης.

Στις σημερινές συνθήκες έντονου άγχους, εγκλεισμού και γενικευμένης ανασφάλειας, όχι μόνο έπρεπε με ευθύνη της κυβέρνησης και του κράτους να ληφθούν όλα τα αναγκαία μέτρα ώστε να μη στερηθούν τα παιδιά ΑμεΑ τις αναγκαίες επιστημονικές παρεμβάσεις για να μην παλινδρομήσουν, αλλά ακόμα παραπέρα να τους παρασχεθεί επιπλέον στήριξη, με βάση τα νέα δεδομένα, τις νέες, πιο οξυμένες ανάγκες, που έχουν προκύψει από τις σύνθετες και πρωτόγνωρες συνθήκες που βιώνουμε.

Προχωρώντας στην εκπαίδευση αυτών των παιδιών, τα πράγματα είναι τουλάχιστον τραγικά. Στην πρώτη ανακοίνωση του υπουργείου Παιδείας για την έναρξη της τηλεκπαίδευσης δεν γινόταν καμία αναφορά στις μονάδες Ειδικής Αγωγής. Στη συνέχεια ήρθε νέα εγκύκλιος, με την οποία το υπουργείο καλούσε τα ΚΕΣΥ «να οργανώσουν εξ αποστάσεως συμβουλευτική υποστήριξη των γονέων και μαθητών» και τους μαθητές Ειδικής Αγωγής «να συμμετέχουν με τις κατάλληλες προσαρμογές στην εξ αποστάσεως διδασκαλία»!

Οδηγία που μάλλον αποτυπώνει την αγωνία του υπουργείου Παιδείας να αθροίσει πλατφόρμες και αριθμούς και όχι να σκύψει με επιστημονικό τρόπο στις αυξημένες και ταυτόχρονα διαφοροποιημένες ανάγκες αυτών των παιδιών, που χρειάζονται εξατομικευμένη παρέμβαση. Για τη συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών με αναπηρία, αυτό πραγματώνεται με τη διά ζώσης, διεπιστημονική παρέμβαση, την κτιριακή υποδομή, τον κατάλληλο υλικοτεχνικό εξοπλισμό, αλλά πρώτα και κύρια με το βλέμμα, την αγκαλιά, την αναντικατάστατη επαφή των παιδιών με όλο το επιστημονικό προσωπικό γύρω τους.

Ενδεχομένως η εξ αποστάσεως διδασκαλία θα αφορούσε υπό προϋποθέσεις μαθητές των Τμημάτων Ενταξης, με στοχευμένες δραστηριότητες που να ανταποκρίνονται στην ειδική μαθησιακή δυσκολία. Αν και σε αυτήν την περίπτωση, της πιο ήπιας αναπηρίας, εντοπίζονται συνοδές δυσκολίες.

Εν ολίγοις, η Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση είναι ένα πολύ σύνθετο ζήτημα για να ξεμπερδέψει το υπουργείο με «φασόν» εγκυκλίους τηλεκπαίδευσης αυτών των παιδιών, συμπληρώνοντας τον επικοινωνιακό καμβά της ότι όλα βαίνουν καλώς...

Σε αντίθεση με την απόλυτα ανεύθυνη στάση του υπουργείου Παιδείας, οι μάχιμοι εκπαιδευτικοί Ειδικών Σχολείων, Τάξεων Ενταξης και Παράλληλης Στήριξης βρέθηκαν από την πρώτη στιγμή δίπλα στα παιδιά και τις οικογένειές τους, με αίσθημα εκπαιδευτικής και κοινωνικής ευθύνης. Αφιέρωσαν και αφιερώνουν πολύ περισσότερο χρόνο από πριν για να βρουν νέους τρόπους εκπαιδευτικής υποστήριξης, έχοντας υπόψη τις τεράστιες αντικειμενικές δυσκολίες. Διατήρησαν την επαφή με τα παιδιά και τις οικογένειές τους, κυρίως εμψυχώνοντάς τους, εκφράζοντας την αλληλεγγύη τους και δυναμώνοντας τους ήδη υπάρχοντες δεσμούς σχολείου - εκπαιδευτικού - οικογένειας.

