ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 4 Μάη 2003
Σελ. /24
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΟ ΡΟΔΟ
Ιδανικές φωνές και αγαπημένες

Πάντα λάτρευα τους ήρωες της λογοτεχνίας, που με τις μαγικές τους φωνές πέφτουν πάνω στην πραγματικότητα και την αλλάζουν. Ενα ανθολόγιο αντί για μαγιάτικο στεφάνι:

ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ

α) Εννοείται πως δεν ξέρω τι γινόταν μέσα του, εγώ τον έβλεπα απ' έξω.

β) Νιώθω μια τρομερή επιθυμία να γελάσω, όλο να γελάω, για ώρα πολλή. Λες και κόλλησα γέλιο.

ΤΖΕΪΜΣ ΤΖΟΫΣ

α) Ο,τι σε περιμένει μέσα στο χώρο θα σε βρει μέσα στο χρόνο.

β) Κάθε Παρασκευή θάβει μια Πέμπτη.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ

Εν Πειραιεί τη 15 Ιανουαρίου 1870

Σεβαστέ μοι πάτερ! Ελαβον την επιστολήν Σας και τα χρήματα παρά του κυρ - Αγγελή, αλλά δε μοι γράφετε εάν ελάβετε και την τελευταίαν επιστολήν μου. Πλην τις να το ακούσει; Πιστεύετε ότι εκ των 60 εκείνων δραχμών δε μοι έμειναν σήμερον, την στιγμήν καθ' ήν σας γράφω, παρά δέκα; Ο λογαριασμός μου το δεικνύει: 7 δραχμάς εχρεώστουν εις εν ξενοδοχείον. 10 δραχμαί εις ενοίκιον 20 Δεκεμβρ.-20 Ιαν. 7,5 εις εν ζεύγος παπουτσιών. 10 δραχμαί εις τον Σωτήριον απέναντι του προς αυτόν χρέους μου. 2 δρχ. εις μικράς άλλας πιστώσεις. 36,50 το όλον. -Εμειναν άρα 23,50, εξ ων, ως βλέπετε, εδαπανήθησαν πολλαί εις διάστημα ημερών ολίγων. Τι τα θέλετε, ομολογώ, ως ωμολόγουν, ότι δεν είμαι διόλου οικονόμος, και τούτο είναι εις εκ των λόγων οίτινες με έπεισαν να το ρίξω σχεδόν έξω κατ' αρχάς, διότι επερίμενον ανάλογον απάντησιν εις την από 1 Ιανουαρίου επιστολήν μου. Αλλως δε, εκτός της ψυχής μου, ήτις εψυχράνθη αρκετά, και απηύδησε να υποφέρει αηδίας, εκτός του στομάχου μου, όστις ως επί το πλείστον δεν καλοπερνά, εκτός της συνειδήσεώς μου, ήτις γογγύζει κατ' εμού, ως τρέχοντος εις την άβυσσον και συνεπιφέροντος και άλλους, εκτός της φαντασίας μου, ήτις εστενοχωρήθη πάρα πολύ και επεθύμη ελευθερότερον αέρα, εκτός πάντων τούτων με κνίζει και το σώμα μου, το οποίον υπέφερεν εφέτος υπέρποτε. Η υγεία μου προ πολλού πάσχει μετρίως μεν, αλλά διαρκώς, και ουδέποτε σχεδόν παρεπονέθην διά τούτο εις ουδένα. Συνήθισα ήδη να καταπίνω πολλά πράγματα. Εχθρός μεταξύ των οχληροτέρων είναι και η επιταθείσα δυσυπνία μου, ήτις και μεθ' όλα εις όσα κατέφυγον μεθοδεύματα, με αναγκάζει πολλάκις, ναι... δεν ερυθριώ... το λέγω... να μην πηγαίνω εις το μάθημα! Ολοι ούτοι οι λόγοι είναι, νομίζω, αρκετοί διά να σας πείσουν να με αποσύρητε ή να με διατάξητε να μεταβώ παντού αλλού παρά εις την Σκίαθον. Εν ονόματι του θεού, δε δύναμαι πλέον. Κατασπάσθητε πάντας δι' εμέ και μη αναγνώσητε το αγροίκον τούτο έγγραφον εις ουδένα. Αποφασίσατε ταχέως και απαντήσατε μοι. Ο υιός σας, Αλέξανδρος.

ΧΑΓΚΑΚΟΥΡΕ

Πεθαίνετε με τη σκέψη σας κάθε πρωί, και δε θα φοβάστε πια να πεθάνετε.

