ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 30 Αυγούστου 1998
Σελ. /40
ΚΕΝΗ
Γυναίκα - θύμα και καταναλώτρια

Αντρες κατέχουν τις διευθυντικές θέσεις στον Τύπο και αποφασίζουν για την πολιτική κάθε εφημερίδας. Αλλά μήπως και στα περιοδικά όπου γυναίκες κατέχουν πολλές διευθυντικές θέσεις η εικόνα της γυναίκας που προβάλλεται είναι η πραγματική; Οσο για τα τηλεοπτικά κανάλια όλοι και όλες γνωρίζουμε πόσο η εικόνα της γυναίκας είναι παραποιημένη, εκτός τόπου και χρόνου. Μια ενδιαφέρουσα ανάλυση για τα πρότυπα που προβάλλονται μέσα από τα ΜΜΕ έκαναν στο τελευταίο συνέδριο της Ομοσπονδίας Γυναικών Ελλάδας, η φιλόλογος Αννεκε Ιωαννάτου και η δημοσιογράφος Κάλια Παπαδοπούλου.

Ιδιαίτερο θύμα αυτής της αλλοτρίωσης - χειραγώγησης είναι η γυναίκα, υποστηρίζει η Αννεκε Ιωαννάτου, η γυναίκα που είναι η άμεση, πρώτη πηγή ιδεολογικών πληροφοριών για τα παιδιά και θέλουν να την έχουν φορέα κατ' εξοχήν του συντηρητισμού. Σακατεύεται σε διάφορους ρόλους, μακριά από την έννοια της ολοκληρωμένης προσωπικότητας. Βλέποντας την εικόνα της, όπως πλασάρεται στα ΜΜΕ, μπορούμε να "διαλέξουμε": Μάνα με την έννοια της μηχανής αναπαραγωγής, γκόμενα, άφταστη νοικοκυρά. Η ουσία εξακολουθεί να βρίσκεται ωστόσο σε δύο "ιδιότητες": Μητέρα ή πόρνη με την ευρύτερη έννοια είναι οι δύο κατηγορίες γυναικών που σε γενικές γραμμές και με διαφορές βαθμού επιτρέπεται να υπάρχουν από τότε που υπάρχει το πατριαρχικό σύστημα... Εδώ βρίσκουν τη γυναίκα ευάλωτη, γιατί ευκολότερα υφίσταται την απειλή των επιπτώσεων στην κοινωνία με την ενδεχόμενη ανεξάρτητη συμπεριφορά της, ακριβώς γιατί είναι πιο εξαρτημένη στις περισσότερες περιπτώσεις (τεκνοποίηση, οικονομικά ασθενέστερη) λιγότερο μορφωμένη, λιγότερο συνδικαλισμένη.

"Τα τελευταία χρόνια η πλειοψηφία των ΜΜΕ - εφημερίδες, περιοδικά, ραδιόφωνα, τηλεοράσεις - έχουν περάσει στην ιδιοκτησία του κεφαλαίου (εφοπλιστές, βιομήχανοι, επιχειρηματίες, μεγαλοεργολάβοι). Παράλληλα με τις άλλες δραστηριότητές τους αγοράζουν και όλα τα είδη των μέσων και έτσι μετεξελίσσονται από μοχλό σε φορέα της εξουσίας. Αραγε έχουν τη δυνατότητα οι δημοσιογράφοι - υπάλληλοι να μη συμφωνήσουν ή να αντισταθούν στη θέληση των αφεντικών τους, για το τι είναι είδηση, αναρωτιέται η Κάλλια Παπαδοπούλου. Ποια γεγονότα και ποια πρόσωπα πρέπει να προβάλλονται; Ποια όχι; Τι ενδιαφέρει και τι δεν ενδιαφέρει, ακόμη και για το ποια καλλιτεχνικά δημιουργήματα, ποιων καλλιτεχνών, θα βρουν δρόμους ανοιχτούς προς το κοινό;

Φέρτε την εικόνα του μέσου τηλεθεατή στο νου σας. (Μόνος ή με ολιγομελή παρέα, σιωπηλός, να "ρουφάει" ό,τι του σερβίρουν).

