ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Βδομάδα που ακουμπά στο «Ταινιόραμα»

Οι συμβατικές πρεμιέρες της βδομάδας δεν αξίζουν καν μνείας...

Η αμερικάνικη, λόγου χάρη, ταινία καταστροφής του Μπραντ Πέιτον «Σαν Αντρέας: επικίνδυνο ρήγμα» (2015) συνιστά από τις δυνατότερες υποψηφιότητες χειρότερης ταινίας. Πιλότος και χωρισμένος πατέρας ο Ρέι, με το που ξεσπά σεισμός 9,6 Ρίχτερ στην Καλιφόρνια, θεωρεί καθήκον του να σώσει την οικογένεια μέσα σε γλοιώδες μελό και ακραία καταστροφική υπερβολή, με ξέφρενη απληστία σε εφέ CGI και μια διάχυτη νοσηρή χαρά όταν «παγώνει» μια ολόκληρη πόλη, όταν «πετάει» σαν φτερό στον άνεμο, όταν πνίγεται στο νερό ή θάβεται στη λάβα. Κι αφού ο θεατής στριφογύρισε αρκετά στην πολυθρόνα της αίθουσας μουγκρίζοντας, ήρθε η στιγμή να αρχίσει να γελά με όλο αυτό. Το κόλπο μάλλον είναι να μπουκώσει τόσο πολύ το κοινό από δράση ώστε να χάσει τον μπούσουλα και να αδυνατεί να παρακολουθεί όσα ταυτόχρονα συμβαίνουν στο πανί... Το Λος Αντζελες κατασπαράσσεται από φυσικά φαινόμενα που τίποτα και κανείς δεν μπορεί να σταματήσει. Λάθος. Πάντα βρίσκεται κάποιος σούπερ αρσενικός που τα βάζει με όλα και με όλους. Εξυπακούεται ότι για να λειτουργεί μια τέτοια ταινία, θα έπρεπε να φυλάσσεται κάποιος χώρος για τη λογική. Λεπτομέρειες... Ειλικρινά δεν βρίσκεις μισό κίνητρο για να δεις την ταινία, υπάρχουν και όρια...

Κακή και η γαλλική κωμωδία του Πατρίς Λεκόντ «Μην ενοχλείτε παρακαλώ» (2014). Θεατρικό, στατικό, αγκυλωμένο σενάριο, «απόντες» ηθοποιοί σε ρόλους καρικατουρίστικους, τρόπος κινηματογράφησης που προκαλεί ναυτία, διάλογοι χαζοί και καταστάσεις αλαλούμ που όμως δεν κάνουν κανένα να γελά. Μπουρζουά περιβάλλον με σαχλά μπουρζουά προβλήματα. Η καταθλιπτική σύζυγος, ο ενοχλητικός του διπλανού διαμερίσματος, η πιεσμένη ερωμένη, η δυναμική ξένη οικιακή βοηθός, ο γιος που φιλοξενεί μια καραβιά προσφύγων χωρίς χαρτιά και οι ξένοι μάστορες που καταστρέφουν ό,τι πιάνουν στα χέρια τους, δεν αφήνουν τον οδοντίατρο να ακούσει το βινύλιο τζαζ εύρημά του. Αστείρευτη γκαλερί στερεοτύπων και προκαταλήψεων. Οσο κι αν προσπαθεί ο ήρωας να ενδυθεί τον παροξυντικό θυμό του Λουί ντε Φινές, δεν τα καταφέρνει...

Πρεμιέρα απόψε και για την καινούργια πολυεθνική «Μαντάμ Μποβαρύ» (2014) της Σοφί Μπαρτ, την παλιά αγγλική κωμωδία του Μπάζιλ Ντίρντεν «Ραντεβού στο σινεμά» (1957) με τον Πίτερ Σέλερς, το αμερικάνικο μουσικό δράμα «Ενα φιλί για το τέλος» (2014) της Κέιτ Μπάρκερ Φρόιλαντ και το αμερικάνικο - μεταγλωττισμένο - φιλμ κινουμένων σχεδίων «Παράξενη μαγεία» (2015) του Γκάρι Ρίντστρομ...