ΙΤΑΛΟ ΚΑΛΒΙΝΟ

Εγώ είμαι ακόμη ένας από αυτούς που πιστεύουν, όπως και ο Κρότσε, ότι αυτό που μετράει για έναν συγγραφέα είναι μόνο τα έργα του (όταν φυσικά μετράνε). Γι' αυτό δε δίνω βιογραφικά στοιχεία μου ή δίνω ψεύτικα ή τέλος πάντων προσπαθώ κάθε φορά να τα αλλάζω. Ρωτήστε με αυτό που θέλετε να μάθετε και θα σας το πω. Δε θα σας πω ποτέ την αλήθεια, γι' αυτό να είστε σίγουροι.

ΜΑΡΣΕΛ ΠΡΟΥΣΤ

Και καταλάβαινα το ανέφικτο πάνω στο οποίο προσκρούει ο έρωτας. Φανταζόμαστε πως έχει ως αντικείμενο ένα πλάσμα που μπορεί να βρίσκεται ξαπλωμένο μπροστά μας, κλεισμένο σ' ένα σώμα. Αλίμονο! Αποτελεί την προέκταση αυτού του πλάσματος σε όλα τα σημεία του χώρου και του χρόνου στα οποία βρέθηκε ή θα βρεθεί το πλάσμα αυτό. Αν δεν κάνουμε δικιά μας την επαφή του μ' έναν ορισμένο τόπο, με μια ορισμένη ώρα, δεν κάνουμε δικό μας το πλάσμα αυτό. Και δεν μπορούμε ν' αγγίξουμε όλα αυτά τα σημεία. Αν τουλάχιστον μας τα είχαν υποδείξει, ίσως μπορούσαμε ν' απλωθούμε ως εκεί. Ψηλαφούμε δίχως να τα βρίσκουμε. Κι έτσι γεννιούνται η δυσπιστία, η ζήλια, οι κατατρεγμοί. Χάνουμε χρόνο πολύτιμο ακολουθώντας παράλογα ίχνη και περνάμε, δίχως να το υποψιαστούμε, δίπλα στην αλήθεια.


Του
Γιώργου ΚΑΚΟΥΛΙΔΗ


Ο ταύρος στο μεσογειακό κόσμο

Ρυτό με κεφαλή ταύρου. Απουλία, 4ος αιώνας π.Χ.
Ρυτό με κεφαλή ταύρου. Απουλία, 4ος αιώνας π.Χ.
Μία ενδιαφέρουσα αρχαιολογική έκθεση με θέμα τον ταύρο και τη θέση που κατείχε στον αρχαίο μεσογειακό χώρο παρουσιάζεται (έως τις 7 του Ιούνη), στο Μουσείο Μπενάκη. Τίτλος της «Ο Ταύρος στο Μεσογειακό Κόσμο - Μύθοι και λατρείες». Η παρουσίασή της, το Νοέμβρη του 2002, στο περίφημο Museu d' Historia de la Ciutat (Μουσείο Ιστορίας της Πόλης) στη Βαρκελώνη, αποτέλεσε το εκθεσιακό γεγονός της χρονιάς για την πρωτεύουσα της Καταλονίας.

Η έκθεση περιλαμβάνει πρωτότυπα αρχαία έργα τέχνης, πολλά από τα οποία εκτίθενται για πρώτη φορά ή είναι ελάχιστα γνωστά. Τα εκθέματα από τα Μουσεία Βερολίνου, Βατικανού, Εθνικού Αρχαιολογικού της Ισπανίας κ.ά. καλύπτουν τη γοητευτική διαδρομή στο γήινο, στο φυσικό και «μεταφυσικό» περιβάλλον του Μινωικού και Μυκηναϊκού Πολιτισμού στο Αιγαίο, στην Κύπρο, στην Παλαιστίνη, στην Αίγυπτο και αλλού. Η Ελλάδα συμμετέχει με 64 εκθέματα. Παρουσιάζοντας έργα από τα μεγαλύτερα αρχαιολογικά μουσεία μεσογειακών χωρών και από τη χώρα μας, η έκθεση εστιάζει στην εικονογραφία του ταύρου στην τέχνη των λαών της μεσογειακής λεκάνης. Μέσα από την ποικιλία των εκθεμάτων, ξεδιπλώνεται η σημασία του ταύρου ως συμβόλου λατρείας, πολιτισμού και αθλητισμού στους αρχαίους λαούς της Μεσογείου.