Κι αν δεν είναι - επισημαίνει η Κάλλια Παπαδοπούλου - ο τύπος του ανθρώπου που αντιδρά, που παλεύει, που ζυμώνεται στο μαζικό κίνημα, που συμμετέχει στο σωματείο του, που δε διαβάζει συστηματικά εφημερίδα και βιβλία, που δεν επισκέπτεται τακτικά τις κινηματογραφικές και θεατρικές αίθουσες, τότε πώς μπορεί να αμυνθεί ή καλύτερα ν' αντισταθεί σε ό,τι έντεχνα μετά από μελέτη, έρευνα και σκληρή δουλιά έμπειρων και αυστηρά επιλεγμένων επιτελείων, που πλασάρεται στις απαραίτητες δόσεις και με τρόπο επιστημονικό, ώστε να τον κάνουν να ξεχάσει ό,τι θέλουν να ξεχάσει, να προσέξει ό,τι θέλουν να προσέξει, να καταναλώσει ό,τι θέλουν να καταναλώσει, να θαυμάσει ό,τι θέλουν να θαυμάσει;".

Ποιες είναι όμως οι αξίες που προωθούνται ιδιαίτερα το γυναικείο φύλο;

- Η υπεροχή του ατόμου έναντι του συνόλου.

- Η οικονομική άνοδος - χρήμα.

Η ομορφιά: Στο κατώφλι του 21ου αιώνα το ωραίο αγόρι και το ωραίο κορίτσι χρησιμοποιούνται για την ευχαρίστηση όσων έχουν τη δυνατότητα να οικειοποιηθούν αυτή την ομορφιά για την ικανοποίηση σεξουαλικών ενστίκτων και γενικότερα για να "χορτάσει το μάτι" των πελατών - καταναλωτών των μέσων.

Η σεξουαλικότητα: Ιδιαίτερα οι μεγάλες επιδόσεις στην ερωτική ζωή και όλων των ειδών οι υπερβολές και οι καινοτομίες στον τομέα αυτό πλασάρονται ως ζητούμενα της εποχής μας. Αξίζει να θυμηθούμε την πληθώρα των ροζ αγγελιών, τη διαφημιζόμενη από τα ΜΜΕ πορνεία.

Το LIFE STYLE, ο προτεινόμενος από τα ΜΜΕ τρόπος ζωής, τι είναι ΙΝ και τι είναι OUT. Οχι, δε μιλάμε μια παράξενη γλώσσα, αλλά θέλουμε να πούμε ότι αν οι γυναίκες ντύνονται, μακιγιάρονται, χτενίζονται και καταναλώνουν για την οικογένειά τους και τη διακόσμηση του σπιτιού τους, αυτά που προτείνουν οι "έγκυροι στιλίστες", δεν ανταποκρίνονται σε μια αισθητική άποψη, αλλά στη δικτατορία που επιβάλλει το μέσο.

- Και ποια είναι τα προβαλλόμενα γυναικεία πρότυπα;

- Οι όμορφες, διάσημες, επώνυμες, ισχυρές γυναίκες: Αυτές πρέπει να αντιγράφουν οι απλές καθημερινές γυναίκες, έστω με υλικά Β κατηγορίας.

Η καλή σύζυγος, μητέρα, θυγατέρα, νοικοκυρά, που πρέπει να προετοιμάζεται ιδεολογικά ώστε να υποκαθιστά τον κοινωνικό ρόλο του κράτους.

