ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 30 Αυγούστου 1998
Σελ. /40
ΚΕΝΗ
Η "επανάσταση" του Αρχιεπίσκοπου

Η "αψιμαχία" μεταξύ κυβέρνησης και του πρώτου τη τάξη στην ορθόδοξη εκκλησιαστική ιεραρχία της Ελλάδας, του αρχιεπισκόπου, άνοιξε ένα ζήτημα που αναπόφευκτα αποπροσανατολίζει από το κύριο. Η παρέμβαση κυβερνητικών στελεχών και του κυβερνητικού εκπροσώπου, ήπια ή οξυμένη, εστιάζεται στο αν ο αρχιεπίσκοπος, ως εκκλησιαστικός θεσμός, έχει το δικαίωμα, άρα και τη δυνατότητα να εκφράζει δημόσια, εκμεταλλευόμενος τη θέση του, γνώμη και άποψη για την πολιτική, να δρα ως παράγοντας πολιτικοποιημένος, να ασχολείται γενικά με την κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα. Αλλά, μήπως, η θεοποιημένη από την αστική τάξη δημοκρατία της αυτό δε θεωρεί ακρογωνιαίο λίθο της λειτουργίας της; Να μπορεί καθένας να έχει άποψη πολιτική; Και βεβαίως αν έχει ή και αν δεν έχει να μπορεί να το εκφράζει δημόσια; Είναι και αυτό ένα ζήτημα, αλλά η ουσία της υπόθεσης βρίσκεται αλλού. Σ' αυτό που ο ίδιος ο αρχιεπίσκοπος "παραβιάζει" προκαλώντας, όχι γιατί ξεπερνά τα όρια των θεσμικών καθηκόντων του, αλλά με τις θέσεις που κατά καιρούς παίρνει στα διάφορα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα, δηλαδή στην προσπάθεια εμφάνισής του, ως "προστάτη των φτωχών και των αδυνάτων", (αλήθεια από ποιον;) όταν πραγματικά δεν είναι και αντικειμενικά δεν μπορεί να γίνει τέτοιος προστάτης. Ενώ τοποθετείται δημόσια επί παντός του επιστητού, σε ό,τι αφορά κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα, αποφεύγει επιμελώς, όπως "ο διάβολος το λιβάνι", να αναφερθεί στις αιτίες, τις πηγές αυτών των ζητημάτων, επισημαίνοντας μόνο τις συνέπειες. Ετσι γίνεται πιο κομψή και εύκολη η προοπτική της "επανάστασης της Εκκλησίας". Για παράδειγμα, δε λέει κουβέντα για την εκμετάλλευση, που πηγή της είναι η ατομική ιδιοκτησία μιας κοινωνικής μειοψηφίας, των αστών, άρα και η ατομική ιδιοποίηση απ' αυτούς του πλούτου που παράγεται από την πλειοψηφία της κοινωνίας, την εργατική τάξη και τ' άλλα λαϊκά στρώματα, αφού θεωρεί και ο ίδιος και η Εκκλησία ότι οι καπιταλιστές ως μέλη αυτής της κοινωνίας που αποκτούν τον πλούτο από την ίδια τη λειτουργία της, τον δικαιούνται. Οτι πλούτος και φτώχεια συνυπάρχουν έξω και ανεξάρτητα από τις σχέσεις των ανθρώπων και άρα το ζήτημα δεν είναι η κατάργησή τους, αλλά η "φιλευσπλαχνία", που δείχνει η Εκκλησία για τη δήθεν ανακούφιση των φτωχών. Ακόμη και γι' αυτή τη μαζική δολοφονία ανθρώπων από τους αυτοαποκαλούμενους θιασώτες της ελευθερίας, φονιάδες των λαών Αμερικάνους, δε βρήκε να πει κουβέντα. Ολα δε αυτά όταν η ίδια η πραγματικότητα είναι εντελώς αντίθετη, όταν για τα βάσανα και την κακοδαιμονία των απλών ανθρώπων πηγή δεν είναι η μοίρα τους, ούτε βεβαίως οι μαζικές δολοφονίες λαών από τις αμερικανικές βόμβες είναι θέλημα Θεού. Οι ρίζα όλων αυτών βρίσκεται σ' αυτή την κοινωνία με τις τεράστιες ανισότητες που δεν εξισώνονται με την "επανάσταση της Εκκλησίας", αλλά καταργούνται με την επανάσταση για την ανατροπή της.

