ΠΟΙΚΙΛΗΣ ΥΛΗΣ - ΕΠΙΣΤΗΜΗ

PUBLIUS

Αποφυγή της λογοκρισίας και ψευδαίσθηση ανωνυμίας

Ενα νέο σύστημα κρυπτογράφησης και διανομής εγγράφων μέσω του Παγκόσμιου Ιστού Πληροφοριών υπόσχεται εξασφάλιση από κυβερνητικές απαγορεύσεις και ανωνυμία εκείνου που δημοσιεύει το έγγραφο στο Ιντερνετ

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να τοποθετήσεις έγγραφα στο Ιντερνετ ανώνυμα (ή τουλάχιστον έτσι να νομίζεις). Αλλά κάθε ιστοσελίδα του Παγκόσμιου Ιστού Πληροφοριών (World Wide Web ή WWW ή Web) και κάθε αρχείο υπολογιστή είναι εγκατεστημένα σε κάποιον διακομιστή (υπολογιστής που εξυπηρετεί πολλούς χρήστες). Κάθε διακομιστής του Ιντερνετ έχει έναν ιδιοκτήτη γνωστό στις αρχές. Με μια δικαστική εντολή (σε ορισμένες περιπτώσεις και χωρίς αυτή) και με τη βοήθεια της αστυνομίας μια κυβέρνηση μπορεί να βρει αυτόν τον ιδιοκτήτη.

Το σύστημα Publius που μετράει ήδη μερικούς μήνες ζωής αλλάζει τον τρόπο που λειτουργεί το Web, κατά τρεις τρόπους. Πρώτα σπάει την αμφιμονοσήμαντη αντιστοιχία μεταξύ ενός ηλεκτρονικού αρχείου και ενός διακομιστή. Δεύτερο, δεν επιτρέπει στον ιδιοκτήτη του διακομιστή (και στους κυβερνητικούς πράκτορες) να διαβάσουν όλα τα αρχεία που φιλοξενεί ο διακομιστής. Τρίτο, κωδικοποιεί με τέτοιο τρόπο το αρχείο, ώστε κάθε αλλαγή σ' αυτό να μπορεί να ανιχνευτεί και να αποκαλυφθεί.

Το πρώτο βήμα είναι το πιο δύσκολο. Το συνηθισμένο είναι μια ιστοσελίδα να αντιγράφεται απευθείας στο διακομιστή που θα την κάνει διαθέσιμη στο κοινό. Το Publius παρεμβάλει ένα ενδιάμεσο βήμα. Το λογισμικό του Publius, λειτουργεί σαν μεσολαβητής - διακομιστής είτε στον υπολογιστή του συντάκτη του εγγράφου είτε σε κάποιο άλλο μηχάνημα. Με την κατάλληλη προστασία της ανωνυμίας του, μέσω μιας υπηρεσίας Ιντερνετ που προσφέρει αυτή τη δυνατότητα, ο ενδιαφερόμενος μπορεί να στείλει ένα έγγραφο (νόμιμο ή παράνομο) στο μεσολαβητή μαζί με έναν κωδικό ασφαλείας. Το λογισμικό θα κατασκευάσει μια τυχαία ακολουθία χαρακτήρων, δηλαδή ένα κλειδί, με το οποίο θα κωδικοποιήσει το αρχείο. Σε όποιον δεν έχει το κλειδί, το αρχείο φαίνεται σαν «αλαμπουρνέζικα».

Οι κατασκευαστές του συστήματος Publius, Μαρκ Γουόλντμαν, Λόρι Κράνορ και Αβιελ Ρούμπιν

Χρησιμοποιώντας μια τεχνική που υπάρχει εδώ και τριάντα χρόνια, το λογισμικό σπάει στη συνέχεια το κλειδί σε πολλά κομμάτια - 100 ή και περισσότερα. Αυτό το κάνει με τρόπο που με συγκεκριμένο αριθμό κομματιών του κλειδιού, π.χ. 20 οποιαδήποτε από τα 100 κομμάτια, να είναι δυνατή η ανασύσταση ολόκληρου του κλειδιού και η αποκωδικοποίηση του εγγράφου.

