Το «δόγμα» όποιος έχει χρήματα αγοράζει και παιδεία, η πλήρης υπαγωγή της παιδείας στις επιχειρήσεις, οι τραγικές επιπτώσεις της «αποκέντρωσης» και της ταξικής διαφοροποίησης συνθέτουν την εικόνα της εκπαίδευσης στη «γη της επαγγελίας», στις ΗΠΑ: Μεγάλα ποσοστά αμορφωσιάς, σχολεία πλουσίων και σχολεία φτωχών, δάσκαλοι χωρίς διπλώματα και με μειωμένα προσόντα, όπλα και ναρκωτικά μέσα στην καθημερινότητα των σχολείων, σχολικές μονάδες που θυμίζουν μεγάλες διαφημιστικές πινακίδες...

Η εμπειρία που προκύπτει μέσα από τις περιγραφές του ίδιου του αμερικανικού υπουργείου Παιδείας είναι διαφωτιστική για το πού οδηγεί η παιδεία της «ανταγωνιστικότητας» σε μία χώρα που η εκπαίδευση αποτελεί ακόμα πιο άμεσα πεδίο κερδοσκοπίας των επιχειρήσεων, σε μία χώρα που η ολοκλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης είναι κάθε άλλο παρά δεδομένη.

Στο κείμενο «Στρατηγικό πλάνο για τα δημοσιονομικά έτη 2007-2012» το υπουργείο Παιδείας των ΗΠΑ αποτυπώνει τους στόχους για την παιδεία και τη σημερινή εικόνα της, δείχνοντας ότι όσο η παιδεία και η κοινωνία συνολικά είναι προσανατολισμένη στο κυνήγι του κέρδους, δεν μπορούν να εξασφαλιστούν οι συνθήκες πραγματικής μόρφωσης ισότιμα για όλους.

Στο κείμενο αποτυπώνεται ως πρωταρχικός στόχος η βελτίωση των επιδόσεων των μαθητών καθώς, όπως διαπιστώνει το υπουργείο Παιδείας των ΗΠΑ, στο σύνολο των μαθητών μόλις το 65,8% διαθέτει επάρκεια στην ανάγνωση και χρήση της γλώσσας. Τα ποσοστά είναι ακόμα μικρότερα και φτάνουν το 52,6% στην κατηγορία «μαθητές με χαμηλό εισόδημα». Αντίστοιχα στα μαθηματικά, το 63,4% διαθέτει επάρκεια ενώ το ποσοστό αυτό μειώνεται στο 50,7% για τους μαθητές που προέρχονται από φτωχές οικογένειες. Τα μισά από τα παιδιά που ανήκουν σε μειονότητες δεν τελειώνουν το λύκειο, ενώ συνολικά το 30% των μαθητών της Α΄ Λυκείου δεν ολοκληρώνουν τη φοίτηση στο λύκειο. Στις ηλικίες 18-24 ετών, το 13,2% δεν έχει ολοκληρώσει το λύκειο.

Τα παραπάνω στοιχεία δείχνουν την ταξικότητα της εκπαίδευσης σε όλο της το μεγαλείο. Στις ΗΠΑ, η αποκεντρωμένη εκπαίδευση είναι πραγματικότητα εδώ και χρόνια και οι συνέπειές της είναι φανερές. Τα σχολεία των πλουσίων και των φτωχών είναι πραγματικότητα ανάλογα με τις οικονομικές δυνατότητες κάθε περιοχής, αφού η εκπαίδευση χρηματοδοτείται από την τοπική κοινωνία. Για παράδειγμα, το 1989 το Σικάγο ξόδεψε περίπου 5.500 δολάρια ανά μαθητή στα σχολεία, ενώ στα πλουσιότερα προάστια το ποσό αυτό έφτανε τις 8.500-9.000 ανά μαθητή. Στη Ν. Υόρκη το διάστημα 1986-87 η δαπάνη ανά μαθητή ήταν 11.300 δολάρια στα πλουσιότερα προάστια, ενώ στις εργατοσυνοικίες ήταν σχεδόν η μισή, 6.400 δολάρια ανά μαθητή και 5.600 δολάρια στις περιοχές που κατοικούν μειονότητες. Τρία χρόνια αργότερα, οι αντίστοιχες δαπάνες ήταν στις παραπάνω περιοχές 15.000, 9.000, και 7.300 αντίστοιχα. Παρά δηλαδή το γεγονός ότι αυξήθηκε το ποσό, διατηρήθηκε η ταξική διαφορά και ευνοήθηκαν οι πλούσιες περιοχές.

Η ταξικότητα αντανακλά και στο εκπαιδευτικό προσωπικό των σχολείων. Στην έκθεσή του το υπουργείο Παιδείας των ΗΠΑ συνδέει τις χαμηλές επιδόσεις με την επιστημονική κατάρτιση των εκπαιδευτικών. Οπως αναφέρει, στο Δημοτικό, το 7% των εκπαιδευτικών δεν έχει ούτε πτυχίο μπάτσελορ και στα δημοτικά σχολεία των φτωχών περιοχών το ποσοστό αυξάνεται στο 10%. Στα Γυμνάσια, πτυχίο μπάτσελορ δεν έχει το 11%, ενώ στις φτωχές περιοχές το 16%.

