«Αστραψαν και βρόντηξαν» οι βουνοκορφές του Ταϋγέτου, το μεσημέρι της Κυριακής, την ώρα που άρχισε το προσκλητήριο νεκρών της 3ης Μεραρχίας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, ψηλά απ' τον Αϊ-Λια, απέναντι στην Αγιά Μαρίνα κι ως κάτω στις ρεματιές της Αρτεμισίας. Ηταν η ώρα που γίνονταν τα αποκαλυπτήρια του μνημείου που έστησε η Οργάνωση Περιοχής Πελοποννήσου του ΚΚΕ για την 3η Μεραρχία του ΔΣΕ.

Ψηλά στη ράχη, στην καρδιά σχεδόν του Ταϋγέτου, το μνημείο για τους μαχητές της 3ης Μεραρχίας είναι τοποθετημένο έτσι (πάνω στη δημοσιά Καλαμάτας - Σπάρτης, στο 33ο χιλιόμετρο) που οι μορφές των μαχητών να 'χουν αγνάντι τα λημέρια τους. Σ' έναν μεγάλο καινουριοχτισμένο μαντρότοιχο είναι γραμμένα τα ονόματα της Διοίκησης της 3ης Μεραρχίας, της Διοίκησης της 22ης Ταξιαρχίας, των Διοικήσεων των Περιφερειακών Αρχηγείων και των πολιτικών και στρατιωτικών στελεχών. Δίπλα σε τέσσερις στήλες οι μορφές του Στέφανου Γκιουζέλη, αντιστράτηγου, μέλους του Πολεμικού Συμβουλίου του ΔΣΕ, Διοικητή της 3ης Μεραρχίας, του Βαγγέλη Ρογκάκου, αντισυνταγματάρχη, πολιτικού επίτροπου, του Κώστα Κανελλόπουλου, αντισυνταγματάρχη και του Κώστα Μπασακίδη, συνταγματάρχη, που ήταν η ηγεσία της 3ης Μεραρχίας. Στα πρόσωπα όλων αυτών τιμώνται οι περισσότεροι από 5.000 νεκροί του ΔΣΕ στην Πελοπόννησο.

Οπως εξηγούσε αποβραδίς (το Σάββατο) ο Τάσος Αντωνίου, μέλος του Γραφείου της ΕΠ Πελοποννήσου του ΚΚΕ, παρουσιάζοντας στις εγκαταστάσεις των κατασκηνώσεων της Αγ. Μαρίνας το ειδικό λεύκωμα για την 3η Μεραρχία που εκδόθηκε από την ΟΠ Πελοποννήσου του Κόμματος: «Ο Ταΰγετος, το ψηλότερο βουνό της Πελοποννήσου, 2407 μ., ένας γίγαντας, μια τεράστια οροσειρά, έμελλε να είναι ένα από τα βασικά θέατρα των επιχειρήσεων του κρίσιμου ταξικού αγώνα στα χρόνια '46- '49. Στην ευρύτερη κοντινή μας περιοχή ήταν πολλά από τα λημέρια του ΔΣΕ. Η κορυφή του Αϊ-Λια που με το νερό της ξεδιψούμε τους μαχητές, το Βελιτσί, η Λιποβοντά κ.ά. (...) ο αυχένας αυτός, ήταν πάντα στρατηγικό μέρος (...) η βαριά ιστορία που έχουν αυτά τα χώματα μάς έκαναν να επιλέξουμε αυτή την περιοχή για να ανεγείρουμε το μνημείο».

Από νωρίς το πρωί της Κυριακής, στο χώρο του Μνημείου άρχισαν να καταφτάνουν εκατοντάδες μέλη, φίλοι και οπαδοί του ΚΚΕ απ' όλη την Πελοπόννησο, τη Δυτική Ελλάδα, ακόμα κι απ' την Αθήνα ήρθε μια μεγάλη ομάδα. Παρούσα πολυμελής αντιπροσωπεία της ΚΕ του ΚΚΕ με επικεφαλής τα μέλη του ΠΓ Κώστα Παρασκευά, Λουίζα Ράζου και Τηλέμαχο Δημουλά.

Στις 12 το μεσημέρι και με τον καιρό να κάνει τα τερτίπια του (μια άρχιζε και μια σταμάταγε η βροχή), άρχισε η εκδήλωση για την αποκάλυψη του μνημείου. Τους παρευρισκόμενους χαιρέτισε η Στέλλα Χρηστέα εκ μέρους της ΟΠ Πελοποννήσου. Παίρνοντας το λόγο ο Τηλέμαχος Δημουλάς σημείωσε:

«Σήμερα εδώ στον Ταΰγετο τιμάμε όλους τους μαχητές του ΔΣΕ στην Πελοπόννησο, τιμάμε την 3η Μεραρχία του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας με διοικητή τον Στέφανο Γκιουζέλη και πολιτικό επίτροπο τον Βαγγέλη Ρογκάκο. Τιμάμε όλους όσοι έπεσαν στα βουνά, στα εκτελεστικά αποσπάσματα, στις φυλακές, στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, στους τόπους εξορίας, όλους όσους τραυματίστηκαν στις ηρωικές μάχες.