Ιδιαίτερα ενδιαφέρον και ψυχαγωγικό το πρόγραμμα του «Στούντιο» της Πλατείας Αμερικής. Αρχίζοντας από σήμερα, προβάλλονται τα κλασικά αριστουργήματα «Μ - Ο δράκος του Ντίσελντορφ» (1931), Φριτζ Λανγκ. «H Γυναίκα με τη λεοπάρδαλη» (1938), Χάουαρντ Χοκς. «Ριφιφί» (1955), Ζυλ Ντασέν. «Αμλετ» (1964), Γκριγκόρι Κόζιντσεφ. «Η Σκύλα» (1945), Φριτζ Λανγκ. «Διαζύγιο με προθεσμία» (1937), Λέο Μακ Κάρεϊ και «39 Σκαλοπάτια» (1935), Αλφρεντ Χίτσκοκ.

Ενώ, στο θερινό «Ζέφυρο» (Τρώων 36, Α. Πετράλωνα - Θησείο) προβάλλεται καθημερινά στις 21.00 και 23.00, από απόψε η «Nέα και αθώα» (1937) του Χίτσκοκ...

ΟΡΣΟΝ ΓΟΥΕΛΣ

Πολίτης Κέιν

Το 1941, ο μόλις 26χρονος -με ικανή, ωστόσο, θεατρική και ραδιοφωνική εμπειρία- Ορσον Γουέλς κάνει μια ρηξικέλευθη πειραματική ταινία, που βρίσκεται τουλάχιστον μια εικοσαετία μπροστά από την εποχή της και ουσιαστικά «μεταμορφώνει» το σύγχρονο κινηματογράφο. Τη σπουδαιότητα της ταινίας ανακάλυψαν και υποστήριξαν Ευρωπαίοι κριτικοί, κύρια ο Αντρέ Μπαζέν, στα μέσα του '50. Ο «Πολίτης Κέιν» είναι απόλυτη ταινία δημιουργού κι ας έχει βγει από τα σπλάχνα της χολιγουντιανής κινηματογραφικής βιομηχανίας... Η εταιρεία «RKO» ήταν που έφερε στο Χόλιγουντ το 1939 τον εκκεντρικό νεαρό καλλιτέχνη, με ένα συμβόλαιο που δεν είχε προηγούμενο, που έδινε στον Γουέλς πλήρη ελευθερία επιλογής και ελέγχου σε όλες τις φάσεις της παραγωγής.

Στο επίκεντρο της αφήγησης, ο μεγιστάνας Τσαρλς Φόστερ Κέιν. Η ζωή του, από τα χρόνια της εφηβείας μέχρι τη θεαματική του άνοδο στην αυτοκρατορία του Τύπου, τη μοναχική πορεία που ακολούθησε και το τέλος του. Η ίντριγκα στρέφεται γύρω από τη λέξη «Rosebud» (Ροδανθός), που ο Κέιν προφέρει τη στιγμή του θανάτου του. Ενας δημοσιογράφος, αναζητώντας τη βαθύτερη σημασία αυτής της λέξης, συναρμολογεί το παζλ της ζωής του ήρωα. Μέσα από την ιστορία του Κέιν -εμπνευσμένη από την άνοδο και την πτώση του υπαρκτού μεγιστάνα του Τύπου, Χιρστ-, αποτυπώνεται το γίγνεσθαι μιας ιστορικής εποχής, με χαρακτηριστικά της την άνοδο του δημοφιλούς Τύπου, τη γένεση του ραδιοφώνου, τη δύναμη των πολιτικών μηχανισμών, την άνοδο του φασισμού, το «φούσκωμα» της δημοσιογραφίας των επωνύμων του κλάδου.