Ο ταύρος έπαιξε κυρίαρχο ρόλο στη ζωή της αρχαίας Ελλάδας, αλλά και των υπολοίπων χωρών της Μεσογείου, άλλοτε ως θεϊκή υπόσταση, άλλοτε ως αντικείμενο ή σύμβολο λατρείας κι άλλοτε ως μέσον επιβολής και διεκδίκησης εξουσίας για να επιτύχουν οι ήρωες ένα σημαντικό αξίωμα. Ο ταύρος είναι ζώο εξημερωμένο από τη νεολιθική εποχή. Ομως, ακόμη και από την εποχή του χαλκού, που ήταν σε ημιάγρια κατάσταση, ήταν μέρος ενός δύσκολου και προκλητικού κυνηγιού, πράξης λεβεντιάς και σωματικής υπεροχής. Συμβόλιζε τη δύναμη, τη γονιμότητα του κοπαδιού, της γης, αλλά και την ευγονία των ανθρώπων και την αγριότητα της φύσης. Πέρα από όλα αυτά, όμως, είχε σπουδαία χρησιμότητα στην αγροτική οικογένεια. Παρόμοιες σκηνές απεικονίζονται σε πολλά αρχαία ευρήματα. Σε χειροποίητα μινωικά ρυτά από την αρχή της 2ης χιλιετίας απεικονίζονται ταυροκαθάψια (ήταν τελετουργικό θέαμα της Μινωικής Κρήτης με ρίζες στην Αίγυπτο).

Περίαπτο σε μορφή κεφαλής ταύρου. Μουσείο Μπενάκη
Περίαπτο σε μορφή κεφαλής ταύρου. Μουσείο Μπενάκη
Εκτός από τις πολιτισμικές αξίες που χαρακτηρίζουν και διαφοροποιούν τους λαούς που αναπτύχθηκαν κατά την αρχαιότητα στη Μεσόγειο, οι μύθοι που αναφέρονται στον ταύρο συνέβαλαν στη δημιουργία και καθιέρωση διαφόρων λατρειών και δοξασιών των λαών του αρχαίου μεσογειακού κόσμου. Ενα παράδειγμα είναι η ισχυρή αστρολατρική παράδοση πάνω στην Κρήτη και στην ακμή του Μινωικού Πολιτισμού. Οι λατρείες του Ηλιου και της Σελήνης από τις νοτιοανατολικές ακτές της Μεσογείου, λατρείες του τύπου του «Αστέριου Δία» και της Αστάρτης, με μαγικές τελετουργίες για τη βροχή και τη βλάστηση, μυστηριακούς χορούς και γιορτές όπως - πιθανόν - τα ταυροκαθάψια, έγιναν αρχή για να πλαστούν οι μύθοι του Δία και της Ευρώπης, του Μίνωα και της Πασιφάης, του Δαίδαλου, του Μινώταυρου κλπ.

Από τις θεματικές ενότητες ξεχωρίζουν: Η Αρπαγή της Ευρώπης, Ταυροκέφαλοι θεοί, ο Επουράνιος, ο Χθόνιος και ο Ζωοδότης Ταύρος, ο Ταύρος της Βροχής και του Νερού, τα λατρευτικά σύμβολα, σημαντικά ιερά με αναθήματα πήλινων ταύρων, τα Ταυροκαθάψια, οι Γρανιτένιοι Ταύροι της Ιβηρίας, η θυσία του Ταύρου, ο Ταύρος και η μεταθανάτια ζωή κ.ά.

Την έκθεση «Ο Ταύρος στο Μεσογειακό Κόσμο - Μύθοι και λατρείες» συνοδεύουν αντιπροσωπευτικά δείγματα σύγχρονου θεάτρου, μουσικής και χορού από την Ελλάδα με θέμα τον ταύρο, τα οποία συνδέουν παρελθόν και μέλλον, επισημαίνοντας τη διαχρονία του ταύρου ως πολιτιστικής αναφοράς και καλλιτεχνικής έμπνευσης.


Βάση σαρκοφάγου με παράσταση Απιδος-ταύρου. Φαραωνική Αίγυπτος
Βάση σαρκοφάγου με παράσταση Απιδος-ταύρου. Φαραωνική Αίγυπτος

Μελανόμορφος αμφορέας με λαιμό που εικονίζει την αρπαγή της Ευρώπης
Μελανόμορφος αμφορέας με λαιμό που εικονίζει την αρπαγή της Ευρώπης

Η. ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