Για το Κόμμα μας αποτελεί χρέος και καθήκον να αναδείξουμε την ποτισμένη με αίμα προσφορά του λαϊκού ηρωικού Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας στην σκληρή, άνιση, αλλά δίκαιη πάλη του, για να μαθαίνουν οι νέοι και να θυμούνται οι παλιοί.

Ιδιαίτερα σήμερα, που τα επιτελεία του ταξικού αντίπαλου ξαναγράφουν την Ιστορία από την αρχή και έχουν κάνει επιστήμη τη διαστρέβλωση, την παραχάραξή της, τη συκοφάντηση της κορυφαίας στιγμής της ταξικής πάλης στη χώρα μας τον 20ό αιώνα, που είναι η πάλη του ΔΣΕ...» (αναλυτικά η ομιλία θα δημοσιευτεί στον «Κυριακάτικο Ριζοσπάστη» που θα κυκλοφορήσει στις 3 Ιούνη).

Το τριήμερο των εκδηλώσεων που οργάνωσε η ΕΠ Πελοποννήσου του ΚΚΕ άρχισε από το βράδυ της Παρασκευής με μεγάλη συγκέντρωση στη Σπάρτη (αναλυτικό ρεπορτάζ σε επόμενο φύλλο του «Ριζοσπάστη»). Συνεχίστηκε από το πρωί του Σαββάτου με κατασκήνωση στο χώρο της Αγ. Μαρίνας, ψηλά στο βουνό. Στο χώρο υπήρχαν εκθέσεις για την Ακροναυπλία, τον Δημοκρατικό Στρατό και τον «Ριζοσπάστη», ενώ αρκετοί από τους κατασκηνωτές έκαναν μικρές πορείες στους γύρω ορεινούς όγκους. Το βράδυ έγινε η παρουσίαση του λευκώματος για την 3η Μεραρχία. Παρουσιάζοντας τα υλικά, ο Τάσος Αντωνίου σημείωσε ότι πρόκειται για την πιο ολοκληρωμένη δουλειά που έχει γίνει για την ταξική σύγκρουση του '46-'49 στην Πελοπόννησο, βασισμένη σε ντοκουμέντα της εποχής. Αναφέρθηκε στην οργάνωση αυτής της προσπάθειας, στη συλλογική δουλειά που προηγήθηκε από μέλη και φίλους του Κόμματος. Ξεχωριστή αναφορά έκανε στο αρχείο του Βαγγέλη Ρογκάκου, Πολιτικού Επιτρόπου της 3ης Μεραρχίας του ΔΣΕ και Γραμματέα του Γραφείου Περιοχής Πελοποννήσου μέχρι τις αρχές του 1948, αφού τροφοδότησε το λεύκωμα με πλήθος ντοκουμέντων. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και η ίδια η πορεία του αρχείου. Οπως είπε ο Τ. Αντωνίου: «Το αρχείο παραδόθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1980 από έναν τσοπάνη στη Νομαρχιακή Επιτροπή Λακωνίας του ΚΚΕ. Του το είχε εμπιστευτεί ο Ρογκάκος πριν σκοτωθεί, με την εντολή όταν τα πράγματα γίνουν καλύτερα να το παραδώσει στο Κόμμα. Ο τσοπάνης, που ήταν και δεξιός, το κράτησε 40 χρόνια και το παρέδωσε».

Στη συνέχεια έγινε αναλυτική παρουσίαση όλων των ενοτήτων του βιβλίου (ο «Ριζοσπάστης» έχει ήδη κάνει εκτενή παρουσίαση του λευκώματος στο φύλλο της 21ης Μάη). Οι βιντεοσκοπημένες μαρτυρίες επιζώντων μαχητών που πλαισίωναν την παρουσίαση του λευκώματος έδιναν πρόσθετη πληροφορία κι ανέβαζαν τη συγκίνηση στα ύψη. Να τονίσουμε εδώ αυτό που σημειώθηκε και στην εκδήλωση για τις τελευταίες σελίδες της έκδοσης, με τα ονόματα των ηρώων του αγώνα: «Το λεύκωμα έχει ένα παράρτημα: Το πιο σημαντικό, το πιο ιερό για εμάς, που είναι οι νεκροί μας. Μια λίστα με τους εκτελεσμένους και τους σκοτωμένους της περιόδου 1945-1949. Πάνω από 5 χιλιάδες ονόματα που προέκυψαν μετά από πολύ ψάξιμο και διασταύρωση στοιχείων. Σίγουρα υπάρχουν παραλείψεις, μπορεί και λάθη, όμως κάναμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε σε μια πολυήμερη διαδικασία που ασχολήθηκαν εντατικά πάνω από 15 σύντροφοι. Αξιζε βέβαια τον κόπο».

Πλούσιο φωτογραφικό ρεπορτάζ από τις εκδηλώσεις του τριημέρου δημοσιεύεται στο πόρταλ «902.gr».