Ο «Πολίτης Κέιν», ανεκτίμητη παρακαταθήκη στην ιστορία της τέχνης του κινηματογράφου, είναι κάτι πολύ περισσότερο από τεράστια ταινία, γιατί περιλαμβάνει το σύνολο των διδαγμάτων από τη νέα εποχή του ομιλούντα κινηματογράφου. Το μοντέλο της νέας αισθητικής που φέρει η ταινία, δε στηρίζεται στο μοντάζ, αλλά στις εκτεταμένες λήψεις και τις λήψεις σεκάνς, στην «υποκειμενική» χρήση της κάμερας, στην οπτική επανάσταση του βάθους πεδίου, στην κυκλική της δομή, που κάθε φορά που περνά πάνω απ' τη ζωή, προστίθεται περισσότερο βάθος στην γκαλερί των συναισθημάτων, απελευθερωμένων από κάθε αίσθηση χρόνου και στο περίπλοκο αφηγηματικό της σύστημα, βασισμένο στα φλας μπακ και τις διαφορετικές οπτικές γωνίες, αντί της παραδοσιακής γραμμικής αφήγησης... (Δευτέρα 8/6, 20.00, στο «Αστυ»)

ΗΠΑ, 1941

ΣΡΝΤΑΝ ΓΚΟΛΟΥΜΠΟΒΙΤΣ

Διασταυρούμενες ζωές

Σέρβικη ταινία μυθοπλασίας με ρίζες στο εγγύς ιστορικό παρελθόν και συνέπειες που φαίνεται να στοιχειώνουν το παρόν και να στοιχειοθετούν συμπεράσματα για το μέλλον. Ωριμος λόγος πάνω στο διαχρονικό θέμα της ανθρώπινης φύσης, στην καλύτερη και χειρότερή της εκδοχή. 1993, στη σερβοκρατούμενη πόλη Τρεμπίνιε, της Βοσνίας.

Μέρα μεσημέρι, μπροστά σε πλήθος βλέμματα, ο Σέρβος στρατιώτης Μάρκο, αφήνει την τελευταία του πνοή στην κεντρική πλατεία κακοποιημένος μέχρι θανάτου από τρεις ομοεθνείς του στρατιωτικούς, τους οποίους προσπάθησε να σταματήσει όταν αυτοί νωρίτερα και χωρίς λόγο, επιτέθηκαν θηριωδώς στον μουσουλμάνο περιπτερά. 12 χρόνια πέρασαν κι οι ιστορίες που σήμερα ξεδιπλώνονται σε δύο διαφορετικούς γεωγραφικούς χώρους πηγάζουν άμεσα από αυτό το «χτες» που παραμένει ανεξίτηλα χαραγμένο στο επίκεντρο της αφήγησης, σταθερό σημείο αναφοράς, μήτρα του κακού και τόσο βαρύ που όταν πέφτει στο νερό δημιουργεί πολλούς ομόκεντρους κύκλους. Ο σκηνοθέτης παρά τις αντιμαχόμενες εθνότητες που εμπλέκει στην ίντριγκα, παίρνει απόσταση από κάθε εθνικιστική θέση ή νύξη. Ετσι, η σημασία του ότι η θανατηφόρα συμπλοκή γίνεται μεταξύ ομοεθνών αποκτά βαθύτερες και ουσιαστικότερες διαστάσεις. Ο σκηνοθέτης ξεφλουδίζει αργά, στρώμα - στρώμα την ατομική και προσωπική ενοχή εκείνων, που με τη μη παρέμβαση / επέμβασή τους, για διάφορους «κατανοητούς ίσως» λόγους, έστειλαν στο θάνατο το μοναδικό άνθρωπο που είχε το θάρρος να εναντιωθεί σε μια απάνθρωπη πράξη... Ο σκηνοθέτης ανασύρει στην επιφάνεια το ζήτημα της ηθικής και στέκεται σ' αυτό ως μορφή κοινωνικής συνείδησης και θεσμού που ρυθμίζει τη συμπεριφορά των ανθρώπων σε όλους ανεξαίρετα τους τομείς της κοινωνικής ζωής. Ωστόσο, και το μεμονωμένο άτομο είναι σε θέση να ρυθμίζει μόνο του τη συμπεριφορά του, κρίνοντας την ηθική αξία όσων συμβαίνουν. Στηριζόμενο στις αφομοιωμένες ηθικές αντιλήψεις που διατυπώνονται από την κοινωνία... (Τρίτη 9/6, 22.00, «Αστυ»).

