«Χρυσάφι για τον τουρισμό το 2018», αναγράφει στον τίτλο της γνωστή εφημερίδα. Μόνο που το χρυσάφι αυτό κάποιοι το «βγάζουν» και κάποιοι το «αρπάζουν», δίνοντας ένα αποκαλυπτικό παράδειγμα για το τι σημαίνει η «ανάπτυξη» στην οποία αναφέρονται κυβέρνηση και επιχειρηματικοί όμιλοι.

Στην καρδιά του καλοκαιριού, οι επίσημες εκτιμήσεις δείχνουν ήδη γενναία αύξηση σε αφίξεις τουριστών από το εξωτερικό, ενώ τα προβλεπόμενα κέρδη για τους μεγάλους επιχειρηματίες του κλάδου αναμένεται να προσεγγίσουν τα 20 δισ. ευρώ.

Στην Κρήτη, που αποτελεί τη «ναυαρχίδα της τουριστικής ανάπτυξης» κατά την υπουργό Τουρισμού, η ποσοστιαία αύξηση των αφίξεων αναμένεται να ξεπεράσει το 7%. Ενδεικτική των προσδοκιών είναι και η έντονη κινητικότητα που προηγήθηκε τους μήνες του χειμώνα, στη «νεκρή περίοδο», με την πλειοψηφία των ξενοδοχείων να προχωρούν σε επεκτάσεις και ανακαινίσεις.

Συνολικά προστέθηκαν πάνω από 4.000 κλίνες, ενώ προοδευτικά μέχρι το 2020 θα ακολουθήσουν 25.000 επιπλέον. Ολόκληρες περιοχές που το χειμώνα δείχνουν έρημες, το καλοκαίρι σφύζουν από ζωή, ξενοδοχεία απλώνονται κατά χιλιόμετρα το ένα δίπλα στο άλλο.

Οι μονοπωλιακοί όμιλοι στον κλάδο γιγαντώνουν τα κέρδη τους πατώντας στους πετσοκομμένους μισθούς των εργαζομένων, που μόνο την τελευταία 5ετία έχουν υποστεί μείωση μέχρι και 30%, ενώ ανθεί η ανασφάλιστη εργασία, που επίσημα ξεπερνά το 60%, και τα ξενοδοχεία είναι γεμάτα με «εξτρά» εργαζόμενους, ανασφάλιστους ή με συμβάσεις μιας μέρας και χωρίς κανένα δικαίωμα.

Οι πρακτικάριοι και οι μαθητευόμενοι είναι από αυτούς που βιώνουν με τη μεγαλύτερη ένταση αυτήν την επίθεση. Τα παραδείγματα που το επιβεβαιώνουν είναι πολλά. Σε 4άστερα και 5άστερα ξενοδοχεία, τα πόστα γεμίζουν με νέα παιδιά από τις τουριστικές σχολές, που πότε τα βαφτίζουν «μαθητές» (αφού δουλεύουν για 400 ευρώ) και πότε «εργαζόμενους» (αφού δουλεύουν πάνω από 8 ώρες), ανάλογα με το τι βολεύει τις επιχειρήσεις.

Ο θεσμός της πρακτικής άσκησης γίνεται πρόσχημα για την παραβίαση βασικών δικαιωμάτων και των υπόλοιπων εργαζομένων και των ίδιων των μαθητών. Για τους μαθητές, τους σπουδαστές και τους καταρτιζόμενους του υπουργείου Τουρισμού, το ωράριο πρακτικής άσκησης καθορίζεται «με αποκλειστική ευθύνη των υπευθύνων των επιχειρήσεων», ενώ η αμοιβή περιορίζεται σε 300 ευρώ το μήνα.

Οι σπουδαστές των δημόσιων ΙΕΚ, που κάνουν την πρακτική τους άσκηση σε ξενοδοχεία, δεν «κοστίζουν» τίποτα στους ξενοδόχους, καθώς λαμβάνουν μόνο μια αποζημίωση στο τέλος του εξαμήνου από τον ΟΑΕΔ, που κι αυτή δεν ξεπερνά τα 250 ευρώ μηνιαίως. Στις ΕΠΑΣ Μαθητείας του ΟΑΕΔ, με βάση τη σύμβαση μαθητείας προβλέπεται εξάωρη εργασία για τέσσερις μέρες τη βδομάδα, κάτι που σπανίως τηρείται. Οσο για το μισθό, αυτός ξεκινά από το 50% του μεροκάματου του ανειδίκευτου εργάτη.

Οι σπουδαστές τουριστικών σχολών καταλήγουν να δουλεύουν και να ζουν σε απαράδεκτες συνθήκες στα ξενοδοχεία. Ως «ατέλειωτη δουλειά και κούραση» περιγράφουν την καθημερινότητά τους οι ίδιοι οι σπουδαστές. «Εργάζομαι στην κουζίνα ενός "πεντάστερου" ξενοδοχείου με 500 κλίνες», λέει ένα σπουδαστής από το Ρέθυμνο. «Επικρατεί ένας μόνιμος πανικός», προσθέτει.

Στην πραγματικότητα, η πρακτική είναι κανονική δουλειά και μάλιστα σκληρή, από την οποία ο εργοδότης αποσπά πολλαπλάσιο κέρδος. Η πολυτέλεια και η χλιδή των ξενοδοχειακών μονάδων δεν αφορούν τη στέγαση που παρέχουν στους σπουδαστές. Στα δωμάτια που μένουν, χωράνε μόνο τα κρεβάτια τους, οι τουαλέτες είναι κοινές, σε πολλές περιπτώσεις χωρίς επαρκή εξαερισμό. Οσο για τους μισθούς, ένας πρακτικάριος σχολιάζει τα εξής: «Αμείβομαι με 1,75 ευρώ για κάθε ώρα που δουλεύω, την ίδια στιγμή που πιο ακριβό είναι ακόμη και το μπουκάλι με εμφιαλωμένο νερό»...