Η εργαζόμενη γυναίκα: Προβάλλονται οι λίγες γυναίκες που είναι ανώτερα και μεσαία στελέχη, ο δικός τους λόγος ακούγεται, για να μας πουν συνήθως τι; "Οτι κουράστηκαν όπως οι άντρες για να φτάσουν ψηλά και από εκεί ψηλά που έφθασαν τα καταφέρνουν όλα μια χαρά! Είναι καλές μητέρες, σύζυγοι, θυγατέρες, νοικοκυρές, φίλες, επαγγελματίες" κλπ. κλπ. Και όλα αυτά χάρη στο δυναμισμό και την προσπάθειά τους. Αποσιωπάται τελείως η οικονομική τους κατάσταση. Γι' αυτό απουσιάζουν οι πολλές, οι εργάτριες, οι μετανάστριες, οι αγρότισσες, οι εμποροϋπάλληλοι, οι εργαζόμενες με το κομμάτι, οι συνδικαλίστριες, οι άνεργες.

Επιμέλεια: Αλίκη ΞΕΝΟΥ - ΒΕΝΑΡΔΟΥ

Ενα θέμα "ταμπού"

Οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν ότι το να καταλήξει ένας ηλικιωμένος κατάκοιτος και εντελώς εξαρτημένος, ακόμα και για τις στοιχειώδεις ανάγκες του, είναι μια εξαίρεση, ένα "λαχείο" για την οικογένειά του. Κι όμως το "λαχείο" αυτό πέφτει σε πολύ περισσότερες οικογένειες απ' όσο φανταζόμαστε και συνήθως θεωρείται αυτονόητο ότι οι γυναίκες θα αναλάβουν τη φροντίδα του ανήμπορου - χωρίς καμιά βοήθεια από την πολιτεία! Αυτό προκύπτει και από την έρευνα που έγινε τελευταία για την τρίτη ηλικία σε Σάμο, Ικαρία, και Φούρνους, με πρωτοβουλία της Προοδευτικής Κίνησης Γυναικών Σάμου: Συγκλονιστικά ήταν τα στοιχεία από τη σχετική ομιλία της Κούλας Καραμηνά - Πόθου σε ημερίδα που διοργάνωσε ο σύλλογος.

"Τα περήφανα γηρατειά του νομού, είπε, περιμένουν από τις γυναίκες τους, κόρες, αδελφές να τους συμπαρασταθούν, να τους βοηθήσουν γενικά σε ό,τι πρόβλημα παρουσιαστεί. Τα ποσοστά αναφέρουν ότι το 71,3% δέχεται βοήθεια από γυναίκες, 17,1% από άνδρες, 10,9% από κανέναν και 0,7% δεν απαντούν.

Είναι ολοφάνερα αντιληπτό από τον καθένα μας, σε τι τραγική κατάσταση βρίσκονται οι ηλικιωμένοι του νομού μας. Πραγματική εξάρτηση, κι αν αρχίσουμε να μιλάμε με παραδείγματα, θα φανεί η γύμνια μας σε όλο της το μεγαλείο... Η γύμνια, η κενότητα των εξαγγελιών σε κάθε μορφή περίθαλψης, η ακατάλληλη έως ανύπαρκτη μέριμνα για το άτομο της τρίτης ηλικίας.

Γιατί δηλαδή να φτάνει σε σημείο εξευτελισμού, να είναι ανήμπορος, κατάκοιτος ή κατάκοιτη, να έχει πάθει επεισόδιο εγκεφαλικό και να μην έχει έναν άνθρωπο να τον αλλάξει, να τον καθαρίσει, να του δώσει το φάρμακο, ένα ποτήρι νερό, μια ζεστή σουπίτσα; Πού είναι ο πολιτισμός μας, γιατί να αισθάνεται απόμαχος της ζωής, γιατί να υπομένει και με ποιες δυνάμεις άλλωστε, όλη αυτή την αδιαφορία; Υστερα, είναι και η γκρίνια, το νιώθει, ότι συχνά κι αυτοί ακόμα από το οικείο του περιβάλλον που τον φροντίζουν, αγανακτούν".