Οι ταξικές διαφορές είναι φανερές και μετά το τέλος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, με τους νέους που ανήκουν στις μειονότητες να δοκιμάζουν μια γερή γεύση τού τι ισχύει στη «γη της επαγγελίας». Σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας των ΗΠΑ, τη στιγμή που περίπου το 34% των λευκών ενηλίκων έχει αποκτήσει πτυχίο μπάτσελορ σε ηλικία 25-29 ετών, το ποσοστό αυτό μειώνεται στο 18% για τους Αφροαμερικανούς και σε 10% για τους ισπανόφωνους.

Πάνω από το 60% του πληθυσμού των ΗΠΑ ηλικίας 25-64 δεν έχει τίτλο μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (στοιχεία 2004). Παράλληλα, όπως διαπιστώνει η επιτροπή για την ανώτατη εκπαίδευση, «πολλοί φοιτητές αποθαρρύνονται από την ολοκλήρωση των σπουδών τους, ενώ άλλοι φορτώνονται δυσβάσταχτα χρέη προκειμένου να τα καταφέρουν».

Οσο για τη συνύπαρξη δημόσιων και ιδιωτικών ιδρυμάτων στην ανώτατη εκπαίδευση, η αμερικανική εμπειρία επιβεβαιώνει ότι όλα τελικά λειτουργούν σαν ιδιωτικά. Το διάστημα 1995-2005 η μέση τιμή των διδάκτρων στα δημόσια τετραετή κολέγια αυξήθηκε κατά 51% προκειμένου να προσαρμοστεί στον πληθωρισμό (για τα ιδιωτικά η αύξηση ήταν 36%), ενώ η κρατική χρηματοδότηση για την ανώτατη εκπαίδευση έπεσε στα χαμηλότερα επίπεδα της εικοσαετίας.

Τα σχολεία των ΗΠΑ αποτελούν καθρέφτη της κοινωνικής παθογένειας, που είναι αποτέλεσμα των αντιφάσεων, των αδιεξόδων και των δυσκολιών της ζωής, του γενικότερου ιδεολογικού κλίματος που επικρατεί, του καπιταλιστικού συστήματος. Το υπουργείο Παιδείας των ΗΠΑ δηλώνει ότι στόχος του είναι να δημιουργήσει ένα «ασφαλές, πειθαρχημένο, απελευθερωμένο από τα ναρκωτικά μαθησιακό περιβάλλον». Σύμφωνα με στοιχεία που παρατίθενται, το 2005, το 6,5% των μαθητών είχαν όπλο στο σχολείο και στόχος του υπουργείου είναι να μειωθεί το ποσοστό αυτό στο 4%! Αντίστοιχα κατοχή και πώληση ναρκωτικών στο σχολείο έχει καταγραφεί για το 25,4% των μαθητών το 2005, με στόχο να φτάσει το 25% το 2011, δηλαδή «μόνο» ένας στους τέσσερις μαθητές να κουβαλάει ή διακινεί ναρκωτικά!!

Οι ελλείψεις σε υποδομές, οι μισοκαταρτισμένοι εκπαιδευτικοί, η μαθητική διαρροή, η υποχρηματοδότηση συνθέτουν ένα τοπίο εκπαίδευσης πολύ μακριά από τις ανάγκες του λαού. Ωστόσο, το ίδιο σχολείο είναι ο εκπαιδευτικός παράδεισος των επιχειρήσεων που έχουν μπει για τα καλά στη λειτουργία του σχολείου. Ετσι, πολλά είναι τα παραδείγματα του πού μπορεί να φτάσει το μοντέλο του σχολείου που είναι «ανοιχτό» στην επιχειρηματική δραστηριότητα.

Πολυεθνική τροφίμων αξιώνει από τα επιχορηγούμενα δημοτικά να διδάσκουν τις πράξεις των μαθηματικών προσθαφαιρώντας πατατάκια και από τα λύκεια να φορούν οι μαθητές μπλουζάκια και καπελάκια με το σήμα της! Παράλληλα, οκτώ εκατομμύρια μαθητές παρακολουθούν καθημερινά εντός σχολείου το «Chanel one», σχολικό χορηγό, σε εκπομπές με ειδήσεις και διαφημίσεις. Η ημέρα της «Coca - cola» είναι μέρα συμμετοχής των σχολείων σε εθνικό διαγωνισμό. Οσα σχολεία έχουν τις καλύτερες ιδέες για τα εκπτωτικά κουπόνια αγοράς του αναψυκτικού, αποσπούν επιχορήγηση 10.000 δολάρια, ενώ όταν σε ένα σχολείο που συνεργάζεται με την «Coca-cola» ένας μαθητής φόρεσε μπλούζα ανταγωνιστικής εταιρείας, αποβλήθηκε! Το σχολείο είναι μια τεράστια φωτεινή διαφημιστική πινακίδα. Η χρησιμοποίηση των σχολικών χώρων (ταράτσες, τοίχοι, πίνακες ανακοινώσεων) για διαφημίσεις χορηγών έχει αυξηθεί την τελευταία διετία κατά 540%, καθώς η «αυτονομία» των σχολικών μονάδων (που και εδώ προωθείται) οδηγεί τα σχολεία στο να ξεπουλούν τα πάντα για την επιβίωσή τους...