Σε άλλο «πεντάστερο» ξενοδοχείο, οι σπουδαστές που κάνουν πρακτική τοποθετούνται στη ρεσεψιόν να πηγαινοφέρνουν τα ρούχα των πελατών στο καθαριστήριο, να σερβίρουν στα δωμάτια και άλλα, προκειμένου η εργοδοσία να «αποφύγει» τις «περιττές» προσλήψεις εργαζομένων. Αντίστοιχα, σπουδαστές που κάνουν πρακτική στην κουζίνα «λιώνουν» όλη μέρα στο κουβάλημα, αντί να εκπαιδεύονται στο αντικείμενό τους.

«Κοίταξε να μάθεις πρώτα και μην ζητάς πολλά». «Η καλή διαγωγή στον εργοδότη εμπλουτίζει το βιογραφικό σου για να βρεις μετά τη σχολή δουλειά». «Αν είσαι καλός θα σε κρατήσουν και του χρόνου». Συμβουλές και νουθεσίες σαν αυτές συμπληρώνουν την εκμετάλλευση που βιώνουν οι σπουδαστές.

Στην πραγματικότητα, όμως, οι σπουδαστές δεν μαθαίνουν. Πολλές φορές δεν έχουν καν δίπλα τους κάποιον εργαζόμενο να τους καθοδηγεί. Αυτό που φοβούνται οι εργοδότες και οι άνθρωποί τους, είναι μήπως οι σπουδαστές αξιοποιήσουν την πρακτική άσκηση για να μάθουν ένα «μάθημα» που κανένας σχολάρχης δεν έχει συμφέρον να διδάξει: Το μάθημα της οργάνωσης και του αγώνα, της αλληλεγγύης, της δύναμης που έχουν οι εργαζόμενοι όταν ενώνονται σαν μια γροθιά. Οταν απορρίπτουν την αυταπάτη του ατομικού «βολέματος». Το μάθημα για το ποιος παράγει και ποιος καρπώνεται τον πλούτο που υπάρχει γύρω μας.

Τους λένε: «Εφόσον δεν έχεις πτυχίο ακόμη, δεν μπορείς να αμείβεσαι με Συλλογική Σύμβαση. Είσαι κόστος για τον εργοδότη, κανονικά εσύ θα έπρεπε να τον πληρώνεις». Η αλήθεια είναι ότι ο βασικός μισθός του εργαζόμενου είναι ίδιος, είτε έχει πτυχίο είτε όχι. Το πτυχίο προσθέτει το επίδομα εκπαίδευσης, το οποίο δεν το δίνει κανένας εργοδότης.

Οι εργαζόμενοι αμείβονται επειδή παράγουν, βγάζουν δουλειά και κέρδος για τον εργοδότη. Το ίδιο κάνουν και οι πρακτικάριοι, οι οποίοι δεν είναι «κόστος», αλλά χρυσωρυχείο για τα αφεντικά. Γι' αυτό, άλλωστε, προτιμούν να προσλαμβάνουν πρακτικάριους. Πρέπει να απορριφθεί μαζικά το επιχείρημα που λέει ότι επειδή τώρα οι πρακτικάριοι μαθαίνουν, θα αμείβονται με ψίχουλα.

Οι ξενοδόχοι είναι οι κερδισμένοι από τη διαδικασία της πρακτικής, άρα έχουν κάθε συμφέρον να διατηρηθεί και να γενικευτεί η σημερινή κατάσταση. Αλλωστε, έτσι προετοιμάζουν τους σπουδαστές από νωρίς, ώστε να αποδεχτούν την εργασιακή ζούγκλα στους τόπους δουλειάς.

Προϋπόθεση για να το πετύχουν αυτό, είναι να έχουν τους σπουδαστές υποταγμένους, ανοργάνωτους, να μπαίνουν στους χώρους δουλειάς φοβισμένοι, «σαν πρόβατα στη σφαγή», να μην διεκδικούν όσα τους ανήκουν, να φαγώνονται με τον διπλανό τους για μια θέση κακοπληρωμένης δουλειάς.

Γι' αυτό, επιχειρηματίες και ξενοδόχοι μαζί με τους ανθρώπους τους στις σχολές αραδιάζουν στους σπουδαστές «θεωρίες επί θεωριών» για την πρακτική άσκηση. Πουλάνε φύκια για μεταξωτές κορδέλες, μιλούν για «καριέρα» και για «ευκαιρίες». Είναι, όμως, αυτοί που μετατρέπουν τις σχολές σε δουλεμπορικά γραφεία. Το μόνο που τους κόφτει είναι το δικό τους συμφέρον, η δικιά τους τσέπη.

Οι σπουδαστές δεν έχουν τα ίδια συμφέροντα με αυτούς. Δεν μπορούν να έχουν τα ίδια άγχη και ανησυχίες. Εχουν κάθε συμφέρον να μπουν στις επιχειρήσεις με το κεφάλι ψηλά. Να προσπαθήσουν να μάθουν όσο πιο πολλά μπορούν πάνω στο αντικείμενό τους, χωρίς να υποκύψουν σε πιέσεις και εκβιασμούς για να παραιτηθούν από τα δικαιώματά τους. Να οργανωθούν στα σωματεία τους από την πρώτη μέρα και να παλέψουν σαν μια γροθιά με τους συναδέλφους τους, έχοντας για πυξίδα τις σύγχρονες ανάγκες τους.