Σερβία, 2013

ΖIA ΖANΓΚ ΚΕ

Αίσθηση αμαρτίας

Αποκαλυπτικές εικόνες από την Κίνα της καπιταλιστικής παλινόρθωσης! Μιας Κίνας όπως δεν έχουμε ξαναδεί, να βράζει από υπόγειες εντάσεις! Η ταινία, παρατεταμένη όπερα εκδίκησης με έντονο χρώμα και οργή σε σταθερό κρεσέντο. Ο δημιουργός της, Ζία Ζανγκ Κε, αξιοποιεί την παράδοση wuxia, δηλαδή, ιστορίες απλών ανθρώπων που οι περιστάσεις μετατρέπουν σε τιμωρούς της αδικίας.

Τα θέματα των 4 ιστοριών που συνθέτουν τη σπονδυλωτή ταινία είναι παρμένα από πρωτοσέλιδα εφημερίδων που ο σκηνοθέτης διασκεύασε μυθοπλαστικά, με άξονα το θυμό των πρωταγωνιστών των επεισοδίων... Η επαναφορά της καπιταλιστικής ατομικής ιδιοκτησίας έφερε αιμορραγία, αποξένωση, εξαθλίωση, διαφθορά, φόβο και βία που απορρέουν από την αρχή του «καθένας για τον εαυτό του κι ο Θεός για όλους». Ωμό και σκοτεινό το κινεζικό αυτό δράμα ενός τολμηρού, πρώτου απολογισμού. 4 επεισόδια, 4 αφηγηματικοί κορμοί ίσης διάρκειας και ισοβαρούς δυναμικής, ενώ τα περάσματα από τη μια στην επόμενη ιστορία γίνονται μέσα από διασταυρώσεις και συμπτώσεις «κισλοφσκικής» χροιάς... Το «πώς» γεννήθηκαν οι νέοι πλούσιοι, το «γιατί» αυτοί συνεχώς πληθαίνουν και το «πώς» αυτοί παραμένουν πλούσιοι, το καταγράφει περίφημα ο σκηνοθέτης στο σελιλόιντ, στο εισαγωγικό επεισόδιο, που έχει ειδικό βάρος μιας και αποτελεί τη βάση των υπόλοιπων τριών που ακολουθούν και αναφέρονται στο κοινωνικό εποικοδόμημα. Τα 4 επεισόδια εντάσσονται σε ένα ενιαίο φιλμικό κείμενο που όχι μόνο διέπεται, αλλά και αναπαράγει ένα μόνιμο συναίσθημα αβεβαιότητας και αγωνίας. Στην Κίνα της αστραπιαίας καπιταλιστικής ανάπτυξης, με τις πολλαπλασιαζόμενες «ευκαιρίες απασχόλησης», όλα «μοιάζουν» δυνατά... Ο Ζία Ζανγκ Κε καταγγέλλει την καπιταλιστική παλινόρθωση και προειδοποιεί για υπόγειες εντάσεις, σε ατομικό προς το παρόν επίπεδο, σαν βόμβες έτοιμες να εκραγούν... Ο σκηνοθέτης στο τέλος, ζητά από τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν το κρίμα. Ποιο κρίμα; Ισως της υποταγής σε αλλαγές που ήδη κατάντησαν τη ζωή των πολλών κόλαση. (Μόνο απόψε, 22.00, στο «Αστυ»).

Κίνα, 2013