Και η Κούλα Καραμηνά - Πόθου αναφέρεται σε συγκεκριμένες μαρτυρίες και συγκλονιστικούς "διαλόγους":

"Ανθρωποι είναι και οι συγγενείς που φροντίζουν τον άρρωστο, με νεύρα, υποχρεώσεις, με ένα μισθό που μπορεί να μην τα βγάζουν πέρα. Χαρακτηριστικά τα λόγια μιας ηλικιωμένης: "Αυτά τα ψίχουλα κόρη μου, ούτε για μπέιμπι λίνο δε φτάνουν. Αμ, δε θέλει και γάντια η νύφη μου, κι απολυμαντικό κι ένα σωρό απαραίτητα για την καθαριότητα; Πώς θα γίνει; Σύνταξη, λέει, αμ αυτή η τυραννία δεν αντέχεται, καλύτερα να ξεκουραστώ, να ησυχάσω και να μη βαρυγκωμάνε κι οι υπόλοιποι, τι φταίνε κι αυτοί;". Μάλιστα, ένας μονόλογος που δεν περιμένει απάντηση αλλά να κι ο αντίλογος, της νύφης που τηνπεριποιείται: "Αστα μην τα ρωτάς τι τραβάω! Σου λέει ο άντρας μου: "Γυναίκα είναι εκείνη, ξέρει πώς να τα κουμαντάρει. Εμ, δίκιο έχει κι αυτός, όλη μέρα παλεύει, αλλά κι εγώ, μπορώ ώρες ώρες να μην αγανακτώ; Μάνα του είναι, μοναχογιό τον έχει, λεβεντογυναίκα, χρυσοχέρα, πάντα με την καλή κουβέντα, θα μου πεις γιατί τρώγομαι, εμ δεν μπορώ να της το πω, γιατί ξέρω το χαρακτήρα της, θα το πάρει από μέσα της και θ' αποθάνει πριν την ώρα της... Δεν προλαβαίνω ν' αλλάζω σεντόνια και να πλένω νυχτικά! Εχει καρκίνο. Τον άλλο μήνα θα την πάμε για εγχείρηση, ας ζήσει όσο ζήσει, δεν πειράζει κανένα, αλλά κι εμένα αυτή η αγωνία και η υπερένταση με τρώνε, τι να κάνω, μήπως υπάρχει άνθρωπος να με βοηθήσει, πού είναι η πρόνοια, μπορώ εγώ να τρέχω, πού ν' αφήσω τα παιδιά, θέλω συμπαράσταση, να μου πούνε βρε αδελφέ πώς μπορώ ν' αντιμετωπίσω αυτό κι εκείνο, πού ζούμε πια, στο 2000 πάμε, τρομάρα μας!"".

Μακριά από τα προβλήματα...

Με θέμα τη "γυναίκα στη σύγχρονη Ελλάδα" πραγματοποιήθηκε τελευταία στο Κιλκίς διήμερο συνδιοργανωμένο από τον Οργανισμό Πολιτισμού του δήμου, το σύλλογο Γυναικών Κιλκίς, το Σώμα Ελληνίδων Οδηγών και το σύλλογο Κυριών και Δεσποινίδων "Αρμονία". "Πολλή φασαρία για το τίποτα", το χαρακτήρισαν αρκετοί και αρκετές ενώ άλλοι μίλησαν για "πολυδάπανη φιέστα μακριά από τα προβλήματα των γυναικών".

Ομως, υπήρξαν και χειρότερα: ακούστηκαν στην εκδήλωση λόγια που θυμίζουν φρασεολογία και νοοτροπία άλλων εποχών. Για παράδειγμα στην ομιλία της δημάρχου Σιδηροκάστρου Βασιλικής Χατζηαγγέλου, που είπε ανάμεσα σε άλλα τα ακόλουθα: "Κι ερχόμαστε στα χρόνια της ντροπής, του τρόμου, του ξεριζωμού από το βιος, στα χρόνια του εμφυλίου. Η γυναίκα των παραμεθόριων περιοχών υπέστη τα πάνδεινα από τον απέναντι αδελφό... Ζούσε και ζει καθημερινά και τώρα ακόμη τον φόβο της εισβολής των άξεστων και αιμοσταγών βόρειων και ανατολικών ορδών. Βρίσκεται ακόμα στον αγώνα. Δεν επιτρέπει ποδάρι βάρβαρο να καταπατήσει το σπιτικό της. Πολέμησε και πολεμάει τον Αλβανό, τον Σκοπιανό, τον Τούρκο, τον Βούλγαρο...".