Τέλος ο μεσολαβητής στέλνει 100 αντίγραφα του κωδικοποιημένου αρχείου μαζί με ένα κομμάτι του κλειδιού το καθένα σε 100 διαφορετικούς διακομιστές ιστοσελίδων. Κανένας από τους ιδιοκτήτες των διακομιστών δεν μπορεί να αλλάξει το αρχείο γιατί δεν έχει ολόκληρο το κλειδί. Μπορεί μάλιστα να επικαλεστεί και άγνοια του περιεχομένου του αρχείου σε περίπτωση δικαστικής δίωξής του. Επιπλέον, ακόμα κι αν το κράτος καταφέρει να αποκλείσει τους 80 από τους 100 διακομιστές (πράγμα όχι εύκολο, γιατί το Ιντερνετ από κατασκευής μπορεί να παρακάμπτει προβλήματα που εμφανίζονται σε τμήμα του δικτύου) και πάλι το έγγραφο θα είναι διαθέσιμο από τους άλλους 20 διακομιστές.

Οποιος ενδιαφέρεται μπορεί να δει το αποκρυπτογραφημένο έγγραφο αλλάζοντας απλώς τις ρυθμίσεις στο πρόγραμμα πλοήγησης ιστοσελίδων που χρησιμοποιεί, έτσι ώστε να κάνε χρήση ενός μεσολαβητή του Publius. Ο μεσολαβητής θα φροντίσει να ανακτήσει όσα κομμάτια του κλειδιού χρειάζονται ώστε να αποκωδικοποιήσει το έγγραφο και να το στείλει στο χρήστη. Οπως και με τη διάθεση του εγγράφου, η ανάγνωσή του μπορεί να γίνει με σχεδόν πλήρη ανωνυμία.

Οπως λέει ο λαός μας «πίσω έχει η αχλάδα την ουρά». Η σχεδόν πλήρης ανωνυμία δεν είναι ανωνυμία. Οι κρατικές υπηρεσίες μπορούν με πολλούς τρόπους να μάθουν τόσο ποιος έβαλε τι στο σύστημα Publius, όσο και ποιος διάβασε τι. Είτε με απευθείας συνεργασία με τις ιδιωτικές εταιρίες που προσφέρουν υπηρεσίες ανωνυμίας, είτε με μυστική διείσδυση σ' αυτές, είτε με τον κλάδο του Εσελον που ασχολείται με το Ιντερνετ, μπορούν να συσχετίσουν τους επισκέπτες ενός διακομιστή με τα έγγραφα που φιλοξενεί.

Η ψευδαίσθηση του ακαταλόγιστου, η ψευδαίσθηση της ανωνυμίας και της ασφάλειας μπορεί να είναι πολύ χειρότεροι σύμβουλοι από την ανασφάλεια. Πάντως το Publius φαίνεται να εξασφαλίζει σε κάποιον αποφασισμένο να υποστεί τυχόν συνέπειες ότι θα μπορέσει να διαδώσει κάποιο σημαντικό για την κοινωνία έγγραφο που αποκρύπτεται από τους ιδιοκτήτες του, ακόμα κι αν ιδιοκτήτης είναι το κράτος.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Scientific American»

Περί «σύγκλισης» κινητής τηλεφωνίας και Ιντερνετ

Το ποσό ακούγεται εξωπραγματικό, αλλά είναι πέρα για πέρα αληθινό: Κάπου 300 δισεκατομμύρια δολάρια (ναι, καλά διαβάσατε...) θα ξοδέψουν οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας παγκοσμίως μέσα στα επόμενα τρία με τέσσερα χρόνια - κυρίως στην Ευρώπη - προκειμένου να αποκτήσουν άδειες και να δημιουργήσουν δίκτυα που θα πραγματώσουν το «όραμα της σύγκλισης» της κινητής τηλεφωνίας με το Ιντερνετ. Προσέξτε, το παραπάνω ποσό αφορά μόνο τις άδειες και τη δημιουργία υποδομής, όχι όλα τα συναφή κόστη...

Ανεξάρτητα από τη σχετική φαντασμαγορία στον «ειδικό» και μη Τύπο, περιλαμβανομένου του ελληνικού, οι «αγορές» έχουν τις αμφιβολίες τους για το κατά πόσον το εν λόγω «όραμα» μπορεί να αποδειχθεί βιώσιμο: Αψευδής μάρτυς η χρηματιστηριακή κατρακύλα των ενασχολούμενων μ' αυτό πολυεθνικών επιχειρήσεων-κολοσσών.