Η συνεργασία των εκπαιδευτικών με τους γονείς ανέδειξε προβλήματα που τα περισσότερα είναι αυτονόητα για όσους ασχολούνται με την Ειδική Αγωγή, αλλά και κάποια νέα ζητήματα και σύνθετες καταστάσεις:

Η ζωντανή επικοινωνία των εκπαιδευτικών με τα παιδιά και τους γονείς (τηλέφωνο, βιντεοκλήση) φέρνει χαρά και συγκίνηση. Οι γονείς ευχαριστούν τους εκπαιδευτικούς που βρίσκονται κοντά τους αυτές τις δύσκολες για όλους στιγμές, ενώ τα παιδιά εκδηλώνουν τη χαρά τους με ποικίλους συγκινητικούς τρόπους. Οι γονείς επιλέγουν να επικοινωνήσουν ζωντανά με φόρμες που οι ίδιοι (σε κάποιες περιπτώσεις και τα παιδιά) είναι εξοικειωμένοι (π.χ. viber, messenger κ.ά.). Η συντριπτική πλειοψηφία των γονέων επιβεβαιώνει ότι οι φόρμες τηλεκπαίδευσης του υπουργείου (e-me, e-class, webex) δεν μπορούν να αξιοποιηθούν από τους ίδιους και πολύ περισσότερο από τα παιδιά, για τον απλούστατο λόγο ότι δεν έχουν φτιαχτεί για ΑμεΑ.

Σε σχέση με τις γραπτές ασκήσεις, υπάρχει δικαιολογημένα τρομερή δυσκολία από τους γονείς να τις αξιοποιήσουν. Ο απλούστατος λόγος είναι ότι ο γονέας δεν είναι ειδικός παιδαγωγός. Τα περισσότερα παιδιά που φοιτούν στην Ειδική Αγωγή χρειάζονται ιδιαίτερους παιδαγωγικούς χειρισμούς, ώστε να καθίσουν σε ένα γραφείο και να εκτελέσουν μια γραπτή εργασία, να μειωθεί η απόσπαση της προσοχής τους, να χειριστεί ο παιδαγωγός την πιθανότητα αντίδρασης κατά την προσπάθεια κ.λπ. Αυτό που για ένα άλλο παιδί είναι «απλό» και «αυτονόητο», εδώ απαιτεί ιδιαίτερους χειρισμούς. Ετσι, οι εκπαιδευτικοί συχνά ακούνε στα τηλεφωνήματα «σας παρακαλούμε, μη μας φορτώνετε κι άλλα προβλήματα, αρκετά έχουμε».

Υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός οικογενειών που αντιμετωπίζουν κοινωνικής και οικονομικής φύσης προβλήματα και έχουν αφεθεί στη μοίρα τους από την πολιτεία (οικογένειες που έχουν ανάγκη παρέμβασης της Πρόνοιας, οι ίδιοι ΑμεΑ, άνεργοι κ.ά.). Για τα παιδιά τους, το σχολείο αποτελούσε μια όαση μέσα στην καθημερινότητά τους. Επιπλέον, οι εκπαιδευτικοί είχαν καθημερινή «εικόνα» της κατάστασης των παιδιών και μπορούσαν να παρεμβαίνουν για να βοηθούν στην αντιμετώπιση προβλημάτων. Οι εκπαιδευτικοί, στις σημερινές συνθήκες, αντιμετωπίζουν επιπρόσθετα προβλήματα επικοινωνίας με αυτές τις οικογένειες και ο καθένας μπορεί να φανταστεί την κατάσταση που επικρατεί μεταξύ των μελών τους, όταν δεν υπάρχει υποστήριξη από δημόσιες δομές.

Επομένως, στην Ειδική Αγωγή δεν μπορούμε να μιλάμε για τηλεκπαίδευση, αλλά για εξ αποστάσεως εκπαιδευτική, ψυχολογική και συμβουλευτική υποστήριξη. Ως εκ τούτου, ο εκπαιδευτικός δεν μπορεί να στηριχτεί (με εξαίρεση ίσως κάποια παιδιά με αισθητηριακά προβλήματα και αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας) στη χρήση των υπαρχουσών φορμών τηλεκπαίδευσης του υπουργείου. Αυτό που πρέπει να κάνει είναι πρώτα και κύρια η ζωντανή επικοινωνία με όποιον τρόπο και μέσο είναι εξοικειωμένο το παιδί και ο γονέας, και σε δεύτερη φάση να αναζητήσει και να προτείνει ηλεκτρονικές σελίδες με εκπαιδευτικό υλικό, παιχνίδια, παζλ, ταινίες, ντοκιμαντέρ, κατασκευές, τραγούδια, θεατρικές παραστάσεις και ανάγνωση παραμυθιών.