Τι να πει κανείς; Για την ομιλήτρια, εχθροί παραμένουν πάντα οι Βόρειοι και "αιμοσταγείς" γείτονες και όχι οι κυρίαρχοι του κόσμου που μοιράζουν Αιγαίο και Κύπρο, διχάζουν τους λαούς και προκαλούν ένοπλες συγκρούσεις και φυσικά δεν υπήρξε ποτέ κυβέρνηση της Ελεύθερης Ελλάδας, ούτε θυμάται πότε και... πού ψήφισαν για πρώτη φορά οι γυναίκες στη διάρκεια της κατοχής!

Πόσες από το ακροατήριο διαμαρτυρήθηκαν γι' αυτό το μισαλλόδοξο κήρυγμα; Η απάντηση είναι απογοητευτική, αν κρίνουμε από επιστολή που απηύθυνε στα τοπικά ΜΜΕ η πρώην πρόεδρος του Συλλόγου Γυναικών Παντελεήμονα Μέμα Τεμεκενίδου, από το δίκτυο γυναικών "Τελεσίλλα": Στο κείμενό της μιλάει τσεκουράτα, επισημαίνοντας ανάμεσα σε άλλα ότι δε θίχτηκε στη διάρκεια του διήμερου ούτε το θέμα της ανεργίας, ούτε η βία που υφίστανται οι γυναίκες, ούτε ο αναλφαβητισμός, ούτε το πρόβλημα των ναρκωτικών. Σημειώνουμε μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα από την επιστολή της:

"Η επιλογή των ομιλητριών ήταν κακή με εξαίρεση την κυρία Αικατ. Δασκαλάκη... που δε φοβήθηκε να τοποθετηθεί σε θέματα ταμπού (για την πορνεία των προσφύγων και πήρε θέση για την αρμοδιότητα των δήμων πλέον να δίνουν άδεια για εγκατάσταση και λειτουργία πορνείων στα όριά τους). Είπε λοιπόν, πως όταν στον Δήμο Αθηναίων προσπάθησαν να βάλουν κάποια τάξη στα πράγματα και να απομακρύνουν τα "σπίτια" από κάποιες περιοχές, τρόμαξαν με τα συμφέροντα που κρύβονταν πίσω απ' αυτά, πολιτικοί - αστυνομικοί διευθυντές, ιδιοκτησίες - υπόκοσμος και τα παράτησαν.

Παραιτήθηκε καμιά υπουργός ποτέ (όπως και κανείς συνάδελφός της) για θέματα κοινωνικής ευαισθησίας, π. χ. γιατί άλλα λέγανε και άλλα υλοποιούν με πάθος;

Και τελικά τι είναι αυτό το διαφορετικό που θα 'πρεπε να δει κάθε γυναίκα στις σημερινές Ελληνίδες πολιτικούς για να τις κρίνει αλλιώτικα απ' τους αρσενικούς συναδέλφους τους; Τον φεμινισμό πρώτες οι γυναίκες πολιτικοί τον κατακρεούργησαν, τον χρησιμοποίησαν και τον έθεσαν στο περιθώριο των γυναικείων προτεραιοτήτων και ας μην ξαφνιαζόμαστε που εισπράττουμε ανυποληψία...".

Για το "η Γυναίκα στις παραμεθόριες περιοχές" τι να πω; Είναι ένας εφιάλτης που τον έζησα μόνη μου, αν κρίνω απ' τα χειροκροτήματα που δέχτηκε η κ. Χατζηαγγέλου.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