Αφήνοντας κατά μέρος τον (κοπανιστό) χρηματιστηριακό «αέρα» και περνώντας στην ουσία του πράγματος, ακόμη και οι ενεργητικότεροι εκ των συντελεστών στη δημιουργία του «οράματος» συνομολογούν πως η ανάπτυξη των δικτύων και υπηρεσιών τρίτης γενιάς (εν συντομία, 3g), μεταξύ των οποίων κι η φινλανδική Nokia, παραδέχονται ότι κινούνται σε «αχαρτογράφητα νερά». O,τι έχει λανσαριστεί, ως πρόγευση της τεχνολογίας που «έρχεται», είναι απελπιστικά ανεπαρκές και υπερτιμολογημένο ως καταναλωτικό προϊόν (αφού εκλαμβάνεται ως τέτοιο κι όχι ως κοινωνικό αγαθό - προφανώς).

Οι εφαρμογές βάσει της τεχνολογίας WAP (Wireless Application Protocol) είναι τόσο αργές, κακοσχεδιασμένες, πολύπλοκες και ακριβές, που αντί για πελάτες φέρνουν γκρίνιες. Σύμφωνα με την εκτίμηση του περιοδικού «The Economist» («The wireless gamble», κύριο άρθρο, τεύχος της 12ης του Οκτώβρη), οι συνδρομητές των υπηρεσιών WAP στην Ευρώπη φτάνουν-δε φτάνουν τα 2 εκατομμύρια ανθρώπων, όταν οι εκτιμήσεις για εφέτος έκαναν, υπεραισιόδοξα όπως αποδεικνύεται, λόγο για 10 εκατ.

Οι υπέρμαχοι του «οράματος της σύγκλισης» κινητής τηλεφωνίας και Ιντερνετ υπόσχονται πως το σημερινό σκηνικό δε θα έχει καμία σχέση με το επερχόμενο: Η αύξηση των τεχνολογικών δυνατοτήτων και η αναβάθμιση της υποδομής, ισχυρίζονται, θα επιφέρουν τέτοια βελτίωση υπηρεσιών που θα είναι δυνατό για το χρήστη της να λαμβάνει «εξατομικευμένη» και χρήσιμη πληροφορία, στο σημείο όπου βρίσκεται, «όταν ακριβώς τη χρειάζεται». Οπως, π.χ., οδηγίες για το πώς να πάει κάπου, ποια καταστήματα είναι ανοιχτά στην περιοχή που βρίσκεται, ένα online παιγνίδι ή μια ταινία για να παίξει ή να δει το παιδί του ενόσω μετακινείται με αυτοκίνητο κτλ.

Ακόμα και γι' αυτά τα επιχειρήματα υπάρχει σοβαρός αντίλογος. Το πρώτο σκέλος του αφορά τις «αγορές» (που λέγαμε): Τέτοιου είδους υπηρεσίες εξ ορισμού δεν μπορεί να είναι κερδοφόρες. Δε θέλει πολλή σκέψη - η πληροφορία δεν μπορεί να είναι ακριβή (αφού είναι και με άλλους τρόπους αναδιφήσιμη), ενώ θα τη χρεώνουν αυτοί που θα παρέχουν το περιεχόμενο, όχι αυτοί που θα παρέχουν τη δικτυακή υποδομή. Επομένως τα έσοδα και τα κέρδη μοιράζονται, από μια «πίτα» που, έτσι κι αλλιώς, σήμερα δεν υπάρχει.

Η δεύτερη επιφύλαξη αφορά τον πολίτη-χρήστη της τεχνολογίας: Είναι, πράγματι, αυτός διατεθειμένος να αποκαλύψει τόσες και σε τέτοιο βάθος λεπτομέρειες για τον εαυτό του και τα ενδιαφέροντά του ώστε να αναπτυχθούν «εξατομικευμένες» υπηρεσίες; Αν (λέμε, αν) ναι, πώς μπορεί να είναι βέβαιος ότι η πληροφορία που στέλνει προκειμένου να «εξυπηρετηθεί» δε θα συμβάλει σε ένα φακέλωμά του, μπροστά στο οποίο αυτά που έγραφε ο Οργουελ στο «1984» θα μοιάζουν με έκθεση μαθητή της δευτέρας δημοτικού;

Μπάμπης ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