* * *

Βεβαίως, αν θέλουμε να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους, ή καλύτερα να τα πούμε με τ' όνομά τους, πρέπει να σταθούμε σ' ένα ζήτημαπου η αστική δημοκρατία προσπαθεί να συγκαλύπτει με όσο γίνεται μεγαλύτερη ευλάβεια. Το γεγονός ότι κανένα φαινόμενο, καμιά κατάσταση, δεν είναι αποκομμένα και χωρίς καμιά σχέση με την πολιτική γενικά. Μόνο που πολιτική σημαίνει συμφέροντα. Αυτό βεβαίως το ξέρει καλά ο αρχιεπίσκοπος, γι' αυτό και διακηρύσσει ότι ούτε ο ίδιος ούτε η Εκκλησία που εκπροσωπεί έχουν σχέση με την πολιτική και ούτε θέλουν να έχουν, και ας αποδεικνύει η ίδια η πρακτική τους το αντίθετο. Το ξέρουν, επίσης, και οι εμφανιζόμενοι ως αψιμαχούντες μαζί του κυβερνώντες, αλλά και όλοι όσων τα γενικά συμφέροντα εξυπηρετούν. Μόνο που αμφότεροι επιδιώκουν τα διαφορετικά ταξικά συμφέροντα να τα παρουσιάσουν σαν γενικά κοινωνικά, για να υπηρετούνται όσο γίνεται καλύτερα τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης. Ετσι ο αρχιεπίσκοπος αναφωνεί ότι δεν μπορούν να τον φιμώσουν, γιατί ο ρόλος του, όπως και ο ρόλος της Εκκλησίας, είναι συγκεκριμένος και προσδιορισμένος μέσα στην κοινωνία, μαζί με την κοινωνία και τα προβλήματά της, είναι κοντά σ' όσους έχουν προβλήματα. Αυτόν το ρόλο θα τον εξασφαλίζει και θα τον κατακτά η Εκκλησία, ανεξάρτητα από τις όποιες αντιδράσεις εκφράζονται στη δράση του αρχιεπισκόπου. Ο ίδιος αρέσκεται ιδιαίτερα στην προπαγάνδα του τύπου "η πολιτική και τα κόμματα διχάζουν, ενώ η Εκκλησία ενώνει". Αντικειμενικά, λοιπόν, και ανεξάρτητα από τον αυστηρό προσδιορισμό των θεσμικών ορίων της Εκκλησίας και της δράσης της, (σ' αυτό γίνεται προσπάθεια να στηριχτεί και η "αψιμαχία" κυβέρνησης - αρχιεπισκόπου), η σχέση της με την πολιτική σ' αυτή την ταξική καπιταλιστική κοινωνία, υπάρχει και θα υπάρχει όσο συνεχίζει να υπάρχει αυτή η κοινωνία.