Εχοντας κατά νου την ιδιαιτερότητα του κάθε παιδιού, την ηλικία του και τις ανάγκες που προκύπτουν από την αναπηρία του, ο εκπαιδευτικός βοηθάει τους γονείς να οργανώσουν την καθημερινότητά του με ένα σταθερό πρόγραμμα που θα περιλαμβάνει δραστηριότητες, παιχνίδι, περίπατο κ.λπ. Να πάρουμε υπόψη ότι στις περισσότερες περιπτώσεις παιδιών ΑμεΑ - αν όχι σε όλες - το σταθερό ημερήσιο πρόγραμμα βοηθά στην καταπολέμηση του άγχους και των εντάσεων.

Ολα τα παραπάνω δεν μπορούν να αποτελούν μέρος της ατομικής ευθύνης εκπαιδευτικών και γονιών. Τα αιτήματα που η ίδια η ζωή αποδεικνύει ότι είναι αναγκαία να υλοποιηθούν αποτελούν κρατική ευθύνη που το υπουργείο Παιδείας οφείλει να ικανοποιήσει άμεσα, ώστε να ισχύσουν σε πιθανή επανεμφάνιση ή όξυνση της πανδημίας:

Με ευθύνη του κράτους έκτακτη χρηματοδότηση, πρόσληψη μόνιμου επιστημονικού προσωπικού. Να διασφαλιστούν, με τα ανάλογα και αυξημένα μέτρα προφύλαξης για τη ζωή και την υγεία αυτών των ευπαθών ομάδων, όλες οι αναγκαίες θεραπείες, η άθληση, η εργοθεραπευτική και φυσιοθεραπευτική επιστημονική στήριξη, η παραπέρα ψυχολογική και συμβουλευτική στήριξη των παιδιών και των οικογενειών τους.

Διάθεση ηλεκτρονικού εξοπλισμού (tablet, laptop, σύνδεση ίντερνετ) ώστε να μπορεί να υπάρξει η εξ αποστάσεως υποστήριξη για όσα παιδιά με αναπηρία μπορούν να αξιοποιήσουν τα τεχνολογικά μέσα, με τις αναγκαίες προσαρμογές και τα κατάλληλα λογισμικά ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των παιδιών.

Δημιουργία Κεντρικής Ψηφιακής Πλατφόρμας Διδακτικού Υλικού από το υπουργείο, στην οποία θα υπάρχει υλικό διαβαθμισμένο για κάθε Ειδική Μαθησιακή Ανάγκη και Δυσκολία, θα έχουν πρόσβαση σ' αυτήν όλοι οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί και θα περιλαμβάνει δραστηριότητες, υλικό, παιχνίδια, παζλ, ταινίες κ.λπ. για όλες τις ηλικίες.

Πλήρης στελέχωση και ανάπτυξη των Κέντρων Ψυχικής Υγείας και των ιατροπαιδαγωγικών Κέντρων, ώστε να προσφέρουν σε πρωτοβάθμιο επίπεδο όλες τις απαραίτητες υπηρεσίες διάγνωσης - θεραπείας - αποκατάστασης, συμβουλευτικής και ψυχολογικής στήριξης.

Ανάπτυξη και στελέχωση των ΚΕΣΥ από μόνιμο προσωπικό όλων των επιστημονικών ειδικοτήτων, για να καλυφθούν όλες οι ανάγκες.

Εκτακτη χρηματοδότηση της Παιδείας από τον κρατικό προϋπολογισμό, ώστε όλες οι σχολικές μονάδες, όλα τα σχολεία, οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές να έχουν τον απαραίτητο τεχνολογικό εξοπλισμό.

Γυρίζοντας την πλάτη στην «επανεκκίνηση της οικονομίας» που υπονομεύει τις ζωές μας, την ασφάλειά μας, τα δικαιώματά μας, ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΜΕ, στις νέες συνθήκες όπως διαμορφώθηκαν από την πανδημία, με νέα ορμή και αποφασιστικότητα. Αλλωστε, η περιπέτεια αυτή που είναι σε εξέλιξη βοηθάει να βγουν πολύτιμα διδάγματα για την οικονομία που δεν υπολογίζει ζωές για να μπει σε κίνηση. Στυγνή δήλωση, που πρέπει να βρει στυγνή και αποφασιστική απάντηση από το λαό μας, τους λαούς όλου του κόσμου, βάζοντας σε κίνηση και μπροστά τα σύγχρονα δικαιώματα, τις ανάγκες μας.