* * *

Η άρχουσα τάξη της Ελλάδας σ' όλη την ιστορία της την είχε και θα την έχει σταθερό στήριγμα στη δράση της και μέσο υποταγής των λαϊκών μαζών. Η δράση του ανώτερου κλήρου, με απειροελάχιστες εξαιρέσεις, από το ρόλο του στην επανάσταση του 1821 και σ' όλους τους λαϊκούς αγώνες, (εθνική αντίσταση και ιδιαίτερα στον αγώνα του ΔΣΕ και στην μετέπειτα περίοδο), ρόλος υπονόμευσής τους, έχει καταγραφεί στην ιστορία. Η θρησκεία, αποτελεί μέρος της κοινωνικής συνείδησης αυτής της κοινωνίας και η Εκκλησία μέρος του εποικοδομήματος της αστικής, καπιταλιστικής οικονομικής βάσης, των καπιταλιστικών σχέσεων. Τη χρειάζεται η αστική τάξη, ως μέρος της φιλοσοφικής και ιδεολογικής της παρέμβασης για τη συνέχιση και ενίσχυση των εκμεταλλευτικών σχέσεων και της εξουσίας της. Ως μια διέξοδο στα αδιέξοδα της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων, μέσω του ιδεολογικού εγκλωβισμού τους στην ψεύτικη ελπίδα και προσδοκία μιας καλύτερης ζωής, που, παρά την ύπαρξη της θρησκείας και της Εκκλησίας αιώνες πριν, αυτή δεν έρχεται, λόγω χαμηλής ταξικής πολιτικής συνείδησης. Και μόνο το γεγονός ότι ο ίδιος ο αρχιεπίσκοπος, αλλά και η Εκκλησία κάνουν αυτό το μεγάλο άνοιγμα προς τις λαϊκές μάζες, εκμεταλλευόμενοι τα τεράστια λαϊκά προβλήματα, αλλά συσκοτίζοντας τις αιτίες τους και αποπροσανατολίζοντας ως προς τη διέξοδο και τις λύσεις τους, είναι μια τεράστια προσφορά στην άρχουσα τάξη. Αλλωστε, ο αρχιεπίσκοπος αρέσκεται συχνά να κάνει κεντρικό άξονα της προπαγάνδας του το γεγονός ότι η πολιτική δεν αντιμετωπίζει τα λαϊκά προβλήματα, ενώ η θρησκεία αποτελεί τη διέξοδο σ' αυτό, χωρίς βεβαίως να μπαίνει στον κόπο να τοποθετηθεί ενάντια στην κυρίαρχη πολιτική, αφού η δράση του αποτελεί μέρος της. Παίρνει δε και πρακτικά μέτρα αντιμετώπισης κοινωνικών προβλημάτων όπως τη δημιουργία παιδικών σταθμών, σχολείων, ανάπτυξη φιλανθρωπικής δράσης για να φέρει την κοινωνία στο δρόμο του θεού και ιδιαίτερα τη νεολαία, ώστε να αντιμετωπιστούν τα λαϊκά προβλήματα. Και αυτή η δράση είναι μέρος της προσπάθειας εγκλωβισμού στη σημερινή πραγματικότητα, στη δημιουργία λαϊκών συνειδήσεων υποταγμένων σ' αυτή την κοινωνία, γεγονός που δημιουργεί πρόσθετα εμπόδια στο εργατικό κίνημα για την ανύψωση της ταξικής συνείδησης έως την αναγκαιότητα ανατροπής του καπιταλισμού.

* * *

Στην προκειμένη περίπτωση αυτό που ξενίζει και που οδήγησε ίσως στην αντιπαράθεση με κυβερνητικά στελέχη, δεν είναι τόσο η αυτοτέλεια του αρχιεπισκόπου στη δράση του, αλλά οι πολιτικές θέσεις που εξέφρασε στη δοσμένη στιγμήγια τις "χαμένες πατρίδες", για "την Τραπεζούντα, την Πόλη και την Αγιά Σοφιά", καλλιεργώντας επικίνδυνα αλυτρωτικές εθνικιστικές αντιλήψεις, οι οποίες αντικειμενικά δυσκολεύουν την κυβερνητική εξωτερική πολιτική και ας είναι μέρος της αστικής ιδεολογικής βάσης και μάλιστα η πιο αντιδραστική. Η μεγάλη ιδέα έχει εκφραστεί κατά καιρούς πολιτικοϊδεολογικά με διάφορες παραλλαγές. Ας μην ξεχνάμε την αξιοποίηση του απανταχού ευρισκόμενου ελληνισμού προς όφελος του έθνους, δηλαδή της άρχουσας τάξης, που προβάλλουν όλες οι πολιτικές δυνάμεις του συστήματος. Αλλά και ο εθνικισμός γίνεται παραλλαγή αυτής της ιδέας, που κάποτε εξυπηρετεί τα σχέδια αν όχι ολόκληρης, τουλάχιστον μερίδων της. Αλλωστε η "νέα τάξη" τα χωράει όλα και της χρειάζονται όλα.

Αυτό που έχει τεράστια σημασία για την εργατική τάξη και το λαϊκό κίνημα είναι η ανάπτυξη του ιδεολογικοπολιτικού μετώπου στις ιδέες, τις απόψεις, την προπαγάνδα, αλλά και τη δράση του Αρχιεπισκόπου, που αναπόφευκτα θα υπάρχουν και θα αναπτύσσονται, με στόχο τον απεγκλωβισμό λαϊκών συνειδήσεων από την αστική ιδεολογία, μέρος της οποίας και μάλιστα σημαντικό αποτελεί η θεοκρατική αντίληψη της κοινωνίας για την ίδια.

Σ. Λ.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